Hãy gỡ những nút thắt
Về cơ cấu, nền kinh tế của chúng ta đang đối mặt với một vn đề nghiêm
trọng về sung dụng tài nguyên. Sung dụng tài nguyên không hiu quả đã làm
lãng phí đồng vốn, lãng phí nhân lực, lãng phí tài nguyên thiên nhiên trong
một thời gian dài. Hệ số ICOR cao (4,5) cho thấy nền kinh tế Việt Nam là
một trong những nền kinh tế có đầu tư kém hiệu quả nhất trong khu vực, và
có năng lực cạnh tranh rất thấp. Những hệ quả tiếp theo của nó càng ngày
càng lộ rõ như thâm hụt cán cân thương mại ngày càng nghiêm trng (chỉ
riêng năm tháng đầu năm 2008, con số y đã lên đến 14,4 tỉ USD), khiếm
hụt ngân sách luôn được duy trì mức 5% GDP trong nhiều m, và kết quả
tất nhiên của nó là tốc độ lạm phát của nền kinh tế ngày càng gia tăng (theo
một ước lượng đáng tin cậy, nếu loại trừ tác động tăng giá của thị trường thế
giới như giá dầu và giá lương thực, tốc độ lạm phát do tác động nội tại của
nền kinh tế mà chyếu xuất phát từ vấn đề sử dụng tài nguyên không hiệu
quả, đã lên đến từ 8- 10%/năm). Tuy nhiên, gii quyết vấn đề cơ cấu là một
việc làm lâu dài, đòi hi một quyết tâm chính trị rất cao. Bài toán về cơ cấu
là bài toán không thể có li gii một sớm một chiều, nhưng đó là một bài
toán phi kiên tgiải quyết ngay từ bây gi, vì rằng đó là bài toán sinh tử,
quyết định tương lai phát triển và cường thịnh hay không của nền kinh tế
Việt Nam.
Về điều hành kinh tế vĩ mô, chúng ta đang gặp phảic vấn đề trong chính
sách ngân sách và chính sách tin tệ. Nếu mục tiêu của chính sách ngân sách
vẫn là duy trì một mức khiếm hụt lên đến 5%/GDP tiếp tục trong thời gian
dài, những nỗ lực kiểm soát lạm phát nhằm ổn định kinh tế mô sẽ rất khó
thành công. Mục tiêu cân bng ngân sách cần phải là một mục tiêu được
hướng tới kể từ y giờ. Những nỗ lực chống lạm phát trước hết phải được
thể hiện bởi một quyết m từ phía Chính phủ, cụ thhóa bởi cácnh động
tiết kiệm ngân sách: tinh giản bộ máy hành chính, tiết kiệm công chi, giảm
đầu tư công. Tất cả những điều đó sẽ giúp cho việc sung dụng tài nguyên
quốc gia trở nên hiu quả hơn, đồng thời khuyến khích phát triển đầu tư tư
nhân trong và ngoài nước ngay trong các lĩnh vực cần nguồn vốn lớn như
xây dng cơ sở hạ tầng. Một ngân sáchn bằng sẽtác dụng tích cực hai
mặt: giảm thiểu tốc độ lạm phát và tăng cường hiệu quả của việc sung dụng
tài nguyên.
V chính sách tiền tệ, chúng ta đang lúng túng giải quyết bài toán lãi suất và
tỷ giá. Sự lúng túng này đang gây khó khăn cho hệ thống ngân hàng và các
doanh nghiệp. Điều đáng quan tâm hơn là nó làm xói mòn nim tin và tâm
lạc quan đã có trước đây của các nhà đu tư trong và ngoài nước. Một năm
trước đây, kỳ vọng lạc quan đãđộng lực thúc đẩy đầu tư và sự tăng trưởng
của các thị trường: thị trường lao động, thị trường hàng hóa, thị trường bất
động sản, thị trường chứng khoán. Tâm lý lạc quan thái quá có thể tạo ra sự
tăng trưởng bong bóng của một số thị trường nhưng một thái độ lạc quan
vẫn luôn luôn cần thiết để duy trì không những sự ng trưởng kinh tế mà c
sự ổn định.
Chính đó là điều cần phải phục hồi ngay bây giờ. Chúng ta đều biết rằng một
chính sách lãi suất cao là một bin pháp chống lạm phát hiu quả vì nó có
hai tác dụng: một mặt nó làm gim ước vọng đi vay của các doanh nghiệp
nhm mở rng sản xuất kinh doanh, yếu tố gây nên sự tăng nhiệt (lạm phát)
của nền kinh tế; mặt khác nó khuyến khích tiết kiệm. Đó là tác dụng kép làm
gim tổng cầu trong nền kinh tế, một yếu tố quyết định làm gim đà gia tăng
của CPI. Tuy nhiên, hin nay mức lãi suất áp dụng đang vượt quá mục tiêu
thắt chặt tín dụng. Các ngân hàng đang tăng lãi sut huy động không phải để
cho vay mà để đối phó với tình trng thiếu thanh khoản. Tình trng thiếu
thanh khon lại xảy ra đột ngt do việc gia tăng nhanh đến 16% tlệ dự trữ
tối thiểu bắt buộc. Tín dụng hiện nay không phải chỉ b hạn chế mà đã tr
thành đóng ng. Không những tín dụng cho phát triển, cho mở rộng đã
chấm dứt mà tín dụng để duy trì sn xuất kinh doanh như trước cũng kết
thúc. Chính đó là điều đã gây một tâm lý bất ổn cho các nhà đầu tư, các
doanh nghiệp và các ngân hàng.
Nút thắt này cn phải được mở để tạo lại niềm tin. Điều cần thiết phi làm
trước tiên là tái lập tình trng thanh khoản lành mnh cho các ngân hàng
bằng cách gim tỷ lệ dự trữ tối thiểu bắt buộc. Hiện nay, các ngân hàng phi
duy trì một mức dự trữ tối thiểu bắt buộc lên đến 16% tổng nguồn vốn huy
động (bao gồm cả 5% tín phiếu NHNN). Mức dự trữ tối thiểu này cần phải
được đưa xuống ở mức 8% hoặc 10%. Với một tình hình thanh khon được
củng cố, các ngân hàng srộng đường hơn trong việc ấn định mức lãi suất
huy động cũng như lãi suất cho vay mà có thể là thấp hơn mức hiện nay do
nhu cu thanh khoản của họ đã trnên dễ chịu hơn. Tuy nhiên, để kiên trì
mục tiêu thắt chặt tín dụng trong một thời hạn ngắn, NHNN có thể điều
chỉnh lãi suất cơ bản ở mức cao hoặc có thể áp dụng chính sách đa lãi suất
nhm định hướng tín dụng. Trong tương lai, NHNN có thể cho phép tự do
hóa lãi suất trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng và sử dụng công cụ lãi suất
bản để thực hin các điu chỉnh cần thiết. Điều quan trọng là qua bin
pháp gim tỷ lệ dự trữ tối thiểu bắt buộc, tăng lãi suất cơ bản và tự do hóa lãi
suất trên thị trường tiền tệ, NHNN đã gi cho các ngân hàng và các doanh
nghiệp một thông điệp rõ ràng: chính sách tín dụng đang áp dụng là hạn chế
chứ không phải đóng băng, các doanh nghiệp hoạt động lành mạnh, hiệu quả
sẽ nhn đượcc khoản vay cần thiết, hệ thống ngân hàng trở lại tình trng
hoạt động bình thường như trước đây, nhưng với một kỷ luật tín dụng chặt
chhơn. Chắc chắn rồi đây các ngân hàng sphải xem xét, đánh giá, điều
chỉnh những sai lầm vừa qua của mình, họ rất cần thời gian để làm những
việc cần thiết đó. Hãy cho họ thời gian để ổn định. Sự ổn định của hệ thống
ngân hàng và của các doanh nghiệp sẽ là điều kiện tốt cho việc hồi phục thị
trường chứng khoán, một sự hồi phục lành mạnh và tỉnh táo, với một giấc
mộng bong bóng đã tan vỡ nhường chỗ cho những k vọng thực tế hơn.
Trong lâu dài, các vấn đề về cơ cấu kinh tế cần phải được giải quyết, trong
đó đặc biệt quan trọng là vn đề sung dụng tài nguyên quốc gia. Đây phải trở
thành một chiến lược quốc gia về phát triển, nhm nâng cao sức cnh tranh
quốc gia đồng thời duy trì được sự ổn định của các cân đối vĩ mô. Sung
dụng tài nguyên hiu quả là cách tốt nhất đgiúp nền kinh tế tăng trưởng
nhanh vi mức lạm phát thấp. Tuy nhiên, phi cho nền kinh tế có thời gian
để giải quyết các vấn đề cấu của nó một cách an toàn ổn định. Chính
vậy, các nút thắt không cần thiết phải được tháo gỡ