Chñ ®Ò 7
GIíI TRONG LÜNH VùC L·NH §¹O
Vµ QU¶N Lý X· HéI
PHÇN Më §ÇU
+ Môc ®Ých yªu cÇu:
Trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ giíi trong l·nh ®¹o vµ qu¶n
lý x· héi, môc tiªu, gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò giíi trong l·nh ®¹o vµ
qu¶n lý x· héi. Tõ ®ã, n©ng cao nhËn thøc, ý thøc tr¸ch nhiÖm trong
häc tËp, rÌn luyÖn, còng nh vËn dông trong ho¹t ®éng thùc tiÔn sau
nµy.
+ Néi dung: 2 phÇn
I. L·nh ®¹o, qu¶n lý vµ yªu cÇu ®èi víi ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý x·
héi.
II. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò giíi trong lÜnh vùc l·nh ®¹o vµ qu¶n lý.
+ Thêi gian: 02 tiÕt
+ Ph¬ng ph¸p: Ph©n tÝch, diÔn gi¶ng
+ Tµi liÖu:
TËp bµi gi¶ng d©n sè - m«i trêng, ph¸t triÓn vµ n©ng cao nhËn
thøc giíi. Khoa KHXH&NV, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù. B¾c Ninh
n¨m 2007.
1
PHÇN Néi dung
I. L·nh ®¹o, qun lý vµ yªu cÇu ®èi víi ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý x·
héi.
1. L·nh ®¹o, qu¶n lý x· héi.
§Çu tiªn chóng ta ph¶i ph©n biÖt gi÷a hai kh¸i niÖm, l·nh ®¹o
vµ qu¶n lý.
- L·nh ®¹o: Lµ “dÉn lèi, chØ ®êng”, lµ sù ®Þnh híng chung cho
mäi céng ®ång cïng sèng víi nhau, cïng cã mét sù liªn kÕt theo mét
môc tiªu nhÊt ®Þnh; lµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c ®êng lèi, chñ tr¬ng
®· x¸c ®Þnh nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.
VD: §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam,
§¶ng ®Ò ra ®êng lèi, ®Þnh híng ph¸t triÓn ®Êt níc theo môc tiªu: D©n
giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh.
L·nh ®¹o ®Òu cã nh÷ng lÜnh vùc ph¹m vi nhÊt ®Þnh, cô thÓ nh:
L·nh ®¹o t tëng, l·nh ®¹o kinh tÕ, l·nh ®¹o c¸c cÊp...
+ Trªn b×nh diÖn réng, l·nh ®¹o thêng ®îc hiÓu trong sù g¾n
liÒn víi chÝnh trÞ, víi thîng tÇng kiÕn tróc, chi phèi c¸c ph¬ng híng
x©y dùng vµ ho¹t ®éng cña c¸c lÜnh vùc, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi,
tæ chøc Nhµ níc.
+ ë ph¹m vi hÑp (trong c¬ quan, mét tæ chøc x· héi), l·nh ®¹o
thêng ®îc hiÓu lµ viÖc ®Þnh híng vµ dÉn d¾t c«ng viÖc chung cña
c¬ quan, tæ chøc ®¬n vÞ ®¹t ®îc môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.
VD: L·nh ®¹o c¸c Phßng, Ban, Khoa...
2
- Qu¶n lý: §îc hiÓu lµ sù tæ chøc ®iÒu hµnh ®Ó thùc hiÖn c¸c
ho¹t ®éng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu.
VD: Nhµ níc qu¶n lý cã nghÜa lµ Nhµ níc ho¹ch ®Þnh chÝnh
s¸ch, tæ chøc vµ ®iÒu hµnh bé m¸y ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.
+ Qu¶n lý bao gåm cã 4 yÕu tè:
. Kh¸ch thÓ qu¶n lý (qu¶n lý ai, qu¶n lý c¸i g×?)
. Chñ thÓ qu¶n lý (ai qu¶n lý)
. Ph¬ng ph¸p qu¶n lý (qu¶n lý theo c¬ chÕ nµo?)
. C«ng cô qu¶n lý (qu¶n lý b»ng ph¬ng tiÖn g×?)
Trong ®ã, kh¸ch thÓ qu¶n lý cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi chñ
thÓ qu¶n lý, c¬ chÕ qu¶n lý vµ c«ng cô qu¶n lý, mÆc dï chñ thÓ qu¶n
lý lu«n lµ mét bé phËn ®Þnh híng, bé phËn ®Çu n·o cña mäi c¬ cÊu,
mäi tæ chøc.
+ §Ó duy tr× c¸c ho¹t ®éng cña mét tæ chøc, lµm cho c¸c c¸
nh©n trong tæ chøc ®ã ho¹t ®éng thèng nhÊt víi môc tiªu chung, ®ßi
hái ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i ®a ra ®îc c¸c biÖn ph¸p ®iÒu hµnh,
phèi hîp c¸c ho¹t ®éng, t¸c ®éng cô thÓ thÝch øng víi tõng ®èi tîng
qu¶n lý vµ phï hîp víi tõng thêi ®iÓm, ph¸t huy ®îc søc lùc vµ trÝ tuÖ
cña tõng thµnh viªn vµ tËp thÓ thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô ®Æt ra.
- Mèi quan hÖ gi÷a l·nh ®¹o vµ qu¶n lý
+ Hai kh¸i niÖm L·nh ®¹o vµ qu¶n lý cã néi dung riªng, l·nh ®¹o
lµ v¹ch ®êng lèi, chñ tr¬ng, x¸c ®Þnh ®êng ®i, níc bíc ®Ó b¶o vÖ vµ
ph¸t triÓn ®Êt níc. Qu¶n lý lµ thÓ chÕ ho¸ ®êng lèi, chñ tr¬ng cña
§¶ng thµnh hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu hµnh ®Êt níc.
+ Tuy nhiªn, hai kh¸i niÖm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau,
t¸c ®éng qua l¹i, hç trî nhau.
3
. ThÓ hiÖn: Qu¶n lý ph¶i lu«n b¸m s¸t ph¬ng híng, môc tiªu
cña l·nh ®¹o, nÕu kh«ng sÏ mÊt ph¬ng híng dÉn tíi sù rèi lo¹n tæ chøc,
rèi lo¹n x· héi ph¸ vì sù æn ®Þnh cña ®êi sèng x· héi. ThiÕu sù qu¶n
lý mét c¸ch chÆt chÏ khoa häc, kÐm hiÖu lùc, hiÖu qu¶ th× nh÷ng
môc tiªu, ph¬ng híng do l·nh ®¹o v¹ch ra sÏ kh«ng trë thµnh hiÖn thùc.
. HiÕn ph¸p níc ta x¸c ®Þnh c¬ chÕ: §¶ng l·nh ®¹o, Nhµ níc
qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ.
. Víi nh÷ng c¬ quan ®¬n vÞ nhá vµ võa ngêi ®øng ®Çu c¬
quan, ®¬n vÞ võa lµ ngêi qu¶n lý, võa lµ ngêi l·nh ®¹o lu«n. Cã nghÜa
lµ võa ®Ò ra ph¬ng híng, kÕ ho¹ch, võa triÓn khai, theo dâi, gi¸m s¸t
thùc hiÖn...
2. Yªu cÇu cña ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý x· héi.
L·nh ®¹o vµ qu¶n lý lµ chøc n¨ng c¬ b¶n, kh«ng thÓ thiÕu ®èi
víi bÊt cø céng ®ång, tæ chøc x· héi nµo. L·nh ®¹o, qu¶n lý tèt th×
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña céng ®ång, tæ chøc sÏ ®îc nh©n lªn vµ ngîc
l¹i nÕu l·nh ®¹o qu¶n lý kh«ng tèt th× søc m¹nh tËp thÓ kh«ng nh÷ng
kh«ng cã mµ søc m¹nh cña c¸ nh©n còng bÞ triÖt tiªu.
Ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý cã vai trß ®i ®Çu trong viÖc híng tíi môc
tiªu; lµ ngêi c¶i c¸ch, ®a t tëng, quan ®iÓm míi ®Ó c¶i tiÕn c«ng viÖc;
lµ ngêi khëi xíng, c¶i tiÕn, ®iÒu hµnh c«ng viÖc; ®ång thêi, lµ ngêi
t×m kiÕm nguån lùc, chØ huy ®iÒu phèi ho¹t ®éng; cung cÊp, ®Þnh
híng th«ng tin; cuèi cïng ngêi l·nh ®¹o lµ ngêi kiÕn t¹o, thóc ®Èy sù
®oµn kÕt vµ hîp t¸c trong c«ng viÖc.
- G¬ng mÉu ®i ®Çu trong c«ng viÖc ®Ó híng tíi môc tiªu.
+ Ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý ph¶i cã hµnh ®éng g¬ng mÉu, ®i
®Çu trong mäi c«ng viÖc lµm tèt vai trß, tr¸ch nhiÖm cña m×nh, gãp
phÇn tÝch cùc nhÊt vµo thùc hiÖn môc tiªu chung míi thu phôc, l«i
4
cuèn ®îc mäi thµnh viªn lµm theo, cïng nhau phÊn ®Êu thùc hiÖn
th¾ng lîi môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.
+ ThÓ hiÖn ph¬ng ph¸p vµ t¸c phong cña ngêi ®i ®Çu trong
viÖc híng tíi môc tiªu, sèng vµ lµm viÖc v× tËp thÓ, biÕt vît lªn trªn
nh÷ng tÝnh to¸n c¸ nh©n, ng¹i khã, ng¹i khæ trong c«ng viÖc, kh¼ng
®Þnh phÈm chÊt n¨ng lùc vµ uy tÝn l·nh ®¹o, qu¶n lý tríc céng ®ång.
- LËp kÕ ho¹ch, ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng.
. ThÓ hiÖn ë viÖc x©y dùng, thùc hiÖn kÕ ho¹ch kÕ ho¹ch
khoa häc, bao qu¸t mäi lùc lîng, ph©n c«ng ®óng ngêi ®óng viÖc, cã
ph¬ng híng tæ chøc triÓn khai kÕ ho¹ch hîp lý, ph¸t huy søc m¹nh cña
tæ chøc nh»m ®¹t môc tiªu ®Ò ra.
. Muèn vËy, ngêi l·nh ®¹o ph¶i cã n¨ng lùc x©y dùng, thiÕt lËp
kÕ ho¹ch, triÓn khai khoa häc, bao qu¸t ®îc tæng thÓ, ph©n c«ng
®óng ngêi, ®óng viÖc, kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng n¶y sinh, ph¸t huy
®îc søc m¹nh tõng c¸ nh©n vµ tæ chøc trong thùc hiÖn môc tiªu ®Ò
ra.
. §iÒu ®ã còng cã nghÜa, ®Ó trë thµnh ngêi l·nh ®¹o vµ l·nh
®¹o giái th× nhÊt thiÕt ph¶i cã sù héi tô cña nhiÒu nh©n tè nh: Giao
tiÕp, tËp hîp, kh¶ n¨ng thiÕt lËp kÕ ho¹ch, quyÕt ®o¸n... V× thÕ, míi
cã mét thùc tÕ nhiÒu ngêi rÊt giái chuyªn m«n nhng kh«ng lµm ®îc
l·nh ®¹o.
- T×m kiÕm nguån lùc, chØ huy ®iÒu phèi ho¹t ®éng.
. ThÓ hiÖn biÕt khai th¸c t×m kiÕm nguån lùc, ph¸t huy søc
m¹nh cña tõng c¸ nh©n, tæ chøc, ®iÒu phèi ho¹t ®éng nh»m ®¹t môc
tiªu ®Ò ra.
5