Chuyªn ®Ò thùc tËp
Më ®Çu
Lao ®éng lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña con ngêi ®Ó t¹o ra cña c¶i
vËt chÊt vµ c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn x· héi . Lao ®éng cã n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ
hiÖu qu¶ cao lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Lao ®éng lµ
mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh
nhÊt. Chi phÝ vÒ lao ®éng lµ mét trong c¸c yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n cÊu thµnh
nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Sö dông hîp lý lao ®éng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ tiÕt kiÖm chi phÝ vÒ lao ®éng sèng gãp
phÇn h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng doanh lîi cho doanh nghiÖp vµ lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó c¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho CNV, ngêi lao
®éng trong doanh nghiÖp.
TiÒn l¬ng (hay tiÒn c«ng) lµ mét phÇn s¶n phÈm x· héi ®îc Nhµ
níc ph©n phèi cho ngêi lao ®éng mét c¸ch cã kÕ ho¹ch, c¨n cø vµo kÕt
qu¶ lao ®éng mµ mçi ngêi cèng hiÕn cho x· héi biÓu hiÖn b»ng tiÒn nã lµ
phÇn thï lao lao ®éng ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng bï ®¾p hao phÝ lao ®éng
cña c«ng nh©n viªn ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn l¬ng
g¾n liÒn víi thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng mµ c«ng nh©n viªn ®· thùc hiÖn,
tiÒn l¬ng lµ phÇn thu nhËp chÝnh cña c«ng nh©n viªn. Trong c¸c doanh
nghiÖp hiÖn nay viÖc tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn cã nhiÒu h×nh thøc kh¸c
nhau, nhng chÕ ®é tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm ®ang ®îc thùc hiÖn ë mét
sè doanh nghiÖp lµ ®îc quan t©m h¬n c¶. Trong néi dung lµm chñ cña ngêi
lao ®éng vÒ mÆt kinh tÕ, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ lµm chñ trong viÖc ph©n phèi s¶n
phÈm x· héi nh»m thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c “ph©n phèi theo lao ®éng” .
Thùc hiÖn tèt chÕ ®é tiÒn l¬ng s¶n phÈm sÏ kÕt hîp ®îc nghÜa vô vµ quyÒn
lîi, nªu cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña c¬ së s¶n xuÊt, nhãm lao ®éng vµ ngêi
lao ®éng ®èi víi s¶n phÈm m×nh lµm ra ®ång thêi ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp
cña ngêi lao ®éng, kh¾c phôc khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ®Ó hoµn
thµnh kÕ ho¹ch. Trong c¬ chÕ qu¶n lý míi hiÖn nay thùc hiÖn réng r·i h×nh
thøc tiÒn l¬ng s¶n phÈm trong c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa quan
träng cho c¸c doanh nghiÖp ®i vµo lµm ¨n cã l·i, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t
triÓn.
Tõ vai trß, ý nghÜa trªn cña c«ng t¸c tiÒn l¬ng ®èi víi ngêi lao ®éng.
Víi kiÕn thøc h¹n hÑp cña m×nh, em m¹nh d¹n nghiªn cøu vµ tr×nh bµy
chuyªn ®Ò: “C«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l¬ng t¹i XÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia
cÇm - B¾c ninh”.
Trong thêi gian ®i thùc tÕ ®Ó viÕt chuyªn ®Ò t¹i XÝ nghiÖp gièng gia
sóc - gia cÇm trùc thuéc XÝ nghiÖp N«ng s¶n -B¾c ninh, em ®îc sù gióp ®ì
nhiÖt t×nh cña c¸c c« c¸c chó trong xÝ nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c c« c¸c chó
phßng tæ chøc lao ®éng cïng víi phßng kÕ to¸n. Bªn c¹nh ®ã, lµ sù híng
dÉn, tËn t×nh cã tr¸ch nhiÖm cña ThÇy gi¸o Vò D¬ng Hoµ vµ sù cè g¾ng nç
lùc cña b¶n th©n ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp
PhÇn I
lý LUËN CHUNG VÒ TIÒN L¦¥NG.
I. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng.
Trong kinh tÕ thÞ trêng søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸, ngêi cã søc
lao ®éng cã thÓ tù do cho thuª (b¸n søc lao ®éng cña m×nh cho ngêi sö
dông lao ®éng: Nhµ níc, chñ doanh nghiÖp...) th«ng qua c¸c hîp ®ång lao
®éng. Sau qu¸ tr×nh lµm viÖc, chñ doanh nghiÖp sÏ tr¶ mét kho¶n tiÒn cã liªn
quan chÆt chÏ ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña ngêi ®ã.
VÒ tæng thÓ tiÒn l¬ng ®îc xem nh lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh trao
®æi gi÷a doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng.
- Ngêi lao ®éng cung cÊp cho hä vÒ mÆt thêi gian, søc lao ®éng, tr×nh ®é
nghÒ nghiÖp còng nh kü n¨ng lao ®éng cña m×nh.
- §æi l¹i, ngêi lao ®éng nhËn l¹i doanh nghiÖp tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, trî
cÊp x· héi, nh÷ng kh¶ n¨ng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cña m×nh.
§èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n, søc lao ®éng râ rµng trë thµnh
hµng ho¸ v× ngêi sö dông t liÖu s¶n xuÊt kh«ng ®ång thêi së h÷u t liÖu
s¶n xuÊt. Hä lµ ngêi lµm thuª b¸n søc lao ®éng cho ngêi cã t liÖu s¶n
xuÊt. Gi¸ trÞ cña søc lao ®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn cña hai bªn c¨n cø vµo
ph¸p luËt hiÖn hµnh.
§èi víi thµnh phÇn kinh tÕ thuéc sën h÷u Nhµ níc, tËp thÓ ngêi lao
®éng tõ gi¸m ®èc ®Õn c«ng nh©n ®Òu lµ ngêi cung cÊp søc lao ®éng vµ ®îc
Nhµ níc tr¶ c«ng. Nhµ níc giao quyÒn sö dông qu¶n lý t liÖu s¶n xuÊt
cho tËp thÓ ngêi lao ®éng. Gi¸m ®èc vµ c«ng nh©n viªn chøc lµ ngêi lµm
chñ ®îc uû quyÒn kh«ng ®Çy ®ñ, vµ kh«ng ph¶i tù quyÒn vÒ t liÖu ®ã. Tuy
nhiªn, nh÷ng ®Æc thï riªng trong viÖc sö dông lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ
cã h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau nªn c¸c quan hÖ thuª mín, mua b¸n, hîp
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp
®ång lao ®éng còng kh¸c nhau, c¸c tho¶ thuËn vÒ tiÒn l¬ng vµ c¬ chÕ qu¶n
lý tiÒn l¬ng còng ®îc thÓ hiÖn theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
TiÒn l¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n (hay duy nhÊt) trong thu nhËp cña ngêi
lao ®éng, ®ång thêi lµ mét trong c¸c chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh
cña xÝ nghiÖp.
VËy cã thÓ hiÓu: TiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao
®éng, lµ gi¸ c¶ yÕu tè cña søc lao ®éng mµ ngêi sö dông (Nhµ níc, chñ
doanh nghiÖp) ph¶i tr¶ cho ngêi cung øng søc lao ®éng, tu©n theo nguyªn
t¾c cung - cÇu, gi¸ c¶ thÞ trêng vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
Cïng víi kh¶ n¨ng tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng lµ mét biÓu hiÖn, mét tªn gäi
kh¸c cña tiÒn l¬ng. TiÒn c«ng g¾n víi c¸c quan hÖ tho¶ thuËn mua b¸n søc
lao ®éng vµ thêng sö dông trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c hîp
®ång thuª lao ®éng cã thêi h¹n. TiÒn c«ng cßn ®îc hiÓu lµ tiÒn tr¶ cho mét
®¬n vÞ thêi gian lao ®éng cung øng, tiÒn tr¶ theo khèi lîng c«ng viÖc ®îc
thùc hiÖn phæ biÕn trung nh÷ng tho¶ thuËn thuª nh©n c«ng trªn thÞ trêng tù
do. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn kh¸i niÖm tiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng
®îc xem lµ ®ång nhÊt c¶ vÒ b¶n chÊt kinh tÕ ph¹m vi vµ ®èi tîng ¸p dông.
* B¶n chÊt, chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng.
- C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ tiÒn l¬ng
+ Quan ®iÓm chung vÒ tiÒn l¬ng
LÞch sö x· héi loµi ngêi tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c
nhau, ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi lµ h×nh thøc
ph©n phèi. Ph©n phèi lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng cña t¸i s¶n xuÊt vµ
trao ®æi. Nh vËy trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th× s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt
®Þnh, ph©n phèi vµ c¸c kh©u kh¸c phô thuéc vµo s¶n xuÊt vµ do s¶n xuÊt
quyÕt ®Þnh nhng cã ¶nh hëng trùc tiÕp, tÝch cùc trë l¹i s¶n xuÊt.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Tæng s¶n phÈm x· héi lµ do ngêi lao ®éng t¹o ra ph¶i ®îc ®em ph©n
phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n, tÝch luü t¸i s¶n xuÊt më réng vµ tiªu dïng c«ng
céng. H×nh thøc ph©n phèi vËt phÈm cho tiªu dïng c¸ nh©n díi chñ nghÜa
x· héi (CNXH) ®îc tiÕn hµnh theo nguyªn t¾c: “Lµm theo n¨ng lùc, hëng
theo lao ®éng”. Bëi vËy, “ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét quy luËt kinh tÕ “.
Ph©n phèi theo lao ®éng díi chÕ ®é CNXH chñ yÕu lµ tiÒn l¬ng, tiÒn
thëng. TiÒn l¬ng díi CNXH kh¸c h¼n tiÒn l¬ng díi chÕ ®é t b¶n chñ
nghÜa.
TiÒn l¬ng díi chÕ ®é XHCN ®îc hiÓu theo c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®ã
lµ: sè tiÒn mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc sau mét thêi gian lao ®éng nhÊt
®Þnh hoÆc sau khi ®· hoµn thµnh mét c«ng viÖc nµo ®ã. Cßn theo nghÜa réng:
tiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp cña nÒn kinh tÕ quèc d©n biÓu hiÖn díi
h×nh thøc tiÒn tÖ ®îc Nhµ níc ph©n phèi kÕ ho¹ch cho c«ng nh©n viªn
chøc phï hîp víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña mçi ngêi ®· cèng
hiÕn.
Nh vËy nÕu xÐt theo quan ®iÓm s¶n xuÊt tiÒn l¬ng lµ kho¶n ®·i ngé
cña søc lao ®éng ®· ®îc tiªu dïng ®Ó lµm ra s¶n phÈm. Tr¶ l¬ng tho¶ ®¸ng
cho ngêi lao ®éng lµ mét nguyªn t¾c b¾t buéc nÕu muèn ®¹t hiÖu qu¶ kinh
doanh cao.
NÕu xÐt trªn quan ®iÓm ph©n phèi th× tiÒn l¬ng lµ phÇn t liÖu tiªu
dïng c¸ nh©n dµnh cho ngêi lao ®éng, ®îc ph©n phèi dùa trªn c¬ së c©n
®èi gi÷a quü hµng ho¸ x· héi víi c«ng søc ®ãng gãp cña tõng ngêi. Nhµ
níc ®iÒu tiÕt toµn bé hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ: s¶n xuÊt, cung cÊp vËt
t, tiªu hao s¶n phÈm, x©y dùng gi¸ vµ ban hµnh chÕ ®é, tr¶ c«ng lao ®éng.
Trong lÜnh vùc tr¶ c«ng lao ®éng Nhµ níc qu¶n lý tËp trung b»ng c¸ch quy
®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu ban hµnh hÖ thèng thang l¬ng vµ phô cÊp. Trong
hÖ thèng chÝnh s¸ch cña Nhµ níc quy ®Þnh theo khu vùc kinh tÕ quèc doanh
vµ ®îc ¸p ®Æt tõ trªn xuèng. Së dÜ nh vËy lµ xuÊt ph¸t tõ nhËn thøc tuyÖt
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.