1
ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT NGUYỄN TRƢỜNG TỘ
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC/MÔĐUN: BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG – AN TOÀN LAO ĐỘNG
NGÀNH/NGHỀ:
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số 200/QĐ-CĐKTNTT ngày 19 tháng 09 năm 2022
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Nguyễn Trường Tộ)
(LƯU HÀNH NỘI BỘ)
TP. Hồ Chí Minh, năm 2022
2
LỜI NÓI ĐẦU
Nhằm đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo và
đào tạo theo nhu cầu xã hội. Trường Cao Đẳng Kỹ Thuật Nguyễn Trường Tộ tổ
chức biên soạn giáo trình trình độ Trung cấp, Cao đẳng cho tất cả các môn học
thuộc các ngành, nghề đào tạo tại trường. Từ đó giúp cho học sinh – sinh viên có
điều kiện học tập, nâng cao tính tự học và sáng tạo.
Giáo trình môn học Bảo vệ môi trường – An toàn lao động thuộc các môn
cơ sở của ngành đào tạo Cắt gọt kim loại và là tài liệu tham khảo cho ngành Cắt
gọt kim loại.
• Vị trí môn học: được bố trí ở học kỳ 1 của chương trình đào tạo cao đẳng
và học kỳ 1 của chương trình trung cấp.
• Mục tiêu môn học:
Sau khi học xong môn học này người học có khả năng:
* Kiến thức:
- Giải thích được tác động của việc bảo vệ môi trường khi tham gia thực hành tại
phân xưởng, doanh nghiệp;
- Trình bày được các quy định của Luật Lao động áp dụng cho sản xuất;
- Phân tích được các nguyên nhân gây ra tai nạn;
- Trình bày được cách sử dụng các phương tiện bảo hộ lao động.
* Kỹ năng:
- Đưa ra được ý tưởng bảo vệ môi trường hiệu quả.
- Sử dụng được các phương tiện bảo hộ lao động và các phương tiện khác nhằm
ngăn ngừa tai nạn lao động.
* Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
- Nhận thức được tầm quan trọng của môn học đối với nghề nghiệp.
- Hình thành ý thức học tập, say mê nghề nghiệp qua từng bài học.
- Có tác phong công nghiệp, an toàn lao động trong quá trình làm thí nghiệm
và thực tập.
• Thời lƣợng và nội dung môn học:
Thời lượng: 30 giờ; trong đó: Lý thuyết 25, Thực hành 03, kiểm tra: 2
Nội dung giáo trình gồm các chương/ bài:
3
- Bài 1: Sử dụng năng lượng và tài nguyên hiệu quả
- Bài 2: Quản lý chất thải
- Bài 3: Hóa chất và sự tác động đến môi trường
- Bài 4: Nội dung, mục đích, ý nghĩa , tính chất của công tác BHLĐ
- Bài 5: Điều kiện và nguyên nhân gây ra tai nạn lao động
- Bài 6: Kỹ thuật an toàn khi gia công cơ khí
- Bài 7: Kỹ thuật khi sửa chữa điện, máy và phòng chống cháy nổ
Trong quá trình biên soạn giáo trình này tác giả đã chọn lọc những kiến
thức cơ bản, bổ ích nhất, có chất lượng nhằm đáp ứng tốt nhu cầu giảng dạy của
giáo viên và học tập của học sinh – sinh viên bậc cao đẳng, trung cấp tại trường.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện không thể tránh những thiếu sót, tác giả rất
mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô đồng nghiệp và các em học sinh –
sinh viên để hiệu chỉnh giáo trình ngày càng hiệu quả hơn.
Trân trọng cảm ơn.
Tác giả: Đoàn Thành Phúc
4
MỤC LỤC
Tên bài
Trang
Lời nói đầu
Bài 1: Sử dụng năng lượng và tài nguyên hiệu quả
5
Bài 2: Quản lý chất thải
20
Bài 3: Hóa chất và sự tác động đến môi trường
32
Bài 4: Nội dung, mục đích, ý nghĩa , tính chất của công tác BHLĐ
45
Bài 5: Điều kiện và nguyên nhân gây ra tai nạn lao động
47
Bài 6: Kỹ thuật an toàn khi gia công cơ khí
51
Bài 7: Kỹ thuật khi sửa chữa điện, máy và phòng chống cháy nổ
61
Tài liệu tham khảo
71
5
BÀI 1: SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG VÀ TÀI NGUYÊN HIỆU QUẢ
Mục tiêu:
* Kiến thức:
- Trình bày được khái niệm và phân biệt được các dạng năng lượng, tài nguyên.
- Giải thích được tác động của việc sử dụng năng lượng và tài nguyên đối với môi
trường.
* Kỹ năng:
Xây dựng được ý tưởng sử dụng năng lượng và tài nguyên hiệu quả.
* Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích cực sáng tạo
trong học tập. Có khả năng làm việc độc lập trong điều kiện làm việc thay đổi, chịu
trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm một phần đối với nhóm.
Nội dung
1. Tài nguyên
1.1. Tổng quan về tài nguyên
* Định nghĩa tài nguyên
Tài nguyên bao gồm đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi
ở vùng biển, thềm lục địa, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên.
Tài nguyên thiên nhiên là những loại của cải vật chất có sẵn trong tự nhiên, mà
dựa vào đó, con người có thể khai thác, chế biến chúng, sử dụng phục vụ cho nhu cầu
cuộc sống của chính con người.Bao gổm: rừng cây, các loài động thực vật, các mỏ
khoáng sản, nguồn nước, dầu, khí… Tất cả chúng trở thành một bộ phận thiết yếu và
có quan hệ chặt chẽ với môi trường.
* Các loại tài nguyên
- Tài nguyên tái tạo: Có khả năng mọc lại hoặc tái tạo chính nó. Bao gồm:
Nước, động vật, thực vật, thổ nhưỡng, mặt trời, địa nhiệt.
- Tài nguyên không tái tạo: Mất đi một khi đã được sử dụng. Bao gồm: Than đá,
dầu mỏ, khí đốt, khoáng sản……
1.2. Ảnh hƣởng của việc khai thác sử dụng tài nguyên đến môi trƣờng
* Biến đổi hệ sinh thái
Khai thác thường đi đôi với ô nhiễm môi trường, phá hủy các hệ sinh thái và
mất đi các loài.
* Khói bụi gây ô nhiễm không khí
+ Việc chuyển đổi tài nguyên thiên nhiên thành sản phẩm đòi hỏi một lượng
năng lượng, nước và các nguồn lực khác nhiều hơn hoặc ít hơn và gây ô nhiễm môi
trường.
+ Chúng ta sử dụng nhiều nguồn tài nguyên sinh thái và dịch vụ hơn thiên nhiên
có thể tái sinh thông qua đánh bắt quá mức, khai thác rừng quá mức và phát thải nhiều
khí các-bon đi-ô-xít vào khí quyển hơn so với các hệ sinh thái có thể hấp thụ.
* Nƣớc thải gây ô nhiễm nguồn nƣớc
+ Khai thác khoáng sản. Các hoạt động khai thác khoáng sản thường sinh ra bụi,
nước thải với khối lượng lớn, gây ô nhiễm không khí và nước.
+ Tác động hoá học của hoạt động khai thác khoáng sản tới nguồn nước: Sự
phá vỡ cấu trúc của đất đá chứa quặng khi tiến hành đào bới và khoan nổ sẽ thúc đẩy
các quá trình hoà tan, rửa lũa các thành phần chứa trong quặng và đất đá, quá trình