249
HOẠT ĐỘNG THU HÖT ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN DU LICH TẠI
TỈNH NINH BÌNH: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP.
TS. Đồng Thị Hà - Khoa Kinh tế học
Trương Thùy Linh
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Tóm tắt
Tỉnh Ninh Bình được xác định là một trong 16 khu du lịch trọng điểm toàn quốc, là trung
tâm du lịch của vùng duyên hải Bắc Bộ. Du lịch được xác định là ngành công nghiệp không khói
mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho quốc gia nói chung cũng như tại địa phương nói riêng. Sự
phát triển của du lịch góp phần cải thiện tình hình kinh tế - xã hội, cải thiện thu nhập và tạo công
ăn việc làm cho lao động địa phương; ngoài ra ngành du lịch phát triển sẽ góp phần thúc đấy
các ngành kinh tế khác phát triển, đẩy mạnh việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trong những năm
qua, tỉnh Ninh Bình đã đặc biệt chú trọng đến đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở
hạ tầng du lịch; khuyến khích xã hội hóa đầu tư cho phát triển du lịch. Tuy nhiên trong quá trình
phát triển, nhiều tiềm năng du lịch chưa được khai thác, sự phát triển du lịch Ninh Bình chưa
tương xứng với tiềm năng và vị trí của mình. Cơ sở vật chất mặc dù đã được cải thiện rất nhiều
trong những năm gần đây nhưng vẫn chưa đáp ứng đươc yêu cầu phát triển, chất lượng phục vụ
còn thấp, sản phẩm du lịch nghèo nàn, chưa phong phú; khả năng thu hút vốn từ các nhà đầu tư
chưa cao. Sức ép cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, cuộc cạnh tranh này không chỉ có về
nguồn khách mà cả vấn đề dòng vốn đầu tư cho các ngành, trong đó có ngành du lịch. Bên cạnh
đó, điều kiện kinh tế trong nước còn nhiều khó khăn nên việc huy động vốn cho du lịch càng khó
khăn hơn. Vì vậy việc phân tích và đánh giá thực trạng nguồn vốn đầu tư cho du lịch tỉnh Ninh
Bình để đưa ra giải pháp huy động vốn đầu tư phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình.
Từ khóa: Ninh Bình, du lịch, phát triển bền vững, đầu tư, khai thác.
Đặt vấn đề
Trong những năm gần đây được sự quan tâm và đầu tư của Nhà nước về xây dựng cơ sở hạ
tầng cùng với việc ngành du lịch Ninh Bình chú trọng nhiều hơn cho công tác tuyên truyền quản
bá, tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật, đầu tư các dự án phát triển du lịch quy mô lớn… nên lượng
khách du lịch đến Ninh Bình tăng đều qua các năm. Năm 2015, khách du lịch đến tham quan là 6
triệu lượt khách, năm 2016 là 6,44 triệu lượt khách tăng 7,3% so với năm 2015; năm 2017 lượng
khách du lịch đã tăng lên 7,06 triệu lượt khách tăng 9,5% so với năm 2016, tính bình quân cả giai
đoạn từ năm 2013 - 2017, lượng khách du lịch tăng 14,5%. Khách quốc tế trọng điểm là khách Tây
Âu, bên cạnh đó thị trường khách Đông Bắc Á - Thái Bình Dương và ASEAN đang có xu hướng
tăng nhanh. Lượng khách nội địa trong tổng lượng khách đến du lịch tại Ninh Bình luôn chiếm tỷ
trọng cao 79%, tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2013 - 2017 đạt 16,43%.
250
Bảng 1. Số lượng khách du lịch đến Ninh Bình
Đơn vị tính: lượt khách
Năm
Tổng số khách du lịch
Khách quốc tế
Khách nội địa
Số lượng
% tăng so
với năm
trước
Số lượng
% tăng so
với năm
trước
Số lượng
% tăng so
với năm
trước
2013
4.398.000
18,5%
521.000
-23%
3.877.000
27,7%
2014
4.301.000
-2,3%
502.000
-3,7%
3.799.000
-2,1%
2015
6.000.000
39,5%
600.000
19,5%
5.400.000
42,14%
2016
6.440.000
7,3%
715.603
19,2%
5.725.868
6,2%
2017
7.056.340
9,5%
859.000
20%
6.197.327
8,2%
Bình quân
giai đoạn
2013- 2017
14,5%
6,4%
16,43%
Nguồn: Báo cáo kinh tế xã hội tỉnh Ninh Bình từ năm 2013 - 2017
Tốc độ tăng trưởng khách du lịch đến với Ninh Bình ngày càng tăng, do vậy doanh thu du
lịch trong thời gian qua có mức tăng nhanh, năm 2015 doanh thu đạt 1.419 tỷ đồng, tăng gần gấp 2
lần so với năm 2012 tương ứng mức tăng 642 tỷ đồng. Tốc đọ tăng trưởng bình quân giai đoạn
2013 - 2017 là 27,66%.
Bảng 2. Nhu cầu vốn đầu tư phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2013 – 2017
Đơn vị tính: tỷ đồng
Vốn NSNN
Vốn ngoài nhà nƣớc
Tổng cộng
2013
500
9900
10400
2014
400
11200
11600
2015
450
8500
8950
2016
300
6200
6500
2017
350
6500
6850
Tổng cộng
2000
42300
44300
Nguồn: Sở Kế hoạch và Đầu tư Ninh Bình
Tổng nhu cầu vốn đến năm 2017 khoảng 29.900 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn từ ngân sách
Nhà nước ước khoảng 1.600 tỷ đồng, chiếm 5,35%; nguồn vốn từ khu vực tư nhân ước khoảng
28.300 tỷ đồng, chiếm 94,64%.
251
I. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THU HÖT ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH
NINH BÌNH
Vốn đầu tư có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của ngành du lịch. Để đưa du
khách đến với các địa điểm du lịch, trước hết phải đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng như hệ
thống giao thông, phương tiện vận chuyển... Muốn thu hút du khách phải đầu tư xây dựng, tôn
tạo các khu du lịch, xây dựng cơ sở lưu trú, hoàn chỉnh hệ thống thông tin liên lạc, cung cấp năng
lượng, nước sạch cho các khu du lịch. Muốn tăng nguồn thu từ khách du lịch phải đầu tư vốn để
tạo ra các sản phẩm du lịch đa dạng, phong phú và hấp dẫn. Do đó việc xác định quy mô và định
hướng đầu tư vốn đúng đắn sẽ tạo điều kiện cho du lịch phát triển bền vững, khai thác tốt các
tiềm năng lợi thế và bảo vệ cảnh quan môi trường.
1.1. Thu hút vốn phân theo hình thức sở hữu
- Vốn ngân sách nhà nước đầu tư phát triển hạ tầng du lịch: với mục tiêu xây dựng Ninh
Bình trở thành một trung tâm du lịch, một trọng điểm du lịch quốc gia, trong thời gian qua, bên
cạnh công tác quy hoạch, ban hành các chính sách về phát triển du lịch, Ninh Bình đã tập trung
đầu tư vào những hạng mục trọng yếu bao gồm cả hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin và hạ
tầng du lịch. Giai đoạn 2013 – 2017, tổng nguồn vốn do NSNN đầu tư cho phát triển hạ tầng du
lịch địa phương đạt 16.339,4 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương hỗ trợ 14.466,9 tỷ đồng
chiếm 88,5%; ngân sách địa phương 1.872,5 tỷ đồng chiếm 11,5%. Đến nay, hệ thống giao
thông, điện, viễn thông, hệ thống cấp nước được đầu tư một cách đồng bộ nhất là hệ thống cơ sở
kinh doanh lưu trú du lịch ngày càng được nâng cao, hoàn thiện cả về chất và lượng.
- Vốn ngoài nhà nước đầu tư cho ngành du lịch: Trong 5 năm qua, số dự án đầu tư về du
lịch sử dụng nguồn vốn tư nhân mà tỉnh đã thu hút đầu tư là 28 dự án, tổng mức đầu tư khoảng
13.288,793 tỷ đồng, trong đó có một số dự án có tổng mức đầu tư lớn như khu du lịch sinh thái
vui chơi giải trí Đồng Chương của DNTN Xuân Trường 1.716 tỷ đồng, dự án đầu tư khu du lịch
sinh thái nghỉ dưỡng suối nước nóng Kênh Gà 2 của công ty TNHH Thống Nhất 3.016 tỷ đồng,
đầu tư xây dựng khu du lịch sinh thái hồ Đồng Thái của công ty cổ phần Đầu tư PV –
INCONESS 2.810 tỷ đồng... các dự án đang được triển khai, đã đưa vào khai thác một phần và
tiếp tục hoàn thiện. Đến nay nhiều dự án đã đi vào hoạt động, một mặt tạo cảnh quan đô
thị, mặt khác đã giải quyết được việc làm cho lao động địa phương, tăng nguồn thu cho
ngân sách tỉnh. Tuy nhiên các dự án thu hút đầu tư mới chỉ dừng lại sử dụng các nguồn
trong nước, chưa có dự án sử dụng vốn đầu tư nước ngoài, đây chính là hạn chế và yếu
điểm nhất trong thu hút đầu tư vào lĩnh vực du lịch của tỉnh. Trong thời gian tới Ninh
Bình cần nghiên cứu đưa ra những chính sách hấp dẫn thu hút nguồn vốn lớn này không
chỉ giúp cho Ninh Bình tận dụng được nguồn vốn về đầu tư mà còn tiếp thu được các kỹ
năng về quản lý, điều hành các hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch, kỹ năng về đào tạo
và sử dụng nhân lực và sử dụng nhân lực hay sử dụng các công nghệ hiện đại, tiên tiến.
252
1.2. Tổng vốn đầu tƣ phát triển ngành du lịch tỉnh Ninh Bình
Từ năm 2013 đến nay, tình hình thu hút vốn đầu tư vào ngành du lịch tỉnh Ninh
Bình tuy có tăng nhưng tốc độ tăng không đồng đều qua các năm. Trong 5 năm qua tỉnh
đã thu hút đầu tư được 35 dự án đầu tư phát triển du lịch với tổng số vốn đầu tư đạt
29.628,1 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách nhà nước chiếm tỷ lệ lớn 55% tổng số nguồn
vốn đã thu hút đầu tư cho du lịch, còn lại 45% là vốn huy động ngoài ngân sách.
Bảng 3. Bảng so sánh kết quả thu hút vốn đầu tư phát triển du lịch so với nhu cầu vốn đầu
tư phát triển du lịch giai đoạn 2013 -2017
Năm
Nhu cầu vốn
Kết quả thực hiện
So sánh kết
quả thực hiện
với nhu cầu
(%)
NSNN
(tỷ đồng)
Vốn
ngoài
NSNN
Tổng (tỷ
đồng)
NSNN
(tỷ
đồng)
Vốn
ngoài
NSNN
Tổng (tỷ
đồng
2013
500
9900
10400
7305,1
1276,1
8581,2
82,5
2014
400
11200
11600
9028,3
3057,3
12085,6
104,2
2015
450
8500
8950
0
3004,1
3004,1
33,6
2016
300
6200
6500
0
2920,1
2920,1
44,9
2017
350
6500
6850
6
3031,1
3031,1
44,2
Tổng cộng
2000
42300
44300
16339,4
13228,8
29628,1
66,9
Theo bảng trên, kết quả thu hút vốn đầu tư phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn
2013 – 2017 là 29.628,1 tỷ đồng đạt 66, 9% so với nhu cầu vốn đầu tư cho phát triển du lịch.
Trong đó kết quả thu hút vốn đầu tư đạt kết quả cao trong hai năm 2013 và 2014 là năm tập trung
vốn ngân sách nhà nước thời điểm sau khi diễn ra sự kiện 1000 năm Thăng Long - Hà Nội là một
sự kiện trọng đại của đất nước, tỉnh Ninh Bình có nhiều công trình quan trọng mang dấu ấn lịch
sử, đặc biệt là Cố đô Hoa Lư. Các năm 2016,2017 kết quả thu hút vốn đầu tư so với nhu cầu chỉ
đạt 44,9% và 44,2% và tập trung chủ yếu vào vốn ngoài ngân sách nhà nước vì nguồn vốn ngân
sách nhà nước gặp nhiều khó khăn.
1.3. Đánh giá chung về hoạt động thu hút đầu tƣ cho phát triển du lịch tỉnh
Ninh Bình
Kết quả đạt được
- Cơ sở hạ tầng du lịch được cải thiện, số lượng khách du lịch ngày một tăng, doanh thu du
lịch lớn đóng góp một phần đáng kể vào tổng thu ngân sách địa phương hàng năm, chiếm
khoảng 30%.
253
- Sự phát triển của ngành du lịch đã góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu nền
kinh tế theo hướng tích cực, tăng tỷ trọng dịch vụ lên trên 40%, nông nghiệp giảm còn dưới 13%.
- Cơ cấu nguồn vốn huy động được đa dạng hóa, nếu trước kia chỉ dựa chủ yếu vào nguồn
vốn ngân sách Nhà nước thì nay nguồn vốn tư nhân đang chiếm một tỷ trọng khá lớn trong cơ
cấu đầu tư của ngành.
- Thu ngân sách địa phương đạt một số kết quả nhất định, thu vào ngân sách năm sau đều
cao hơn năm trước, tốc độ tăng thu ngân sách bình quân trong giai đoạn này trên 17%/năm. Cơ
cấu chi ngân sách ngày càng hợp lý hơn thể hiện chi cho đầu tư phát triển và chi sự nghiệp kinh
tế ngày càng chiếm tỷ trọng cao. Chi đầu tư phát triển đã có sự tập trung cho xây dựng cơ sở hạ
tầng kinh tế xã hội, tập trung phục vụ các công trình kinh tế trọng điểm của ngành nhằm tăng sức
hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Một số hạn chế
- Lượng vốn đầu tư cho ngành du lịch trong thời gian qua có tăng nhưng chưa đều qua các
năm, nguồn vốn gia tăng chủ yếu là khu vực doanh nghiệp tư nhân trong và ngoài tỉnh, và thực sự
lượng vốn này chưa đáp ứng đủ nhu cầu ngày càng tăng của ngành du lịch. Lượng vốn đầu tư tập
trung vào đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng du lịch và hệ thống nhà hàng, khách sạn. Lĩnh vực thu
hút đầu tư còn thiếu và yếu là phát triển các loại hình dịch vụ đi kèm như: vui chơi giải trí chất
lượng cao và mua sắm...
- Huy động vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng còn nhiều hạn chế, lượng vốn đầu tư
không đáp ứng đủ nhu cầu thực tế, dẫn đến dự án chậm tiến độ tại một số khu trọng điểm; nguồn
vốn đầu tư này chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách nhà nước. Trong khi đó nguồn vốn ngân sách nhà
nước còn hạn hẹp, số lượng đầu tư các công trình dự án xây dựng cơ bản còn nhiều, việc tập
trung đầu tư riêng cho ngành du lịch gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, để khai thác hết tiềm năng,
thế mạnh cho phát triển du lịch, tỉnh Ninh Bình vẫn phải tích cực tìm kiếm các nguồn vốn đầu tư
đa dạng hơn.
- Cơ cấu vốn đầu tư trong nước và nước ngaoif được huy động để phát triển du lịch trong
thời gian qua chưa hợp lý, nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài chưa được huy động. Điều này thể
hiện công tác thu hút vốn đầu tư của tỉnh chưa thực sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài
vào các dự án du lịch có nhu cầu vốn lớn, sản phẩm đa dạng, thu hút du khách nước ngoài.„
II. GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THU HÖT ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN DU LỊCH
TỈNH NINH BÌNH
Trước những thuận lợi và khó khăn về thu hút vốn đầu tư phát triển du lịch của tỉnh Ninh
Bình thời gian qua và căn cứ trên các quan điểm, định hướng đầu tư phát triển du lịch, tỉnh Ninh
Bình cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để tạo ra sức hấp dẫn trong thu hút đầu tư. Cụ thể như
sau:
Quy hoạch và phát triển du lịch tổng thể và cụ thể