TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 546 - th¸ng 1 - sè 3 - 2025
103
KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NỘI SOI TÁN SỎI THẬN QUA DA ĐƯỜNG HẦM
NHỎ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH LẠNG SƠN
Triệu Đức Anh1,2, Phan Chí Dũng1, Đỗ Trường Thành2,3
TÓM TẮT25
Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị của phương
pháp tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ dưới hướng
dẫn siêu âm tại bệnh viện đa khoa tỉnh Lạng Sơn giai
đoạn 2022-2024. Đối tượng và phương pháp
nghiên cứu: Nghin cu m tả loạt ca bệnh có theo
dõi dọc gồm 76 bệnh nhân được phẫu thuật nội soi
tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ tại bệnh viện đa
khoa tỉnh Lạng Sơn trong thời gian từ tháng 6 năm
2022 đến tháng 07 năm 2024. Kết quả: Tui trung
bnh là 50,68 ± 11,16 tui (29 – 73). Kch thước sỏi
trung bnh là 3 ± 1,01mm; phân loại theo kch thước
sỏi: 46,1% từ 15 – 30mm, 35,5% sỏi từ 31 – 40mm,
18,4% trên 40mm. Mc độ giãn thận: 4 không giãn
thận (5,3%), 39 giãn độ I (51,3%), 23 giãn độ II
(30,3%), 9 giãn độ III (11,8%). Vị trí chọc dò: đài
giữa 78,9%, đài dưới 19,7%, chọc 2 đài 1,3%. Thời
gian phẫu thuật trung bnh 77,04 ± 26,55 phút. T lệ
sạch sỏi là 78,9 %. Biến chng bao gồm 2 trường hợp
(2,6%) st sau phẫu thuật; 14,5% tiểu máu kéo dài
nhưng khng phải truyền máu và nút mạch thận. Kết
luận: Phương pháp tán sỏi qua da đường hầm nhỏ
dưới hướng dẫn siu âm được thực hiện ở bệnh viện
đa khoa tỉnh Lạng Sơn là hiệu quả và an toàn, mang
lại nhiều lợi ch trong điều trị sỏi thận.
Từ khoá:
Sỏi thận, tán sỏi thận qua da đường
hầm nhỏ, siu âm, Holmium Laser.
SUMMARY
THE RESULTS OF MINI - PERCUTANEOUS
NEPHROLITHOTOMY UNDER ULTRASOUND
GUIDANCE FOR TREATMENT OF KIDNEY
STONES AT LANG SON PROVINCE GENERAL
HOSPITAL
Objectives: The study aim was to evaluate the
results of mini-percutaneous nephrolithotomy under
ultrasound guidance for treatment of kidney stones at
Lang Son Province General Hospital in the period from
2022 to 2024. Materials and Methods: A case
series study with longitudinal follow-up, 76 patients
have been operated by mini percutaneous
nephrolithotomy under ultrasound guidance at Lang
Son province General Hospital from June 2022 to July
2024. Results: The average age was 50.68 ±
11.16 years (29 – 73). Mean stone size was 3 ± 1.01
mm (1.7 – 7.1), in which stone size 15 – 30mm: 35
cases (46.1%), 31 – 40mm: 27 cases (35.5%) and >
1Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn
2Trường đại học Y Hà Nội
3Bệnh viện hữu nghị Việt Đc
Chịu trách nhiệm chnh: Triệu Đc Anh
Email: dranh8688@gmail.com
Ngày nhận bài: 21.10.2024
Ngày phản biện khoa học: 22.11.2024
Ngày duyệt bài: 27.12.2024
40mm: 14 cases (18.4%). Hydronephrosis
classification: Grade 0 (no dilation): 4/76 cases
(5.3%), grade I: 39/76 cases (51.3%), grade II:
23/76 cases (30.3%), grade III: 9/76 cases (11.8%).
Percutaneous renal acccess into the kidney: middle
calyx 60 cases (78.9%), posterior calyx 15 cases
(19.7%), middle and posterior calyx: 1 case (1.3%).
Average time of operation was 77.04 ± 26.55 minutes.
Stone - free rate was 78.9%. The complications
including post-operative fever: 2 cases (2.6%) and
persistent hematuria (14.5%) but no case of bleeding
requiring blood transfusion and renal embolization.
Conclusion: Mini percutaneous nephrolithotomy
under ultrasound guidance for treatment of kidney
stones at Lang Son province General Hospital is an
effective and safety method.
Keywords:
Kidney stone, mini percutaneous
nephrolithotomy, ultrasound, Holmium laser.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Sỏi thận là bệnh lý ph biến nhất trong các
bệnh lý tiết niệu, chiếm đến 70-75% t lệ sỏi
đường tiết niệu nói chung. Sỏi thận nếu khng
được theo dõi và điều trị kịp thời, hiệu quả có
thể gây nn các biến chng nguy hiểm như vim
đài bể thận, nước, mủ thận, suy giảm hoặc
mất chc năng thận….1 Trước đây, m mở là
phương pháp can thiệp ngoại khoa duy nhất
trong điều trị sỏi thận. Tuy nhin, vào năm 1976,
Fernstrom và Johanson đã thực hiện thành cng
phương pháp tán sỏi thận qua da, mở đường cho
cuộc cách mạng trong điều trị sỏi tiết niệu, thay
thế dần m mở truyền thng2. Tán sỏi thận qua
da có t biến chng và thời gian hồi phục nhanh
hơn so với phương pháp m mở truyền thng.
Những trường hợp trước đây chỉ có thể được
điều trị bằng phẫu thuật mở như sỏi thận san h
ở thận ghép, dị dạng hệ tiết niệu như thận móng
ngựa, thận lạc chỗ... cũng có thể được giải quyết
một cách an toàn và hiệu quả hơn3,4. Phẫu thuật
nội soi tán sỏi qua da đường hầm nhỏ (Mini-
PCNL) định vị siu âm hoặc dưới màn huỳnh
quang được triển khai rộng rãi ở Việt Nam gần
10 năm trở lại đây đã được chng minh là một
phương pháp điều trị rất hiệu quả với sỏi thận
mọi kch thước, mọi vị tr, với độ an toàn hiệu
quả cao2,3,5. Tại bệnh vin Đa khoa tỉnh Lạng
Sơn bắt đầu triển khai kĩ thuật Mini-PCNL từ năm
2020, chúng ti tiến hành nghin cu này nhằm
mục đch tng kết rút kinh nghiệm điều trị sỏi
thận bằng phẫu thuật tán sỏi thận qua da với
đường hầm nhỏ, góp phần thm y văn Việt Nam
trong điều trị sỏi thận ở các bệnh viện tuyến tỉnh.
vietnam medical journal n03 - JANUARY - 2025
104
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: bao gồm các
bệnh nhân được được chẩn đoán xác định sỏi
thận và sỏi niệu quản 1/3 trn, được phẫu thuật
nội soi tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ sử
dụng năng lượng Holmium Laser tại Khoa Ngoại
Tiết niệu-Nam học, bệnh viện đa khoa tỉnh Lạng
Sơn trong thời gian từ tháng 6 năm 2022 đến
tháng 7 năm 2024.
* Tiêu chuẩn lựa chọn:
- Bệnh nhân có sỏi
thận, sỏi niệu quản 1/3 trn kch thước ≥15mm.
Hồ sơ bệnh án có đầy đủ thng tin nghin cu.
* Tiêu chuẩn loại trừ:
- Bệnh nhân đang
có nhiễm khuẩn tiết niệu chưa điều trị. Các bệnh
lý toàn thân nặng chưa được điều trị n định có
thể ảnh hưởng xấu đến cuộc m (bệnh lý tim
mạch, h hấp, suy thận, ri loạn đng máu…).
Sỏi thận kết hợp với u thận, trn thận mất chc
năng, dị dạng giải phẫu đường bài xuất (hẹp
niệu quản, niệu đạo), phụ nữ có thai.
* Phương pháp nghiên cứu:
M tả loạt ca
bệnh có theo dõi dọc.
* Cỡ mẫu:
chọn mẫu thuận tiện
2.2. Các chỉ tiêu nghiên cứu bao gồm:
- Các chỉ s lâm sàng: tui, nhóm tui, giới,
các triệu chng nhiễm khuẩn tiết niệu, ri loạn
tiểu tiện.
- Các chỉ s cận lâm sàng: kch thước sỏi, s
lượng sỏi, mc độ giãn thận, xét nghiệm nước tiểu
- Các chỉ s trong m và sau m: s đường
hầm vào thận, vị tr đường hầm vào thận, thời gian
m, biến chng sau m trong thời gian nằm viện.
- Kết quả điều trị: t lệ sạch sỏi, các biến
chng muộn.
2.3. Phương pháp phân tích số liệu và
đạo đức y học: Các s liệu được xử lý trn máy
tnh bằng phần mềm SPSS 20.0 . Sử dụng các
test thng k y học. Các s liệu được sử dụng
trong nghin cu của chúng ti được sự đồng ý
của bệnh nhân, bệnh viện đa khoa tỉnh Lạng
Sơn, trường đại học Y Hà Nội, đảm bảo tnh
trung thực và chưa từng được cng b trước
đây, thng tin bệnh nhân được bảo mật.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm lâm sàng: - Tui trung bình
của bệnh nhân là: 50,68 ± 11,16 tui; thấp nhất
là 29 tui, nhiều nhất là 73 tui.
Bảng 1: Đặc điểm chung của đối tượng
nghiên cứu
Các chỉ số
Số lượng BN
Tỷ lệ %
Tuổi
<40 tui
14
18,4
40-50 tui
26
34,2
50-60 tui
18
23,7
>60 tui
18
23,7
Giới
tính
Nam
42
55,3
Nữ
34
44,7
Nhận xét:
Chủ yếu là các bệnh nhân >40
tui. T lệ bệnh nhân nam/nữ là 1,23/1
Các triệu chng lâm sàng đi khám bệnh của
bệnh nhân là: đau âm ỉ vùng sườn thắt lưng với
72 bệnh nhân chiếm 94,7%, có 34 bệnh nhân có
biểu hiện đái but, đái rắt chiếm t lệ 44,7%; 7
trường hợp bệnh nhân vào viện có tăng huyết áp
chiếm t lệ 9,2%; 3/76 trường hợp đái máu
chiếm 3,9% và 1,3% bệnh nhân có st.
Kch thước sỏi trung bình là 3 ± 1,01cm, nhỏ
nhất 1,5cm, lớn nhất 7,1cm.
Bảng 2: Đặc điểm cận lâm sàng
Số lượng
BN
Tỷ lệ
%
Phân loại
sỏi
Sỏi bể thận đơn thuần
15
19,7
Sỏi bể thận + 1 đài
25
32,9
Sỏi bể thận + 2 đài
31
40,8
Sỏi bể thận + 3 đài
2
2,6
Sỏi san hô
3
3,9
Số lượng
sỏi
1 viên
15
19,7
2 viên
26
34,2
≥ 3 vin
35
46,1
Mức độ
giãn thận
trên CT-
scanner
Không giãn
4
5,3
Độ I
39
51,3
Độ II
23
30,3
Độ III
9
11,8
Nhận xét:
Sỏi bể thận đơn thuần chiếm
19,7%, sỏi san h chiếm 3,9%, sỏi bể thận và
các đài chiếm 76,3%. Chỉ 19,7% bệnh nhân chỉ
có 1 sỏi, 34,2% bệnh nhân có 2 sỏi, 46,1% bệnh
nhân có từ 3 sỏi trở ln. 5,3% bệnh nhân khng
giãn thận, 11,8% bệnh nhân thận giãn lớn độ
III, hầu hết bệnh nhân (81,6%) thận giãn độ I-II.
3.2. Đánh giá kết quả điều trị. Thời gian
chọc dò tạo đường hầm trung bnh là 9,14 ± 3,9
phút. Thời gian phẫu thuật trung bnh là 77,04 ±
26,55 phút, nhanh nhất là 40 phút, lâu nhất là
160 phút.
Bảng 3: Các đặc điểm phẫu thuật tán sỏi
Đặc điểm trong mổ
Số lượng
BN
Tỷ lệ
%
Vị trí
chọc dò
Đài trn
0
0
Đài giữa
60
79
Đài dưới
15
19,7
Hai đài
1
1,3
Số đường
hầm vào
thận
Một đường hầm
75
98,7
Hai đường hầm
1
1,3
Thời gian
Thời gian chọc dò
9,14 ± 3,9 phút
Thời gian phẫu
thuật
77,04 ± 26,55 phút
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 546 - th¸ng 1 - sè 3 - 2025
105
Nhận xét:
Phần lớn các trường hợp được
chọc dò vào vị tr đài giữa (79%) và hầu hết các
trường hợp chỉ cần tạo 1 đường hầm trong 1 lần
tán (98,7%).
Theo dõi sau m: Sau m chỉ có 2,6% bệnh
nhân có biến chng st nhưng khng bị sc
nhiễm khuẩn. 14,5% bệnh nhân sau mcó nước
tiểu đỏ kéo dài > 72h giờ. Khng có bệnh nhân
nào có biến chng chảy máu cần can thiệp hậu
phẫu. Sau 1 tháng, t lệ sạch sỏi ln đến 78,9%
bệnh nhân.
Bảng 4: Một số yếu tố liên quan ảnh hưởng đến kết phẫu thuật
Thời gian
phẫu thuật
(phút)
Kích thước sỏi
Tổng
P
< 3 cm
3 – 4 cm
> 4 cm
n
%
n
%
N
%
N
%
≤ 60
26
34,2
6
7,9
0
0
32
42,1
0,05
61-90
8
10,5
17
22,4
9
11,8
34
44,7
91-120
1
1,3
1
1,3
3
3,9
5
6,6
> 120
0
0
3
3,9
2
2,6
5
6,6
Tng
35
46,1
27
35,5
14
18,4
76
100
Tỷ lệ sạch sỏi
Kích thước sỏi
Tổng
P
< 3 cm
3 – 4 cm
> 4 cm
Sạch sỏi
33
43,4
21
27,6
4
7,9
60
78,9
0,001
Sót sỏi
2
2,6
6
7,9
8
10,5
16
21,1
Tng
35
46,1
27
35,5
14
18,4
76
100
Nhận xét:
Sỏi càng to th thời gian phẫu
thuật càng lâu. Trong nhóm thời gian phẫu thuật
<60 phút, 34,2% sỏi <3cm có, 7,9% sỏi 3-4cm
và 0% sỏi >4cm. Sự khác biệt về thời gian phẫu
thuật có ý nghĩa thng k giữa các nhóm kích
thước sỏi khác nhau. Sỏi càng nhỏ th t lệ sạch
sỏi càng cao và ngược lại. T lệ sạch sỏi ln đến
78,9%, trong đó 43,4% sỏi <3cm, 27,6% sỏi 3-
4cm, 7,9% sỏi >4cm với sự khác biệt có ý nghĩa
thng k.
IV. BÀN LUẬN
Nghin cu của chúng ti tiến hành trên 76
bệnh nhân đủ tiu chuẩn nghin cu, có tui
trung bình là 50,68 ± 11,16 tui, trong đó
57,9% bệnh nhân có độ tui 40-60. T lệ
nam/nữ là 42/34=1,23/1. Tác giả Dương Văn
Trung nghin cu trn 520 bệnh nhân cho thấy
tui trung bnh là 52,6 ± 10,5, với t lệ nam/nữ
là 1,89/11. Tác giả Trần Hoài Nam nghin cu
trn 185 bệnh nhân thấy tui trung bnh là
51,7±13,6 tui với 63,78% bệnh nhân trong độ
tui 40-60 và t lệ nam/nữ là 2,14/12. Tác giả
Hoàng Văn Thiệp và cộng sự tiến hành nghin
cu 139 bệnh nhân, độ tui trung bnh là 52,99
tui, nhóm tui 40-59 là cao nhất chiếm 56,83%,
t lệ bệnh nhân nam/nữ là 1,553. Nhóm tác giả
Nguyễn Minh An nghin cu trn 52 bệnh nhân
thấy tui trung bnh của nhóm nghin cu là
54,9±11,9 với t lệ bệnh nhân nam/nữ là
1,73/14. Như vậy tui trung bnh của nhóm bệnh
nhân trong nghin cu này tương đồng với các
nghin cu khác trong nước, và s lượng bệnh
nhân nam lun nhiều hơn bệnh nhân nữ. Độ tui
50 ở cả nam và nữ là độ tui khng còn sc
khỏe tt nhưng đang là trụ cột lao động trong
gia đnh, vậy nn bệnh lý sỏi thận có chỉ định
phẫu thuật ảnh hưởng lớn đến khả năng lao
động của người bệnh và cần đến biện pháp điều
trị hiệu quả với thời gian điều trị ngắn ngày.
Kch thước sỏi trung bnh trong nghin cu là
3 ± 1,01cm, trong đó 19,7% bệnh nhân chỉ có 1
sỏi, 80,3% bệnh nhân có từ 2 sỏi trở ln. Trong
nghin cu của Dương Văn Trung, kch thước
trung bnh của sỏi là 21,5 ± 1,2mm, với sỏi 1
vin chiếm 75,6%1. Nghin cu của Vũ Duy Tân
cho thấy kch thước sỏi trung bnh là
2,9±0,6cm5. Kch thước sỏi trung bnh trong
nghin cu của chúng ti và một stác giả trn
phù hợp với khuyến cáo của hội Niệu khoa Châu
Âu (EUA 2015), đó là áp dụng Mini-PCNL cho sỏi
thận >20mm và các sỏi 10-20mm có chng chỉ
định hoặc thất bại với tán sỏi ngoài cơ thể6.
Trong nghin cu này, sỏi bể thận đơn thuần
chiếm 19,7%, sỏi san h chiếm 3,9%, sỏi bể
thận và các đài chiếm 76,3%. Có 5,3% bệnh
nhân khng giãn thận, 11,8% bệnh nhân thận
giãn lớn độ III, hầu hết bệnh nhân (81,6%) thận
giãn độ II-III. Như vậy với hầu hết các trường
hợp bệnh nhân có thận giãn, kch thước sỏi
trung bnh lớn, rất thuận lợi cho việc chọc dò tạo
đường hầm phẫu thuật.
Lựa chọn vị tr chọc dò vào thận là rất quan
trọng, lin quan đến việc tiếp cận được tất cả vị
tr sỏi, hạn chế các biến chng và t lệ sạch sỏi.
Xác định vị tr chọc dò phụ thuộc vào vị tr, kch
thước sỏi cũng như hnh thái đài bể thận. Khi sử
dụng siu âm để định vị kim chọc dò, chúng ti
thường đặt đầu dò siu âm theo chiều dọc của
trục thận theo đường nách sau, điểm đặt kim
vietnam medical journal n03 - JANUARY - 2025
106
nằm ở bờ trước hoặc bờ sau của đầu dò siu âm,
và kiểm soát đầu kim đến vòm đài thận có sỏi.
79% bệnh nhân được được chọc dò vào đài
giữa, 19,7% bệnh nhân được chọc dò vào đài
dưới, 1,3% bệnh nhân được chọc dò vào cả đài
giữa và dưới. Tác giả Dương Văn Trung chọc dò
86,7% vào đài dưới, 13,3% vào đài giữa thận và
khng chọc dò vào đài trn thận1. Theo kinh
nghiệm của chúng ti, vị tr chọc dò vào đài giữa
rất thuận lợi cho việc kiểm soát đài thận trn, đài
thận dưới, bể thận và niệu quản 1/3 trên. Không
có bệnh nhân nào chọc dò vào đài trn, v ở vị tr
này rất dễ tn thương màng phi, gan (với thận
phải), lách (với thận trái) và đường vào từ đài
giữa và dưới có thể kiểm soát tt đài trn của
thận. Do lựa chọn vị tr chọc dò ban đầu tt, nn
98,7% bệnh nhân chỉ cần tạo 1 đường hầm
trong cuộc phẫu thuật đã có thể kiểm soát tt
cuộc m.
Trong nghin cu của chúng ti, hầu hết
bệnh nhân (85,5%) có nước tiểu trong <72 giờ
đầu sau phẫu thuật, 14,5% bệnh nhân có nước
tiểu đỏ lâu hơn 72 giờ, lâu nhất là 9 ngày.
Những trường hợp này được điều trị nội khoa,
theo dõi và nước tiểu trong dần, khng cần
truyền máu hay can thiệp nút mạch. Có 2 bệnh
nhân (2,6%) bệnh nhân có biến chng st
nhưng khng bị sc nhiễm khuẩn, mặc dù trước
đó có kết quả cấy nước tiểu âm tính. Nguyên
nhân có thể là trong vin sỏi cha một lượng vi
khuẩn mà xét nghiệm trước m vẫn bnh thường,
khi sỏi tán vụn đã giải phóng vi khuẩn ra ngoài
và vào máu gây st1. Theo Nguyễn Minh An,
13,5% bệnh nhân có chảy máu sau m khng
cần can thiệp, 9,6% bệnh nhân có st4. Theo
Dương Văn Trung, 8,3% bệnh nhân hậu phẫu có
st và 0,4% bệnh nhân hậu phẫu chảy máu cần
truyền máu. Theo Trần Hoài Nam, 14,6% bệnh
nhân st sau phẫu thuật và 0,005% bệnh nhân
cần truyền máu sau phẫu thuật2. Theo Ahmed
R. nghin cu đánh giá kết quả điều trị sỏi san
h thận bằng PCNL từ năm 1999-2009, 9,5%
chảy máu trong m phải dừng phẫu thuật, 14%
bệnh nhân cần truyền máu hậu phẫu, 10,9%
bệnh nhân chảy máu điều trị nội khoa thành
cng, 3,4% bệnh nhân cần nút mạch can thiệp
chảy máu, 0,004% bệnh nhân tử vong v chảy
máu nặng7. Nhn chung, t lệ bệnh nhân có biến
chng chảy máu sau phẫu thuật PCNL đã giảm
nhiều theo thời gian, có lẽ do cải tiến kĩ thuật từ
PCNL tiu chuẩn sang mini-PCNL và kĩ thuật tán
sỏi hoàn thiện dần.
Trong nghin cu này, t lệ sạch sỏi sau 1
tháng là 78,9% bệnh nhân. Trong nghin cu
của Hoàng văn Thiệp3, t lệ sạch sỏi là 86,48%;
t lệ sạch sỏi trong nghin cu của Nguyễn Minh
An là 86,5%4; theo Trần Hoài Nam t lệ sạch sỏi
là 95,68%2, còn theo Dương văn Trung, t lệ
sạch sỏi ln đến 97,3%1. T lệ sạch sỏi trong
nghin cu của chúng ti thấp nhất, có lẽ do
kch thước sỏi trung bnh của nhóm nghin cu
lớn hơn hẳn so với các nghin cu khác. Chúng
ti thấy rằng sỏi càng nhỏ th t lệ sạch sỏi càng
cao và ngược lại. Bảng 5 cho thấy, t lệ sạch sỏi
là 43,4% với sỏi <3cm, 27,6% với sỏi 3-4cm,
7,9% với sỏi >4cm với sự khác biệt có ý nghĩa
thng k (P<0,05). Ngoài ra kch thước sỏi còn
lin quan mật thiết đến thời gian phẫu thuật, sỏi
càng to th thời gian phẫu thuật càng lâu. Trong
nhóm thời gian phẫu thuật <60 phút, 34,2% sỏi
<3cm có, 7,9% sỏi 3-4cm và 0% sỏi >4cm. Sự
khác biệt về thời gian phẫu thuật có ý nghĩa
thng k giữa các nhóm kch thước sỏi khác
nhau. Mặc dù so với các nghin cu khác t lệ
sạch sỏi của chúng ti còn thấp nhưng chúng ti
hy vọng sẽ tiếp tục cải tiến kỹ thuật, nâng cao
tay nghề để có những kết quả tt hơn trong các
báo cáo tiếp theo.
V. KẾT LUẬN
Phẫu thuật nội soi tán sỏi thận qua da đường
hầm nhỏ dưới hướng dẫn của siu âm thực hiện
tại bệnh viện đa khoa tỉnh Lạng Sơn là một
phương pháp điều trị sỏi thận an toàn, hiệu quả
và kỹ thuật tán sỏi quâ da đường hầm nhỏ có
thể triển khai khả thi tại các bệnh viện tuyến tỉnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Dương Văn Trung; Trịnh Hoàng Hoan. Kết
quả tán sỏi qua da đường hầm nhỏ tư thế nằm
nghing, định vị bằng siu âm điều trị sỏi thận đài
dưới (kinh nghiệm trên 520 bệnh nhân). Tạp chí Y
học Việt Nam (Tng hội Y học Việt Nam), năm
2023, s chuyn đề 1, trang 383-389.
2. Trần Hoài Nam; Nguyễn Trần Thành. Kết quả
tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ dưới hướng
dẫn siu âm điều trị sỏi thận tại bệnh viện 19-8,
bộ công an. Tạp chí Y học Việt Nam, năm 2023,
tập 533 s 2, trang 229-232. https://doi.org/
10.51298/vmj.v533i2.7960.
3. Hoàng Văn Thiệp, Trần Đức Quý, và cộng
sự. Kết quả tán sỏi qua da đường hầm nhỏ dưới
hướng dẫn siu âm điều trị sỏi thận tại bệnh viện
trung ương Thái Nguyn. Tạp chí Y học Việt Nam,
năm 2023, tập 524 s 1A, trang 103-107.
4. Nguyễn Minh An, Đỗ Hải Hùng. Đánh giá kết
quả điều trị sỏi thận san hô bằng phương pháp
tán sỏi qua da đường hầm nhỏ tại bệnh viện đa
khoa tỉnh Hải Dương. Tạp chí Y học Việt Nam,
năm 2021, tháng 6, tập 503 s 2, trang 66-70.
5. Vũ Duy Tân, Nguyễn Trung Hiếu, Diêm Sơn.
Phẫu thuật nội soi tán sỏi thận qua da đường hầm
nhỏ tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Yên Bái. Tạp chí
nghiên cu Y học, năm 2023, s (163 (2), trang
100 - 1006.
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 546 - th¸ng 1 - sè 3 - 2025
107
6. Türk, C. EAU Guidelines on Interventional
Treatment for Urolithiasis. Eur Urol 2016, 69 (3),
475–482. https://doi.org/ 10.1016/j.eururo.
2015.07.041.
7. El-Nahas AR, Eraky I, Shokeir AA, et al.
Percutaneous nephrolithotomy for treating
staghorn stones: 10 years of experience of a
tertiary-care centre. Arab Journal of Urology.
2012;10(3):324. doi:10.1016/j.aju.2012.03.002
ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG ĐAU BẰNG THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ
ĐAU DỰA TRÊN HÀNH VI (BPS) TRONG CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH
THỞ MÁY XÂM NHẬP
Nguyễn Thị Kiều Trang1, Hoàng Bùi Hải1,2, Nguyễn Thị Sơn1,2,
Đàm Thị Hương Lan1, Đinh Thị Thanh Huệ1
TÓM TẮT26
Nghin cu m tả tnh trạng đau bằng thang
điểm đánh giá mc độ đau dựa trn hành vi (BPS -
Behavioral Pain Scale) ở người bệnh thở máy và một
s yếu t lin quan tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.
Nghin cu tiến hành khảo sát trn nhóm người bệnh
thở máy tại khoa Cấp cu và Hồi sc tch cực từ
11/2023 - 02/2024. Tình trạng đau được đánh giá
bằng thang điểm BPS trong khi thực hiện một s quy
trnh điều dưỡng thường quy như chăm sóc răng
miệng, hút đờm và thay đi tư thế. Kết quả nghin
cu cho thấy hút đờm là quy trnh điều dưỡng xâm lấn
gây đau nhất cho người bệnh thở máy (Trung vị = 7,
IQR: 6- 7,25) với tỉ lệ đau từ trung bnh đến nặng,
theo sau đó là thay đi tư thế và chăm sóc răng
miệng (Trung vị= 5, IQR: 4- 6) với tỉ lệ người bệnh
đau nhẹ chiếm đa s. Điểm RASS, giới tnh, bệnh lý
chnh và phương pháp thở xâm lấn và vic sử dụng
thuc giảm đau của người bệnh có lin quan tới tnh
trạng đau trong quá trnh chăm sóc với p < 0,05.
Từ khóa:
tnh trạng đau, thang điểm BPS, người
bệnh thở máy xâm nhập.
SUMMARY
PAIN ASSESSMENT BY USING
BEHAVIORAL PAIN SCALE IN CARING FOR
MECHANICALLY VENTILATED PATIENTS
The study aimed to describe pain status using the
Behavioral Pain Scale (BPS) in mechanically ventilated
patients and related factors at Hanoi Medical
University Hospital. A descriptive study was conducted
on mechanically ventilated patients in the Emergency
and Intensive Care Department from November 2023
to February 2024. Pain was assessed using the BPS
during routine nursing procedures, including oral care,
suctioning, and repositioning. The results showed that
suctioning was the most painful invasive nursing
procedure for ventilated patients (Median= 7, IQR: 6–
7.25), with a majority experiencing moderate to
1Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
2Trường Đại học Y Hà Nội
Chịu trách nhiệm chnh: Hoàng Bùi Hải
Email: hoangbuihai@hmu.edu.vn
Ngày nhận bài: 22.10.2024
Ngày phản biện khoa học: 25.11.2024
Ngày duyệt bài: 30.12.2024
severe pain. This was followed by repositioning and
oral care (Median= 5, IQR: 4–6), where most patients
reported mild pain. Several factors such as RASS
score, gender, primary diagnosis, invasive ventilation
method, and the use of analgesics were significantly
associated with pain during nursing care (p < 0.05).
Keywords:
Pain status, behavioral pain scale,
mechanically ventilated patients.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đánh giá đau là một trong những vấn đề ct
lõi trong chăm sóc người bệnh tại các đơn vị hồi
sc tch cực (HSTC). Quản lý đau khng hiệu
quả có thể gây ra những tác động tiu cực đến
người bệnh như ri loạn chc năng sinh lý, ảnh
hưởng tâm lý, kéo dài thời gian hồi phục và làm
giảm chất lượng chăm sóc1. Phần lớn người bệnh
thở máy thường phải trải qua những cơn đau,
ngay cả khi nghỉ ngơi do chnh tnh trạng bệnh
của họ, do các thủ thuật xâm lấn, hoặc trong các
quy trình chăm sóc điều dưỡng. Thay đi tư thế,
hút đờm cũng như chăm sóc răng miệng là một
trong các nguyn nhân dẫn đến đau ở nhóm
người bệnh này2. Nghin cu chỉ ra rằng tnh
trạng đau ở người bệnh HSTC chiếm từ 58% đến
77%3. Mặc dù vậy, việc đánh giá và quản lý đau
ở nhóm người bệnh này vẫn còn nhiều hạn chế
do thiếu các cng cụ đánh giá đau phù hợp cho
những người bệnh khng thể giao tiếp bằng lời.
Thang điểm đánh giá mc độ đau dựa trn
hành vi (BPS) đã được phát triển và sử dụng
rộng rãi ở nhiều quc gia để khắc phục khó khăn
này, BPS có độ tin cậy và tnh nhất quán cao
trong việc đánh giá đau ở người bệnh thở máy
xâm nhập4. Hiện tại, khoa Cấp cu và Hồi sc
tch cực (CC và HSTC)- Bệnh viện Đại học Y Hà
Nội vẫn chưa thường xuyn sử dụng cng cụ này
để nhận định tnh trạng đau trong khi chăm sóc
nhóm đi tượng này. Do đó, nghin cu này
được thực hiện với 2 mục tiu:
1. M tả tnh trạng đau bằng thang điểm
BPS trong quá trnh chăm sóc răng miệng, hút