Giáo trình Kế toán quản trị (Tái bản lần thứ 2): Phần 1

Chia sẻ: Túcc Vânn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:209

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 cuốn giáo trình "Kế toán quản trị" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Tổng quan về kế toán quản trị; phân loại chi phí; các phương pháp xác định chi phí sản xuất sản phẩm, dịch vụ; phân tích mối quan hệ chi phí - Sản lượng và lợi nhuận; dự toán sản xuất kinh doanh. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kế toán quản trị (Tái bản lần thứ 2): Phần 1

BÔ GIÁO DUC VÀ 0ÀO TAO TRlfÒNG D A I H O C KINH TÉ Q U Ó C D Â N Chu bien: PGS.TS. Nguyèn Ngoc Quang Giáo trình TOÁN QUÂN TRI (Tái ban lân thû 2, có sita dòi bô sung)
BÒ GIÁO DUC VÀ DÀO TAO T R U Ò N G DAI HOC KINH TÉ QIJÓC DÂN ...... «¿>» ....... C H Ú BIÊN: P G S.T S. N G U Y È N N G O C Q U A N G Giáo tri nit KÉ TOÁN QUÂN TRI (Tái ban lân thir 2, có sita dai bô sung) N H À X U À T B À N D A I H O C K IN H T É Q U Ó C D Â N 2014
M u c luc M U C LUC L O I M Ó D Á U ............................................................................................................. 9 C H U O N G 1: T Ó N G Q U A N V E K É T O A N Q U Á N T R I .........................11 1.1. K H Á I N IÉ M V A BÁ N C H Á T KÉ TOÁN QU Á N TRI TRONG DOA NH N G H I É P ..................................................................................................11 1.1.1. Khái niém ké toán quán t r i ..................................................................11 1.1.2. Bán chát ké toán quán tri trong doanh n g h iép ............................... 14 1.2. T H Ó N G TIN K É T O Á N Q U Á N TR | VÓI C H Ú C NÁ N G QU Á N LY T R O N G D O A N H N G H IE P ........................................................ 19 1.3. DÓI T U O N G V Á PH U O N G PHÁP N G H IÉ N CÍTU CÚA KÉ T O Á N Q U Á N T R ] .......................................................................................23 1.3.1. D ói tu g n g nghién cúu cúa ké toán quán t r i ....................................23 1.3.2. P h u an g pháp nghién cúu cúa ké toán quán t r i ..............................24 1.4. SO SÁ N H K É T O Á N Q U Á N TRI VÁ KÉ TO Á N TÁ1 CHÍN H .... 27 1.4.1. N h ü n g diém gióng n h a u ..................................................................... 27 1.4.2. N hüng diém khác n h a u .......................................................................27 1.5. SU' CÁ N TH IÉT, Y ÉU CÁ U VÁ NHIÉM VU TÓ CH Ú C KÉ TO Á N Q U Á N TRI TR O N G DOANH N G H IÉ P .................................32 1.5.1. Su cán thiét tó chúc ké toán quán tri trong các doanh nghiép.. 32 1.5.2. Y éu cáu va nhiém vu tó chúc ké toán quán tri trong các doanh n g h ié p ....................................................................................................33 1.6. TÓ C H Ú C KÉ TO Á N Q U Á N TRI TRONG DOANH N G H IÉP.... 34 1.6.1. To chúc ké toán quán tri trong doanh nghiép theo chúc náng thóng tin ké to á n ..............................................................................................34 1.6.2. Tó chúc ké toán quán tri trong doanh nghiép theo chu trinh thóng tin ké to á n ..............................................................................................35 1.7. M Ó H IN H TÓ C H Ú C BÓ M ÁY KÉ TOÁN Q U Á N TRI TRONG D OA N H N G H IÉ P ............................................................................................... 37 3
Giáo trinh KE TOÁN QUÀN TRI C H Ü Ö N G 2. P H Â N L O A I C H I P H Í ..................................................................41 2.1. KHÁI Q U Á T V È CHI P H Í..........................................................................41 2.1.1. Bán chât kinh té cùa chi p h i ............................................................... 41 2.1.2. K hái niêm vê chi phi duói góc dò kè toán tài chinh.....................42 2.1.3. Khái niêm vê chi phi duói góc dò kè toán quàn t r i ......................43 2.2. PHÂN LOAI CHI PHÍ THEO C H Ú C N Ä N G HO A T D Q N G ..........44 2.2.1. Chi phi sân x u â t.....................................................................................44 2.2.2. Chi phi ngoài sàn x u â t......................................................................... 47 2.3. PHÂ N LOAI CHI PHÍ TH EO NQI D U N G K IN H T É ........................ 49 2.4. PHÂ N LOAI CHI PHÍ TH EO M ÓI Q U A N HÉ VÓI M Ú C DO HOA T D Q N G .........................................................................................................54 2.4.1. Biên p h i................................................................................................... 54 2.4.2. B inh p h i................................................................................................... 57 2.4.3. Chi phi hôn hçrp..................................................................................... 61 2.5. PHÂN LO AI CHI PHÍ THEO MÓI QUAN HÉ VÓI KŸ TÍNH KÉT QUÀ KINH D O A N H ...........................................................................................73 2.5.1. Chi phi thài k ÿ ....................................................................................... 73 2.5.2. Chi phi sàn p hâm ...................................................................................73 2.6. CÁC CÁCH PHÂN LOAI CHI PHÍ K H Á C ..........................................76 2.6.1. Chi phi true tiêp và chi phi gián tiê p ................................................76 2.6.2. Chi phi kiêm soát d u çc và chi phi không kiêm soát d u a c .......78 2.6.3. Chi phi chênh lê c h ................................................................................ 79 2.6.4. Chi phi c h ìm ...........................................................................................80 2.6.5. Chi phi c a h p i.........................................................................................81 2.7. PHÀN LOAI CHI PHÍ TR O N G CÁ C BÁO CÁ O KJÊT Q UÁ KINH D O A N H ................................................................................................................... 82 2.7.1. Báo cáo kêt quà kinh doanh theo chúc näng cùa chi p h i ............82 2.7.2. Báo cáo kêt quá kinh doanh theo m ó hình lai nhuán g ó p .......... 84 C H lT O N G 3. C Á C P H I Í 0 N G P H Á P X Á C D IN H C H I P H Í SÂN X UÁT SÂN P H Â M , D IC H V U ........................................................................................... 91 3.1. PH U Ö N G PH Á P XÁC DINH CHI PHÍ SÂN X U Â T SÂN PHÂM TRU Y ÊN T H Ô N G ................................................................................................92 4
M uc luc 3.1.1. Phirang phap xac dinh chi phi san xuat san pham theo cong viec 92 3.1.2. Phuong phap xac dinh chi phi san xuat san pham theo qua trinh san x u a t............................................................................................................105 3.2. PH U O N G PH A P XAC DINH CHI PHI SAN X U A T SAN PHAM MIEN D A I............................................................................................................110 3.2.1. Phirang phap xac dinh chi phi san xuat san pham theo m o hinh chi phi muc tieu (T arget - C osting).......................................................... 110 3.2.2. P h uan g phap xac dinh chi phi san xuat san pham dua tren hoat dong (A ctivity-B ased C osting-A B C )......................................................116 3.3. BA O CAO SAN X U A T ...........................................................................122 3.3.1. Khai niem va y nghla bao cao san x u a t..........................................122 3.3.2. Noi dung cua bao cao san x u a t.........................................................123 C H lT O N G 4. PH A N T IC H M O I Q U A N H E C H I P H I- SAN L U O N G VA L O I N H U A N ( C -V -P ) ................................................................................137 4.1. Y N G H IA PIIA N TICH MOI QUAN HE CHI PHI, SAN LU O N G VA LOI N H U A N ...............................................................................................138 4.2. C A C KHAI NIEM CO BAN DE PHAN TICH M OI Q U A N HE C -V -P .................................................................................................................... 139 4.2.1. Lai nhuan g o p ......................................................................................139 4.2.2. Ty le lgi nhuan g o p .............................................................................142 4.3. PH A N TICH DIEM HOA V O N ...............................................................144 4.3.1. Khai niem, dieu kien va noi dung phan tich diem hoa von.... 144 4.3.2. Cac chi tieu an toan ........................................................................ 158 4.4. C O CA U CHI PH i VA DO LON DON BAY HO A T D O N G ....... 160 4.4.1. C a cau chi p h i.................................................................................... 160 4.4.2. D o lan don bay hoat d o n g .............................................................. 162 4.5. PH A N TICH QUAN HE C-V-P DE RA Q U YET D IN H KINH D O A N H ............................................................................................................... 165 4.5.1. Thay doi dinh phi va doanh thu tieu thu.........................................166 4.5.2. Thay doi bien phi va doanh thu tieu thu .........................................167 4.5.3. Thay doi dinh phi, gia ban va doanh thu tieu th u ........................ 168 4.5.4. Thay doi dinh phi, bien phi va doanh th u ...................................... 168 5
Giáo trinh KETOÁN QUÁN TRI 4.5.5. T hay dói két cáu sán phám tiéu th u ................................................. 170 4.6. D IÉ U K IÉN ÁP D U N G C H O PH Á N T ÍC H C -V -P ............................ 171 C H l/Ü N G 5. D U T O Á N SÁ N X U Á T K IN H D O A N H ............................... 173 5.1. T Ó N G Q U A N V E D I / T O Á N ................................................................... 173 5.1.1. K hái niém , y nghla vá phán loai d u to á n ........................................173 5.1.2. C o só khoa hoc xáy dung du to á n ....................................................177 5.1.3. Trinh tu xáy d u n g du to á n .................................................................. 178 5.2. D IN H MITO CHI P H Í................................................................................... 181 5.2.1. K hái n ié m .................................................................................................181 5.2.2. P h u a n g pháp xáy dung dinh m úc chi p h í ..................................... 183 5.2.3. C ác dinh m úc chi phí trong doanh n g h ié p ....................................184 5.3. D U "TO Á N SÁ N X U Á T KIN H D O A N H ...............................................190 5.3.1. D u toán tiéu thu sán phám , háng h ó a ..............................................190 5.3.2. D u toán sán xuát (m ua h á n g ) ............................................................ 193 5.3.3. D u toán chi phí nguyén vát liéu truc tié p ..................................... 195 5.3.4. D u toán chi phí nhán cóng truc tié p .............................................. 197 5.3.5. D u toán chi phí sán xuát c h u n g .......................................................198 5.3.6. D u toán thánh phám , háng hóa ton cuói k y .................................. 200 5.3.7. D u toán giá vón háng b á n .................................................................. 201 5.3.8. D u toán chi phí bán háng vá chi phí quán ly doanh n g h ié p ... 202 5.3.9. D u toán báo cáo tái c h ín h ................................................................... 203 C H lT O N G 6. D I / T O Á N L IN H H O A T ............................................................209 6.1. K H Á I N IÉ M V Á Y N G H IA CÜ A D I / T O Á N LIN H H O A T .......209 6.1.1. K hái niém d\r toán linh h o g t........................................................... 200 6.1.2. Y nghTa cüa d y toán linh h o a t ...........................................................211 6.2. PH Á N TÍC H B IÉN D Ó N G CHI PH Í .................................................... 216 6.2.1. Phán tích bién dóng chi phí nguyén vát liéu truc tié p ............... 216 6.2.2. Phán tích bién dóng chi phí n hán cóng tru c tié p .........................219 6.2.3. Phán tích bién dóng chi phí sán x uát c h u n g ...............................220 6.3. PH Á N TÍC H B IÉN D Ó N G TIÉU T H U .............................................. 227 6.4. BÁ O CÁ O H O A T D Ó N G ....................................................................... 229 6
M ue lue C H I O N G 7. K É T O A N T R Á C H N H I Ê M .................................................. 233 7. . KHÁI N IÊM , PHÂN LOAI VÀ N 0 I DUNG D Á N H GIÀ H O A T DONG CÁC TR U N G TÂM TR Á C H N H IÊ M ..........................................234 7.1.1. Khâi niêm trung tâm trách n h iêm ..................................................... 234 7.1.2. Phân loai trung tâm trách n h iê m ...................................................... 237 7.1.3. Chi tiêu dánh giá trách nhiêm cùa các trung tâ m ........................ 239 7.1.4. Hê thông báo cào kê toán trách n h iê m ........................................... 247 7.2. BÁO CÁ O BO PH Â N VÀ PH Â N TÍC H BÁ O CÁ O BÔ PH Â N 251 7.2.1. Khâi niêm và dâc diêm cua báo cáo bô p h â n ................................ 251 7.2.2. Phân tích báo cáo bô p h â n .................................................................. 253 7.3. PHÂN BÓ CHI PHÍ PHUC V U CH O CÂ C BÔ P H Â N .................257 7.3.1. Su cân thiêt phài phân bô chi phi phuc vu cho các bô phân... 257 7.3.2. N guyên tac phân bô chi phi phuc v u ............................................... 258 7.3.3. Tiêu thùc phân bô chi phi phuc v u ...................................................260 7.3.4. Phuong phàp phân bô chi phi phuc v u ............................................262 7.4. PHÂN TÍCH BÁO CÁ O KÉT QUÂ KINH D O A N H LÂP TH EO CÁC PH U O N G PH Â P XÂC D IN H CHI P H Í ...........................................268 7.4.1 .Các phuong pháp xác dinh chi p h i.................................................268 7.4.2. Phân tích báo cáo kêt quá kinh doanh theo các phuo ng pháp xác dinh chi p h i...................................................................................................... 271 CH V O 'N G 8. D IN H G IÀ BÁN SÁN P H A M T R O N G D O A N H N G H IÊ P ....................................................................................................................................... 279 8.1. LŸ TH U Y ÉT CO BAN VÀ Ÿ N G H ÏA CÜ A D IN H GIÁ BÁN SÀN PHÂM TRO N G D O A N H N G H IÊ P ..............................................................280 8.1.1. L y thuyêt ca bán cúa djnh giá bán sàn phâm trong doanh nghiêp cúa nên kinh tê thi tru ò n g ............................................................................ 280 8.1.2. Y nghïa cúa dinh giá bán sàn phâm trong quân tri doanh nghiêp 283 8 2. VAI TRÒ C Ü A D IN H GIÀ BÁN SÀN PH Â M VÀ CÀ C N H Â N TÓ ÀNH HU'ÔNG DÊN Q U Y ÉT D ]N H , DINH G IÀ BÀN SÀN PHÂM 284 8.2.1. Vai trò cúa dinh giá bán sàn phâm trong doanh n g h iê p ..........284 8.2.2. Các nhân tô ành huôn g dên quyêt dinh, dinh giá bán sàn phâm trong doanh n g h iê p ........................................................................................ 286 7
Giáo trinh KÊ TOÁN QUÁN TRI 8.3. N Ó I D U N G D IN H G IÀ BÁ N SÀN PH Â M T R O N G DOANH N G H IÊ P ................................................................................................ 288 8.3.1. D jnh già bàn sân phàm trong dài h a n .............................................288 8.3.2. D inh già bàn sàn phàm trong ngàn h a n ......................................... 300 CHlTÖNG 9. T H Ô N G TIN KÉ T O Á N Q U Á N TRI VÓI V IEC RA Q U Y ÉT D IN H N G Á N H A N .................................................................................313 9.1. K H Á I N IÉ M V À Y N G H ÍA CÙ A C Á C Q U Y É T DINH N G Á N H A N ...........................................................................................................314 9.1.1. K hái niêm vê quyét dinh ngán h a n ..................................................314 9.1.2. Y nghia cua các quyét dinh ngán h a n ............................................. 315 9.2. TIÊU C H U À N L U A C H Q N V À D Ä C D IÉM CÙ A CÁC Q U Y ÉT D INH N G Á N H A N ............................................................................................. 316 9.2.1. T iêu chuán lura chon các quyét djnh ngán h a n ............................ 316 9.2.2. N h ú n g dác diém cüa các quyét dinh ngán h a n ............................ 317 9.3. C Á C B U Ó C RA Q U Y É T D IN H N G Á N H A N ................................... 319 9.4. Ú N G D U N G P H Á N TÍC H T H Ô N G TIN T H ÍC H HÖP TRO NG VIÉC RA C Á C Q U Y É T D IN H N G Á N H A N T R O N G KINH DOANH 322 CHlTÖNG 10. T H Ô N G T IN KÉ T O Á N Q U Á N TRI VÓI VIÉC RA Q U Y ÉT D IN H D À I H A N ..................................................................................... 343 10.1. K H Á I N IÉ M V Á V A I T R Ò CÜ A C Á C Q U Y É T D INH DÁI HAN TR O N G Q U Á N LŸ D O A N H N G H IÉ P ......................................................... 343 10.1.1. K hái niém vé quyét dinh dài h a n ...................................................343 10.1.2. V ai trò cúa các quyét dinh dài han trong hç thông quàn lÿ doanh n g h ié p .....................................................................................................344 10.2. D Á C D IÉ M V Á PH Á N LO A I Q U Y É T D IN H D ÁI H A N ............345 10.2.1. D ác diém cúa các quyét dinh dài h a n ...........................................345 10.2.2. Phán loai các quyét dinh dài h a n ................................................... 348 10.3. C Á C PH U Ö N G PH Á P RA Q U Y ÉT D IN H DÁI H A N ..................350 10.3.1. P h u a n g pháp hién giá th u á n ........................................................... 350 10.3.2. Phuorng pháp ky hoàn v ó n ............................................................... 361 10.3.3. P h u an g pháp ti le sinh lòri gián d a n ............................................. 363 10.3.4. P h u an g pháp ti lé sinh lài diéu chinh theo th ai gian................364 8
Lóv m& dáu L O IM Ó D Á U Viét N am dang trong giai doan phát trien cúa nén kinh té thi truáng, túng b u ác hoi nháp sáu róng trén các p h u a n g dién vói khu vuc vá thé giái dé tao ra m ót nén kinh té cong dóng. H óa cúng vói su thay dói trong các chính sách quán ly kinh té vi m ó vá vT mó, ké toán lá cong cu säe bén trong quán ly kinh té cüng thay dói theo. S u thay dói cúa ké toán da lám cho nguái hoc, n g u ä i day vá các chuyén gia hánh nghé th u á n g xuyén cap nhát, bó sung các kién thúc m ái nhát. Trong he thó n g thó n g tin ké toán nói chung, ké toán quán tri lá mót bó phán cáu thánh khóng thé thiéu d u g e trong các doanh nghiép kinh doanh, dan vi su nghiép có thu. K é toán quán tri vói chúc náng lá cong cu húu hiéu cung cáp thóng tin cho các cáp quán ly dé d u a ra các quyét dinh diéu hánh moi hoat dóng nhám dat d u g e hiéu quá cao nhát. D é phuc vu kip th ai nhu cáu hoc táp, nghién cúu cúa dóng dáo các dói Urgng lá hoc vién, sinh vién, nghién cú u sinh, ké toán tóng hgp, ké toán tru án g , nhá quán tri kinh d o a n h ...; cho các bác dáo tao: dai hoc, sau dai hoc, bói du ong n áng c a o ... táp thé giáo vién Bó m ón Phán tích vá Ké toán quán tri thuóc K hoa K é toán vá K iém toán - D ai hoc K inh té Q uóc dán Há Nói da bién soan giáo trinh ' K é toán q u á n t r i ”. Giáo trinh náy bién soan dua trén c a s á tham k háo các tái liéu ké toán quán tri cúa nhúng n uóc có nén kinh té thi tru a n g p hát trién, giáo trinh ké toán quán tri cúa các tru a n g dai hoc khói kinh té dáu ngánh ó V iét N am , tái liéu hói tháo quóc té ...d ó n g th a i két hgp vó^i thóng tu h u á n g dan ké toán quán tri cúa Bó Tái chính. V iec hoán thánh cuón sách náy lá su có gáng cúa táp thé các tháy, có giáo trong Bó m ón vói kinh nghiém giáng day vá thuc tién nhiéu nam cóng tác. Tham gia bién soan sách góm: 9
Giào trình KE TOÀN QUÀN TRI 1. PG S.TS. N guyén N goc Q uang, bièn soan chucmg 1, 7 và 8. 2. PG S.TS. N guyén N àng Phuc, bién soan chuong 9 và 10. 3. PG S.TS. Pham Thi Gài, bién soan chuong 3. 4. TS. Pham Thi Thùy, giàng vién chinh, bién soan chuong 6. 5. Th.S. N guyén Thi M inh P huong, giàng vién, bién soan chuong 4. 6. Th.S. N guyén M ai Chi, giàng vién, bién soan chuong 5. 7. Th.S. T ruong A nh Dùng, giàng vién chinh, bién soan chuong 2. M ac dù có nhièu co gang trong bién soan, nhung do dày là m òt lình vuc khoa hoc m ai mé cà vé phuong dién ly thuyét và thirc té ò V iét N am , nén cuòn sàch khòng trành khòi thiéu sót, rat m ong su dóng góp chàn thành cùa càc ban doc gàn, xa. X in chàn thành càm on! TM tap the tàc già Chu bién PG S.TS. N guyen Ngoc Q uang 10
Chu’cyng 1: Tèng quart vè kê toàn quàn tri Chuong 1 TÔNG Q U A N VÈ K E T O Á N Q U Â N TRI Mue tiêu cüa chuong này cung cap cho ngu-ôi hoc nhüng nôi dung sau: ❖ K hâi niêm và ban chât cùa kê toân quàn tri, tir dô thây duçrc s u ton tai và ph â t triên cüa thông tin kê toàn quàn tri là tâ ty ê u khách quan trong câc doanh nghiêp cùa nên kinh tê thj triràng. ♦> D ôi tuo n g và p h u o n g phàp nghiên ciht cùa kê toàn quàn tri trên phuom g diên ly thuyêt và thuc tiên cùa nhà quàn tri dôi vôi doanh nghiêp dàp ù n g y ê u câu quàn lÿ. ❖ So sành kê toàn tài chinh và kê toàn quàn tri dê thây duçrc diêm giô n g nhau và khàc nhau g iù a 2 hé thông thông tin này. ♦> Tô chûc kê toàn quàn tri trong m ot don vi eu thê dê dàp úng câc nhu câu thông tin p huc vu quàn lÿ càc câp. 1.1. KHÁI NIÊM VÀ BÁN CHÁT K Ê TOÁN QUÀN TRI. TRONG DOANH NGHIÊP 1.1.1. Khâi niêm ké toàn quàn trj Lich sù phât triên cùa kê toàn gàn liên vói quá trinh phât triên cüa xà hôi loài nguói, qua các hinh thài kinh tê xà hôi. Cùng vôi sir phât triên cùa kinh tê hàng hôa và kinh tê thi truóng ngày nay, kê toàn ngày càng hoàn thiên và phât triên trên moi phuong diên, nô thuc su trô thành công eu không thê thiêu duçrc trong quàn tri, kiêm tra, kiêm soàt và diêu hành càc hoat dông kinh tê tài chinh cùa bât ky don vi nào. 11
Giáo trinh KÉTOÁN QUÁN TRI Su- phát trien cúa ké toán gán lién vói su phát trien nén kinh té. Khi nén kinh té phát trién, các phu an g pháp ké toán cüng thay dói vá ngáy cáng hoán thién han. Các nghién ciru da chi ra su phát trién cúa ké toán chú yéu lá dé phuc vu nhu cáu cúa con nguái vá muc tiéu cuói cüng cúa ké toán lá cung cáp thóng tin phuc vu cho hoat dóng ra các quyét dinh. Các hoat dóng cúa ké toán nhám huóng tai viec cung cáp thóng tin dáp úng nhu cáu quán ly. N én kinh té thi truáng cáng phát trién thi thóng tin ké toán cáng có vai tro quan trong, nó vira lá cóng cu hüu ích phuc vu cho quán tri, diéu hánh, kiém soát dáng tin cáy, vira lá mót phán hé quan trong cáu thánh nén hé thóng thóng tin kinh té tái chính cúa don vi. Chúc náng cúa ké toán nói chung lá cung cáp thóng tin vé hoat dóng kinh té tái chính cúa mót tó chúc cho các dói tugng sir dung thóng tin, vói nhung muc tiéu sau: Cung cáp các báo cáo ké toán theo các quy dinh phuc vu cho các dói tugng bén ngoái vá bén trong dan vi. Hoach dinh các chính sách dái han vá ngán han cúa dan vi phuc vu các dói tugng bén trong tó chúc. Kiém soát két quá các hoat dóng cúa dan vi phuc vu các dói tugng bén trong tó chúc. Dói tugng sú dung thóng tin ké toán rát da dang (các ngán háng, có dóng, nhá cung cáp dáu váo cho quá trinh sán xuát kinh doanh, nhá quán tri các cáp trong doanh nghiep,...) vá nhu cáu thóng tin má ké toán phái cung cáp cüng rát khác nhau phu thuóc váo muc dích cúa nguái sú dung thóng tin. Diéu dó da thúc dáy ké toán phát trién vá cho ra dái các loai ké toán khác nhau. Theo muc dích cung cáp thóng tin, ké toán chia thánh: ké toán tái chính vá ké toán quán tri. Ké toán tái chính chú yéu thuc hién muc tiéu cung cáp các thóng tin cho các dói tugng sú dung bén ngoái doanh nghiép lá chú yéu vá các dói tugng bén trong úng xú cho phii hgp. Ké toán quán tri dáp úng nhu cáu thóng tin cúa các dói tugng bén 12
C h wem g 1: Tong quan vè kê toân quàn tri trong doanh nghiêp (nhà quàn tri câc câp) phuc vu cho câc hoat dông, dê ra quyêt dinh nhäm dat d u g e câc mue tiêu tôi vru. N h u vây, kê toân quàn tri là mot bô phân câu thành cùa hê thông thông tin kê toân noi chung trong câc doanh nghiêp. Trong nên kinh tê thi tnràng, nguyên nhân su phât triên cüa kê toân quàn tri là do su canh tranh giüa câc doanh nghiêp, tâp doàn, quôc gia cüa tông thê nên kinh tê. N hung trong bât kÿ m ot doanh nghiêp nào thi thông tin kê toân quàn tri voi chûc nàng co bàn là công eu hùu hiêu dê câc câp lành dao dira ra quyêt dinh diêu hành moi hoat dông nhäm h u àn g tài câc m ue tiêu tôi da hôa lgi nhuân. Viêc nghiên cùu kê toân quàn tri duge xem xét tir nhiêu quan diêm và gôc dô khâc nhau. Theo G S.R obert S.K aplan, tnràng Dai hoc H arvard Business School (H B S), tn rà n g phâi kê toân quàn tri cùa Mÿ, “Kê toân quàn tri là mot bô phân cüa hê thông thông tin quàn tri trong câc tô chüc m à nhà quàn tri dua vào dô dê hoach dinh và kiêm soât câc hoat dông cüa tô ch û c” . N h u vây theo quan diêm này, kê toân quàn tri là công eu gän liên vôi hoat dông quàn tri cüa câc tô chüc. N ô cô vai trô quan trong cho câc tô chüc xây dung câc d u toân, hoach dinh câc chinh sâch và kiêm soât moi hoat dông cüa tô chüc. T heo GS H .B O U Q U IN Bai hoc Paris- D auphin, tn ràn g phâi kê toân quàn tri cüa Phâp, “ Kê toân quàn tri là mot hê thông thông tin dinh lirgng cung câp cho câc nhà quàn tri dua ra quyêt dinh diêu hành câc tô chirc nhäm dat hiêu quà cao” . N h u vây, theo quan diêm này, kê toân quàn tri là công eu cung câp thông lin cho câc nlià quàn tii, dua vào thông lin dô câc nlià quùn tii dua ra quyêt dinh diêu hành câc hoat dông nhäm dat hiêu quâ kinh tê tôi uu. T heo hiêp hôi Kê toân viên hgp chüng quôc H oa Kÿ “ Kê toân quàn tri là quy trinh dinh dang, do luàng, tông hgp, phân tich, truyên dat câc th ô n g tin tài chinh và phi tài chinh cho câc nhà quàn tri dê diêu hành câc ho at dông kinh doanh nhäm nâng cao hiêu quà sù dung vôn” . T heo quan diêm này, nhân m anh vai trô cüa kê toân quàn tri là công eu không thê thiêu d uge cùa câc nhà quàn tri khi d u a ra câc quyêt dinh kinh d o an h nhäm nâng cao hiêu quâ sù dung vôn, tài sân. 13
Giao trinh KE TOÄN QUÄN TRI Theo Luät ke toän V iet N am “Ke toän quän trj lä viec thu thäp, xir ly phän tich vä cung cäp thöng tin kinh te täi chinh theo yeu cäu quän tri vä quyet dinh kinh te täi chinh trong nöi bö d an vi ke toän” . Theo quan diem näy, ngoäi viec nhän m anh vai trö cüa ke toän quän tri lä thöng tin hüu ich phuc vu cäc cäp quän ly khi d ua ra cäc quyet dinh cön cho biet quy trinh nhän dien thöng tin ke toän quän tri trong cäc tö chüc hoat döng. Cäc khäi niem tren tuy cö sir khäc nhau ve hinh thirc, song deu cö nhöng diem ca bän giöng nhau: - Ke toän quän tri lä möt bö phän cäu thänh trong he thöng ke toän cüa cäc tö chüc hoat döng. - Ke toän quän tri lä cöng cu khöng the thieu d u g c trong cäc doanh nghiep kinh doanh theo ca che thi tru ö n g vi nö lä ca so khoa hoc de dua ra moi quyet djnh kinh doanh. - Thöng tin ke toän quän tri trong cäc tö chüc hoat döng giüp cho nhä quän tri thuc hien chüc näng quän tri doanh nghiep: lap ke hoach; tö chüc thuc hien; kiem tra, dänh giä vä ra quyet dinh. T ü nhüng phän tich tren ta cö the dua ra khäi niem ke toän quän tri nhu sau: K e toän quän tri lä m öt mön khoa hoc thu nhän, xir ly vä cung cäp thöng tin djnh lu a n g ket hop vai dinh tinh ve cäc hoat döng cüa m öt dan vi cu the. Cäc thöng tin dö giüp cäc nhä quän tri trong quä trinh ra quyet dinh lien quan den vier läp ke hnach. tö chirr th\cc hien. kiem tra vä dänh giä tinh hinh thuc hien cäc hoat döng cüa dan vi nhäm toi int höa cäc m uc tieu. 1.1.2. Bän chat ke toän quän trj trong doanh nghiep T ru ac khi nghien ciru bän chät cüa ke toän quän tri, ta se nghien cüu bän chät cüa thöng tin ke toän trong he thöng cäc thöng tin cüa möt tö chüc hoat döng. He thöng thöng tin lä m öt töng the bao göm nhieu bö phän khäc nhau, cö möi lien he täc döng qua lai vöi nhau, d ugc säp xep theo m öt trat tu nhät 14
Chircyng 1: Tong quart vè kè toân quàn trj dinh nhàm tao tliành mot chinh thc thông nhât cua tô chirc hoat dông, cô khà nâng thuc hiên mot sô chirc nâng hoâc mue tiêu nhât dinh. Théo quan diôm này, doanh nghiêp là m ot hê thông, ncu xem xét theo clu'rc nâng hoat dông nô bao gôm: hê thông quyêt dinh ngân han, hê thông quyêt dinh tâc nghiçp và hê thông thông tin. T rong dô, hê thông thông tin thuc hiên môi lien hç giùa hç thông quyêt dinh dài han và hê thông quyêt djnh tâc nghiêp, dàm bào cho chüng vân hành mot câch thuân tien de dat dirçrc câc mue tiêu dâ dè ra. Bên canh dô. hç thông thông tin cua doanh nghiêp côn cô chirc nâng thu thâp và trao dôi thông tin nôi bô vôi môi tn ràn g bên ngoài. Str dô 1. / . M ôi quan hê giù a lié tliông thông tin trong m ot tô chirc Hoat dông sàn xuât kinh doanh cùa câc doanh nghiêp rât da dang và phong phii, do vây hê thông thông tin cùa doanh nghiêp cüng duoc phân thành câc hç thông tin theo tùng lïnh vue, tirng chirc nâng quàn tri, nhâm cung câp thông tin trç giiip cho quâ trinh ra quyêt dinh o môi lïnh vire, môi hoat dông. Hê thông thông tin trong doanh nghiêp thiràng bao gôm câc hê thông thông tin ron- - Hê thông thông tin thi tnràng. - Hê thông thông tin sàn xuât. - Hê thông thông tin tài chinh. - Hç thông thông tin nhân su. - 1Iç thông thông tin kê toân. Câc hê thông thông tin con cô môi lien hê mât thiêt vài nhau, hô tro và tâc dông qua lai vài nhau. Câc hç thông con o trên dêu cô môi quan hç 15
Giáo trinh KETOÁN QUÁN TRI Trong các doanh nghiêp kinh doanh, mue tiéu cuòi cùng dó là lai nhuân thu dugc khi dà dâu tu vào hoat dông. N hung dê dat lai nhuân cao nhât các nhà quàn tri kinh doanh cân phái cô càc quyêt djnh kinh doanh mot cách sáng suôt và khoa hoc. M uôn quyêt dinh kinh doanh có tính khà thi cao phài dira vào hê thông thông tin kê toán quàn tri cung câp. N hu vây kê toán quàn tri cô nhiêm vu theo dôi tinh hinh biên dông cùa các tài sàn, nguôn vôn, doanh thu, chi phi, kêt quà cùa doanh nghiêp bäng các thuôc do khâc nhau, gân vói các quan hê tài chinh dê cung câp cho các câp quàn tri theo yêu câu eu thê. T ù nhùng su phân tich trên, ta cô thê khái quát bàn chât cùa kê toán quàn tri nhu sau: - Kê toán quàn tri là m ot bô phân câu thành cùa kê toán nói chung trong các tô chùc kinh tê, ââc biêt là các doanh nghiêp kinh doanh. - Thông tin kê toán quàn tri chu yêu cung câp cho các nhà quàn tri doanh nghiêp dua ra các quyêt dinh diêu hành các hoat dông kinh doanh. Càc câp quàn tri tir tô truàng sàn xuât, quàn dôc p h â n xiràng, trirâng các phòng ban dên ban giám dôc và hôi dông quàn tri doanh nghiêp. - Thông tin kê toàn quàn trj thuàng eu thê và m ang tinh chât dinh luçmg nhiêu vi gân vói các hoat dông kinh doanh eu thê cùa doanh nghiêp. - Thông tin kê toán quàn tri d upe eu thê hoà thành các cìnte nàng co bàn cùa càc nhà quàn tri nhu: xày dung kê hoach; tô d u re thuc hiên; phân tich, dành già và ra quyêt dinh. Chùc nàng co bàn cùa nhà qnàn trj dó là chi'rc nâng ra quyêt djnh diêu phôi các hoat dông kinh doanh dê tôi da hôa lai nhuân. Torn lai, bàn chât thông tin kê toán quàn tri là h ê thông thông tin quàn lÿ doanh nghiçp. Thông tin kê toán quàn tri có ch ù c nâng quan trçng nhàm tâng cuffng quàn lÿ hoat dçn g sàn x u â t kinh doanh, trong m ôi tru àn g kinh doanh luôn luôn biên dông và ph irc tap. Thuc chât dó là m ot hê thông thông tin quàn tri hùu ich, m ot hê thông thông tin quan hê loi ich, trách nhiêm trong nôi bç doanh nghiçp. Dê cung câp thông tin nhàm tâng cuông công tâc quàn trj doanh 18
ChiHcyng 1: Tong quan ve kê toan quàn tri nghiêp, giúp các nhà quàn tri hoàn thành tôt các chûc nâng cùa m inh, tô chûc kê toán quàn tri phù hop, khoa hoc, hiêu quà, tiêt kiêm ,... dáp úng các yêu câu dê ra là m ot nôi dung rât quan trong dôi vôi moi câp quàn tri. 1.2. THÔNG TIN K Ê TOÁN QUÀN TR| VÓI CHLFC NÁNG QUÀN LŸ TRONG DOANH NGHIÊP Thông tin kê toán quàn tri cô vai trô chù dao và chi phôi toàn bô hoat dông kinh doanh cüa các tô chûc hoat dông. Dô là co sà quan trong dê dua ra các quyêt dinh ngàn han và dài han nhàm dàm bào cho su ton tai và phât triên bên vùng cüa doanh nghiêp trong nên kinh tê thi truàng. Ra quyêt dinh là chûc nâng dông thôi cùng là nhiêm vu co bàn cúa các nhà quàn tri doanh nghiêp. N hiêm vu c a bàn cúa các nhà quàn tri trong bât kÿ tô chûc hoat dông nào gôm nhùng chûc nâng: xây dung kê hoach; tô chûc thuc hiên; kiêm soât, dânh giâ và ra quyêt dinh. Môi liên hê giùa các chûc nâng cúa các nhà quàn tri thê hiên trong mot chuôi các quyêt dinh liên tiêp: - Kê hoach là mot bûc tranh tông thê cùa doanh nghiêp trong tuang lai, hoâc tông thê các chi tiêu kinh tê d u ac xây dung và dua ra các bien phàp dê dat duoc các mue tiêu kÿ vong. Dê xây dung kê hoach các nhà quàn tri thuàng phài d u doán, phán doân kêt quá cúa các chi tiêu kinh tê së xây ra dua trên nhùng c a sà khoa hoc sân cô. Trong quá trinh xây dung, nhà quàn tri th u àn g phài liên kêt các chi tiêu kinh tê vôi nhau dê thây rô su tâc dông vê nguyên nhân và kêt quà sè xày ra trong tuang lai. Vi du: huy dông nguôn vôn tù các tô chùc nào? Sù dung nguôn vôn cho nhùng mue dich gi? Do vây, lliôn g tin kc toán quàn tri côn phài cu n g câp ch o càc nhà quàn lÿ dê xây durng kê hoach các mue tiêu dê ra, nhàm dat kêt quá cao nhât trong các hoat dông. Tóm lai, kê hoach là phu an g h u àn g chi dao dê các hoat dông kinh doanh diên ra m ot cách binh thuàng, dông thài cùng là càn cû dê dânh giâ các kêt quà kinh doanh thu vê. - N hiêm vu tô chûc các hoat dông, dây là chùc nâng c a bàn cùa các nhà quân trj. Chùc nâng này nhàm truyên dat các chi tiêu kê hoach dâ xây dung cho các bô phân trong doanh nghiêp. D ông thài tô chùc hoat dông tai các bô phân theo nhu kê hoach dâ phê duyêt. C hùc nâng này yêu câu các 19
Giao trinh KETOAN QUAN TRI nha quan ly phai lien ket cac bo phan v ai nhau, su dpng nguon lao dong hap ly nham khai thac toi da cac yeu to cua qua trinh san xuat de dat d u g c cac muc tieu da du djnh. Chuc nang nay yeu cau cac nha quan tri phai su dung tong hop cac thong tin cua nhieu bo phan trong doanh nghiep, cac thong tin ben trong va ben ngoai, thong tin dinh luong va thong tin djnh tinh de tu do phan doan va thuc hien tot cac qua trinh kinh doanh theo cac ke hoach, du toan da xay dung. To chuc thuc hien con la su ket h ap hai hoa giua cac yeu to trong qua trinh san xuat va vai tro cua cac nha quan tri de thuc hien cac khau cong viec theo nhu ke hoach da de ra nham de dat d ugc muc tieu cua qua trinh kinh doanh. Day la giai doan quyet dinh nhat, b ai vi cac quyet djnh kinh doanh phai het sue linh hoat, phii hgp vcri cac dieu kien thuc tien khi do mdi khai thac het kha nang tiem tang cua cac yeu to san xuat va dat du g c muc tieu toi uu. Vi du: Q uyet dinh m ua vat tu a thj trucmg nao vira dam bao chat lugng, vua dam bao chi phi thap nhat... - K iem tra va danh gia cac ket qua thuc hi^n. Can cu vao cac chi ti cua cac ket qua thuc hien doi chieu v ai cac ke hoach da xay dung de kiem tra va danh gia tinh hinh thuc hien ket qua cua doanh nghiep. T hong qua do de phan tich va thu nhan cac thong tin phuc vu cho qua trinh kinh doanh tiep theo. Thuc chat cua qua trinh kiem tra va danh gia th u an g la so sanh thay dugc sy khac nhau givia th\ic hien v ai ke hoach da xay dung, tu do xac dinh cac n g u y en nhan anh hurmg d e c o the d ieu chinh qua trinh th u c h ien cua timg n g u ai, tim g bo phan nham cho cac to chuc hoat dong dat du g c cac muc tieu toi uu. Thong th u an g viec kiem tra, danh gia cua ke toan quan tri thong qua he thong kiem soat noi bo trong doanh nghiep. H? thong kiem soat noi bo dugc thuc hien thong qua vi?c phan cong, phan cap dua tren c a che quan ly tai chinh va trach nhiem cua timg ca nhan, bo phan trong m ot to chirc hoat dong cu the. Vi du: Quan doc phan x u an g chju trach nhiem ve cac chi tieu so lugng, chat lugng san pham san xuat. T ru an g phong vat tu chiu trach nhiem ve chat lugng nguyen vat lieu thu mua. 20
Chircmg 1: Tóng quan vè kê toan quàn tri - Ra quyêt djnh, dày là chirc nâng co bàn nhât cùa thông tin kê toán quàn tri. Dira vào nguôn thông tin thu thâp, thông qua phân tích, chon loc thông tin dê dua ra quyêt dinh dôi vói tùng hoat dông eu thê cùa quà trinh kinh doanh nhâm nâng cao hiêu quà sù dung vôn, tiêt kiêm chi p h i... Ra quyêt dinh là công viêc thuàng xuyên cùa càc nhà quàn tri ành hirông dên kêt quà cuòi cùng cùa doanh nghiêp. V iêc ra quyêt dinh thuàng dua trên c a s a tông hop nhiêu nguôn thông tin khàc nhau, nhung trong dô thông tin kê toàn quàn tri thuàng giù vai trò có tinh chât quyêt dinh và dô tin cây cao. Càc nhà quàn tri th u àn g dùng tru àc nhiêu phuang àn kinh doanh khàc nhau. Môi p h uang àn thuàng bao gôm nhiêu hê thông thông tin da dang nhu là sô lirçng, chùng loai, chi phi, lai nhuân, vôn, thi tn rà n g ... Do vây dôi hôi kê toàn quàn tri phài tông hop, phân tich và chon loc hê thông thông tin này. Trên c a sà dânh già hê thông thông tin do kê toàn quàn tri cung câp dê dua ra càc quyêt dinh chon càc phuang àn tôi uu. Vi du: T ru àn g phông dâu tu cân phài biêt thu hep hay m à rông pham vi sàn xuât kinh doanh cùa mât hàng nào. T nràng phông vât tu cân phài biêt thông tin vê tinh hinh hàng ton kho dê dua ra quyêt dinh thu mua vât tu cho phù hop nhâm dàp ùng nhu câu cùa quâ trinh sàn xuât, dông thài nâng cao hiêu quà sù dung vôn. T ru àn g phông tiêu thu cân biêt câc thông tin vê tùng thi truàng dê thoâ m an nhu câu cùa khâch hàng. G iâm dôc doanh nghiêp cân phài biêt toàn bô càc thông tin vê tinh hinh tài chinh và câc yêu tô sàn xuât dê diêu hành quà trinh sàn xuât m ot câch nhip nhàng, dông bô. Càc nhà quàn tri là nguài ra quyêt dinh nhâm dâm bào su ton tai, phàt triên liên tue cùa doanh nghiêp và kiêm soât viêc thuc hiên câc quyêt dinh dô. Do vây tirang ùng v ài tùng khâu công viee quàn tri thi ké toàn phâi cung câp thông tin phù hop cho tùng khâu công viêc dô. - T ru àc hêt, kê toân quàn tri phài thiêt lâp m ot hê thông câc chi tiêu, m à tài khoân, sô sàch dê ghi chép m ot câch cô hê thông câc hoat dông sàn xuât kinh doanh cùa doanh nghiêp. Viêc xây dung hê thông chi tiêu, m à tài khoàn phài xuât phàt tù nhu câu sù dung thông tin và dâc diêm cùa hoat dông sàn xuât kinh doanh khi dô câc thông tin m ai cô tinh hiêu quà vê moi mât. Vi du phân loai nguyên vât lieu theo sàn phâm sàn xuât dê ghi chép, chi tiêt hoâ công n g theo thài gian, theo dôi tugng, khi dô ta phân ành chinh 21