CH NG XI. TRÒ CHUY N TRÊN TRUY N HÌNH VÀƯƠ Ệ Ề
TRÊN LÀN SÓNG PHÁT THANH
• Ph ng v n và đ c ph ng v n ỏ ấ ượ ỏ ấ
• B n l u ý khi xu t hi n trên truy n hình và trên truy nố ư ấ ệ ề ề
thanh
• Nh ng bài h c t cu c th o lu n Gore – Perotữ ọ ừ ộ ả ậ
LĨNH V C HO T Đ NG C A TÔI Ự Ạ Ộ Ủ
Tôi luôn mu n ch ng trình trò chuy n m i t i trên đài CNN c aố ươ ệ ỗ ố ủ
tôi ph i là nh ng cu c trò chuy n t nhiên và tho i mái nh t. ngả ữ ộ ệ ự ả ấ Ố
kính quay phim không gây cho tôi nhi u áp l c. Tôi không thích kháchề ự
m i tr nh tr ng đ ng tr c máy quay nh là m t y viên công t ,ờ ị ọ ứ ướ ư ộ ủ ố
ho c nói chuy n m t cách c ng nh c, hay ch thích bàn lu n nh ngặ ệ ộ ứ ắ ỉ ậ ữ
chuy n l n lao. Không c n thi t ph i nh v y. Tôi thích h là chínhệ ớ ầ ế ả ư ậ ọ
h , t do suy nghĩ và t do bàn lu n. Đ ng quá đ t n ng vi c đangọ ự ự ậ ừ ặ ặ ệ
đ ng tr c máy quay và truy n hình tr c ti p, chúng ta s có m tứ ướ ề ự ế ẽ ộ
cu c trò chuy n b ích và thú v h n nhi u.ộ ệ ổ ị ơ ề
M t ch ng trình thành công t c ph i v a b ích v a h p d n.ộ ươ ứ ả ừ ổ ừ ấ ẫ
N u h p d n mà không b ích thì sau khi t t ti vi khán gi s ch ngế ấ ẫ ổ ắ ả ẽ ẳ
nh gì. Ng c l i, b ích mà không h p d n thì khán gi s b t ngayớ ượ ạ ổ ấ ẫ ả ẽ ậ
sang kênh khác.
Bí quy t c a tôi khi ph ng v n các khách m i trong ch ng trìnhế ủ ỏ ấ ờ ươ
là gì? Th nh t, nh tôi t ng nói, l ng nghe là y u t quan tr ng hàngứ ấ ư ừ ắ ế ố ọ
đ u. Th hai là s nh y c m linh ho t khi đ t câu h i. Nêu ra m t câuầ ứ ự ạ ả ạ ặ ỏ ộ
h i hay ch a đ , ph i h i nh th nào đó đ ng i nghe s n sàng b cỏ ư ủ ả ỏ ư ế ể ườ ẵ ộ
b ch câu tr l i chân th t nh t. ạ ả ờ ậ ấ
Tôi h c đ c kinh nghi m quý giá này sau l n trò chuy n v i Joeọ ượ ệ ầ ệ ớ
DiMaggio Jr. (Con trai c a Joe DiMaggio). Th t ra t i hôm y kháchủ ậ ố ấ
m i c a tôi là Bill Hartack, m t v n đ ng viên đua ng a. Joe đi cùngờ ủ ộ ậ ộ ự
v i Bill. Sau khi ph ng v n Bill, tôi đã trò chuy n cùng Joe n a giớ ỏ ấ ệ ử ờ
đ ng h . Tôi mu n khám phá con trai c a m t trong nh ng ng i n iồ ồ ố ủ ộ ữ ườ ổ
ti ng nh t n c M . ế ấ ướ ỹ
Chúng tôi trò chuy n r t thân m t và vui v v cu c s ng. Sauệ ấ ậ ẻ ề ộ ố
cùng tôi h i anh m t câu quen thu c mà ng i ta th ng h i nhau khiỏ ộ ộ ườ ườ ỏ
nói v cha m :ề ẹ
“Joe này, anh có yêu cha anh không?”
Joe con ng n ng i ra, suy nghĩ r t lâu r i m i tr l i: ẩ ườ ấ ồ ớ ả ờ
“Tôi yêu nh ng gì ông làm”. ữ
“Nh ng anh có yêu ông y không?”ư ấ
L i im l ng. M t lúc sau, Joe nói: “Tôi không bi t ông”. ạ ặ ộ ế
Tôi nghĩ r ng ch có Joe cha m i bi t ph n còn l i c a câu chuy n.ằ ỉ ớ ế ầ ạ ủ ệ
N u ông y đ n ch ng trình c a tôi, tôi s t o cho ông c h i đ nóiế ấ ế ươ ủ ẽ ạ ơ ộ ể
v đi u này. Nh ng Joe t x a đ n nay v n không thích nói v cu cề ề ư ừ ư ế ố ề ộ
s ng riêng t . Và ông s t ch i l i m i c a tôi, ch c ch n nh th .ố ư ẽ ừ ố ờ ờ ủ ắ ắ ư ế
N u ngay t ban đ u tôi h i Joe có yêu cha không, thì r t có th tôiế ừ ầ ỏ ấ ể
s nh n đ c m t câu tr l i chu n m c: “Dĩ nhiên”. Nh ng tôi chẽ ậ ượ ộ ả ờ ẩ ự ư ỉ
h i đi u này sau khi đã trò chuy n ăn ý v i anh. Và Joe đã tr l i h tỏ ề ệ ớ ả ờ ế
s c chân th t, khi n m i ng i đ u b t ng . ứ ậ ế ọ ườ ề ấ ờ
Tôi không ng i h i nh ng câu táo b o, nh ng câu h i làm khán giạ ỏ ữ ạ ữ ỏ ả
c a tôi ph i tò mò. Ch ng h n trong chi n d ch tranh c năm 1992, tôiủ ả ẳ ạ ế ị ử
đã h i t ng th ng Bush: “Ông có ghét Bill Clinton không?” Nhi u nhàỏ ổ ố ề
báo cho r ng câu h i này ch ng dính líu gì t i chi n d ch tranh c t ngằ ỏ ẳ ớ ế ị ử ổ
th ng, và không nên h i nh ng câu “t nh ” nh v y. Nh ng tôi l iố ỏ ữ ế ị ư ậ ư ạ
nhìn v n đ theo m t khía c nh khác. Chúng ta đ u là nh ng conấ ề ộ ạ ề ữ
ng i. T ng th ng cũng là m t con ng i. “Yêu” hay “ghét” đ n gi nườ ổ ố ộ ườ ơ ả
ch là nh ng c m xúc bình th ng c n ph i có c a m t con ng i.ỉ ữ ả ườ ầ ả ủ ộ ườ
V y thì t i sao tôi không đ c h i t ng th ng nh ng câu nh th ?ậ ạ ượ ỏ ổ ố ữ ư ế
Nh ng gì mà khán gi c a tôi th c m c: Tôi s h i. ữ ả ủ ắ ắ ẽ ỏ
Lu t s Edward Bennett Williams k v i tôi r ng ông bi t tr cậ ư ể ớ ằ ế ướ
nh ng câu tr l i cho m i câu h i c a ông trong tòa án. Nh ng trongữ ả ờ ọ ỏ ủ ư
tòa án là m t b i c nh đ c bi t, đó các lu t s không mu n s ng cộ ố ả ặ ế ở ậ ư ố ự ạ
nhiên. Trong ch ng trình c a tôi thì ng c l i, tôi không bao gi h iươ ủ ượ ạ ờ ỏ
nh ng câu mà tôi đã bi t tr c câu tr l i. ữ ế ướ ả ờ
KHI B N Đ C PH NG V NẠ ƯỢ Ỏ Ấ
Trong b t kỳ cu c ph ng v n hay cu c trò chuy n nào (Ph ng v nấ ộ ỏ ấ ộ ệ ỏ ấ
xin vi c, ph ng v n v i gi i báo chí, hay trò chuy n trên truy nệ ỏ ấ ớ ớ ệ ề
hình…), hãy luôn gi th ch đ ng.ữ ế ủ ộ
B n hoàn toàn có th đi u khi n cu c trò chuy n n u có m t ki nạ ể ề ể ộ ệ ế ộ ế
th c sâu s c v đ tài đó. R i thì hãy t tin và nói v i chính b n r ngứ ắ ề ề ồ ự ớ ạ ằ
b n bi t còn nhi u h n là ng i d n ch ng trình. N u đây là m tạ ế ề ơ ườ ẫ ươ ế ộ
ch ng trình trò chuy n hay ph ng v n không th ng, không có lu tươ ệ ỏ ấ ườ ậ
nào trên kh p n c M bu c b n ph i tr l i m i câu h i. B n khôngắ ướ ỹ ộ ạ ả ả ờ ọ ỏ ạ
thích câu h i này? Hãy t ch i tr l i m t cách khéo léo: ỏ ừ ố ả ờ ộ
“Tôi nghĩ bây gi còn quá s m đ tr l i câu h i đó.” ờ ớ ể ả ờ ỏ
“V n đ này thu c lĩnh v c pháp lý, tôi không mu n bàn lu n sâuấ ề ộ ự ố ậ
v nó.”ề
“Tôi không mu n đ a ra nh ng k t lu n sai l m, hãy đ th i gianố ư ữ ế ậ ầ ể ờ
tr l i.”ả ờ
“Tôi không th tr l i câu h i này đ c vì tôi không rõ l m.” ể ả ờ ỏ ượ ắ
M t trong nh ng câu tr l i t nh t là: “Mi n bình lu n”. X a kia,ộ ữ ả ờ ệ ấ ễ ậ ư
trong m t xã h i hay tranh ch t và v i nh ng con ng i thích s ngộ ộ ấ ớ ữ ườ ố
đ n l , câu này có v đ c “ a chu ng”. Nh ng gi đây khi nóiơ ẻ ẻ ượ ư ộ ư ờ
“Mi n bình lu n”, ng i ta s nghĩ ngay r ng b n “có v n đ ”. N uễ ậ ườ ẽ ằ ạ ấ ề ế
không t i sao b n không tr l i hay lý gi i rõ ràng h n? Chúng ta cóạ ạ ả ờ ả ơ
quy n t do ngôn lu n, nh ng trong m i tình hu ng cũng nên nói m tề ự ậ ư ọ ố ộ
cách khéo léo.
B n l u ý h u ích cho b n: ố ư ữ ạ
1. Ch làm nh ng gì b n th t s tho i mái. ỉ ữ ạ ậ ự ả
2. Theo k p th i đ i.ị ờ ạ
3. Không ph nh n th c t . ủ ậ ự ế
4. Chú ý đ n nh ng y u t quan tr ng: Gi ng nói, cách di n đ t,ế ữ ế ố ọ ọ ễ ạ
trang ph c và di n m o khi b n đ c lên truy n hình. ụ ệ ạ ạ ượ ề
Ch làm nh ng gì b n th y th t s tho i mái. ỉ ữ ạ ấ ậ ự ả Vì s gò bó,ự
khiên c ng không bao gi giúp b n th hi n t t b n thân đ c. N uưỡ ờ ạ ể ệ ố ả ượ ế
không thích thì t t nh t đ ng đi. N u đã đ n n i r i thì b n ph i vuiố ấ ừ ế ế ơ ồ ạ ả
v và tho i mái. Jackie Gleason t ng nói th này: “Tôi mu n th y vuiẻ ả ừ ế ố ấ
thích và tho i mái trong nh ng vi c tôi làm. Ngay c khi làm vi c, tôiả ữ ệ ả ệ
cũng không mu n nghĩ r ng mình đang mang áp l c công vi c.” ố ằ ự ệ
Theo k p th i đ iị ờ ạ . Y u t này t i quan tr ng và c n thi t.ế ố ố ọ ầ ế
Ch ng trình truy n hình nào đang thu hút khán gi ? B phim nàoươ ề ả ộ
đang n i đình n i đám? Ca sĩ, di n viên n i ti ng hi n nay là ai?ổ ổ ễ ổ ế ệ
Không c n nghiên c u sâu xa nh ng ít nh t b n cũng c n ph i bi tầ ứ ư ấ ạ ầ ả ế
nh ng câu chuy n c a th i đ i này. N u không b n s b l c lõngữ ệ ủ ờ ạ ế ạ ẽ ị ạ
đ y. ấ
Khi tôi còn l a tu i đôi m i, nh ng ng i n i ti ng th i đó làở ứ ổ ươ ữ ườ ổ ế ờ
Frank Sinatra, Glenn Miller, Joe DiMaggio, hay nh Franklinư
Roosevelt. Nh ng th i gian qua đi và nh ng cái tên cũng thay đ i.ư ờ ữ ổ
Tr c kia chúng ta hay nói v Jackie Robinson và Dwight Eisenhower,ướ ề
r i thì JFK và Elvis. Ngày nay thì ta c n bi t Tom Cruise là ai vàồ ầ ế
Eminem là ai. M c dù v i đ tu i ngoài 60 nh tôi thì nh c nh c rock,ặ ớ ộ ổ ư ạ ạ
nh c rap quá gi t gân và d s , nh ng tôi cũng ph i bi t v chúng. Cóạ ậ ễ ợ ư ả ế ề
th tôi không thích, nh ng n u không bi t thì tôi s tr thành ng iể ư ế ế ẽ ở ườ
l c h u.ạ ậ
Vào th p niên 1950, chúng ta ph i bi t m t ít v cái g i là Chi nậ ả ế ộ ề ọ ế
tranh l nh. Gi đây ta cũng ph i bi t r ng nó đã k t thúc. Nh ng v nạ ờ ả ế ằ ế ữ ấ
đ kinh t , chính tr nóng b ng nào đang di n ra trên th gi i? B n cóề ế ị ỏ ễ ế ớ ạ
quan tâm đ n tình hình Iraq, đ n cu c t ng tuy n c Brazil hay v nế ế ộ ổ ể ử ở ấ
n n kh ng b mà th gi i đang ph i đ ng đ u? ạ ủ ố ế ớ ả ươ ầ
Đó là m t trong nh ng lý do chính mà t ng th ng Clinton lúc cònộ ữ ổ ố
đ ng nhi m xu t hi n trên đài truy n hình MTV. Ông không chươ ệ ấ ệ ề ỉ
ch ng t mình là m t ng i theo k p th i đ i mà còn là m t conứ ỏ ộ ườ ị ờ ạ ộ
ng i c a th i đ i. Ông am t ng m i vi c, t s thích c a các côườ ủ ờ ạ ườ ọ ệ ừ ở ủ
c u choai choai tân th i cho đ n nh ng v n đ tr ng đ i c a các ôngậ ờ ế ữ ấ ề ọ ạ ủ
b bà me.ố .
Không ph nh n th c tủ ậ ự ế. John Lowenstein t ng là m t v n đ ngừ ộ ậ ộ
viên bóng chày tài năng và n i ti ng. Sau 16 năm thi đ u, John hi n đãổ ế ấ ệ
gi i ngh và làm phát thanh viên trên làn sóng Baltimore Orioles. Cóả ệ
l n m t phóng viên h i John v cú ch n bóng th t b i trong tr n đ uầ ộ ỏ ề ặ ấ ạ ậ ấ
Orioles t i hôm đó. John tr l i: “Anh th y đ y, có m t t ng iở ố ả ờ ấ ấ ộ ỉ ườ
s ng Trung Qu c, và sáng mai khi th c d y đâu có ng i nào trongố ở ố ứ ậ ườ
h bi t r ng tôi đã h t cú ch n bóng đó!” ọ ế ằ ụ ặ
Khi đ c h i v nh ng đi u không nh ý mu n, thái đ c a b nượ ỏ ề ữ ề ư ố ộ ủ ạ
th nào? B n có hóm h nh nh John Lowenstein? Đ ng ph nh n th cế ạ ỉ ư ừ ủ ậ ự
t , hãy nhìn th ng vào nó và c i v i nó. Thái đ này s đ c đánhế ẳ ườ ớ ộ ẽ ượ
giá cao khi khán gi xem ch ng trình v b n. ả ươ ề ạ
Gi ng nóiọ. Gi ng nói r t quan tr ng vì nó th hi n m t ph n nàoọ ấ ọ ể ệ ộ ầ
đó con ng i b n, s khác bi t c a b n v i ng i khác. Ng i cóườ ạ ự ệ ủ ạ ớ ườ ườ
gi ng nói truy n c m thì d thu hút và t o c m tình ngay t nh ngọ ề ả ễ ạ ả ừ ữ
phút đ u g p g . Còn n u có gi ng nói không hay thì sao? B n sầ ặ ỡ ế ọ ạ ẽ
không bao gi t o đ c m t n t ng t t ? Không đúng! Edwinờ ạ ượ ộ ấ ượ ố ư
Newman và Red Barber đ u là nh ng phát thanh viên sáng chói dù hề ữ ọ
không có ch t gi ng t t. H bi t bù l p nh c đi m này b ng cáchấ ọ ố ọ ế ấ ượ ể ằ
nói chuy n có duyên, b ng v n ki n th c phong phú và k năngệ ằ ố ế ứ ỹ
chuyên môn hoàn h o. ả
Nhi u ng i b o r ng tôi có m t ch t gi ng t t và r t lý t ngề ườ ả ằ ộ ấ ọ ố ấ ưở
v i ngh phát ngôn viên. Nh ng tôi v n luy n nói m i ngày đ nângớ ề ư ẫ ệ ỗ ể
cao ch t gi ng h n n a, tôi không mu n d ng l i. Tôi mu n mìnhấ ọ ơ ữ ố ừ ạ ố
ngày m t ti n tri n h n và gi ng nói là m t trong nh ng u đi m màộ ế ể ơ ọ ộ ữ ư ể
tôi có. B n mu n c i thi n gi ng nói? Tr c tiên hãy gõ c a các giáoạ ố ả ệ ọ ướ ử
viên luy n gi ng, ho c đ n th vi n nghiên c u sách v tài li u, băngệ ọ ặ ế ư ệ ứ ở ệ
ghi âm cassette. Sau đó khóa ch t c a l i và b t đ u nói, nói và noi.ặ ủ ạ ắ ầ /
Đ ng quên ghi âm gi ng nói c a chính mình. Tôi bi t l n đ u tiênừ ọ ủ ế ầ ầ
khi nghe đo n băng đó ch c ch n b n s th t lên r ng: “Ôi tr i! Ngheạ ắ ắ ạ ẽ ố ằ ờ
kh ng khi p quá!”. Nh ng nh nó b n s bi t mình c n ch n ch nhủ ế ư ờ ạ ẽ ế ầ ấ ỉ
ch nào, s a gi ng ra sao. B n nói có nhanh quá không, ho c có tỗ ử ọ ạ ặ ẻ