GIÁO Trình MÔ ĐUN HÀN VẨY

Chia sẻ: Nguyen Thanh Son Son | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

193
lượt xem 61
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Công nghệ hàn ngày càng được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp như chế tạo máy, xây lắp công trình công nghiệp và dân dụng, giao thông vận tải và hóa chất… Căn cứ vào chương trình khung của Tổng cục dạy nghề và điều kiện thực tế giảng dạy của nhà trường. Giáo trình Môđun Hàn vẩy được biên soạn theo hướng tích hợp giữa lý thuyết và thực hành. Giúp cho Học sinh – Sinh viên vận dụng ngay lý thuyết vào thực tiễn. Góp phần nâng cao chất lượng đào tạo....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO Trình MÔ ĐUN HÀN VẨY

Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ Lêi nãi ®Çu C«ng nghÖ hµn ngµy cµng ®îc sö dông réng r·i trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp nh chÕ t¹o m¸y, x©y l¾p c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ d©n dông, giao th«ng vËn t¶i vµ hãa chÊt… C¨n cø vµo ch¬ng tr×nh khung cña Tæng côc d¹y nghÒ vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ gi¶ng d¹y cña nhµ trêng. Gi¸o tr×nh M«®un Hµn vÈy ®îc biªn so¹n theo híng tÝch hîp gi÷a lý thuyÕt vµ thùc hµnh. Gióp cho Häc sinh – Sinh viªn vËn dông ngay lý thuyÕt vµo thùc tiÔn. Gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o. Gi¸o tr×nh ®îc biªn so¹n trªn c¬ së lùa chän c¸c kiÕn thøc trong c¸c tµi liÖu chuyªn ngµnh song vÉn ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa nh÷ng néi dung ®ang ®îc gi¶ng d¹y ë trêng. Néi dung gi¸o tr×nh gåm nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ hµn vÈy vµ quy tr×nh thùc hiÖn mét bµi tËp thùc hµnh hµn c¬ b¶n nh hµn thiÕc, hµn ®ång, b¹c, vµng ë vÞ trÝ b»ng vµ hµn gÊp mÐp, chång mÐp. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh biªn so¹n, song ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng thiÕu sãt. Chóng t«i rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña ®ång nghiÖp , ®Ó gi¸o tr×nh ®îc hoµn chØnh h¬n M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 1
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ Mäi ý kiÕn ®ãng gãp xin göi vÒ: Tæ C«ng nghÖ hµn – Khoa C¬ khÝ trêng Cao ®¼ng nghÒ c«ng nghiÖp Thanh hãa. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Thanh hãa th¸ng 10 n¨m 2009 Tæ m«n C«ng nghÖ Hµn GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN HÀN VẨY Mã số mô đun: MĐ21 Thời gian mô đun: 60 h; ( Lý thuyết: 15 h, Thực hành: 45 h) I. VỊ TRÍ TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN Hµn vẩy lµ mét trong nh÷ng m« ®un cña ch¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ hµn tr×nh ®é lµnh nghÒ. §©y lµ khèi kiÕn thøc vµ kü n¨ng c¬ b¶n cña c«ng viÖc hµn vẩy, nã còng rÊt quan träng ®èi víi tÊt c¶ mäi ngêi thî hµn.ThiÕu nã ngêi thî hµn sÏ thiÕu c¸c kh¶ n¨ng hµn nèi kim lo¹i ®en víi kim lo¹i mµu, kim lo¹i mµu víi kim lo¹i mµu, sÏ gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña nghÒ hµn còng nh sù ®¶m b¶o an toµn vµ søc kháe cña ngêi thî -Vị trí: Mô đun này được bố trí sau khi học xong hoặc h ọc song song với các môn học MH7- MH12 và MĐ13÷ MĐ20 - Tính chất của môđun: Là mô-đun chuyên ngành bắt buộc II. MỤC TIÊU CỦA MÔ ĐUN M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 2
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ Học xong môn học này người học có khả năng: - Nhận biết chính xác các loại thuốc hàn, vật liệu hàn dùng trong công nghệ hàn vẩy. - Chuẩn bị thiết bị dụng cụ hàn đầy đủ an toàn. - Chuẩn bị phôi hàn sạch, khe hở hàn hợp lý, đứng kích th ước bản vẽ. - Hàn các mối hàn cơ bản, các loại cấu kiện như két nước bạc lót, dao cắt gọt kim loại, thùng chứa, đầu dây điện bằng v ẩy thiếc, vảy chì, vảy đồng, vẩy bạc đảm bảo độ bám, tràn láng tốt, ít khuyết tật. - Hàn sửa chữa các kết cấu hàn bị hư hỏng đảm bảo ch ắc kín, tràn láng tốt đưa vào tái sử dụng. - Thực hiện tố công tác an toàn và vệ sinh phân xưởng. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian: Số Tên các bài trong mô đun Thời gian TT Tổng Lý Thực Kiể số thuyết hành m tra* 1 Hàn vẩy thiếc 20 5 14 2 Hàn vẩy đồng trên lò rèn 14 4 9 Hàn vẩy đồng bằng ngọn 3 13 3 9 lửa hàn khí 4 Hàn vẩy bạc 13 3 9 5 Kiểm tra mô đun 4 Cộng 60 15 41 4 2 Nội dung chi tiết Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n hµn vẩy 1. Kh¸i qu¸t. Hµn vÈy lµ ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ hµn ®Ó nèi c¸c chi tiÕt kim lo¹i hoÆc hîp kim ë tr¹ng th¸i r¾n nhê mét kim lo¹i hoÆc hîp kim trung gian gäi lµ vÈy hµn. Khi hµn vÈy th× kim lo¹i ( hîp kim) trung gian ®îc nung nãng ®Õn tr¹ng th¸i M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 3
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ ch¶y,cßn kim lo¹i vËt hµn th× cÇn nung nãng ®Õn mét nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh , mµ ë nhiÖt ®é ®ã gi÷a kim lo¹i vËt hµn vµ vÈy hµn cã thÓ khuÕch t¸n vµo nhau. Hµn vÈy ®¬c sö dông réng r·i trong ngµnh kü thuËt ®iÖn, ®iÖn tö vµ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c; hµn c¸c dung cô c¾t kim loai, dông cô nhiÖt. §Æc trung c¬ b¶n cña hµn vÈy lµ; - Do kh«ng g©y ra sù thay ®æi thanh phÇn hãa häc cña kim lo¹i vËt hµn vµ vïng ¶nh hëng nhiÖt kh«ng tån t¹i do v©y vËt hµn kh«ng bÞ biÕn d¹ng. - Cã thÓ hµn ®îc c¸c kÕt cÊu phøc t¹p mµ c¸c ph¬ng ph¸p hµn kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®îc. - Cã kh¶ n¨ng hµn c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c nhau. - N¨ng suÊt cao vµ kh«ng cÇn thî bËc cao. - HiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 2. VÈy hµn VÈy hµn lµ nh÷ng kim lo¹i hoÆc hîp kim cã kh¶ n¨ng liªn kÕt c¸c vËt liÖu kim lo¹i víi nhau, ®Ó t¹o nªn liªn kÕt hµn bÒn ch¾c ; tháa m·n yªu cÇu lµm viÖc cña kÕt cÊu hµn. a, Yªu cÇu ®èi víi vÈy hµn VÈy hµn cÇn ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu sau; - VÈy hµn khi nãng ch¶y ph¶i cã kh¶ n¨ng khuÕch t¸n tèt vµo kim lo¹i vËt hµn ®Ó t¹o nªn líp vÈy hµn bÒn ch¾c. - NhiÖt ®é nãng ch¶y cña vÈy hµn ph¶i thÊp h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña kim lo¹i vËt hµn. - ë tr¹ng th¸i nãng ch¶y vÈy hµn ph¶i cã tÝnh ch¶y lo·ng cao ®Ó dÔ ®iÒn ®Çy toµn bé mèi hµn. - HÖ sè dÉn nhiÖt cña kim lo¹i vËt hµn vµ vÈy hµn cÇn ph¶i gÇn nh nhau. - VÈy hµn cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®é dÎo, ®é bÒn, kh«ng bÞ gißn nãng va gißn nguéi. - DÔ chÕ t¹o, gi¸ thµnh rÎ. M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 4
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ b, ph©n lo¹i v¶y hµn. Dùa vµo nhiÖt ®é nãng ch¶y, ngêi ta chia vÈy hµn lµm 2 nhãm; - Nhãm vÈy hµn dÔ nãng ch¶y cßn gäi lµ vÈy hµn mÒm. nhãm nµy cã nhiÖt ®é nãng ch¶y nhá h¬n 450 0C. - Nhãm vÈy hµn khã nãng ch¶y cßn gäi lµ vÈy hµn cøng. Nhãm nµy cã nhiÖt ®é nãng ch¶y lín h¬n 450 0C. c) C¸c lo¹i vÈy hµn ∗ VÈy hµn mÒm C¸c lo¹i vÈy hµn mÒm lµ c¸c hîp kim chøa ; Sn, Pb, Cd, Bi vµ cã nhiÖt ®é lµm viÖc tõ (190 ÷ 350)0C. VÈy hµn mÒm sö dông ®Ó hµn c¸c s¶n phÈm lµm viÖc ë nhiÖt ®é thÊp, chÞu lùc nhá. VÈy hµn mÒm gåm thiÕc ch× vµ vËt liÖu hµn ®Æc biÖt. - ThiÕc hµn ThiÕc hµn lµ hîp kim thiÕc - ch×. ThiÕc hµn gåm c¸c lo¹i ; thiÕc hµn 25, thiÕc hµn 30, thiÕc hµn 33, thiÕc hµn 40, thiÕc hµn 50, thiÕc hµn 60 vµ thiÕc hµn 90. Lo¹i thiÕc hµn 25 ®Õn 50 sö dông chñ yªu ®Ó hµn s¾t t©y. ThiÕc hµn 60 sö dông ®Ó hµn ®ång hå ®iÖn, thiÕc hµn 90 sö dông ®Ó hµn c¸c dông cô chøa thíc ¨n. - VÈy hµn mÒm ®Æc biÖt Trªn c¬ së hîp kim thiÕc- ch× ngêi ta ®a vµo mét sè nguyªn tè, Cu, Zn, Bi, Cd sÏ t¹o ra vËt liÖu hµn cã nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp ®Ó hµn c¸c kÕt cÊu ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu ®Æc biÖt; hµn c¸c tÊm kÏm máng, dông cô b¶o hiÓm nhiÖt... VÈy hµn mÒm ®Æc biÖt thêng sö dông lµ; + Hîp kim Sn – Pb – Bi Thµnh phÇn cña hîp gåm; 15,5% Sn + 32,5 % Pb +52% Bi. Hîp kim nµy cã nhiÖt ®é nãng ch¶y kho¶ng 96 0C. + Hîp kim Sn + Pb + Cd + Bi . Thµnh phÇn cña hîp kim gåm 13,3% Sn + 26,7 % Pb + 10 % Cd + 50% Bi. Hîp kim nµy cã nhiÖt ®é nãng ch¶y 0 kho¶ng 60 C. M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 5
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ ∗ VÈy hµn cøng VÈy hµn cøng cã ®é cøng vµ c¬ tÝnh t¬ng ®èi cao, do vËy thêng sö dông ®Ó hµn nh÷ng liªn kÕt cã yªu cÇu c¬ tÝnh cao vµ chÞu nhiÖt cao . VÈy hµn cøng thêng dïng gåm ; ®ång thau, b¹c, vËt liÖu hµn bÒn nãng... - §ång thau ( hîp kim Cu – Zn ) Dïng ®Ó hµn c¸c liªn kÕt b»ng kim lo¹i ®en vµ kim lo¹i mµu cã nhiÖt ®é nãng ch¶y trªn 1000 0C. C¸c sè hiÖu thêng dïng Π42, Π45, Π51, Π54... hoÆcΠMy-36, ΠMy-48, ΠMy54 ... thµnh phÇn cña nã theo b¶ng sau Ký hiÖu % Cu % Zn t0 b¾t ®Çu t0kÕt thóc nãng ch¶y nãng ch¶y ΠMy-36 36 ± 2 cßn l¹i 8000C 8230C ΠMy-48 48 ± 2 cßn l¹i 8600C 8700C ΠMy-54 54 ± 2 cßn l¹i 8700C 8800C - VÈy b¹c VÈy b¹c sö dông ®Ó hµn thêng cã chøa thªm c¸c nguyªn tè ®ång vµ kÏm . VËt liÖu hµn nµy cã thÓ hµn ®îc tÊt c¶ c¸c kim lo¹i ®en vµ kim lo¹i mµu ( trõ nh÷ng kim lo¹i cã nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña vÈy hµn nh; nh«m , magiª, kÏm ...) ¦u ®iÓm cña vÈy hµn b¹c lµ • Cã ®é dÎo, ®é bÒn cao. • TÝnh chèng gØ tèt . • Lµm viÖc tèt trong ®iÒu kiÖn chÞu uèn vµ t¶i träng va ®Ëp. Vi dô ; vÈy hµn b¹c 72 ; gåm 72% Ag +28% Cu nhiÖt ®é lµ 7790C cã ®é dÉn ®iÖn tèt nªn dïng ®Ó hµn ®ång, ®ång thau vµ b¹c. Thµnh phÇn vÈy hµn b¹c M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 6
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ KhÝ % % % % % Ni δ t0b¾t t0kÕt hiÖu g/cm3 ®Çu thóc v¶y hµn Ag Cu Zn Cd nãng nãng ch¶y ch¶y ΠCP2 25 40 35 8,7 775 790 5 ΠCP4 40 16,7 17 26 0,2 ÷ 0, 8,4 605 720 0 7 ΠCP4 45 30 25 9,1 726 740 5 ΠCP7 72 28 9,9 779 790 2 Trªn b¶ng trªn vÈy hµn ΠCP 40 cã nhiÖt ®é b¾t ®Çu nãng ch¶y vµ kÕt thóc nhá nhÊt nªn vÈy hµn nµy dïng ®Ó hµn c¸c mèi hµn cña thÐp ®· t«i yªu cÇu søc bÒn c¬ häc lín . - VÈy hµn bÒn nãng VÈy hµn bÒn nãng lµ hîp kim cã chøa c¸c nguyªn tè (50 ÷ 90 )% Cu, (20 ÷ 40 )% Zn, (3 ÷ 8 )% Ni, (2 ÷ 5 )% Mn, vµ < 2% Fe. VÈy hµn bÒn nãng ®îc sö dông réng r·i ®Ó hµn nh÷ng chi tiÕt lµm viÖc ë nhiÖt ®é cao vµ hîp kim bÒn nãng. VÝ dô ; §Ó hµn m·nh hîp kim cøng vµo dông cô c¾t kim lo¹i th× dïng vÈy hµn lµ hîp kim Cu-Ni... 3. Thuèc hµn v¶y a) Yªu cÇu ®èi víi thuèc hµn vÈy. Thuèc hµn vÈy cã t¸c dông lµm s¹ch líp «xit vµ c¸c chÊt bÈn kh¸c trong vÈy hµn vµ kim lo¹i vËt hµn. Thuèc hµn cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau; - T¹o ®iÒu kiÖn tèt cho vÈy hµn khuÕch t¸n vµo kim lo¹i vËt hµn. - B¶o vÖ bÒ mÆt kim lo¹i vËt hµn vµ vÈy hµn nãng ch¶y kh«ng bÞ «xy hãa trong qu¸ tr×nh hµn. M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 7
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ - Hßa tan ®îc líp «xÝt t¹o nªn trªn bÒ mÆt kim lo¹i vËt hµn vµ vÈy hµn. - Kh«ng lµm thay ®æi thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña kim lo¹i vËt hµn vµ vÈy hµn khi nung nãng. - Kh«ng g©y nªn hiÖn tîng ¨n mßn kim lo¹i mèi hµn vµ sinh ra khÝ ®éc khi hµn. - VÈy hµn ph¶i rÎ ,dÔ chÕ t¹o. b) C¸c lo¹i thuèc hµn Phô thuéc vµo thµnh phÇn kim lo¹i vËt hµn vµ yªu cÇu kü thuËt cña mèi hµn mµ sö dông thuèc hµn cho thÝch hîp. - Thuèc hµn dïng hµn vÈy hµn mÒm §Ó hµn vÈy hµn mÒm, ngêi ta sö dông thuèc hµn ë thÓ láng.Thuèc hµn sö dông lµ dung dÞch muèi clo ; cloruakÏm, clorua am«n vµ axÝt ph«tphoric vµ c¸c hæn hîp. Trong mét sè trêng hîp ngêi ta dïng hæn hîp ®Æc biÖt hµn ®å ®iÖn, ®iÖn tö ; VÝ dô nh rîu glixirin, Colopan ... + AxÝtclohydric (HCl ) thêng dïng víi nång ®é lo·ng kho¶ng 20 ÷ 25% dïng hµn víi lo¹i vËt liÖu tr¸ng hoÆc m¹ kÏm. Qóa tr×nh pha cÇn chó ý khi cho axit vµo níc ph¶i tõ tõ ®Ó tr¸nh s¶y ra næ, b¾n tóe g©y tai n¹n. Khi pha ph¶i ®îi ph¶n øng hoµn toµn vµ kiÓm tra ®óng nång ®é , ®îi ®Õn khi axit nguéi råi míi sö dông ®Ó hµn, khi hµn song ph¶i lµm s¹ch mèi hµn. + kÏmclorua (Zncl 2) dïng ®Ó hµn kim lo¹i ®en , mµu nh inox hoÆc ®ång lo¹i nµy sö dông ë thÓ láng hoÆc bét. víi lo¹i thÓ láng cã thÓ ®iÒu chÕ s¼n hoÆc ta ®iÒu chÕ trùc tiÕp tõ kÏm víi axit clohydric ph¬ng tr×nh ph¶n øng ; 2HCl + Zn → Zncl2 + H2↑ Chó ý ; Qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ cÇn ph¶i ®Ó ph¶n øng b¶o hßa vµ ®Ó nguéi sau ®ã míi hµn . §èi víi muèn kÏm Zncl 2 còng ¨n mßn kim lo¹i nªn khi hµn song cÇn ph¶i lµm s¹ch. + CloruakÏm Actini (Ac) ®iÒu chÕ tõ 75% Zncl2 d¹ng bét vµ trén 25% Ac råi ®em nÊu ch¶y t¹o thµnh hæn hîp ®Ó hµn. M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 8
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ Thêng dïng víi vÈy hµn mÒm. dïng ®Ó hµn thÐp, ®ång vµ c¸c hîp kim kh¸c. + Colopan ( nhùa th«ng ) lµ chÊt hßa tan h÷u c¬, dïng ®Ó b¶o vÖ chi tiÕt m¸y . Trong qu¸ tr×ng hµn thêng dïng víi hæn hîp 30% colopan vµ 70% rîu Etylic cho ta thuèc hµn tèt thêng dïng khi hµn khÝ cô ®iÖn, ®iÖn tö. - Thuèc hµn dung hµn vÈy hµn cøng §Ó hµn vÈy hµn cøng, thêng sö dông thuèc hµn b«r¾c (Na2B4O7) axÝtboric (H2BO3) lu lîng pha trén tïy theo vËt hµn, lo¹i nµy thêng dïng víi d¹ng bét. dïng hµn ®ång, thÐp, b¹c vµ ®îc b¶o qu¶n trong lä kÝn. 4) C¸c lo¹i liªn kÕt mèi hµn vÈy Hµn vÈy ®îc øng dông cho c¸c lo¹i liªn kÕt mèi hµn - Mèi hµn liªn kÕt gi¸p mèi. - Mèi hµn liªn kÕt chång. - Mèi hµn liªn kÕt gãc ... 5) c«ng nghÖ hµn vÈy a) chän vÈy hµn §é bÒn cña mèi hµn vÈy phô thuéc vµo lo¹i vÈy hµn, do vËy khi chän vÈy hµn c¨n cø vµo yªu cÇu kü thuËt cña mèi hµn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña liªn kÕt hµn ®Ó chän lo¹i vÈy hµn cho thÝch hîp. b) ChÕ ®é hµn vÈy ChÕ ®é hµn vÈy gåm c¸c th«ng sè chñ yÕu sau; - NhiÖt ®é hµn NhiÖt ®é khi hµn vÈy cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt l- îng mèi hµn. NÕu nhiÖt ®é t¨ng th× søc c¨ng bÒ mÆt cña vÈy hµn gi¶m, lµm t¨ng kh¶ n¨ng khuÕch t¸n cña vÈy hµn vµo kim lo¹i vËt hµn. Nhng nÕu nhiÖt ®é hµn t¨ng qu¸ cao sÏ lµm tæ chøc cña kim lo¹i mèi hµn vµ kim lo¹i vËt hµn thay ®æi, do M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 9
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ ®ã lµm thay ®æi c¬ tÝnh cña mèi hµn. V× vËy, khi hµn ph¶i chän nhiÖt ®é hµn cho thÝch hîp. NhiÖt ®é khi hµn vÈy thêng lÊy cao h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña vÈy hµn kho¶ng ( 25 ÷ 50 ) 0C. - Thêi gian nung Thêi gian nung cã ¶nh hëng lín ®Õn n¨ng suÊt qu¸ tr×nh hµn còng nh chÊt lîng cña mèi hµn. Thêi gian nung cµng dµi th× chiÒu s©u líp khuÕch t¸n cña vÈy hµn vµ kim lo¹i vËt hµn t¨ng, lµm liªn kÕt mèi hµn tèt h¬n. Tuy nhiªn nÕu thêi gian nung qu¸ dµi sÏ lµm cho h¹t tinh thÓ ph¸t triÓn, lµm c¬ tÝnh mèi hµn gi¶m vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. Do vËy khi hµn ph¶i chän thêi gian nung cho thÝch hîp. Thêi gian nung khi hµn phô thuéc vµo; + ChiÒu dµy kim lo¹i vËt hµn. + Khe hë gi÷a c¸c chi tiÕt hµn. + Thµnh phÇn cña kim lo¹i vËt hµn vµ vÈy hµn. +Tèc ®é nung. X¸c ®Þnh tèc ®é nung nãng cÇn c¨n cø vµo kÝch thíc cña vËt hµn, ®é dÉn nhiÖt cña kim lo¹i vËt hµn . KÝch thíc vËt hµn cµng lín, tÝnh dÉn nhiÖt cña vËt hµn kÐm th× tèc ®é nung nãng ph¶i chËm ®Ó tr¸nh hiÖn tîng cong vªnh vµ nøt vËt hµn khi hµn. c) Kü thuËt hµn vÈy - ChuÈn bÞ ; tríc khi hµn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ, dông cô vµ c¸c vËt t cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh hµn; + D©y hµn vÈy . + Thuèc hµn. + VËt hµn . - Tríc khi hµn ph¶i lµm s¹ch cÈn thËn bÒ mÆt vËt hµn. Lµm s¹ch cã thÓ b»ng ph¬ng ph¸p c¬ häc hay hãa häc.NÕu tÈy s¹ch dïng 10% kiÒm ë nhiÖt ®é 800C sau ®ã röa s¹ch b»ng axit HCl hoÆc 10%H2SO4 råi xÊy kh« ë nhiÖt ®é 110 0C ÷ 1200C M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 10
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ - G¸ chi tiÕt G¸ ph¶i ®¶m b¶o khe hë ®iÒu gi÷a c¸c chi tiÕt. khe hë gi÷a c¸c chi tiÕt ph¶i ®¹t ®Õn møc tèi thiÓu ®Ó lµm t¨ng kh¶ n¨ng khuÕch t¸n cña vÈy hµn vµ lµm t¨ng ®é bÒn cho liªn kÕt hµn. §èi víi c¸c chi tiÕt m¸y b»ng ®ång ®á ta ®Ó ®é hë tõ 0,15 ÷ 0,3mm §èi víi c¸c chi tiÕt m¸y b»ng thÐp ta ®Ó ®é hë 0,15 mm §èi víi c¸c chi tiÕt m¸y b»ng b¹c ta ®Ó ®é hë tõ 0,01 ÷ 0,03mm §èi víi c¸c chi tiÕt liªn kÕt èng ta ®Ó ®é hë tõ 0,2 ÷ 0,25mm Khi hµn vÈy hµn vÈy nh÷ng mèi hµn liªn kÕt chång mÐp, ®Ó kho¶ng chång tõ 3 ÷ 60mm phô thuéc vµo chiÒu dÇy kim loai vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña s¶n phÈm. VËt liÖu cã chiÒu dÇy 2 ÷ 5mm ®é dµi chång mÐp 40 mm. - Phñ thuèc hµn Phñ thuíc hµn vµo vÞ trÝ ®êng hµn hay nhóng c¶ vµo thuèc hµn. Chó ý ; khi quÐt thuèc hµn kh«ng ®îc ®Ó qu¸ l©u mµ ph¶i thùc hiÖn hµn ngay, nhÊt lµ khi dïng thuèc hµn ë thÓ láng vµ khi quÐt kh«ng ®îc qu¸ réng. - Hµn ; Tr×nh tù c¸c bíc c«ng viÖc khi hµn nh sau ; + B«i ®iÒu thuèc hµn lªn bÒ mÆt mèi hµn. + Nung nãng. Nung nãng khi hµn lµ nh©n tè rÊt quan träng v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng liªn kÕt hµn. Khi nung ph¶i nung nãng ®Òu vËt hµn vµ vÈy hµn ë tÊt c¶ c¸c phÝa. §èi víi hµn vÈy hµn mÒm, ®Çu má hµn tríc khi hµn ph¶i lµm s¹ch. Dïng giòa bãng ®Çu má s¸ng tíi ¸nh kim, khi giòa kh«ng ®îc lµm síc ph¶i vª trßn ®Òu sau ®ã ®a má vµo nung tíi mét nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh kho¶ng (350 0C ÷ 4500C ) ®a ra nhóng nhanh ®Çu má vµo dung dÞch muèi ZnCl 2 thêi gian kho¶ng M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 11
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ 10s. §a ra vµ tr¸ng hîp kim hµn , b»ng c¸ch trµ s¸t hîp kim hµn trªn ®Çu má hµn cho ®Õn khi hîp kim b¸m vµo ®Çu má, khi ®ã má hµn ®· ®îc lµm s¹ch theo yªu cÇu . §a má vµo lß nung tiÕp, nÕu nung lß than ph¶i chó ý kh«ng ®îc vïi ®Çu má xuèng than sÏ lµm má bÈn , nung tíi nhiÖt ®é (300 0C ÷ 4000C ) råi ®a ra thùc hiÖn hµn. NhiÖt ®é nung kh«ng ®îc qu¸ 6000 C vµ qu¸ tr×nh hµn nhiÖt ®é kh«ng díi 2000C . qu¸ tr×nh hµn khi sö dông thuèc hµn ph¶i phï hîp víi má hµn. chó ý ; + Hµn b»ng vÈy hµn mÒm chØ nªn sö dông ®Ó hµn c¸c liªn kÕt mèi hµn chång. Kho¶ng chång gi÷a c¸c chi tiÕt hµn phô thuéc vµo chiÒu dµy vËt hµn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña liªn kÕt hµn. Th«ng thêng kho¶ng chång lµ ( 3 ÷ 60) mm . + Víi nh÷ng liªn kÕt hµn cã chiÒu dµy ( 2 ÷ 5) mm vµ ¸p lùc lµm viÖc 5at th× chiÒu dµi phÇn chång nhá h¬n 40mm. - Gia c«ng mèi hµn sau khi hµn. Sau khi hµn song cÇn ph¶i gia c«ng tiÕp ®Ó mèi hµn hoµn chØnh ®¹t yªu cÇu kü thuuËt tÈy röa s¹ch thuèc hµn dïng trong qu¸ tr×nh hµn. Cã thÓ tÈy röa b»ng níc hoÆc tÈy röa b»ng dung dÞch 10% NaOH råi xÊy kh« chi tiÕt ë nhiÖt ®é 1100C . NÕu thuèc hµn dïng Colopan vµ rîu Etylic ta cÇn ph¶i tÈy röa b»ng x¨ng. - KiÓm tra mèi hµn ; Ph¶i c¨n cø vµo tÝnh chÊt lµm viÖc cña chi tiÕt hµn mµ kiÓm tra mèi hµn. Khi kiÓm tra mèi hµn b»ng 1,5 lÇn ¸p suÊt lµm viÖc. VÝ dô ; ¸p lùc lµm viÖc lµ 1at kiÓm tra b»ng 1,5at lµ ®¹t yªu cÇu. Bài 1 : HÀN VẨY HÀN THIẾC MD 21 -01 Giíi thiÖu: Hµn vÈy thiÕc lµ mét bµi tËp c¬ b¶n n»m trong hÖ thèng c¸c bµi thuéc m«®un hµn vÈy trong ch¬ng tr×nh ®µo t¹o c«ng M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 12
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ nh©n lµnh nghÒ, nh»m cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn thiÕt khi thùc hiÖn c«ng viÖc hµn vÈy thiÕc. Trong qu¸ tr×nh häc, ngêi häc ph¶i tiÕp thu kiÕn thøc vÒ c«ng nghÖ hµn vÈy thiÕc, an toµn vµ vÖ sinh m«i trêng, ph¶i thùc hiÖn c¸c thao t¸c hµn trªn c¸c vËt liÖu m« pháng, hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®Ó hµn thµnh th¹o c¸c mèi hµn vÈy thiÕc ë trªn c¸c kÕt cÊu hµn thËt, nh thïng tíi, thïng dÇu, èng dÉn khÝ ¸p suÊt thÊp. Mục tiêu của bài: Sau khi học xong bài học này người học sẽ có khả năng: - Nhận biết các nguồn nhiệt năng, các ngọn lửa khí đốt- ôxy và khí đốt-không khí, mỏ đốt điện, lò cảm ứng, lò nung phục vụ cho công việc hàn thiếc. - Sử dụng các loại dụng cụ thiết bị hàn thiếc như mỏ hàn đốt bằng lò, mỏ hàn đốt bằng điện, mỏ hàn đốt bằng khí. - Chuẩn bị chi tiết hàn sạch hết các vết dầu mỡ, h ết lớp ô-xy hoá bề mặt bằng các dung dịch kiềm, bàn chải, giũa, mũi cạo hoặc bằng các phương pháp làm sạch khác. - Trình bày các kiểu mối hàn thiếc. - Lắp chi tiết hàn cố định không bị xê dịch trong quá trình hàn, khe hở hàn hợp lý. - Giải thích cách pha chế thuốc hàn dùng trong công việc hàn vẩy thiếc. - Chọn đúng chế độ hàn như: nhiệt độ nung, tốc độ nung, th ời gian giữ nhiệt. phù hợp với từng loại vật liệu hàn. - Hàn các mối hàn thiếc, đảm bảo độ tràn láng tốt, kim lo ại vẩy hàn bám chắc vào kim loại vật hàn, không bị bọt khí, lẫn xỉ, cháy vẩy hàn. - Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh phân xưởng Nội dung của bài Thời gian: 20 h (LT: 5 h, TH:15 h) M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 13
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ 1: Dụng cụ, thiết bị hàn vẩy thiếc. Thời gian:2 2: Thiếc hàn, thuốc hàn. Thời gian:2 3: Kỹ thuật hàn thiếc Thời gian:12 4: Kiểm tra chất lượng mối hàn Thời gian:2 5: An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng khi Thời gian:2 hàn thiếc 1 : C«ng t¸c chuÈn bÞ: 1.1.VËt liÖu: - Thïng ®ùng dÇu t«i kÝch thíc φ 180 × 180 b»ng t«n m· kÏm - ThiÕc hµn 50 (50%Sn vµ 50%Pb) - Thuèc hµn muèi clo rua kÏm (Zncl2) 1.2.ThiÕt bÞ vµ dông cô: - Mòi c¹o - Bµn ch¶i s¾t - Chæi l«ng - Giòa dÑt - Lä ®ùng thuèc hµn - Má hµn ®èt - Bµn hµn 1.3. §iÒu kiÖn an toµn - MÆt b»ng thùc tËp bè trÝ gän gµng, n¬i lµm viÖc cã ®ñ ¸nh s¸ng, hÖ thèng th«ng giã, hót bôi ho¹t ®éng tèt - NÒn xëng kh« r¸o - B¶o hé lao ®éng ®Çy ®ñ 2: Tr×nh tù thùc hiÖn: 2.1.§äc b¶n vÏ,( H×nh 1-1) lµ b¶n vÏ chi tiÕt thïng. M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 14
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ 2.2.ChuÈn bÞ ph«i, vËt liÖu hµn: -Dïng mòi c¹o, bµn ch¶i s¾t lµm s¹ch hÕt vÕt bÈn ,dÇu mì «-xy ho¸ ë trªn ®êng hµn - Thuèc hµn Zncl 2 ®îc pha chÕ b¶o hoµ 2.3.Lµm s¹ch má hµn: - Dïng giòa lµm s¹ch hÕt líp «-xy ho¸, thiÕc cßn b¸m trªn má hµn (h×nh 1-2a), cã thÓ dïng muèi ZnCl 2 röa s¹ch ®Çu má hµn (h×nh -1-2b). Zncl2 M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 15
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ 2.4 Nung má hµn: Nhãm lß cho lß ch¸y æn ®Þnh lóc ®ã míi cho má hµn vµo ®Ó ®èt khi ®èt nªn cho ®Çu b¾t thiÕc lªn phÝa trªn, ®èt ®Õn nhiÖt ®é kho¶ng 400 0- 4500c, cã thÓ ®èt má hµn b»ng nguån nhiÖt cña ngän löa hµn khÝ, còng cã thÓ dïng má hµn ®iÖn ®Ó hµn. 2.5 QuÐt thuèc hµn lªn ®êng hµn: - Dïng chæi l«ng nhóng vµo thuèc hµn, råi quÐt nhÑ lªn vïng mèi hµn chó ý quÐt thuèc hµn võa ®óng chiÒu réng ®- êng hµn, h×nh 1-3. h×nh 1-3 h×nh 1-4 2.6 Hµn: Má hµn sau khi ®· nung ®óng nhiÖt ®é, cho má hµn b¾t thiÕc b»ng c¸ch cho má hµn c¾t vµo thanh thiÕc, thiÕc sÏ ch¶y láng vµ b¸m vµo má hµn §a má hµn ®· b¾t thiÕc vµo vÞ trÝ mèi hµn, tèt nhÊt lµ ë vÞ trÝ lßng thuyÒn chuyÓn ®éng má hµn chËm cho má hµn võa ®èt nãng vËt hµn ®Õn nhiÖt ®é hµn, võa lµm cho thiÕc ch¶y láng b¸m vµo vËt hµn, ngêi thî ph¶i quan s¸t thiÕc ch¶y thËt láng lóc ®ã míi dÞch chuyÓn má hµn, khi hÕt thiÕc trªn má hµn còng lµ lóc má hµn nguéi, ta l¹i nung tiÕp vµ tiÕp tôc hµn cho hÕt ®êng hµn. 3. Lµm s¹ch kiÓm tra chÊt lîng mèi hµn: M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 16
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ Sau khi hµn xong dïng dung dich xót 5% hoÆc níc röa s¹ch mèi hµn ®Ó tr¸nh thuèc hµn lµm «-xy ho¸ mèi hµn. Quan s¸t b»ng m¾t kiÓm tra mèi hµn cã rong bãng hay kh«ng, cã bÞ rç khÝ ngËm xû hay kh«ng KiÓm tra kÝch thíc mèi hµn b»ng thíc Sau ®ã dïng dÇu löa vµ phÊn mµu kiÓm tra ®é kÝn cña mèi hµn 4. C¸c d¹ng sai háng nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p phßng ngõa: • Mèi hµn kh«ng ngÊu: Nguyªn nh©n: nung má hµn kh«ng ®óng nhiÖt ®é, chuyÓn ®éng má hµn nhanh, lµm s¹ch cha tèt. BiÖn ph¸p phßng ngõa: Nung má hµn ®óng nhiÖt ®é quy ®Þnh, tuyÖt ®èi chÊp hµnh viÖc lµm s¹ch tríc khi hµn, lu«n lu«n quan s¸t t×nh h×nh nãng ch¶y cña vïng hµn ®Ó ®iÒu chØnh tèc ®é hµn • Mèi hµn kh«ng ®óng kÝch thíc: Nguyªn nh©n: do quÐt thuèc hµn vµo ®êng hµn cã bÒ réng qu¸ lín hoÆc qu¸ bÐ lµm cho thiÕc hµn b¸m vµo ®êng hµn víi kÝch thíc qu¸ lín hoÆc qu¸ nhá BiÖn ph¸p phßng ngõa: Khèng chÕ chiÒu réng khi quÐt thuèc hµn lªn ®êng hµn • Mèi hµn ngËm xØ: Nguyªn nh©n: Do kh«ng lµm s¹ch hÕt vÕt bÈn vµ vÕt «-xy ho¸ ë trªn ®êng hµn, hoÆc nung má hµn cha ®óng nhiÖt ®é lµm cho thiÕc hµn cha ch¶y láng hÕt g©y nªn ngËm xû BiÖn ph¸p phßng ngõa: Nung má hµn ®óng nhiÖt ®é , chÊp hµnh tuyÖt ®èi c«ng t¸c lµm s¹ch M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 17
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ BÀI 2 HÀN VẨY ĐỒNG TRÊN LÒ RÈN MD -21-02 Giíi thiÖu: Hµn vÈy ®ång lµ mét bµi tËp c¬ b¶n n»m trong hÖ thèng c¸c bµi thuéc m«®un hµn vÈy trong ch¬ng tr×nh ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ, nh»m cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn thiÕt khi thùc hiÖn c«ng viÖc hµn vÈy ®ång. Trong qu¸ tr×nh häc, ngêi häc ph¶i tiÕp thu kiÕn thøc vÒ c«ng nghÖ hµn vÈy ®ång, an toµn vµ vÖ sinh m«i trêng, ph¶i thùc hiÖn c¸c thao t¸c hµn trªn c¸c vËt liÖu m« pháng, hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®Ó hµn thµnh th¹o c¸c mèi hµn vÈy ®ång ë trªn c¸c kÕt cÊu hµn thËt, nh hµn dao tiÖn, dao phay, èng dÉn khÝ , èng dÉn dÇu. Mục tiêu của bài: Sau khi học xong bài học này người học sẽ có khả năng: - Trình bày đầy đủ các loại dụng cụ thiết bị dùng cho công việc hàn vảy đồng trên lò rèn. - Nhận biết các loại vật liệu dùng để hàn vẩy đồng như: các loại đồng hàn, thuốc hàn. - Nắn thẳng phôi, làm sạch hết dầu mỡ, các ch ất bẩn và Ô-xy hoá trên phôi. M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 18
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ - Lắp ráp phôi đảm bảo khe hở hợp lý không bị xê dịch vị trí trong quá trình hàn. - Chọn chế độ hàn: Nhiệt độ nung, tốc độ nung, thời gian giữ nhiệt phù hợp với từng loại vật liệu hàn. - Hàn vẩy đồng đảm bảo độ tràn láng tốt, kim loại que hàn khuếch tán vào kim loại vật hàn, không bị bọt khí, lẫn xỉ, không cháy thủng kim loại cơ bản. - Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh phân xưởng. Nội dung của bài: Thời gian: 14 h (LT: 4 h, TH:10 h) 1: Dụng cụ, thiết bị hàn vẩy đồng. Thời gian:2 2: Thuốc hàn vẩy đồng, vảy hàn. Thời gian:2 3: Kỹ thuật hàn vẩy đồng. Thời gian:10 4: Kiểm tra chất lượng mối hàn. Thời gian:1 5: An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng. Thời gian:1 1 : C«ng t¸c chuÈn bÞ: 1.1.VËt liÖu: - Th©n dao tiÖn - MÈu hîp kim T15k6 - Thuèc hµn hµn the Na2B4O7 - V¶y hµn dïng ®ång 62 hoÆc ®ång 68 1.2.ThiÕt bÞ vµ dông cô: - Giòa dÑt - K×m rÌn - Lß nung (Khi hµn v¶y ®ång trªn lß rÌn) - B¸n ghÕ hµn - §å g¸ hµn 1.3. §iÒu kiÖn an toµn - MÆt b»ng thùc tËp bè trÝ gän gµng, n¬i lµm viÖc cã ®ñ ¸nh s¸ng, hÖ thèng th«ng giã, hót bôi ho¹t ®éng tèt, thiÕt bÞ hµn khÝ ®¶m b¶o ®é kÝn - NÒn xëng kh« r¸o - B¶o hé lao ®éng ®Çy ®ñ M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 19
Trêng cao ®¼ng nghÒ c«ng ngiÖp thanh hãa Khoa c¬ khÝ 2: Tr×nh tù thùc hiÖn: 2.1.§äc b¶n vÏ: 2.2.ChuÈn bÞ ph«i, vËt liÖu hµn: -Dïng giòa lµm s¹ch hÕt vÕt bÈn, vÕt «-xy ho¸ trªn phÇn cÇn hµn mÈu hîp kim - VÈy ®ång ®îc d¸t máng víi kÝch thíc 1 × 10 × 20 (khi hµn trªn lß rÌn) 2.3.Hµn trªn lß rÌn: G¸ ph«i: ®Æt th©n dao tiÖn lªn mÆt ph¼ng cña ®e hoÆc bµn hµn, sau ®ã ®Æt l¸ ®ång ®· d¸t máng vµo vÞ trÝ cÇn hµn, ®Æt chång mÈu hîp kim lªn l¸ ®ång máng, Phñ hµn the lªn r·nh hµn Hµn: Sau khi nhãm lß ®· ch¸y æn ®Þnh, dïng k×m rÌn cÆp ph«i ®a vµo lß, khi ®a ph«i vµo lß lóc ®Çu ph¶i gi¶m bít lîng giã ®Ó cho hµn the nãng ch¶y tõ tõ tr¸nh bÞ thæi ra khái r¹nh hµn, khi thÊy hµn the phång lªn, lóc nµy t¨ng lîng giã lß rÌn cho lß ®á m¹nh, nung vïng hµn ®Õn nhiÖt ®é 900-950 0c quan s¸t thÊy ®ång ®· ch¶y l¸ng th× nhÊc ph«i ra khái lß ®Ó nguéi 3. Lµm s¹ch kiÓm tra chÊt lîng mèi hµn: -Hµn xong chê cho ph«i hµn nguéi, gâ s¹ch xØ, dïng bµn ch¶i s¾t ®¸nh s¹ch trªn bÒ mÆt ph«i -Dïng níc s¹ch hoÆc dung dÞch xót 5% röa s¹ch chi tiÕt hµn -KiÓm tra ®é ®iÒn ®Çy cña ®ång vµo khe hë ®êng hµn -KiÓm tra chÊt lîng ch¶y l¸ng vµ chÊt lîng bÒ mÆt cña mèi hµn , kiÓm tra c¸c khuyÕt tËt cña mèi hµn 4. C¸c d¹ng sai háng nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p phßng ngõa: M«®un hµn ®¾p Biªn so¹n: NguyÔn §ç §øc 20