» 
 » 

GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ KIM LOẠI - PHẦN II GIA CÔNG KIM LOẠI BẰNG ÁP LỰC - CHƯƠNG 5

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

0
Thêm vào BST
Báo xấu
447
lượt xem 206
download

GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ KIM LOẠI - PHẦN II GIA CÔNG KIM LOẠI BẰNG ÁP LỰC - CHƯƠNG 5

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 5 DẬP TẤM 5.1 Khái niệm: Dập tấm là phương pháp biến dạng dẻo phôi kim loại ở dạng tấm, trong khuôn dưới tác dụng của ngoại lực để tạo thành sản phẩm có hình dạng, kích thước theo yêu cầu. Dập tấm thường tiến hành ở trạng thái nguội nên còn gọi là dập nguội. Khi chiều dày phôi lớn hơn 10mm thì có thể dập nó ng. Đặc điểm chung của dập tấm: - Vật liệu dùng để dập tấm rất rộng rãi. Ví dụ như thép C thấp, thé p hợp kim, kim loại và hợp kim màu… Có...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ KIM LOẠI - PHẦN II GIA CÔNG KIM LOẠI BẰNG ÁP LỰC - CHƯƠNG 5

  1. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Chöông 5 DAÄP TAÁM 5.1 Khaùi nieäm: Daäp taám laø phöông phaùp bieán daïng deûo phoâi kim loaïi ôû daïng taám, trong khuoân döôùi taùc duïng cuûa ngoaïi löïc ñeå taïo thaønh saûn phaåm coù hình daïng, kích thöôùc theo yeâu caàu. Daäp taám thöôøng tieán haønh ôû traïng thaùi nguoäi neân coøn goïi laø daäp nguoäi. Khi chieàu daøy phoâi lôùn hôn 10mm thì coù theå daäp noù ng. Ñaëc ñieåm chung cuûa daäp taám: - Vaät lieäu duøng ñeå daäp taám raát roäng raõi. Ví duï nhö theùp C thaáp, theù p hôïp kim, kim loaïi vaø hôïp kim maøu… Coù theå daäp ñöôïc nhöõ ng chi tieát phöùc taïp baèng nhöõng chuyeån ñoäng ñôn giaûn cuûa caùc thieát bò maø caùc phöông phaùp khaùc khoân g thöïc hieän ñöôïc. Ví duï daäp huy inhu, daäp tieàn kim hieä M Chi P. Ho loaïi… uat T - Saûn phaåm daäp coù ñoä chính xaùc cao, thöôøngth ng caàn gia coâng cô khí laïi, khaû Ky khoâ pham H Su naêng laép laãn cuûa saûn phaåm toát. ng D uo - Saûn xuaát ñöôïc caùhtchi r t coù ñoä cöùng vöõng, ñoä beàn khaù maø keát caáu goïn nheï. Möùc c © Ttieá ig r ñoä hao phí vaät lieäu ít. y Cop - Deã cô khí hoùa vaø töï ñoäng hoùa neân naêng suaát cao, giaù thaønh haï. Do nhöõng öu ñieåm treân neân daäp taám ñöôïc söû duïng raát roäng raõi trong coâ ng nghieäp. Trong ngaønh cheá taïo oâ toâ khoái löôïng caùc chi tieát daäp taám chieám tôùi 60%, ngaønh saûn xuaát thieát bò ñieän 60 70%, ngaønh cheá taïo duïng cuï chính xaùc 85 90%, saûn xuaát haøng tieâu duøng 90%. Thöôøn g duøng trong saûn xuaát haøng loaït lôùn vaø haøng khoái ñeå cheá taïo caùc chi tieát che chaén, naép ñaäy, voû, thuøng chöùa… 5.2 Thieát bò daäp taám. Trong daäp taám ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùc loaïi maùy daäp truïc khuyûu, maùy eù p thuûy löïc ñeå thöïc hieän caùc nguyeân coâng chuaån bò phoâi vaø taïo hình cuûa coâng ngheä daäp taám. Caên cöù vaøo coâng vieäc maùy eùp truïc khuyûu ñöôïc chia ra: maùy caét ñöùt, maùy ñoät caét, maùy daäp hình. Caên cöù hình daùng beâ n ngoaøi chia ra: maùy 1 truï, maùy 2 truï. Caên cöù theo taùc duïng chia ra: maùy taùc duïng ñôn, maùy taùc duïng keùp, maùy 3 taùc duïng. 5.2.1 Maùy eùp truïc khuyûu vaïn naêng: Maùy eùp truïc khuyûu vaïn naêng ñöôïc duøng ñeå thöïc hieän caùc nguyeân coâng: caét hình, ñoät loã, daäp vuoát khoâng saâu, uoá n caét… Maùy eùp truïc khuyûu vaïn naêng phaân ra 2 loaïi: a. Maùy daäp truïc khuyûu thaân hôû: 174 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  2. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn h Min Chi a) P. Ho b) Hình 2-65 Maùy daäp truïc khuyûat. T uu y th a) 1 khuyûu. b) 2 khuyû uK ham . Su p g DH Loaïi naøy thaân maùy coù hìnhnchöõ C, hôû 3 phía tröôùc, phaûi, traùi. Loaïi naøy coù öu ñieåm ruo ©T söû duïng thuaän tieän, pyright c khoâng vöôùng. Nhöng coù nhöôïc ñieåm taûi troïng taùc duïng leân thao taù Co thaân maùy khoâng ñoái xöùng laøm cho thaân maùy bieán daïng gaây ra hieän töôïng nghieâ ng maët ñaàu. Maùy daäp truïc khuyû u thaân hôû coù nhieàu daïng: maùy eùp 1 truï, 2 truï. Maùy eù p coù baøn quay vaø baøn khoâng quay ñöôïc. Loaïi maùy baøn quay raát thuaän tieän cho vieäc laáy saûn phaåm vaø laép phoâi. Loaïi maùy thaân hôû chieám 80 85% soá maùy eùp. b. Maùy daäp truïc khuyûu thaân kín: laø loaïi maùy coù thaân maùy laø moät khung ñoái xöùng. Loaïi naøy löïc taùc duïng ñuùng taâm thaân maùy neân thaân maùy bieán daïng ít hôn, hieän töôïng nghieâng maët ñaàu tröôït ñöôïc loaïi tröø. Maùy daäp truïc khuyûu thaân kín ñöôïc phaân loaïi theo soá khuyûu, goàm caùc maùy 1 khuyûu (hình 2- 65a), 2 khuyû u (hình 2- 65b), 4 khuyûu treân moät truïc khuyûu. Maùy daäp nhieàu truïc khuyûu cho pheùp noù coù nhieàu tính naêng hôn. 5.2.2 Maùy daäp vuoát (daäp saâu): Maùy daäp vuoát thöôøng goàm caùc loaïi: maùy eùp 3 khuyû u, maùy eùp hai taùc duï ng, maùy eùp ba taùc duïng, maùy eùp daäp vuoát saâu coù haønh trình lôùn , maùy eùp chuyeân duø ng… Maùy taùc duïng ñôn laø maùy chæ coù moät con tröôït chính duøng ñeå ñoät, caét, taïo hình. Maùy eùp 2 taùc duïng chuyeân duøng ñeå daäp vuoát caùc chi tieát roãng saâu baèng kim loaïi taám. Maùy coù hai ñaàu tröôït, ñaàu naøy naèm trong ñaàu kia, coù cuøng moät höôùng chuyeån ñoäng khi haønh trình maùy leân vaø xuoáng. Ñaàu tröôït chính ôû trong goïi laø ñaàu tröôït vuoát, duøng ñeå keïp chaøy daäp vuoát, vaø ñaàu tröôït ngoaøi goïi laø ñaàu tröôït chaën duøng ñeå keïp chaët phaàn khuoân, chaën meùp phoâi, giöõ vaø laøm phaúng meù p phoâi trong quaù trình daäp vuoát. 175 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  3. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Treân hình 2-66, ñaàu tröôït trong 3 duøng ñeå caét phoâi khi caét hay ñoät, hoaëc duøng ñeå taïo hình khi daäp saâu. Ñaàu tröôït ngoaøi 1 thoâng qua cam 2 nhaän löïc töø truïc khuyûu qua vaønh eùp coù taùc duïng eùp phoâi ôû maïch caét khi caét phoâi baèng khuoân caét hoaëc taïo löïc vöøa ñuû ñeå chaën phoâi khi daäp giaõn khoâng laøm moûng thaønh phoâi, 2 traùnh hieän töôïng nhaên meùp khi phoâi tieán daàn vaøo loøn g khuoân . Trong quaù trình daäp giaõn ñaàu tröôït ngoaøi ôû vò trí coá ñònh. Khi daäp xong caû hai ñaàu tröôït trong vaø ngoaøi ñeàu cuøn g ñi leân. Maùy eùp ba taùc duïng ngoaøi hai ñaàu tröôït trong vaø ngoaøi nhö neâu ôû treân coøn coù boä phaän ñaåy saûn phaåm ra khoûi khuoân hoaëc coøn coù ñaàu tröôït ñeå thöïc hieän nguyeân coâng daäp vuoát ngöôïc ñeå taïo nhöõng Hình 2-66 Maùy eùp hai taùc duïng. loã saâu theo chieàu ngöôïc laïi. h Mn 1. Ñaàu tröôït ngoaøii2. Cô caáu cam. Maùy eùp truïc khuyûu ñeå daäp khoái coù Chi 4. Phoâi. 3. Ñaàu P. Ho trong tröôït haønh trình con tröôït coá ñònh. Nhöng caùc uat T h Ky t maùy duøng trong daäp taám thöôøng duøng loaïi am vôùi kích thöôùc cuûa chi tieát. Ngoaøi ra, coøn coù theå ñieàu chænh haønh trình con tröôït ñeå Su ph p phuø hôï DH y vaät phaåm ra khoûi khuoân trong saûn xuaát haøng coù nhieàu cô caáu ñeå caáp phoâi, ñaåy ong i, laá ru phoâ t©T h yrig loaït. Cop 5.2.3 Maùy eùp thuûy löïc: Maùy eùp thuûy löïc duøng daäp taám coù nhieàu ñaëc ñieåm quan troïng maø maùy eùp truïc khuyûu khoâng ñaït ñöôïc nhö : toác ñoä bieán daïng kim loaïi khoâng thay ñoåi, khoân g gaây quaù taûi v.v… Maùy eùp thuûy löïc coù löïc eùp raát lôùn neân thöôøng duøng cheá taïo caùc chi tieát lôùn, phöùc taïp, yeâu caàu chaát löôïng cao (xem phaàn chöông 4}. 5.2.4 Caùc maùy quay: Maùy quay söû duïng trong daäp taám thöôøng laø caùc maùy naén, uoán, maùy mieát, maùy caùn hình, maùy caét… Maùy naé n vaø uoán: trong coâng ngheä daäp taám thöôøng duøng laø kieåu truïc a) b) laên hoaëc con laên. Hình 2-67 Maùy uoán 3 truïc Maùy uoán 3, 4 truïc (hình 2-67) coù a) Truïc eùp boá trí ôû giöõa hai truïc ñôõ. theå uoán caùc taám daøy 1,6  63 mm, roäng (Taám daøy >2mm). 1250 4000 mm, coù theå uoán vaøn h, leân b) Truïc eùp boá trí leäch phía sau hai truïc caùn. gôø, taïo gaân. (Taám daøy < 2mm). 5.3 Caùc nguyeân coâng caét phoâi. Caùc nguyeân coâng caét phoâi coù theå chia laøm 2 loaïi: caét vaø daäp caét ñoät loã. 176 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  4. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn 5.3.1 Caét: Caét laø nguyeân coâng chia phoâi taám ra thaønh maûnh nhoû, daûi heïp…cho ñuùng vôùi hình daùng kích thöôùc yeâu caàu. Caét coù theå thöïc hieän baèng caùc phöông phaùp sau: 1. Maùy caét coù löôõi dao song song: Maùy caét coùù hai luôõi dao song song nhau (hình 2-68), luôõi dao döôùi coá ñònh, luôõi dao treân tònh tieán leân xuoá ng taïo neân chuyeån ñoäng caét. Khi caét phoâi döôùi taùc duïng cuûa löïc caét P cuûa dao eùp vaøo phoâi seõ laøm cho phoâi bieán daïng ñaøn hoài, bieán daïng deûo roài bò phaù huûy. Daáu hieäu ñaàu tieân cuûa söï phaù huûy laø xuaát hieän nhöõng veát nöùt ôû hai phía cuûa phoâi choã meù p caét. Aùp löïc caøng taêng thì veát nöùt naøy caøng phaùt trieån. Neáu khe hôû giöõa luôõi dao treâ n vaø döôùi hôïp lyù thì veát nöùt ôû hai phía phoâi ñeán moät luùc naøo ñoù seõ gaëp nhau vaø taïo neân ñöôøng caét laøm phoâi bò ñöùt. Luôõi dao tieáp xuùc vôùi phoâi treân caû chieàu roäng cuûa taám caét. Maùy naøy coù theå caét caùc taám roäng ñeán 3200 mm vaø chieàu daøy 60mm, chæ caét ñöôïc caùc ñöôø ng caét thaúng, chieàu roäng taám phoâi phaûi nhoû hôn h chieàu daøi löôõi dao, khoâng caét ñöôïc caùc ñöôøng cong vaø chu vi kín. Min Chinh trình löôõi dao nhoû Öu ñieåm caét treân maùy loaïi naøy laø ñöôøng caét phaúng vaø .ñeïo , haø P Hp uat T nhöng löïc caét lôùn. Löïc caét coù theå tính theo coâng thöùc :th Ky pham H Su P = KBSc ( N) ng D ruo K - Heä soá keå ight © Tnh ñeán aû yr höôûng cuûaCop meàm, vaät Q P dao  lieäu khoù caét, khe hôû lôùn. Thöôøng K= 1,3  P a B - Chieàu roäng caét cuûa taám phoâi (mm) S - Chieàu daøy cuûa taám phoâi (mm) c - Giôùi haïn beàn caét cuûa phoâi. c = ( 0,8  0,9)b ( N/mm2) Hình 2-68 Maùy caét coù löôõi dao song song. b -Giôùi haïn beàn cuûa vaät lieäu phoâi (N/mm2) . Löïc caét ôû löôõi dao treân vaø döôùi khoân g naèm cuøng moät ñöôøng thaúng, caùch nhau moät khoaûng a, do ñoù taïo thaønh moâ men P.a laøm cho phoâi thöôøng bò quay ñi moät goùc  = 1020o . Hieän töôïng phoâi quay laøm cho hai dao môû roän g ra, khe hôû lôùn laøm chaát löôïng meùp caét giaûm. Ñeå khaéc phuïc ngöôøi ta caàn giaûm goùc quay  baèng caùch ñaët taám chaën taùc duïng leân ñoù löïc chaën Q choá ng laïi moâ men laät phoâi. Ñeå taêng löïc taäp trung ôû löôõi dao vaø giaûm caùnh tay ñoøn a ta maøi vaùt löôõi dao ñi moät goùc . 2. Maùy caét coù löôõi dao nghieâng . Löôõi dao döôùi cuûa maùy naèm ngang vaø coá ñònh. Löôõi dao treân nghieân g so vôùi löôõi dao döôùi 1 goùc  = 2  6o (hình 2-69). Khi thöïc hieän caét, löôõi dao treân chæ tieáp xuùc vôùi phoâi ôû moät ñieåm neân quaù trình caét ñöôïc tieán haønh töø töø, löïc caét giaûm ñi nhieàu. 177 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  5. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Coù theå caét ñöôïc chieàu daøi baát kyø, caét ñöôïc caùc taám daøy hôn, caét ñöôïc nhöõn g ñöôøng cong. Nhöng ñöôøng caét khoâng phaúng vaø nhaün nhö loaïi treân, haønh trình cuûa dao lôùn hôn. K  S 2 c Löïc caét xaùc ñònh theo coâng thöùc: P  tg   laø heä soá vaät lieäu.     h Min Chi P. Ho uat T y th am K Hình 2-69 MaùyScaéph löôõi dao nghieâng. u t coù g DH ruon ©T ight yrtheùp coù chieàu daøi B= 1000mm, chieàu daøy taám S = 2 mm, c = 40 Ví duï: CaétCop taám 2 ,  = 0,5,  = 2o . Tính löïc caét ta ñöôïc: KG/mm P song song = 104000 KG P nghieâ ng = 2990 KG. Nhö vaäy löïc caét treân maùy coù löôõi dao nghieân g giaûm ñi 35 laàn. 3. Maùy caét chaán ñoäng . Maùy coù hai löôõi dao nghieâng taïo thaønh moät goùc 24  30o . Khi caét löôõi caét treân leân xuoáng raát nhanh (2000  3000laàn /phuùt) vôùi khoaûng haønh trình ngaén < 4mm (hình 2-70). Maùy naøy coù theå caét caùc taám coù chieàu roäng baát kyø, coù theå caét caùc ñöôøng cong hoaëc thaúng, nhöôïc ñieåm cuûa maùy naøy gioáng maùy caét löôõi dao nghieâng. 4. Maùy caét coù löôõi dao ñóa. Löôõi caét laø hai ñóa troøn quay ngöôïc chieàu Hình 2-70. Maùy caét chaán ñoäng. nhau, truïc ñóa song song nhau (hình 2-71a). Löôõi dao hình ñóa coù ñaëc ñieåm gioáng nhö löôõi dao nghieâng (caét tuaàn töï töø ng ñieåm moät) nhöng coù theå thöïc hieän quaù trình caét lieân tuïc vôùi chieàu daøi khoâng haïn cheá vaø khoâng toán thôøi gian cho haønh trình chaïy khoâng neân naêng suaát cao. 178 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  6. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khi phoâi tieáp xuùc vôùi löôõi dao, ñóa seõ taùc duïng vaøo phoâi 1 löïc P. Löïc naøy ñöôïc phaân ra hai thaønh phaàn: P1 = P.sin ,  laø goùc aên, thöôøng  = 14o . P2 = P.cos  P1 coù taùc duïng caûn phoâi laïi, P2 taïo neân löïc caét phoâi. S2 Löïc caét: P  K . c 2tg K - Heä soá phuï thuoäc vaät lieäu; Khi S > 10 mm K = 1,2 Khi S < 3 mm K = 1,8 Ñöôøng kính ñóa caét phuï thuoäc chieàu daøy phoâi caét S. P1  P h S Min P2 Chi  P. Ho uat T y th am K u ph HS ng D ruo a) ight © T b) yr Cop Hình 2-71 Nguyeân lyù maùy caét dao ñóa. a) Maùy caét 1 caëp ñóa. b) Maùy caét 2 caëp ñóa. Khi S< 3 mm, ñöôøng kính cuûa ñóa D = 60S; khi S = 3  10 mm thì D = (40  5 0)S; khi S > 10 mm thì D = 30S. Maùy naøy duøng ñeå caét caùc ñöôøng thaúng vaø ñöôøng cong chieàu daøi tuøy yù. Maùy caét coù theå coù nhieàu caëp ñóa duøng ñeå caét ñoàng thôøi nhieàu daûi song song. Treân hình 2-71b trình baøy nguyeân lyù maùy caét hai caëp ñóa. Maùy caét dao ñóa thöôøng duøn g ñeå caét caùc taám moûng. 5.3.2 Daäp caét vaø ñoät loã. Khaùc vôùi caét ñöùt, daäp caét vaø ñoät loã laø phöông phaùp caét moät ñöôøng cong kheùp kín (caét theo chu vi) do ñoù phaûi caét baèng khuoân (hình 2-72). Daäp caét. Ñoät loã. Hình 2-72 Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa daäp caét vaø ñoät loã. 179 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  7. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Veà nguyeân lyù daäp caét vaø ñoät loã gioáng nhau, chæ khaùc nhau veà coâng duïng. Ñoät loã laø quaù trình taïo loã roãng treân phoâi, phaàn vaät lieäu taùch khoûi phoâi laø pheá lieäu, phaàn coøn laïi laø phoâi ñeå ra nguyeân coâng taïo hình. Coøn daäp caét khaùc vôùi ñoät loã laø : phaàn coøn laïi laø pheá lieäu. Khi daäp caét vaø ñoät loã duøng chaøy vaø coái coù caïnh saéc ñeå taïo thaønh löôõi caét. Quaù trình bieán daïng cuûa kim loaïi khi caét moâ taû treân hình 2-73. Khi chaøy tì leân taám phoâi, luùc ñaàu phoâi uoán cong vaø xaûy ra quaù trình bieán daïng deûo. Phaàn kim loaïi cuûa phoâi döôùi chaøy luùn saâu vaøo trong loã cuûa coái. Söï taäp trung öùng suaát treân löôõi caét cuûa chaøy laøm xuaát hieän nhöõng veát nöùt. Khi nhöõ ng veát nöùt ôû ñaàu löôõi caét cuûa chaøy vaø ñaàu löôõi caét cuûa coái gaëp nhau, kim loaïi bò phaù huûy hoaøn toaøn taïo thaønh veát caét . Veát caét coù S höôùng song song hoaëc taïo thaønh moät goùc naøo ñoù vôùi höôùn g cuûa löïc caét tuøy thuoäc töøng kim loaïi dchaøy vaø khe hôû giöõa chaøy vaø coái. Ñaëc ñieåm: h Min Chi -Cuøng moät löïc caét theo toaøn boä chu vi P. Ho uat T caét neân ñöôøng caét thaúng ñeïp khoâng bò cong th Dcoái veânh. Haønh trình caét nhoû , coù theå caét ñöôïc nhöõng Ky am ph chu vi phöùc taïp. Tuy nhnhieâ n löïc caét H Su tuoåi D lôùn, Hình 2-73. Quaù trình bieán daïng ng thoï khuoân thaáp vaø naêng suaát©thaáuo Trp. ght cuûa kim loaïi khi caét vaø ñoät. Caùc thoângCopyri baûn cuûa quaù trình daäp soá cô caét vaø ñoät loã: - Khe hôû Z giöõa chaøy vaø coái: Z  Dc  d ch 2 Dc - Ñöôøng kính coái. dch - Ñöôøng kính chaøy. Trò soá khe hôû Z tuøy thuoäc vaøo chieàu daøy S cuûa vaät lieäu vaø choïn theo kinh nghieäm: S = 0,3  1 mm Z = 0,02  0,08 mm S = 1  3 mm Z = 0,08  0,3 mm S = 3  10 mm Z = 0,3  1,8 mm Ngoaøi ra Z coøn phuï thuoäc vaøo tính chaát vaät lieäu. Vaät lieäu caøng cöùng thì Z caøng lôùn. Thöôøng laáy Z = (5  1 0%) S. Neáu khe hôû Z khoâng ñuùng, maët caét cuûa phoâi seõ bò ñöùt töø ng khôùp. Ñoä hôû quaù lôùn vaø löôõi caét cuøn seõ keùo kim loaïi vaøo coái vaø do ñoù taïo ra bavia vaø maët caét khoâng ñeïp. - Löïc caét: P = KLSc (KG) K - Heä soá ñieàu kieän caét, keå ñeán aûnh höôûng cuûa tình traïng chaøy coái, chieà u daøy vaät lieäu khoâng ñeàu, beà maët vaät lieäu khoâng toát… Thöôøng laáy K = 1.1 1,3 L - Chieàu daøi ñöôø ng caét (mm). S - Chieàu daøy vaät lieäu (mm). c - öùng suaát caét cho pheùp (KG/mm2) 180 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  8. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn - Ñöôø ng kính chaøy vaø coái: Tính ñöôøn g kính chaøy vaø coái thöôøng duøng phöông phaùp cheá taïo khuoân phoái hôïp. Theo phöông phaùp naøy thì cheá taïo chaøy (hoaëc coái) xong, laáy ñoù laøm chuaån ñeå gia coâng coái (hoaëc chaøy) coøn laïi. + Khi daäp caét: ngöôøi ta laáy mieáng caét do ñoù kích thöôùc saûn phaåm do coái quyeát ñònh, cho neân laáy kích thöôùc coái laøm chuaån. Coái: Dcoái = ( d ct - )+ coái dct - Ñöôøng kính chi tieát.  - Dung sai chi tieát. coái - Dung sai cheá taïo coái. Chaøy: dchaøy = Dcoâi – 2Z Chuù yù phoái hôïp cheá taïo ñeå ñaûm baûo khe hôû Z. + Khi ñoät loã: ngöôøi ta laáy loã neân kích thöôùc saûn phaåm do chaøy quyeát ñònh, do ñoù laáy kích thöôùc chaøy laøm chuaån. Chaøy: dchaøy = ( dloã + )-chaøy h Min Chi dloã - Ñöôøng kính loã caàn ñoät. P. Ho uat T  - Dung sai loã. y th am K chaøy - Dung sai cheá taïo chaøy. u ph DH S Coái: Dcoái = dchaøy + 2Z g Chuù yù phoái hôïp cheá taïTrñeån m baûo khe hôû Z. o uo ñaû t© h yrig + Quaù trình op t phoâi caàn chuù yù ñeán vieäc xeáp hình phoâi treân caùc daûi kim loaïi vaø caét C caé taám kim loaïi lôùn thaønh caùc daûi kim loaïi (pha baêng kim loaïi) sao cho heä soá söû duïn g nguyeân lieäu cao nhaát nhöng vaãn baûo ñaûm chaát löôïng chi tieát caét toát nhaát. Ñieàu naøy coù yù nghóa lôùn trong saûn xuaát haøng loaït lôùn vôùi saûn löôï ng haøng chuïc trieäu chieác/naêm, vì raèng trong toång soá giaù thaønh cuûa saûn phaåm thì tieàn nguyeân lieäu chieám 60  7 0%, trong khi ñoù tieàn nhaân coâng chæ chieám 5  10% hoaëc thaáp hôn. Heä soá söû duïng nguyeân vaät lieäu  ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä söû duïng vaät lieäu: F n. f   o 100%  .100% F F Fo - Dieä n tích nguyeâ n vaät lieäu söû duïng. F - Toång dieän tích vaät lieäu. n - Soá chi tieát boá trí ñöôïc treâ n taám caét. f - Dieän tích 1 chi tieát. Khi boá trí nguyeân vaät lieäu ñeå caét, ta döïa vaøo caùc nguyeân taéc sau: . Hieäu suaát söû duïng vaät lieäu phaûi cao nhaát. . Taän duïng giaûm söï phöùc taïp cuûa khuoân vaø giaûm thao taùc cuûa coâng nhaân. . Giaûm soá laàn caét. Ví duï: Boá trí phoâi ñeå daäp caét, heä soá söû duïng vaät lieäu taêng daàn theo caùc phöông aùn a, b, c, d ( hình 2-74) 181 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn Hình 2-74 Boá trí vaät lieäu khi daäp caét.
  9. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Ngoaøi caùc nguyeân taéc treân khi boá trí nguyeân vaät lieäu ñeå caét ñoät caàn chuù yù caùc yeâu caàu sau: . Vaät caàn ñôn giaûn, traùnh laøm caùc goùc nhoïn, caùc loã khoeùt phöùc taïp. . Choã tieáp giaùp giöõa 2 caïnh phaûi coù baùn kính löôïn ñeå ñaûm baûo deã caét vaø taêng beàn cho chaøy vaø coái. h Min Chi P. Ho uat T y th am K u ph HS ng D uo © Tr ight opyr C 182 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  10. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn 5.4 Caùc nguyeân coâng taïo hình: Caùc nguyeân coâng taïo hình chuû yeáu trong coâng ngheä daäp taám bao goàm: uoán, daäp saâu, thaønh hình, toùp, daäp gaân, uoán vaønh, mieát… 5.4.1 Uoán. Uoán laø nguyeân coâng laøm thay ñoåi höôùn g thôù kim loaïi, bieán phoâi phaúng (taám), daây hay oáng thaønh nhöõng chi tieát coù hình cong ñeàu hay gaáp khuùc. Hình 2-75 trình baøy sô ñoà uoán cong taám coù chieàu daøy S, ñeå tieán haønh uoán ngöôøi ta söû duïng boä khuoân goàm chaøy vaø coái. Khi uoán maët trong cuûa phoâi (maët tieáp xuùc vôùi chaøy) chòu öùng suaát neùn laøm phoâi deã bò neáp nhaên, coøn maët ngoaøi (maët tieáp xuùc vôùi coái) chòu öùng suaát keùo laøm phoâi deã nöùt, giöõa hai lôùp naøy laø lôùp trung h Min Chi hoøa khoâng bò keùo vaø khoâng bò neùn. Neá u ta keû P. Ho uat T nhöõng oâ vuoân g ôû maët caïnh cuûa phoâi thì sau khi uoán ta that ôû phaàn thaúng nhöõng oâ vuoâng naøy Ky th ình 2-75 Sô ñoà nguyeân lyù uoán. ham H Su p khoâng ñoåi, coøn ôû phaàn cong cuûa saûn phaåm thì bò DH bieán daïng thaøn h hình thang, Truong ngoaøi cuõng daøi ra nhieàu, vaïch trong cuõng ngaén laïi vaïch ôû © ight nhieàu, coøn ñöôøng trungrhoøa thì khoâng ñoåi. opy C Theo tieát dieän ngang taám ta thaáy phía trong chòu öùng suaát keùo ra hai beân, coøn phía ngoaøi chòu öùng suaát neùn do ñoù chieàu roäng meùp ngoaøi giaûm ñi coøn meùp trong taêng leân. Hieän töôïng naøy caøng roõ khi taám caøng daøy. Caùc thoâng soá kyõ thuaät cô baûn cuûa quaù trình uoán: - Baùn kính uoá n nhoû nhaát rmin: Baùn kính uoán nhoû nhaát quyeát ñònh baùn kính cuûa chaøy. Neáu r chaøy nhoû quaù thì thôù phoâi deã ñöùt. Rmin = K.S K - Heä soá phuï thuoäc vaät lieäu. Ví duï: Uoán taám o theùp CT3 , uoán vuoâng goùc vôùi thôù K = 0,1, uoán song  song vôùi thôù K = 0,5. r - Goùc ñaøn hoài khi uoán (hình 2-76). Khi uoán kim loaïi vöøa bò bieán daïng deûo vöøa bò bieán daïng ñaøn hoài. Do thaønh phaàn bieá n daïng ñaøn hoài Hình 2-76 Goùc ñaøn hoài sau naøy neân sau khi nhaác chaøy khoûi vaät uoán, vaät seõ ñaøn hoài trôû laïi moät phaàn laøm thay ñoåi goùc uoán. Goùc ñaøn hoài  naøy baèng hieäu cuûa goùc yeâu caàu cuûa saûn phaåm o vaø goùc cuûa chaøy uoán . o   2 Goùc ñaøn hoài naøy coù theå töø 0  10o. Ñaëc ñieåm naøy caàn chuù yù khi thieát keá khuoân. Goùc ñaøn hoài sau khi uoán phuï thuoäc vaøo goùc uoán  o, baùn kính uoán r cuûa chi tieát, 182 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  11. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn chieàu daøy S cuûa taám kim loaïi, baùn kính chaøy rchaøy, tính chaát ñaøn hoài cuûa vaät lieäu… - Löïc uoán: Löïc uoán phuï thuoäc vaøo hình daïng chi tieát, vaät lieäu uoán, chieàu daøy vaø chieàu roäng BS 2 b phoâi. Löïc uoán xaùc ñònh theo P  0,7. rS coâng thöùc sau: r   (180 o   o )(  1) rch a) b) B -Chieàu roäng phoâi (mm). S - Chieàu daøy phoâi (mm). 1. Chaøy. r - Baùn kính uoán (mm). 2. Taám chaën. b - Giôùi haïn beàn cuûa vaät lieäu 3. Coái. (KG/mm2) 4. Chi tieát. 5.4.2 Daäp saâu (daäp h Min Chi vuoát). P. Ho uat T Daäp saâu hay coøn goïi laø y th K h d pham daäp vuoát laø phöông phaùp cheá u taïo caùc saûn phaåm hình oáng g DH S D n uo ñaù r hoaêïc hình hoäp roãng, coùt © Ty igh r hoaëc khoâng coù ñaùy,y coù vaønh Cop h hoaëc khoâng coù vaønh roäng. Daäp c) saâu ñöôïc chia laøm hai phöông d phaùp: Daäp saâu khoâng bieán Hình 2-77 Daäp vuoát khoâ ng laøm moûng thaønh. moûng thaønh vaø daäp coù bieán a) Hieän töôïng nhaên saûn phaåm daäp vuoát. moûng thaønh phoâi. b) Sô ñoà nguyeâ n lyù daäp. 1. Daäp saâu khoâ ng bieán c) Hình khai trieån phoâi töø saûn phaåm daäp moûng thaønh phoâi oáng. a. Baûn chaát quaù trình daäp saâu khoâng bieá n moûng thaø nh: Ñaây laø nguyeân coân g bieán daïng maø chieàu daøy phoâi vaø chieàu daøy thaønh saûn phaåm xaáp xæ baèng nhau. Ñeå tieán haøn h daäp saâu khoâng bieán moû ng thaønh ngöôøi ta söû duïng moät boä khuoâ n goàm chaøy vaø coái (hình 2-77b). Xeùt 1 chi tieát hình truï coù ñöôøng kính d ñöôïc daäp töø phoâi troøn ñöôøng kính D. Khi chaøy eùp leân phoâi seõ laøm cho phoâi bieán daïng. Phaàn chaøy eùp leân phoâi kim loaïi chòu öùng suaát keùo theo höôùng kính vaø chuyeån thaønh ñaùy cuûa chi tieát ñöôøng kính d. Coøn hình vaønh khaên (D-d), caùc phaàn töû phoâi chòu keùo theo höôùn g doïc truïc chi tieát vaø chòu neùn theo höôù ng tieáp tuyeán, bieán thaønh hình truï coù ñöôøng kính d vaø chieàu cao h (hình 2- 77c). 183 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  12. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Caùc phaàn töû phoâi caøng xa taâm caøng bò neùn theo höôùng tieáp tuyeán nhieàu, vaø caøng gaàn taâm caøng bò keùo theo höôùng kính caøng nhieàu, vuøng taâm phoâi vaø vuøng tieáp xuùc vôùi meùp chaøy phoâi deã nöùt. Ñeå traùnh caùc neáp nhaên (hình 2-77a) ta duøng löïc eùp phuï Q taùc duïng leâ n taám chaën 2. b. Ñaëc ñieåm cuûa quaù trình bieán daïng khi daäp saâu: - Khi daäp saâu, nhöõng ñieåm cuûa phoâi naèm treân cuøng moät voøng troøn caùch ñeàu taâm thì möùc ñoä bieán daïng nhö nhau. Sau khi bieán daïng vaãn naèm treân voøng troøn nhöng ñöôøng kính voøng troø n luùc naøy baèng ñöôøng kính chi tieát. Caùc voøng troøn ñoàng taâm veõ treâ n phoâi a) b) tröôùc khi bieán daïng bieá n thaønh caùc voøng troøn nh i hM Hình 2-78 Sô ñoà bieái daïng khi daäp saâu. baèng nhau coù taâm naèm treân truïc phoâi, nhöng Ho C n . t TP khoaûng caùch khoâng ñeàu nhau maø taêng daàn töø thua Ky ñaùy leân. Ñieàu ñoù cho thaáy caùc ñieåm caøng xa pham ng xa taâm sau khi bieán daïng caùch nhau taâm thì bieán daïng caøng nhieàu. Caùc voøH g u n caø n S troø ng D uo © Tr caøng xa (hình 2-78a). ight r - Neáu ta keû opy n g ñöôøng baùn kính chia ñeàu voøng troøn phoâi thaønh nhöõng goùc nhö C nhöõ nhau, sau khi bieán daïng nhöõ ng ñöôøng naøy seõ laøm thaønh ñöôøng sinh song song caùch ñeàu nhau (hình 2-78b). - Caét doïc chi tieát, sau khi daäp xong ta thaáy thöïc teá chieàu daøy chi tieát thay ñoåi nhö sau 3,37 (hình 2-79): 3,22 + ÔÛ ñaùy chieàu daøy khoâng ñoåi, baèng chieàu daøy phoâi. 2,75 + ÔÛ goùc löôïn ñaùy, chieàu daøy giaûm nhieàu S=3 (coù khi tôùi 30%), nôi ñoù laø tieát dieän ngang nguy 2,18 hieåm nhaát, taïi ñaây taäp trung öùng suaát raát lôùn. + Caøng leân treân chieàu daøy S caøng taêng, ôû Hình 2-79 Söï thay ñoåi chieàu meùp löôïn treâ n chieàu daøy chi tieát lôùn hôn chieàu daøy thaønh khi daäp saâu. daøy phoâi (chieàu daøy taêng theâm töø 15 25%). Söï thay ñoåi chieàu daøy thaønh vaø giaûm moûng thaønh treân chòu aûnh höôûn g bôûi caùc nhaân toá sau: + Baùn kính löôïn cuûa coái: Rcoái caøng nhoû thì kim loaïi vuøng ñoù bieán daïng nhieàu neân chieàu daøy thaønh caøng giaûm. + Khe hôû giöõa chaøy vaø coái (Z): Z caøng giaûm thì söï bieán moûng thaønh caøng nhieà u. + Möùc ñoä bieán daïng caøng taêng thì söï bieán moûng thaønh caøng lôùn. 184 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  13. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn + Chaát boâi trôn toát thì giaûm löôïng bieán moûng thaønh. c. Xaùc ñònh hình daù ng vaø kích thöôùc phoâi cho chi tieát ñôn giaû n: - Hình daùng cuûa taám phoâi phuï thuoäc vaøo hình daùng cuûa chi tieát. Neáu chi tieát coù hình truï hay hình hoäp coù ñaùy laø moät ña giaùc ñeàu, thaønh beân thaúng ñöùng, nghieâng hoaëc coù baäc thì phoâi laø moät taám troøn. Neáu chi tieát coù ñaùy laø hình chöõ nhaät thì phoâi coù hình eâlíp. Nhöng neáu chi tieát coù thaønh thaáp khi H  0,3B (H: chieàu cao, B: chieàu roäng cuûa hoäp) thì phoâi coù hình trieån khai phöùc taïp hôn. - Kích thöôùc cuûa phoâi (Dphoâi): Khi daäp vuoát khoâng bieán moûng thaønh, ngöôøi ta boû qua söï thay ñoåi chieà u daøy vaät lieäu (do quaù trình bieán daïng gaây ra). Do vaäy vieäc xaùc ñònh kích thöôùc cuûa phoâi döïa vaøo söï caân baèng dieän tích beà maët cuûa phoâi vaø chi tieát (khi coù caét meùp phaûi tính ñeán löôïng dö ñeå caét meùp). h Min Chi P. Ho D phoi  1,13 F uat T y th aK F laø dieän tích beà maët cuûa chi tieát ( mm2).m h Su p Caùch tính dieän tích phoâi phuï g DHc hình daùng, kích thöôùc cuûa chi tieát. thuoä ruon ng © T Ví duï: Tính ñöôøght kính phoâi ñeå daäp yri Cop caùc chi tieát troøn xoay coù hình daïng ñôn giaûn, baèng vaät lieäu moûng, hình 2-80 (chöa tính löôïng dö caét meùp). Hình 2-80 Hình daïng chi a) - Chi tieát hình truï thaúng: tieát. a) Hình truï D phoi  d 2  4dh thaúng. b) Hình truï coù - Chi tieát hình truï coù vaønh: vaønh. D phoi  d 22  4d 1 h b) Ví duï: Chi tieát hình truï khoâng coù baùn kính löôïn ôû ñaùy hoaëc baùn kính löôïn ôû ñaùy nhoû ( hình 2- 81), ñöôøng kính phoâi xaùc ñònh nhö sau: . Neáu vaät lieäu moûng S
  14. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn dtr , dng - Ñöôøng kính trong vaø ngoaøi hình truï. Htr, Hng - Chieàu cao beân trong vaø beân ngoaøi cuûa hình truï. dtb - Ñöôøng kính trung bình. h/ - Löôïng dö ñeå caét meùp (tra baûng soå tay hoaëc laáy gaàn ñuùng baèng 5% Dphoâi). d. Caùc thoâng soá cô baûn cuûa coâng ngheä daäp saâu: - Heä soá daäp saâu: Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä bieán daïng sau moãi laàn daäp saâu, duøng heä soá daäp saâu m. Ñoái vôùi nhöõng chi tieát troøn xoay daäp vuoát khoâng laøm moûng thaønh, heä soá daäp saâu laø tyû soá giöõa ñöôøng kính sau vaø tröôùc moãi laàn daäp. d m D d - Ñöôøng kính chi tieát D - Ñöôøng kính phoâi. Heä soá daäp saâu phuï thuoäc chuû yeá u vaøo vaät lieäu gia coâng, thöôø ng m = 0,55 0,95. Khi m caøng nhoû, toác ñoä bieán daïng caøng lôùn , kim loaïi bò bieán cöùnnhcaøng cao, deã bò Mi g Chii daäp thaønh nhieàu laàn . Ho nöùt. Do ñoù, khi daäp caùc chi tieát coù ñöôø ng kính nhoû, chieàu caoPlôùn phaû uat T giôø cuõng laáy cao hôn laàn daäp y th ñeå baûo ñaûm toác ñoä bieán daïng nhoû. Heä soá m laàn daäp sau bao am K tröôùc vì caøng daäp nhieàu laàn kim loaïi bò bieán h up DH S . cöùng caøng nhieàu, bieán daïng caøng ong khaên ru khoù t©T h - Soá laàn daäppsaâug Muoán cheá taïo chi yri : Co tieát coù chieàu saâu lôùn ta phaûi daäp saâu laøm nhieàu laàn (hình 2-82). Soá laàn daäp saâu n ñeå daäp töø phoâi coù ñöôøng kính D xuoá ng chi tieát coù ñöôøng kính dn ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: Laàn daäp thöù nhaát d1 d1 = m1.D m1  D Laàn daäp thöù hai d2 d2 = m2 . d1 = m1. m2.D m2  d1 Hình 2-82 Trình töï daäp vuoát chi tieát Laàn daäp thöù n ñeå ñöôïc vaät coù ñöôøng hình truï khoâ ng coù vaønh. kính dn dn dn = mn.dn-1 = m1.m2.m3…mn .D mn  d n 1 Ñeå ñôn giaûn tính toaùn laáy giaù trò trung bình: m tb  m 2 .m 3 ... m n n 1 d n  m 1 . m tb  1 . D n Vaø coâng thöùc treân coù theå vieát: 186 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  15. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Laáy logarit caû hai veá ta coù : lg d n  lg (m1 D )  (n  1) lg mtb lg d n  lg( m 1 D ) n 1 lg m tb ÖÙng vôùi moãi laàn daäp coù moät boä khuoân töông öù ng (hình 2-83). - Löïc eùp phuï Q: Löïc eùp phuï Q taùc duïng leân taám chaën nhaèm muïc ñích laøm phoâi bieán daïng ñeàu, traùnh hieän töôïn g neáp nhaên ôû thaønh. Löïc Q xaùc ñònh theo bieåu thöùc: Q = F.q F - Dieän tích phaàn phoâi bò chaën. q - Aùp löïc rieâng phaàn khi chaën, noù phuï thuoäc chieàu daøy vaät lieäu, heä soá daäp saâu, tính chaát vaät lieäu. Ví duï: qnhoâm = 0,08 0,12 kg/mm2 h Min Chi qñoàng = 0,12  0,18 kg/mm2 Ho TP. uat Rcoái qtheùp = 0,25 0,35 kg/mm2 h Ky t Rchaøy am m ph taá Noùi chung neáu Q nhoû thì taùc duïnSucuûag DH chaën giaûm, deã bò neáp nhaên, gaây uong c phoâi deã ñöùt. © Tr trôû löï Neáu Q lôù n quaù seõ gaâpymoûht thaønh vaø ñöùt ñaùy. y rig ng Z Co - Khe hôû Z: Möùc ñoä bieán daïn g khi daäp saâu, Hình 2-83 Baùn kính löôïn chaát löôïng daäp saâu phuï thuoäc raát nhieàu vaøo khe hôû cuûa chaøy coái. Z giöõa chaøy vaø coái. Neáu taêng Z thì kim loaïi deã bieán daïng nhöng laøm cho thaønh saûn phaåm daäp khoâng thaúng goùc vôùi ñaùy vaø deã coù neáp nhaên. Neáu nhoû quaù thì daäp hay bò ñöùt do saûn phaåm bò keït ñoàng thôøi laøm khuoân choùng moøn. Xaùc ñònh khe hôû Z theo coâng thöùc sau: Z = K.S + S max K - Heä soá phuï thuoäc vaøo chieàu daøy vaät lieäu, tính chaát vaät lieäu. Ví duï daäp saâu coù taám chaën, laàn ñaàu S = 0,5  2 mm thì K = 0,1. S - Chieàu daøy vaät lieäu (mm). Smax - Chieàu daøy lôùn nhaát cuûa phoâi (mm). - Chaøy vaø coái ñeàu phaûi coù goùc löôïn, ñaëc bieät laø coái ñeå traùnh ñöùt phoâi trong quaù trình daäp. Baùn kính löôïn caøng lôùn, kim loaïi bieán daïng caøng deã, nhöng thaønh saûn phaåm deã taïo neáp nhaên. Baùn kính löôïn nhoû quaù phoâi hay bò raùch trong quaù trình daäp. - Tính löïc daäp saâu (Pd): Löïc daäp saâu goàm 2 thaønh phaàn: löïc laøm bieán daïng chi tieát P vaø löïc cuûa vaønh eùp Q Pd = P + Q 187 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  16. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Löïc bieán daïng cho laàn thöù n cuûa chi tieát hình truï tính theo coân g thöùc: P = Kn..dn.S.b Kn – Heä soá phuï thuoäc chuû yeáu vaøo heä soá daäp saâu m. dn – Ñöôø ng kính chi tieát laàn daäp thöù n = 1,2,3… S – Chieàu daøy phoâi (mm). b – Giôùi haïn beàn vaät lieäu kg/mm2 Ñoái vôùi chi tieát baát kyø coù chu vi phöùc taïp: P = L.S. b L - Chu vi ñaùy chi tieát. 2. Daäp saâu coù bieá n moûng thaønh. Daäp saâu coù bieán moûng thaønh laø quaù trình daäp saâu coù cöôõng böùc laøm giaûm chieàu daøy ôû thaønh chi tieát so vôùi chieàu daøy phoâi. Ñaëc ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø ñöôøng kính chi tieát giaûm ít, chieàu saâu taêng nhieàu vaø do ñoù giaûm chieàu daøy thaønh phoâi, chieàu daøy cuûa ñaùy khoâng thay ñoåi. inh hi M Ho C khuoân coù khe hôû giöõa Ñeå tieán haønh daäp saâu coù laøm moûng thaønh ta duøat TP. t boä ng moä u y th K chaøy vaø coái nhoû hôn chieàu daøy phoâi (Z < S) hình 2-84 ham Su p g DH ruon T ht © yrig Cop Z = (0,3 0,8)S 3 S Hình 2-84 Daäp saâu coù laøm moûng thaønh. 1. Coái daäp 2. Chaøy daäp 3. Saûn phaåm daäp. Baûn chaát quaù trình bieán daïng khi daäp saâu coù bieán moûng thaønh coù theå giaûi thích nhö sau: Döôùi taùc duïng cuûa löïc eùp P chaøy taùc duïng vaøo ñaùy phoâi, khi ñoù seõ phaùt sinh ra öùng suaát keùo ôû thaønh chi tieát laøm cho kim loaïi cuûa thaønh phoâi lieäu bò keùo daøi ra theo khe hôû giöõa chaøy vaø coái. Vì khe hôû giöõa chaøy vaø coái Z nhoû hôn chieàu daøy phoâi S neân ôû vuøng bieán daïng tuøy theo möùc ñoä chuyeån ñoäng cuûa chaøy maø giaûm moûng chieàu daøy thaønh chi tieát. Do trôû löïc bieán daïng cuûa thaønh khi giaûm moûng thaøn h, neân sinh ra öùng suaát neùn thaúng goùc vôùi phaàn beà maët coân cuûa coái. Do ñoù toång taùc duïng cuûa öùng suaát keùo vaø neùn noùi treân seõ laøm cho ôû vuøng bieán daïng coù traïng thaùi öùng suaát keùo neùn phöùc taïp laøm kim loaïi bieán daïng deû o, chieàu daøy giaûm ñi vaø keùo daøi ra theo höôùn g ñöôø ng sinh. 188 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  17. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Ngoaøi ra treân thaønh khuoân, giöõa phoâi kim loaïi vaø khuoân coøn coù löïc ma saùt taùc duïng ngöôïc vôùi höôùng di ñoäng cuûa kim loaïi. Löïc ma saùt naøy cuõng coù taùc duïng caûn trôû söï bieán daïng cuûa kim loaïi. Vì theá löïc daäp saâu phaûi ñuû lôù n ñeå laøm bieán daïng deûo phoâi vaø thaéng ñöôïc löïc ma saùt. Ñaëc ñieåm quaù trình daäp saâu coù bieán moûng thaønh: - Khoâ ng caàn löïc eùp phuï , boä phaän eùp phu, thieát bò daãn höôùn gï hoaëc caùc khuoâ n phöùc taïp coù boä phaän choáng neáp nhaên maø chaát löôïng chi tieát vaãn ñaûm baûo, khoâng bò neáp nhaên. - Daäp saâu coù bieán moûng thaønh do khoâng caàn löïc eùp phuï neân duøng ñöôïc treân maùy eùp ñôn. Soá laàn daäp saâu giaûm do coù khaû naêng taïo ñöôïc bieán daïng lôùn. - - Chaát löôïng kim loaïi khi daäp saâu coù bieán moûng thaønh toát hôn vì sau khi daäp moät vaøi laàn phaûi uû do ñoù caáu truùc kim loaïi coù haït ñoàng ñeàu vaø nhoû hôn. Coù 2 phöông phaùp daäp saâu coù bieán moûng thaønh: h Min - Laøm thay ñoåi ñöôøng kính xong roài môùi bieán moû ng thaønHo Chih. . t TP thuan moûng thaønh cuøng moät luùc. Vôùi - Vöøa thay ñoåi ñöôøng kính vöøa tieán haønh laøy bieá Km ph amt hôn (hình 2-85). h lieä H Su phöông phaùp naøy thì kim loaïi bieán daïng maõn ng D o a. Tính kích thöôùc phoâiru © T: ight pyr Khi daäp saâCo bieán moûng thaønh caùc chi tieát hình truï, kích thöôùc cuûa phoâi ñöôïc xaùc u coù ñònh döïa vaøo ñieàu kieä n caân baèng theå tích kim loaïi giöõa phoâi vaø chi tieát. V D phoi  1,13 S Trong ñoù: S V - Theå tích phoâi coù tính ñeán löôïng dö ñeå caét meùp. S - Chieàu daøy phoâi. S = (1 1,2). Sñaùy Sñaùy - Chieàu daøy ñaùy. V = (1 +a). Vchi tieát Hình 2-85 Daäp saâu bieán moûng thaønh chi tieát hình truï. a - Heä soá tính ñeán löôïng dö caét meùp. Neáu h/d < 3 thì a = (8 10%). Vchi tieát h/d = 310 thì a = (10 12%). Vchi tieát h/d > 10 thì a = (12 15%). Vchi tieát b. Tính heä soá bieán daïng K vaø soá laàn daäp n: 189 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  18. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Thoâng thöôøng thì daäp saâu coù bieán moûng thaønh ñöôïc tieán haønh töø phoâi ñaõ ñöôïc daäp saâu laàn ñaàu khoâng bieán moûng. Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä bieá n daïng ôû moãi nguyeân coâng, ngöôøi ta söû duïng ñaïi löôïng K F n 1  F n S  Sn  n 1 K  1  m bm F n 1 S n 1 Trong ñoù: K - Möùc ñoä bieán daïng. Fn-1; F n - Dieän tích tieát dieän ngang ôû caùc nguyeâ n coâng. Sn-1; S n - Chieàu daøy thaønh ôû caùc nguyeân coâng. mbm - Heä soá bieán moûn g (mbm = Sn / Sn-1) Nhö vaäy möùc ñoä bieán daïng chung seõ laø: Fo  Fn F h  1 n K ch  Min Chi Fo Fo P. Ho T Fn – Dieän tích tieát dieän ngang cuûa chi tieátuat y th . am K Fo – Dieän tích tieát dieän ngang ph a phoâi. Su cuû g DH ruon T phoâht © Neáu laø yrigi phaúng Fo = .Dphoâi.S Cop Soá laàn daäp tính theo coâng thöùc : n  lg F n  lg F o lg (1  K ) tb Trong ñoù : Fo , Fn - Dieän tích tieát dieän ngang cuûa phoâi vaø chi tieát. Ktb - Möùc ñoä bieán daïng trung bình cho pheùp ôû moãi nguyeân coâng. Khi tính toaùn coi caùc heä soá K1 = K2 = .....=Kn = Ktb Giaù trò cuûa Ktb, mbm cho trong soå tay daäp nguoäi tuøy thuoäc vaøo vaät lieäu vaø thöù töï nguyeân coâ ng. Do coù söï bieán cöùng raát maïnh trong quaù trình daäp saâu neân ôû caùc nguyeân coâng tieáp theo caàn giaûm daàn möùc ñoä bieán daïng vaø uû ñeå phuïc hoài tính deûo cuûa kim loaïi. Sau khi xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä bieán daïng ôû moãi nguyeân coâng, coù theå xaùc ñònh ñöôïc chieàu daøy thaønh vaø chieàu cao chi tieát ôû moãi nguyeân coân g döïa vaøo ñieàu kieän theå tích khoâng ñoåi. 5.4.3 Uoán vaønh (Nong loã). Uoán vaønh laø nguyeân coâng cheá taïo caùc chi tieát coù gôø, ñöôøng kính D, chieàu cao H vaø ñaùy chi tieát roãng. Phoâi ñeå uoán vaønh caàn ñoät loã ñöôøng kính d phuø hôïp, sau ñoù duøng boä khuoân goàm chaøy vaø coái (hình 2-86A). Ñeå ñaûm baûo chaát löôïng uoán vaønh, haïn cheá söï nöùt meùp thì khi uoán vaønh caàn ñaûm baûo heä soá uoán vaønh hôïp lyù Ku 190 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  19. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn d Ku  Thöôøng Ku= 0,62 0,72 D Trong ñoù: D - ñöôø ng kính chi tieát tính theo ñöôøng trung hoøa (mm) d - ñöôøng kính loã(mm) H A) B) Hình 2-86 Sô ñoà uoá n vaønh. A) Uoán vaønh 1 laàn. B) Uoán vaønh nhieàu laàn. inh Neáu chieàu cao chi tieát H khoâng theå uoá n moät laàn khi H > o maxi(Mhieàu cao uoá n vaønh HCh c .H tôùi haïn) thì quaù trình uoá n vaønh phaûi qua moät soá nguyeân uatnTP coâ g nhö treân hình 2-86B. Töø phoâi th phaúng daäp saâu thaønh hình truï (hình a), ñoät loã m Kyy (hình b), sau ñoù tieán haønh nong loã a ôû ñaù u ph DH S (hình c). g ruon t©T 5.4.4 Toùp mieängigh yr Cop Toùp mieäng laø nguyeân coâng laøm nhoû mieäng cuûa caùc chi tieát ñaõ daäp saâu. Mieäng bò toùp coù theå coù hình coân, hình baùn caàu. Quaù trình toùp mieäng chi tieát daäp saâu trình baøy treân hình 2-87. Khuoân döôùi laøm nhieäm vuï ñònh vò chi tieát, khuoân treân coù hình coân ñöôøng kính giaûm daàn, phaàn cuoái cuûa khuoân treâ n laø hình truï. Ñeå khoûi xaûy ra hieän töôïng xeáp ôû mieäng toù p thì tyû soá giöõa ñöôøng kính phoâi (chi tieát daäp giaõn) df vaø ñöôøng kính cuûa chi tieát (mieäng toùp) dct phaûi giôùi haïn trong moät phaïm vi cho pheùp. Hình2-87.Toùp mieäng. d f K   1, 2  1 ,3 t d ct Khi caàn toùp mieäng coù ñöôøng kính nhoû hôn so vôùi ñöôøng kính phoâi thì phaûi qua moät soá laàn toùp. 5.4.5. Giaõn phoà ng, In noåi. Ngöôïc vôùi coâng vieäc toùp mieäng, giaõn phoàng nhaèm laøm to chi tieát ñaõ daäp giaõn ôû phaàn döôùi, coøn mieän g vaãn giöõ nguyeân, khoâ ng laøm thay ñoåi chieàu daøy chi tieát. Quaù trình giaõn phoàng trình baøy treân hình 2-88. Chi tieát ñaõ daäp giaõn ñaët vaøo khuoân hai nöûa, loøng 191 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  20. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn khuoân laø hình daïng cuûa saûn phaåm ñònh cheá taïo. Phía trong chi tieát daäp giaõn (phoâi) laø khoái cao su vaø duøng chaøy eùp leân cao su. Nhôø tính chaát ñaøn hoài cao su ñaåy thaønh chi tieát saùt vaøo thaønh khuoân taïo thaønh saûn phaåm. h Min Chi P. Ho uat T y th am K u ph HS ng D uo © Tr ight opyr C 192 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

CEO.15: Bộ Tài Liệu Quản Trị Thi Công Công Trình Xây Dựng
168 tài liệu
1114 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Giấy phép ICP số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved. TaiLieu.VN hiển thị tốt nhất với trình duyệt Chrome, Firefox, Internet Explorer 8.

Đồng bộ tài khoản