Đ án t ồ

t nghi p ệ

1.M C ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA Đ TÀI. M C L C Ụ Ụ 6 ...................................................................... Ụ Ề

2. GI I THI U V Đ NG C CA498. 7 .................................................................. Ớ Ề Ộ Ơ Ệ

2.1. GI I THI U V Đ NG C CA498. 7 ................................................................ Ớ Ề Ộ Ơ Ệ

8 2.3.CÁC C C U C A Đ NG C CA498. ........................................................... Ủ Ộ Ơ Ấ Ơ

8 2.3.1 C c u tr c khu u thanh truy n .................................................................. ơ ấ ụ ề ỷ

2.3.2. C c u phân ph i khí. 10 ................................................................................... ơ ấ ố

2.3.3. H th ng nhiên li u c a đ ng c CA498. 11 ................................................... ệ ủ ộ ệ ố ơ

2.3.4. H th ng bôi tr n đ ng c CA498. 12 ............................................................. ơ ộ ệ ố ơ

3. GI 13 I THI U CHUNG V H TH NG LÀM MÁT Đ NG C . .................. Ớ Ề Ệ Ố Ơ Ộ Ệ

3.1. H TH NG LÀM MÁT B NG N 14 C. ......................................................... Ệ Ố Ằ ƯỚ

3.1.1. H th ng làm mát ki u b c h i: 14 .............................................................. ể ố ơ ệ ố

3.1.2. H th ng làm mát b ng n c ki u đ i l u t nhiên: 15 ........................... ệ ố ằ ướ ể ố ư ự

3.1.3. H th ng làm mát b ng n c tu n hoàn c ng b c: 17 ........................... ệ ố ằ ướ ầ ưỡ ứ

3.1.3.1. H th ng làm mát c ng b c tu n hoàn kín m t vòng: 17 .................... ệ ố ưỡ ứ ộ ầ

3.1.3.2. H th ng làm mát c ng b c tu n hoàn hai vòng: 19 ............................. ệ ố ưỡ ứ ầ

20 3.1.3.3. H th ng làm mát m t vòng h : ........................................................... ở ệ ố ộ

3.2.1. H th ng làm mát c . 22 ệ ố ưỡ ng b c nhi ứ ệ ộ t đ cao ki u b c h i bên ngoài: ể ố ơ

3.2.2. H th ng làm mát c t đ cao có l i d ng nhi ệ ố ưỡ ng b c nhi ứ ệ ộ ợ ụ ệ ủ ơ t c a h i

n c và nhi 23 t c a khí th i: ................................................................................ ướ ệ ủ ả

3.3. K T C U CÁC C M CHI TI T CHÍNH C A H TH NG LÀM MÁT Ệ Ố Ụ Ủ Ấ Ế Ế

B NG N 24 C. .......................................................................................................... Ằ ƯỚ

3.3.2. K t c u c a b m n 29 ........................................................................... c. ế ấ ủ ơ ướ

29 3.3.2.1. B m ly tâm. .............................................................................................. ơ

31 3.3.2.2.B m piston. .............................................................................................. ơ

32 3.3.2.4. B m cánh hút. .......................................................................................... ơ

34 3.3.2.5. B m gu ng .............................................................................................. ơ ồ

35 3.3.3.K t c u qu t gió ......................................................................................... ế ấ ạ

3.3.4.Van h ng nhi 36 t ........................................................................................... ằ ệ

SVTH: Lê Văn Khoa - L p: 02C4

Trang 1

38 3.4. H TH NG LÀM MÁT Đ NG C B NG KHÔNG KHÍ (GIÓ). .............. Ệ Ố Ơ Ằ Ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

3.5. SO SÁNH U KHUY T ĐI M C A KI U LÀM MÁT B NG N C VÀ Ư Ủ Ằ Ể Ể Ế ƯỚ

45 KI U LÀM MÁT B NG KHÔNG KHÍ. ................................................................ Ằ Ể

5.KH O SÁT H TH NG LÀM MÁT Đ NG C CA498. 47 ................................ Ệ Ố Ơ Ộ Ả

47 4.1. S Đ , M C ĐÍCH, YÊU C U H TH NG LÀM MÁT. .......................... Ơ Ồ Ụ Ệ Ố Ầ

47 4.1.1. S đ h th ng làm mát: ......................................................................... ơ ồ ệ ố

48 4.1.2. M c đích c a h th ng làm mát: ............................................................. ủ ệ ố ụ

48 4.1.3. Yêu c u c a h th ng làm mát: ............................................................... ầ ủ ệ ố

4.2. CÁC B PH N VÀ MÔI CH T LÀM MÁT TRONG Đ NG C CA498 .. 48 Ộ Ậ Ơ Ộ Ấ

48 4.2.1. Két làm mát: ................................................................................................

48 4.2.1.1. Công d ng và yêu c u: ............................................................................ ụ ầ

49 4.2.1.2. K t c u và nguyên lý làm vi c: .............................................................. ế ấ ệ

50 4.2.2. N p két: ....................................................................................................... ắ

50 4.2.2.1. Công d ng và yêu c u: ............................................................................ ụ ầ

50 4.2.2.2. K t c u và nguyên lý làm vi c: .............................................................. ế ấ ệ

4.2.3. B m n c: 51 .................................................................................................. ơ ướ

51 4.2.3.1. Công d ng và yêu c u: ............................................................................ ụ ầ

52 4.2.3.2. K t c u và nguyên lý làm vi c: .............................................................. ế ấ ệ

4.2.4. Van h ng nhi 53 ......................................................................................... t. ằ ệ

53 4.2.4.2. K t c u và nguyên lý ho t đ ng. ......................................................... ạ ộ ế ấ

55 4.2.5. Qu t gió. ...................................................................................................... ạ

55 4.2.5.1. Công d ng và yêu c u: ............................................................................ ụ ầ

55 5.3.5.2.K t c u và nguyên lý làm vi c: ............................................................... ế ấ ệ

56 4.3.6. Dung môi làm mát. ......................................................................................

5. CÁC H H NG TH Ư Ỏ ƯỜ NG G P VÀ CÁCH KH C PH C S A CH A H Ắ Ụ Ử Ữ Ặ Ệ

56 TH NG LÀM MÁT. ................................................................................................ Ố

57 5.2. CÁC H H NG VÀ CÁCH KH C PH C S A CH A. ............................. Ụ Ử Ư Ỏ Ữ Ắ

57 5.2.1. Két làm mát: ................................................................................................

58 5.2.2. N p két: ....................................................................................................... ắ

5.2.3. B m n c: 58 .................................................................................................. ơ ướ

5.2.4. Van h ng nhi 59 t: ....................................................................................... ằ ệ

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 2

59 5.2.5. Qu t gió: ..................................................................................................... ạ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

5.3. CÁC PH NG PHÁP KI M TRA H H NG H TH NG LÀM MÁT. . 60 ƯƠ Ệ Ố Ư Ỏ Ể

5.3.1. Ki m tra và b sung n 60 c làm mát: ........................................................ ổ ể ướ

5.3.2. Ki m tra hi n t ng rò r n 60 c c a h th ng làm mát: ...................... ệ ượ ể ỉ ướ ủ ệ ố

5.3.3. Ki m tra hi n t ng t c két n c: 61 ......................................................... ệ ượ ể ắ ướ

5.3.4. Ki m tra van h ng nhi 62 t: ........................................................................ ể ằ ệ

62 5.3.5. Ki m tra, đi u ch nh b truy n đai: ....................................................... ộ ề ề ể ỉ

63 5.3.6.Thông r a h th ng làm mát: .................................................................... ử ệ ố

5.4. CÁC PH NG PHÁP C P, X N C TRONG H TH NG LÀM MÁT. ƯƠ Ả ƯỚ Ấ Ệ Ố

64 ...................................................................................................................................

5.4.1. C p n 64 c làm mát: .................................................................................... ấ ướ

5.4.2. X n 65 c làm mát: ...................................................................................... ả ướ

6.TÍNH TOÁN KI M NGHI M NHI T KÉT LÀM MÁT C A Đ NG C Ủ Ộ Ệ Ể Ệ Ơ

65 CA498. .......................................................................................................................

6.1. T NG QUAN V LÝ THUY T TRUY N NHI T QUA VÁCH CÓ CÁNH. Ổ Ệ Ế Ề Ề

65 ...................................................................................................................................

6.2. CÁC THÔNG S C A KÉT N 69 C VÀ QU T GIÓ .......... Ố Ủ ƯỚ C, B M N Ơ ƯỚ Ạ

6.3. TÍNH TOÁN CÁC THÔNG S KI M TRA KÉT N 70 C. ........................... Ố Ể ƯỚ

6.4. XÁC Đ NH L NG NHI T Đ NG C TRUY N CHO N C LÀM MÁT. Ị ƯỢ Ệ Ộ Ơ Ề ƯỚ

73 ...................................................................................................................................

6.5. XÁC Đ NH L NG NHI T KÉT LÀM MÁT TRUY N RA MÔI TR NG Ị ƯỢ Ệ Ề ƯỜ

76 ...................................................................................................................................

80 6.6. TÍNH KI M NGHI M QU T GIÓ: ............................................................... Ạ Ể Ệ

6.7. TÍNH KI M NGHI M B M N 84 C. ............................................................ Ơ Ệ Ể ƯỚ

86 7.K T LU N ............................................................................................................ Ậ Ế

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 3

86 8.TÀI LI U THAM KH O. .................................................................................... Ả Ệ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

L I NÓI Đ U

ự Sau quá trình h c t p và trang b nh ng ki n th c v chuyên ngành đ ng l c, ứ ề ọ ậ ữ ế ộ ị

sinh viên đ t k đ án t t nghi p, nh m giúp cho sinh viên ượ c giao nhi m v thi ệ ụ ế ế ồ ố ệ ằ

i nh ng ki n th c đã h c, t t ng h p và khái quát l ổ ợ ạ ọ ừ ế ứ ki n th c c s đ n ki n th c ứ ơ ở ế ữ ứ ế ế

chuyên ngành. Qua quá trình th c hi n đ án sinh viên t rút ra nh n xét và kinh ự ệ ồ ự ậ

nghi m cho b n thân tr c khi b c vào công vi c th c t ệ ả ướ ướ . ự ế ệ

Em đ c nh n đ tài t ượ ề ậ ố t nghi p: “KH O SÁT H TH NG LÀM MÁT VÀ Ệ Ố Ả ệ

TÍNH TOÁN KI M TRA KÉT LÀM MÁT Đ NG C CA498 ” Ơ Ộ Ể

i h n tìm hi u m t cách t ng quát v các Trong ph m vi đ án này, em ch gi ồ ỉ ớ ạ ể ề ạ ổ ộ

ph ươ ng pháp làm mát trong đ ng c , các c c u và h th ng c a đ ng c CA498, ơ ấ ệ ố ủ ộ ộ ơ ơ

trong đó đi sâu vào tính toán ki m tra két làm mát. ể

Do ki n th c còn h n ch , tài li u tham kh o còn ít và đi u ki n th i gian ứ ề ệ ệ ế ế ả ạ ờ

không cho phép nên đ án t t nghi p c a em không tránh kh i nh ng thi u sót, kính ồ ố ệ ủ ữ ế ỏ

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 4

mong các th y cô trong b môn ch b o đ đ án em đ ể ồ ỉ ả ầ ộ ượ ố c hoàn thi n h n. Cu i ệ ơ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

cùng, em xin chân thành c m n cô giáo KS Nguy n Th Băng Tuy n, th y giáo TS ả ơ ề ễ ầ ị

Huỳnh Văn Hoàng, các th y cô giáo b môn cùng các b n đã giúp em hoàn thành đ ạ ầ ộ ồ

án này.

Đà N ng, ngày tháng năm 2007. ẵ

Sinh viên th c hi n. ự ệ

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 5

LÊ VĂN KHOA.

Đ án t ồ

t nghi p ệ

1. M C ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA Đ TÀI.

Trong quá trình ho t đ ng c a đ ng c , nhi ạ ộ ủ ộ ơ ệ ộ ủ ấ ớ t đ c a bu ng cháy t a ra r t l n ồ ỏ

2000÷2500 0 C. V i nhi t đ nh v y n u không làm mát ho c làm mát không đ s ớ ệ ộ ư ậ ủ ẽ ế ặ

gây ra nhi u tác h i nh : cháy xupáp, d u nh n bi n ch t, gây bó piston và xecmăng ư ề ế ầ ấ ạ ờ

trong xilanh, gi m hi u su t và công su t c a đ ng c . Do v y h th ng làm mát ấ ủ ệ ố ệ ậ ả ấ ộ ơ

i quy t nh ng v n đ đó. đ ng c là m t trong các h th ng đ gi ộ ệ ố ể ả ơ ộ ữ ế ề ấ

M c đích c a đ tài là: ủ ề ụ

- Giúp cho sinh viên hi u rõ v các ph ng án làm mát trong đ ng c và ể ề ươ ộ ơ

v n d ng vào t ng đ ng c c th . ơ ụ ể ậ ụ ừ ộ

- Kh o sát h th ng làm mát đ ng c CA498. Ph ệ ố ả ộ ơ ươ ử ng pháp ki m tra s a ể

ch a h th ng làm mát. ữ ệ ố

- V n d ng lý thuy t truy n nhi t, tính toán ki m tra nhi t két làm mát theo ụ ế ề ậ ệ ể ệ

các thông s th c t và rút ra nh n xét. ố ự ế ậ

ố ớ V i m c đích trên đ tài này có ý nghĩa không kém ph n quan tr ng đ i v i ụ ề ầ ớ ọ

sinh viên ngành C khí Giao thông chúng ta. ơ

Thông qua vi c làm đ tài này đã góp ph n cho sinh viên c ng c l ố ạ ủ ệ ề ầ ế i các ki n

th c đã đ ứ ượ ề c h c và t p cho sinh viên cách nghiên c u làm vi c đ c l p, t o đi u ộ ậ ứ ệ ạ ậ ọ

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 6

ki n thu n l i cho công vi c sau này c a ng ng lai. ậ ợ ệ ủ ệ i k s t ườ ỹ ư ươ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

2. GI

I THI U V Đ NG C CA498.

Ề Ộ

Ơ

2.1. GI

I THI U V Đ NG C CA498.

Ề Ộ

Ơ

Đ ng c c x p thành m t dãy ơ CA498 là đ ng c diesel b n kỳ, b n xilanh đ ộ ộ ơ ố ố ượ ế ộ

th ng hàng, dung tích các xilanh là 3,168lít, th t ứ ự ổ ấ n 1-3-4-2 và làm mát b ng ch t ằ ẳ

ng pháp c ng b c tu n hoàn m t vòng kín. Đ ng c này do Trung l ng theo ph ỏ ươ ưỡ ứ ầ ộ ơ ộ

2.2. CÁC THÔNG S C A Đ NG C CA498. Ố Ủ

Ơ

Qu c s n xu t và đ c công ty c khí ô tô Đà N ng l p ráp trên xe t i. ố ả ấ ượ ẵ ắ ơ ả

B ng 2.1 Thông s k thu t c a đ ng c : ơ ố ỹ ậ ủ ộ ả

Ký hi uệ Đ n vơ ị

Giá trị CA498 Tên thông số ộ - Tên đ ng c ơ

Th ng hàng - Cách b trí xilanh ố ẳ

- S xi lanh 4 ố

- Th t 1-3-4-2 n ứ ự ổ

- Đ ng kính xilanh 98 D mm ườ

- Hành trình piston 105 S mm

- Dung tích xilanh 3,168 lít Vh

18,5 ε - T s nén ỉ ố

62,5 kW Ne - Công su t c c đ i ấ ự ạ

3600 vòng/phút nđm ớ - S vòng quay ng v i ứ ố

công su t c c đ i. ấ ự ạ

N.m 196 Memax - Momen c c đ i ự ạ

vòng/phút - T c đ ng v i momen 1900÷2100 nM ộ ứ ố ớ

c c đ i ự ạ ge Su t tiêu hao nhiên li u nh ≤ 220 g/kW.h ệ ấ ỏ

nh t khi đ y t i ầ ả ấ

- Chi u quay c a đ ng c Ng ủ ộ ề ơ ượ c chi u kim ề

đ ng h ồ ồ

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 7

- H th ng bôi tr n C ng b c ệ ố ơ ưỡ ứ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

- H th ng làm mát B ng n ệ ố ằ ướ ầ c ki u tu n ể

hoàn c ưỡ ng b c ứ

- H th ng kh i đ ng ở ộ ệ ố B ng đi n ệ ằ

ng G 245 Kg - Tr ng l ọ ượ

2.3.CÁC C C U C A Đ NG C CA498. Ủ

Ơ Ấ

Ơ

7

8

6

10

5

11

12

13

4

14

3

2

15

16

1

17

18

h (684 x 603 x 722) mm - Dài x r ng x cao ộ

Hình 2.1: K t c u đ ng c CA498. ế ấ ộ ơ

1-Thân máy , 2-Tr c khu u, 3-B đi u t c, 4-Thanh truy n, 5-Đ ng n p không khí, ộ ề ố ườ ụ ề ạ ỷ

6-Vòi phun, 7-Lò xo xupáp, 8-Tr c cò m , 9-Đ ng th i, 10-Xupáp, 11-Đũa đ y, 12- ườ ụ ả ẩ ổ

Pittông, 13-Con đ i, 14-Tr c cam, 15-Đ i tr ng, 16-Chân máy, 17-B u l c d u, ầ ọ ầ ố ọ ụ ộ

2.3.1 C c u tr c khu u thanh truy n

ơ ấ

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 8

18- Các te

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Tr c khu u và thanh truy n đ c n i v i nhau nh hai bulông t o thành c ụ ề ỷ ượ ố ớ ạ ờ ơ

ổ c u. C c u này là c c u làm vi c chính c a đ ng c . Nó có tác d ng bi n đ i ấ ơ ấ ơ ấ ủ ụ ệ ế ộ ơ

ổ chuy n đ ng t nh ti n c a piston thành chuy n đ ng quay c a tr c khu u, bi n đ i ế ủ ủ ụ ể ể ế ộ ộ ỷ ị

ỷ l c c a môi ch t công tác cháy tác d ng lên piston thành momen quay c a tr c khu u. ự ủ ụ ủ ụ ấ

C c u này g m có: Piston, secmăng, ch t piston, thanh truy n, tr c khu u và bánh ố ơ ấ ụ ề ồ ỷ

đà.

4

1

2

3

+ Tr c khu u c a đ ng c CA498: ỷ ủ ộ ụ ơ

Hình 2.2: Tr c khu u đ ng c CA498 ụ ộ ơ ỷ

1- Má khu u, 2- Ch t khu u, 3- C tr c khu u, 4- Đ i tr ng ố ọ ổ ụ ố ỷ ỷ ỷ

Tr c khu u là chi ti t ch u l c chính c a đ ng c nên đ ụ ỷ ế ủ ộ ị ự ơ ượ c đúc b ng gang ằ

đ c bi ặ ệ ỷ t có đ b n cao. Tr c khu u c a đ ng c CA498 bao g m có các khu u, ộ ộ ề ụ ủ ơ ồ ỷ

ph n đ u tr c, đuôi tr c và các đ i tr ng. Trên các má khu u có khoan các l nghiêng ố ọ ụ ụ ầ ầ ỷ ỗ

đ d n d u t ể ẫ ầ ừ ổ ụ ắ c tr c khu u lên bôi tr n ch t khu u. Ph n đ u tr c khu u có l p ụ ầ ầ ơ ố ỷ ỷ ỷ

puly nh then hình bán nguy t đ giúp tr c khu u d n đ ng c c u phân ph i khí và ụ ệ ể ơ ấ ẫ ờ ộ ố ỷ

b m d u bôi tr n đ ng c . ơ ơ ầ ơ ộ

Thanh truy n g m có ba ph n: đ u nh , thân và đ u to. Đ u to thanh truy n có ỏ ề ồ ề ầ ầ ầ ầ

hai ph n: m t ph n li n v i thân thanh truy n, còn m t ph n đ ề ề ầ ầ ầ ộ ớ ộ ượ c tháo r i, đó là ờ

c l p v i nhau nh hai bulông. Bên trong l n p đ u to. Hai ph n c a đ u to đ ắ ầ ủ ầ ầ ượ ắ ớ ờ ỗ ầ đ u

ầ to có l p hai n a b c. Thân thanh truy n là h p kim thép ph m t l p 42CrMo. Ph n ủ ộ ớ ử ạ ề ắ ợ

ớ thân m r ng d n v phía đ u to. Đ u nh thanh truy n dùng đ l p ch t cùng v i ỏ ở ộ ể ắ ề ề ầ ầ ầ ố

. hai đ u ch t piston có vòng l ỗ ệ ỡ ố b đ ch t trên piston t o thành m t c c u b n l ạ ộ ơ ấ ả ề Ở ầ ố

hãm đ ch ng ch t piston d ch chuy n ngang. ể ố ể ố ị

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4

Trang 9

+ Piston và secmăng:

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Piston đ c đúc b ng h p kim nhôm ch u t i tr ng cao. Trên đ nh piston có ượ ị ả ằ ợ ọ ỉ

hình d ng ω đ t o thành bu ng cháy th ng nh t. Piston có ba secmăng, hai secmăng ể ạ ấ ạ ồ ố

khí và m t secmăng d u. ầ ộ

Piston đ c làm mát b ng d u bôi tr n c a h th ng bôi tr n theo ph ượ ệ ố ủ ầ ằ ơ ơ ươ ng

pháp vung tóe. Trên b ch t piston có khoét rãnh d u vào làm mát đ nh piston. ệ ố ầ ỉ

2.3.2. C c u phân ph i khí. ơ ấ

ộ C c u phân ph i khí có tác d ng đi u ch nh quá trình n p, x khí trong đ ng ơ ấ ụ ề ả ạ ố ỉ

c thông qua vi c đóng m xupáp n p và xupáp th i. C c u phân ph i khí g m các ơ ơ ấ ệ ạ ả ở ố ồ

chi ti ế t chính: tr c cam, tr c cò m , xupáp, đũa đ y, cò m … ổ ụ ụ ẩ ổ

Hình 2.3.

c u phân ấ Cơ

ph i khí đ ng c CA498. ố ơ ộ

1-Bulông cò m , 2-Cò m , 3-Giá đ tr c cò m , 4-Lót lò xo cò m , 5-Lò xo đ nh v cò ỡ ụ ổ ổ ổ ổ ị ị

m , 6-Đai c, 7-then, 8- Vít ch nh khe h nhi t, 9- Đũa đ y, 10-Con đ i, 11-Ch t, 12- ố ổ ở ỉ ệ ẩ ộ ố

Tr c cò m , 13,14-Móng ng a, 15- Chén ch n, 16-Lò xo xupáp, 17- 18-Vòng ch n lò ự ụ ặ ặ ổ

xo, 19- ng d n, 20,22- Vòng xupáp, 21,23-Xupáp ẫ ố

Nguyên lý làm vi c làm vi c c a c c u phân ph i khí c a đ ng c CA498. ệ ủ ơ ấ ủ ộ ệ ố ơ

ộ Đ ng c CA498 là đ ng c b n xilanh; m i xilanh có m t xupáp n p và m t ơ ố ạ ộ ơ ộ ỗ ộ

xupáp x . Khi đ ng c làm vi c, tr c khu u quay d n đ ng tr c cam nh m t c ờ ộ ơ ụ ụ ệ ẫ ả ộ ơ ộ ỷ

ộ c u bánh răng g n trên tr c khu u và m t bánh răng trên tr c cam thông qua m t ộ ấ ụ ụ ắ ỷ

bánh răng trung gian nh ng ph i đ m b o t s truy n làm vi c gi a hai tr c là 2 ả ỉ ố ả ả ư ữ ụ ề ệ

ỷ ụ ụ ộ ờ ơ

(tr c khu u quay hai vòng thì tr c cam quay m t vòng). Khi tr c cam quay, nh c ụ SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 Trang 10

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ố c u cam bi n chuy n đ ng quay c a tr c cam thành chuy n đ ng t nh ti n lên xu ng ấ ụ ủ ế ể ể ế ộ ộ ị

ủ c a đũa đ y thông qua con đ i. Đ u trên c a đũa đ y ti p xúc tr c ti p v i đuôi c a ủ ủ ự ế ế ầ ẩ ẩ ộ ớ

ệ ủ cò m , đ u c a cò m ti p xúc v i đuôi c a xupáp tùy theo th i đi m làm vi c c a ủ ổ ầ ủ ổ ế ể ớ ờ

làm vi c mà xupáp x hay xupáp n p m ho c đóng. Khi xupáp đ ng c và th t ơ ộ ứ ự ệ ả ạ ặ ở ở

2.3.3. H th ng nhiên li u c a đ ng c CA498.

ệ ủ ộ

ệ ố

ơ

v trí m h t m c đúng th i đi m đ u c a c c u cam ti p xúc v i con đ i. ị ầ ủ ơ ấ ở ế ứ ể ế ờ ớ ộ

ự ữ ả H th ng nhiên li u c a đ ng c có nhi m v : ch a nhiên li u d tr , đ m ệ ủ ộ ệ ố ụ ứ ệ ệ ơ

c và b o cho đ ng c ho t đ ng trong m t kho ng th i gian quy đ nh, l c s ch n ả ọ ạ ạ ộ ả ộ ơ ộ ờ ị ướ

các t p ch t c h c, cung c p nhiên li u s ch, đ ng đ u cho t ng xilanh đúng trình ệ ạ ấ ơ ọ ừ ề ạ ấ ồ

t ự ủ ộ làm vi c c a đ ng c , đúng chính xác th i đi m theo quy lu t đã đ nh c a đ ng ệ ủ ộ ể ậ ơ ờ ị

i nhiên li u t o đi u ki n thu n l i cho s c , đ ng th i b o đ m áp su t phun t ơ ồ ờ ả ả ấ ơ ệ ạ ậ ợ ệ ề ự

hòa tr n t ộ ố t gi a nhiên li u và không khí. ệ ữ

ộ H th ng nhiên li u đ ng c CA498 bao g m có thùng ch a nhiên li u, m t ệ ố ứ ệ ệ ộ ồ ơ

ng ng nhiên li u cao áp và th p áp, b u l c d u thô, b u l c tinh, vòi phun, các đ ầ ọ ầ ầ ọ ườ ệ ấ ố

ơ b ph n phân ph i nhiên li u, m t b m chuy n nhiên li u- b m th p áp, c m b m ộ ộ ơ ụ ệ ệ ể ấ ậ ố ơ

cao áp bao g m có: b m cao áp lo i m t dãy, b đi u t c, van c t nhiên li u (t ộ ộ ề ố ệ ạ ắ ồ ơ ắ t

đ ng c ). ộ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 11

Hình 2.4. S đ h th ng nhiên li u đ ng c CA498. ơ ồ ệ ố ệ ộ ơ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

1- Đ ng d n nhiên li u, 2- B m ti p v n, 3- B u l c tinh , 4- B m cao áp , ế ậ ầ ọ ườ ệ ẫ ơ ơ

5- Đ ng d u h i, 6- Vòi phun, 7-Bình l c d u th a. ọ ầ ườ ừ ầ ồ

H th ng nhiên li u trong đ ng c CA498 ho t đ ng theo s đ nh trên, ạ ộ ệ ố ơ ồ ư ệ ộ ơ

nhiên li u đ ệ ượ c phun tr c ti p vào bu ng cháy đ ng c . ơ ự ế ồ ộ

thùng ch a qua b u l c thô vào B m chuy n nhiên li u (2) hút nhiên li u t ệ ệ ừ ể ơ ầ ọ ứ

i b m cao áp (4). B u l c thô và b m chuy n nhiên li u r i đ n b u l c tinh (3), t ệ ồ ế ơ ầ ọ ể ớ ơ ầ ọ

l c tinh l c s ch n ọ ọ ạ ướ ẩ c và các ch t b n c h c trong nhiên li u. B m cao áp đ y ấ ẩ ơ ọ ệ ơ

nhiên li u đi đ n đ ng ng cao áp t i vòi phun (6) đ phun nhiên li u vào xilanh ế ệ ườ ố ớ ể ệ

ng ng tr v thùng ch a và m t ph n tr v đ ng c . Nhiên li u d th a theo đ ệ ộ ư ừ ơ ườ ở ề ở ề ứ ầ ố ộ

2.3.4. H th ng bôi tr n đ ng c CA498.

ệ ố

ơ

ơ

c a hút c a b m chuy n nhiên li u. ử ủ ơ ệ ể

Đ ng c CA498 dùng ki u bôi tr n c ng b c và vung té. Nó có nhi m v ể ơ ộ ơ ưỡ ứ ệ ụ

đ a d u nh n đ n bôi tr n các b m t ma sát, l c s ch nh ng t p ch t c n bã trong ư ầ ọ ạ ề ặ ấ ặ ữ ế ạ ờ ơ

d u nh n và t y r a các b m t ma sát này. Ngoài ra, h th ng bôi tr n đ ng c ầ ẩ ử ề ặ ệ ố ờ ộ ơ ơ

CA498 còn có nhi m v làm mát đ ng c đ m b o các tính năng lý hóa c a chúng ơ ả ụ ủ ệ ả ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 12

trong gi ớ ạ i h n cho phép đ cho đ ng c ho t đ ng có hi u qu . ả ơ ạ ộ ể ệ ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Hình 2.5. ơ ồ ệ ố S đ h th ng

bôi tr nơ đ ng c CA498 ơ ộ

1- d u bôi tr n, 2- đ ầ ơ ườ ầ ọ ng d u đi đ n b m, 3- b m d u, 3a,b- van an toàn, 4- b u l c ầ ế ơ ầ ơ

thô, 5- b u l c tinh, 6- đ ầ ọ ườ ụ ng d u chính, 7- c tr c khu u, 8- ch t khu u, 9- tr c ổ ụ ầ ố ỷ ỷ

cam, 10- đ ng d u làm mát ch t piston, 11- vòi phun d u làm mát piston, 12- đ ườ ầ ầ ố ườ ng

ế d u làm mát tr c cam, 13- đũa đ y, 14-cò m , 15- vòi phun nhiên li u, 16-C m bi n ầ ụ ệ ẩ ả ổ

ng d u ra làm mát tua bin, 18- tuabin, 19- đ ng d u v , 20- đ d u 17-đ ầ ườ ầ ườ ầ ề ườ ầ ng d u

tr c cam v t ề ừ ụ

Nguyên lý làm vi c c a h th ng bôi tr n đ ng c này, d u bôi tr n (1) đ c hút ệ ủ ệ ố ầ ơ ơ ộ ơ ượ

vào qua l i áp su t do b m d u t o ra, d u bôi ướ ọ ơ ộ i l c s b nh b m d u (3), d ờ ơ ầ ướ ầ ạ ấ ầ ơ

tr n đi qua b m d u đ n b u l c thô (4) và l c tinh (5) đ tách n ầ ọ ể ế ầ ơ ơ ọ ướ ẩ c và các c n b n ặ

sau đó theo đ ng d u khoan s n trong kh i đ ng c đ n đ ng d u chính (6) đ ườ ố ộ ơ ế ẵ ầ ườ ầ ể

ch y vào các tr c khu u, tr c cam... Đ ng d u trong tr c khu u d n d u bôi ả ổ ụ ỷ ổ ụ ườ ụ ầ ẫ ầ ỷ 1 tr n các ch t, đ u to thanh truy n, r i theo đ ề ầ ố ơ ồ ườ ề ng d u khoan s n trong thanh truy n ầ ẵ (b)

ng d u chính còn có các đ lên bôi tr n ch t piston. Trên đ ố ơ ườ ầ ườ ơ ng d u khác đi bôi tr n ầ

3. GI

I THI U CHUNG V H TH NG LÀM MÁT Đ NG C . Ơ

Ề Ệ Ố

c c u phân ph i khí... ơ ấ ố

Khi đ ng c ho t đ ng, h n h p nhiên li u (nhiên li u và không khí) cháy ạ ộ ệ ệ ơ ộ ợ ỗ

0 C, m tộ

trong bu ng đ t c a đ ng c t a ra v i m t nhi ố ủ ộ ơ ỏ ồ ớ ộ ệ ộ ớ t đ l n kho ng 2000÷2500 ả

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 13

ph n chuy n thành công, ph n còn l i t a ra môi tr ng bên ngoài qua các chi ti ể ầ ầ ạ ỏ ườ ế t

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ti p xúc v i khí cháy ti p nh n (xilanh, piston, n p xilanh, các xupáp, vòi phun, ế ế ắ ậ ớ

xecmăng...), m t khác cũng có nhi ặ t l ệ ượ ệ ng sinh ra do ma sát gi a các b m t làm vi c ữ ề ặ

c a các chi ti ủ ế ủ t trong đ ng c . N u không làm mát đ ng c hay làm mát không đ , ế ơ ộ ơ ộ

các chi ti t c a đ ng c s nóng lên quá nhi ế ủ ộ ơ ẽ ệ ộ ạ t đ cho phép, s gây ra nhi u tác h i ẽ ề

nh : cháy xupáp, d u nh t m t h t tính ch t nh n gây nóng cháy b c lót, bó piston và ấ ấ ế ư ạ ầ ớ ờ

xecmăng trong xilanh…

B i v y, c n làm mát đ ng c b ng các ph ở ậ ơ ằ ầ ộ ươ ng pháp sau: B ng không khí hay ằ

c (ch t l ng) đ duy trì nhi b ng n ằ ướ ấ ỏ ể ệ ộ t đ kho ng 80÷90 ả ạ 0 C đ cho đ ng c ho t ộ ể ơ

3.1. H TH NG LÀM MÁT B NG N

C.

Ệ Ố

ƯỚ

đ ng làm vi c m t cách n đ nh. ộ ộ ệ ổ ị

Trong h th ng làm mát b ng n ệ ố ằ c đ ướ ượ ằ c chia ra ba ki u nh : làm mát b ng ư ể

c ki u b c h i, ki u đ i l u t nhiên, ki u c n ướ ố ư ự ố ơ ể ể ể ưỡ ầ ng b c. Căn c vào s vòng tu n ứ ứ ố

hoàn và ki u tu n hoàn, ng i ta chia h th ng làm mát thành các lo i: M t vòng ể ầ ườ ệ ố ạ ộ

tu n hoàn kín, m t vòng tu n hoàn h , hai vòng tu n hoàn (trong đó có m t vòng kín ầ ầ ầ ộ ộ ở

m t vòng h ). M i ki u làm mát đ u có nh ng u nh c đi m khác nhau và thích ư ữ ề ể ở ỗ ộ ượ ể

3.1.1. H th ng làm mát ki u b c h i:

ố ơ

ệ ố

h p cho t ng đi u ki n làm vi c c a t ng đ ng c . ơ ợ ệ ủ ừ ừ ệ ề ộ

H th ng làm mát b ng n ệ ố ằ ướ ệ ố c ki u b c h i là lo i đ n gi n nh t. H th ng ạ ơ ể ấ ả ơ ố

này không c n b m, qu t. B ph n ch a n ứ ướ ậ ầ ạ ộ ơ c có hai ph n: ph n khoang ch a n ầ ứ ướ c ầ

làm mát c a thân máy và ph n thùng ch a n c bay h i l p v i thân. ứ ướ ủ ầ ơ ắ ớ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 14

S đ k t c u: ơ ồ ế ấ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

3

2

1

9

10

8

7

6

5

4

Hình 3.1. H th ng làm mát b ng n c ki u b c h i. ệ ố ằ ướ ố ơ ể

1-Xupáp; 2- Khoang ch a n c b c h i; 3- Thùng nhiên li u; 4- Que thăm d u; 5- ứ ướ ố ơ ệ ầ

ắ H p cacte ch a d u; 6- Thanh truy n ;7- Xy lanh; 8-Piston; 9- Thân máy; 10- N p ứ ầ ề ộ

xilanh.

- Nguyên lý làm vi c:ệ

i nh ng vùng n c bao b c chung quanh bu ng cháy Khi đ ng c làm vi c, t ơ ệ ộ ạ ữ ướ ọ ồ

nh n nhi c. N c sôi có t ậ ệ ủ t c a bu ng cháy s sôi t o thành b t n ẽ ọ ướ ạ ồ ướ ỷ ọ ẽ ổ tr ng bé s n i

lên m t thoáng c a thùng ch a đ b c h i ra ngoài khí tr i. N c ngu i trong thùng ứ ể ố ơ ướ ủ ặ ộ ờ

ch a có t tr ng l n nên có xu h ng đi xu ng d i đi n ch cho n c nóng n i lên, ỉ ọ ứ ớ ướ ố ướ ề ỗ ướ ổ

do đó t o thành dòng đ i l u t nhiên. ố ư ự ạ

+ u đi m c a h th ng làm mát ki u b c h i ủ ệ ố Ư ể ố ơ ể

- K t c u đ n gi n. ế ấ ả ơ

- Do đ c tính l u đ ng đ i l u nh đã nói ố ư ư ư ặ ộ ở ạ trên nên hay dùng cho lo i

đ ng c đ t n m dùng trong nông nghi p. ộ ơ ặ ằ ệ

+ Nh c đi m c a h th ng này là do ki u làm mát b c h i t nhiên nên ượ ệ ố ơ ự ủ ể ể ố

c trong thùng gi m nhanh làm cho tiêu hao n c nhi u và hao mòn thành ngu n n ồ ướ ả ướ ề

3.1.2. H th ng làm mát b ng n

c ki u đ i l u t

nhiên:

ệ ố

ướ

ố ư ự

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 15

xylanh không đ u.ề

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Trong h th ng làm mát ki u này, n ệ ố ể ướ ư ộ ệ c l u đ ng tu n hoàn nh s chênh l ch ờ ự ầ

c nóng và ngu i mà không c n b m. C t n c nóng trong áp l c gi a hai c t n ữ ộ ướ ự ộ ướ ầ ơ ộ

c ngu i trong thùng ch a ho c trong két n c. đ ng c và c t n ơ ộ ộ ướ ứ ặ ộ ướ

5

4

3

2

1

6

7

8

9

10

- S đ nguyên lý c a h th ng : ủ ệ ố ơ ồ

Hình 3.2: H th ng làm mát b ng n c ki u đ i l u t nhiên. ệ ố ằ ướ ố ư ự ể

1- Thân máy; 2- Xilanh; 3- Piston, 4- N p xilanh; 5- Đ ng n c ra két; 6- N p két, ườ ắ ướ ắ

7- Két n c; 8- Không khí làm mát; 9- Qu t gió; 10- Đ ng n c đi vào làm mát ướ ườ ạ ướ

đ ng c ộ ơ.

- Nguyên lý làm vi c:ệ

Khi đ ng làm vi c, nhi t đ t c nóng d n lên. ệ ộ ệ ộ ừ ồ bu ng cháy t a ra làm cho n ỏ ướ ầ

N c nóng có kh i l ng riêng nh nên n i lên trên và đi ra ngoài qua két làm mát. ố ượ ướ ổ ỏ

T i đây n c nóng đ c làm mát nh qu t (9) d n đ ng b ng puly t ạ ướ ượ ằ ẫ ạ ộ ờ ừ ụ ỷ tr c khu u

t cho n c. N c sau khi t n nhi t nên c a đ ng c hút không khí qua đ t n nhi ủ ộ ể ả ơ ệ ướ ướ ả ệ

kh i l ng riêng tăng và đi xu ng phía d i két sau đó đi vào làm mát cho đ ng c ố ượ ố ướ ộ ơ

t o thành m t vòng tu n hoàn kín. ạ ầ ộ

Đ chênh áp l c đ c tính theo công th c sau: ự ượ ộ ứ

Δp=ρghαΔt. (N/m 2 )

3 ).

ρ - kh i l ng riêng c a n c (kg/m ố ượ ủ ướ

h - hi u chi u cao trung bình c a hai c t n c nóng và l nh (m); ộ ướ ủ ề ệ ạ

3 /m 3 . độ

α - h s gi n n c a n c 0,00018m ệ ố ả ỡ ủ ướ

Δt - đ chênh l ch nhi t đ c a hai c t n c nóng và l nh. ệ ộ ệ ộ ủ ộ ướ ạ

công th c ta th y đ chênh áp l c ph thu c vào đ chênh nhi Nh v y, t ư ậ ừ ứ ụ ự ấ ộ ộ ộ ệ t

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 16

c. Do v y v i h th ng mát này có nh ng u đi m là ch đ đ Δt c a hai c t n ộ ộ ướ ủ ớ ệ ố ế ộ ữ ư ể ậ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

i c a đ ng c . Khi m i kh i đ ng do s chênh làm mát phù h p v i ch đ không t ớ ế ộ ợ ả ủ ộ ở ộ ự ơ ớ

t đ c a hai c t n l ch nhi ệ ệ ộ ủ ộ ướ ộ c nóng và ngu i bé nên chênh l ch áp l c gi a hai c t ự ữ ệ ộ

c nh . Vì v y, n c nhi ch đ t đ n ướ ậ ỏ ướ ư ộ c l u đ ng ch m, đ ng c chóng đ t đ ộ ạ ượ ậ ơ ệ ộ ở ế ộ

làm vi c. ệ

Tuy nhiên, h th ng có nh c đi m là n ệ ố ượ ể ướ ư ậ c l u đ ng trong h th ng có v n ệ ố ộ

t đ n t c bé vào kho ng V = 0,12 ố ả ‚ 0,19 m/s. Đi u đó d n đ n chênh l ch nhi ẫ ế ề ệ ệ ộ ướ c

vào và n c ra l n, vì v y mà thành xilanh làm mát không đ u. Mu n gi m chênh ướ ề ả ậ ớ ố

c vào và n c ra c a đ ng c thì ph i tăng kích th l ch nhi ệ t đ n ệ ộ ướ ướ ủ ộ ả ơ ướ ứ c thùng ch a

nh ng làm nh v y k t c u c ng k nh. Do v y, h th ng làm mát ki u này không ệ ố ế ấ ư ậ ư ể ề ậ ồ

3.1.3. H th ng làm mát b ng n

c tu n hoàn c

ng b c:

ệ ố

ướ

ưỡ

thích h p cho đ ng c ô tô máy kéo, mà dùng trên đ ng c tĩnh t i. ộ ơ ợ ộ ơ ạ

Do t c đ l u đ ng c a n c trong h th ng tu n hoàn đ i l u t nhiên bé. ố ộ ư ộ ủ ướ ố ư ự ệ ố ầ

Vì v y đ tăng t c đ l u đ ng c a n c ng i ta dùng h th ng tu n hoàn c ố ộ ư ủ ướ ể ậ ộ ườ ệ ố ầ ưỡ ng

c l u đ ng do s c đ y c t n c c a b m n c t o ra. b c. Trong h th ng này, n ứ ệ ố ướ ư ộ ứ ẩ ộ ướ ủ ơ ướ ạ

Tùy theo s vòng tu n hoàn và ki u tu n hoàn ta có các lo i tu n hoàn c ể ầ ạ ầ ầ ố ưỡ ứ ng b c

nh : h th ng làm mát tu n hoàn c ng b c m t vòng kín, ki u c ư ệ ố ầ ưỡ ứ ể ộ ưỡ ộ ng b c m t ứ

ng b c hai vòng tu n hoàn. M i ki u làm mát có nh ng nguyên lý vòng h , ki u c ở ể ưỡ ứ ữ ể ầ ỗ

c đi m, ph m vi s d ng khác nhau. làm vi c, u nh ệ ư ượ ử ụ ể ạ

3.1.3.1. H th ng làm mát c ng b c tu n hoàn kín m t vòng: ệ ố ưỡ ứ ầ ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 17

- S đ nguyên lý c a h th ng: ủ ệ ố ơ ồ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

5

6

7

3

4

2

1

8

9

10

11

13

12

14

15

ng b c tu n hoàn kín m t vòng. Hình 3.3. H th ng làm mát c ệ ố ưỡ ứ ầ ộ

1- Thân máy; 2- N p xilanh; 3- Đ ng n ườ ắ ướ c ra kh i đ ng c ; 4- ng d n b t n ơ ẫ ọ ướ c; ỏ ộ Ố

5- Nhi t k ; 6-Van h ng nhi c; 8- Két làm mát; 9- Qu t gió; 10- ệ ế ằ ệ t; 7- N p rót n ắ ướ ạ

Puly; 11- ng n t vào b m; 12- Đ ng n Ố c n i t ướ ố ắ ườ ơ ướ c vào đ ng c ; 13- B m n ơ ơ ộ ướ c;

14- Két làm mát d u; 15- ng phân ph i n c. ố ướ Ố ầ

- Nguyên lý làm vi c. ệ

c trong h th ng tu n hoàn nh b m ly tâm (13), Khi đ ng c làm vi c, n ơ ệ ộ ướ ệ ố ờ ơ ầ

qua ng phân ph i n ố ướ ố ố c (15) đi vào các khoang ch a c a các xilanh. Đ phân ph i ứ ủ ể

c sau khi b m vào thân máy (1) ch y qua n ướ c làm mát đ ng đ u cho m i xilanh, n ề ồ ỗ ướ ả ơ

ng phân ph i (15) đúc s n trong thân máy. Sau khi làm mát xilanh, n c lên làm mát ố ẵ ố ướ

ng ng (3) ra kh i đ ng c đ n van h ng nhi t (6). N n p máy r i theo đ ắ ồ ườ ỏ ộ ơ ế ằ ố ệ ướ ừ c t

c chia ra hai dòng: m t dòng đi qua ng (11) tu n hoàn tr van h ng nhi ằ t đ ệ ượ ộ ầ ố ở ạ l i

t . đ ng c ; m t dòng đi qua két (7) đ t n nhi ộ ể ả ơ ộ ệ

N u nhi c làm mát nh h n nhi t đ cho phép thì van h ng nhi ế t đ c a n ệ ộ ủ ướ ỏ ơ ệ ộ ằ ệ t

đóng l i không cho đi qua két mà theo đ ạ ườ ế ng t c đ đi vào làm mát đ ng c . N u ể ắ ơ ộ

nhi t đ c a n t đ cho phép thì van h ng nhi t m cho n c đi qua ệ ộ ủ ướ ớ c l n h n nhi ơ ệ ộ ằ ệ ở ướ

két. T i đây, n ạ c đ ướ ượ ạ c làm mát b i dòng không khí qua két do qu t (8) t o ra. Qu t ạ ạ ở

đ c d n đ ng b ng puly t ượ ẫ ằ ộ ừ ụ tr c khu u c a đ ng c . T i bình ch a phía d ơ ứ ủ ạ ộ ỷ ướ i,

c có nhi t đ th p h n l i đ n ướ ệ ộ ấ ơ ạ ượ c b m n ơ ướ ơ ự c hút vào r i đ y vào đ ng c th c ồ ẩ ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 18

hi n m t chu kỳ làm mát tu n hoàn. ệ ầ ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ng b c m t vòng kín là n c sau khi qua u đi m c a h th ng làm mát c ủ ệ ố Ư ể ưỡ ứ ộ ướ

két làm mát l i tr v đ ng c do đó ít b sung n c, t n d ng đ c tr l ạ ở ề ộ ơ ổ ướ ụ ậ ượ ở ạ ồ i ngu n

c làm mát ti p đ ng c . Do đó, h th ng này r t thu n l i đ i v i các lo i xe n ướ ệ ố ậ ợ ố ớ ế ạ ấ ơ ộ

3.1.3.2. H th ng làm mát c

ng b c tu n hoàn hai vòng:

ệ ố

ưỡ

đ ng dài, nh t là nh ng vùng thi u ngu n n c. ườ ấ ở ữ ồ ướ ế

c làm mát t i két n c không ph i là Đ c đi m c a h th ng này là, n ủ ệ ố ể ặ c đ ướ ượ ạ ướ ả

dòng không khí do qu t gió t o ra mà là b ng dòng n c có nhi t đ th p h n, nh ằ ạ ạ ướ ệ ộ ấ ơ ư

h th ng làm mát c n ướ c sông, bi n. Vòng th nh t làm mát đ ng c nh ấ ư ở ệ ố ứ ể ộ ơ ưỡ ng

c vòng kín. Vòng th hai v i n c sông hay n b c m t vòng còn g i là n ứ ọ ộ ướ ớ ướ ứ ướ ể c bi n

đ c b m chuy n đ n két làm mát đ làm mát n c vòng kín, sau đó l i th i ra sông, ượ ơ ể ể ế ướ ạ ả

bi n nên g i là vòng h . H th ng làm mát hai vòng đ c dùng ph bi n đ ng c ệ ố ể ọ ở ượ ổ ế ở ộ ơ

tàu th y.ủ

8

7

5

3

1

2

6

4

9

10

- S đ nguyên lý c a h th ng: ủ ệ ố ơ ồ

ng b c ki u hai vòng tu n hoàn Hình 3.4. H th ng làm mát c ệ ố ưỡ ứ ể ầ

c phân ph i; 2- Thân máy; 3- N p xilanh; 4- B m n c vòng kín; 5- 1-Đ ng n ườ ướ ắ ố ơ ướ

Đ ng n t v b m vòng kín; 6- Van h ng nhi c t ườ ướ ắ ề ơ ằ ệ ườ t; 7- Két làm mát; 8- Đ ng

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 19

c vòng h ; 10- Đ ng n c vào b m n n ướ c ra vòng h ; 9- B m n ở ơ ướ ườ ở ướ ơ ướ c vòng h . ở

Đ án t ồ

t nghi p ệ

- Nguyên lý làm vi c nh sau: ư ệ

Trong h th ng này n ệ ố ướ ơ c ng t làm mát đ ng c đi theo chu trình kín, b m ộ ơ ọ

c (4) d n n c đ n đ ng c làm mát thân máy và n p xilanh sau đó đ n két làm n ướ ẫ ướ ế ế ắ ơ ộ

mát n c ng t (7) đ t n nhi t cho n c. N c ng t trong h th ng kín đ c làm ướ ể ả ọ ệ ướ ệ ố ướ ọ ượ

mát b i ngu n n c ngoài môi tr i l c, qua ồ ở ướ ườ ng b m vào do b m (9) thông qua l ơ ơ ướ ọ

các bình làm mát d u, qua két làm mát (7) làm mát n c ng t r i theo đ ng ng (8) ầ ướ ọ ồ ườ ố

ng. đ ra ngoài môi tr ổ ườ

Khi đ ng c m i kh i đ ng, nhi c trong h th ng tu n hoàn kín ở ộ ơ ớ ộ t đ c a n ệ ộ ủ ướ ệ ố ầ

còn th p, van h ng nhi t (6) đóng đ ng n c đi qua két làm mát n ấ ằ ệ ườ ướ ướ ậ c ng t. Vì v y, ọ

c làm mát vòng làm mát ngoài, n c hút t b m (9) qua két làm mát (7) n ướ ở c đ ướ ượ ừ ơ

theo đ ng ng (8) đ ra ngoài. Van h ng nhi t (6) đ t trên m ch n ườ ằ ố ổ ệ ặ ạ ướ c ng t đ khi ọ ể

nhi ng ng đi vào két làm mát (7). Lúc t đ n ệ ộ ướ c ng t làm mát th p, nó s đóng đ ấ ẽ ọ ườ ố

này n c ng t có nhi t đ th p sau khi làm mát đ ng c qua van h ng nhi ướ ọ ệ ộ ấ ằ ơ ộ ệ ồ t (6) r i

3.1.3.3. H th ng làm mát m t vòng h : ở

ệ ố

theo đ ng ng đi vào b m n c ng t (4) đ b m tr l ườ ố ơ ướ ể ơ ở ạ ộ i đ ng c . ơ ọ

2

1

4

5

3

6

7

8

- S đ nguyên lý c a h th ng: ủ ệ ố ơ ồ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 20

Hình 3.5. H th ng làm mát m t vòng h . ở ệ ố ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

c phân ph i; 2- Thân máy; 3- N p máy; 4- Van h ng nhi 1-Đ ng n ườ ướ ắ ằ ố ệ ườ t; 5- Đ ng

c vào b m; 7- Đ ng n c n i t n ướ c ra vòng h ; 6- Đ ng n ở ườ ướ ườ ơ ướ ố ắ ề ơ ơ t v b m; 8- B m

c.ướ n

- Nguyên lý làm vi c nh sau: ư ệ

Quá trình ho t đ ng c a h th ng này, n c làm mát là n c sông, bi n đ ủ ệ ố ạ ộ ướ ướ ể ượ c

ng n c (5) đ ra sông, bi n. H b m (8) hút vào làm mát đ ng c sau đó theo đ ơ ộ ơ ườ ướ ể ổ ệ

th ng này có u đi m là đ n gi n. Tuy nhiên, m t s ki u đ ng c n c làm mát ư ể ả ơ ố ở ộ ố ể ơ ướ ộ

0C ho c cao h n. Khi n

c 100 nhi t đ cao, n đ t đ ạ ượ ở ặ ơ c ướ ở ệ ộ ướ ẽ ố ơ c s b c h i. H i ơ

c có th t o thành ngay trong áo n n ướ ể ạ ướ ặ ơ c làm mát (ki u b c h i bên trong) ho c h i ố ơ ể

c b t o ra trong m t thi t b riêng (ki u b c h i bên ngoài). Do đó, c n ph i có n ướ ị ạ ộ ế ị ố ơ ể ả ầ

m t h th ng làm mát riêng cho đ ng c . ơ ộ ệ ố ộ

So sánh hai h th ng làm mát kín và h c a đ ng c tàu th y thì h th ng h ở ủ ộ ệ ố ệ ố ủ ơ ở

c làm mát có k t c u đ n gi n h n, nh ng nh ả ế ấ ư ơ ơ ượ c đi m c a nó là nhi ủ ể t đ c a n ệ ộ ủ ướ

0 ÷ 600C đ gi m b t s đóng c n c a các mu i

trong kho ng 50 thành ph i gi ả ữ ả ể ả ớ ự ố ở ủ ặ

t đ này do s làm mát không đ u nên ng su t nhi t c a các xilanh, nh ng v i nhi ư ớ ệ ộ ứ ự ề ấ ệ ủ

chi ti t s tăng lên. Cũng do vách áo n ế ẽ ướ c b đóng c n mu i mà s truy n nhi ố ự ề ặ ị ệ ừ t t

xilanh vào n c làm mát cũng kém. Ngoài ra, do nh h t đ n c ướ ả ưở ng c a nhi ủ ệ ộ ướ ở

ngoài tàu thay đ i mà nhi c trong h th ng h cũng dao đ ng l n. Đi u này ổ t đ n ệ ộ ướ ệ ố ề ở ớ ộ

không có l ợ i cho ch đ làm mát. ế ộ

3.2. H TH NG LÀM MÁT

Ệ Ố

NHI T Đ CAO. Ệ Ộ

Các đ ng c ngày nay, nhi ộ ơ ệ ộ t đ làm mát c a đ ng c tăng lên r t nhi u; Ví d ơ ủ ộ ề ấ ụ

0 lên 60÷65 0 C,

0 C và m t s ki u đ ng c nhi

nhi 30÷32 đ ng c cao t c lên ệ ộ t đ làm mát đ ng c tàu th y t ộ ủ ừ ơ ở ộ ố ơ

0 C ho c cao h n. Khi làm mát đ ng c v i nhi

0 C,

t đ trung bình c a n c làm mát đ n kho ng 80÷85 ả ế ộ ố ể ơ ộ ệ ộ ủ ướ

đã đ t 100 ạ ơ ớ ặ ơ ộ t đ n ệ ộ ướ c cao h n 100 ơ

c s b c h i. n ướ ẽ ố ơ

H i n c có th t o thành ngay trong áo n ơ ướ ể ạ ướ c làm mát (ki u b c h i bên ể ố ơ

c b t o ra trong m t thi trong); ho c h i n ặ ơ ướ ị ạ ộ ế ị t b riêng (ki u b c h i bên ngoài). ố ể ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 21

H th ng làm mát nhi t đ cao ệ ố ở ệ ộ ở đây bao g m hai h th ng làm mát chính là ệ ố ồ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

t đ cao ki u b c h i bên ngoài và h th ng làm h th ng làm mát c ệ ố ưỡ ng b c nhi ứ ệ ộ ệ ố ể ố ơ

mát c t đ cao có l i d ng nhi c và nhi t c a khí th i. ưỡ ng b c nhi ứ ệ ộ ợ ụ t h i n ệ ơ ướ ệ ủ ả

t đ cao ki u b c h i bên ngoài:

ệ ố

ưỡ

ng b c nhi ứ

ệ ộ

ố ơ

3.2.1. H th ng làm mát c

4

2

5

3

6

P1 ,tvaìo

P2 ,tra

P2 ,tvaìo

7

1

- S đ nguyên lý c a h th ng: ủ ệ ố ơ ồ

t đ cao ki u b c h i bên ngoài. Hình 3.6: S đ h th ng làm mát c ơ ồ ệ ố ưỡ ng b c nhi ứ ệ ộ ố ơ ể

t l u; 3- B tách h i; 4- Qu t gió; 5- B ng ng t c; 1- Đ ng c ; 2- Van ti ơ ộ ế ư ộ ư ạ ộ ơ n ụ ướ

6- Không khí làm mat; 7- B m n c. ơ ướ

Trong h th ng này có hai vùng áp su t riêng khác nhau. Vùng th nh t có áp ấ ệ ố ứ ấ

b tách h i (3) qua b ng ng t su t pấ 1 truy n t ề ừ ộ ư ơ ộ ụ ạ (5) đ n b m tu n hoàn (7). Qu t ầ ế ơ

(5). Vùng th hai có áp su t p gió (4) dùng đ qu t mát b ng ng t ạ ư ể ộ ụ ấ 2 > p1 truy n tề ừ ứ

t l u (2) c a bình tách h i (3), đ chênh áp b m tu n hoàn qua đ ng c đ n van ti ơ ơ ế ầ ộ ế ư ủ ộ ơ

c đi u ch nh b i van ti t l u (2). N c trong vùng có áp su t cao su t ấ D p = p2 - p1 đ ượ ề ở ỉ ế ư ướ ấ

nhi t đ t ng ng v i nhi p2 không sôi mà ch nóng lên (t ỉ ừ ệ ộ vào đ nế tra ). Áp su t pấ 2 t ươ ứ ớ ệ t

2 > tra nên n

Trang

b tách h i có áp su t p ở ộ ấ 1 < p2.

c ch sôi ỉ ớ đ sôi t ơ ướ ộ SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 22

Đ án t ồ

t nghi p ệ

t đ cao có l

i d ng nhi

ệ ộ

ợ ụ

ệ ủ

ơ t c a h i

3.2.2. H th ng làm mát c ệ ố c và nhi

t c a khí th i:

n

ệ ủ

ướ

ng b c nhi ứ ưỡ ả

2

3

4

5

6

7

8

9

1

t'ra

P2 ,t'ra

10

tra

11

Âæåìng næåïc laìm maït âäüng cå

12

Âäüng Cå

Âæåìng næåïc laìm maït dáöu bäi trån

16

15

14

13

- S đ nguyên lý c a h th ng: ủ ệ ố ơ ồ

Hình 3.7: S đ h th ng làm mát nhi t đ cao có l i d ng nhi c và ơ ồ ệ ố ệ ộ ợ ụ t c a h i n ệ ủ ơ ướ

nhi t c a khí th i. ệ ủ ả

1- Đ ng c ; 2- Tuabin tăng áp; 3- Đ ng th i; 4- B tăng nhi t cho h i n c; ườ ả ơ ộ ộ ệ ơ ướ

5- B tăng nhi t cho n t cho n c tr ộ ệ ướ c ra; 6- B tăng nhi ộ ệ ướ ướ ơ c khi vào b tách h i; ộ

7,9- Van ti ế ư t l u; 8- B tách h i n ộ ơ ướ ụ c; 10- Tuabin h i; 11- B ng ng t ; ộ ư ơ

12,14,15,16- B m n c; 13- Thùng ch a n c. ơ ướ ứ ướ

H th ng làm mát này có hai vòng tu n hoàn và quá trình ho t đ ng nh sau: ầ ạ ộ ệ ố ư

- Vòng 1: B tách h i (8) đ n b m tu n hoàn (14) đ n đ ng c Diezel (1), b ầ ế ế ơ ộ ộ ơ ơ ộ

tăng nhi c c a n t tr c tu n hoàn (5) đ n van ti ệ ướ ủ ướ ế ầ ế ư ướ t l u (7), b tách h i (8). N c ơ ộ

tu n hoàn trong h th ng tu n hoàn làm kín nh b m (14) b m l y n b tách ệ ố ờ ơ ấ ầ ầ ơ c t ướ ừ ộ

h i v i áp su t p ơ ớ ấ 1 đ a vào đ ng c v i áp su t p ơ ớ ấ 2. T đ ng c n ừ ộ ơ ướ ư ộ ớ c l u đ ng ra v i ư ộ

ra > tra.

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 23

t đ t t (5), đây nhi t đ nâng lên t’ áp su t pấ 2 và nhi ệ ộ ra r i vào b tăng nhi ồ ộ ệ ở ệ ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

2> t’ra> tra

Nh ng do áp su t c a p c t ng ng v i v i nhi t đ sôi t ấ ủ 2 c a n ủ ướ ươ ư ớ ớ ứ ệ ộ

nên n c không sôi trong đ ng c và c b tăng nhi t. N c ch sôi ướ ả ộ ộ ơ ệ ướ ỉ ở ộ ơ b tách h i

1 v i nhi ớ

sau khi qua b m ti i đây áp su t gi m t p ơ t l u, t ế ư ạ ả ấ ừ 2 xu ng p ố ệ ộ 1. t đ t

- Vòng 2: H i t b tách h i (8) qua b tăng nhi t (4), sau đó vào tuabin (10), ơ ừ ộ ộ ơ ệ

(11). N c làm mát do h i n r i vào b ng ng t ồ ộ ư ụ ơ ướ ướ c ng ng t ư ụ ư trong b ph n ng ng ậ ộ

(11) đ c b m (12) b m vào bu ng ch a (13) r i qua b m (15) đ b m vào t ụ ượ ể ơ ứ ơ ơ ồ ơ ồ bộ

tăng nhi t (6), sau đó qua van đi u ti đ ng (9) vào b tách h i. N c làm mát t t ệ ề ế ự ộ ướ ơ ộ

c a vòng tu n hoàn ngoài ch y vào bình làm mát d u, đi làm mát đ nh và qua b ủ ầ ầ ả ỉ ộ

(11) đ u do b m (16) c a h th ng b m c p vào m ch h đ piston làm ng ng t ư ụ ủ ệ ố ở ể ề ạ ấ ơ ơ

mát n c trong m ch kín. ướ ạ

u đi m c a h th ng làm mát nhi t đ cao là: Ư ể ủ ệ ố ệ ộ

- Có th nâng cao đ c hi u su t làm vi c c a đ ng c lên 6-7%. (ví d ể ượ ệ ủ ộ ệ ấ ơ ụ

dùng h th ng làm mát nhi t đ cao thì hi u su t có th đ t 0,46÷0,47 trong khi đó ệ ố ệ ộ ể ạ ệ ấ

ng ch đ t 0,40÷0,42) n u dùng h th ng làm mát thông th ế ệ ố ườ ỉ ạ

ng tiêu hao h i n c và không khí làm mát, do đó ta rút - Gi m đ ả c l ượ ượ ơ ướ

c kích th c b t n nhi t. g n đ ọ ượ ướ ộ ả ệ

- Đ t cháy đ c nhi u l u huỳnh trong nhiên li u n ng. ố ượ ệ ặ ề ư

Tuy nhiên, h th ng làm mát này cũng có nh ng nh ệ ố ữ ượ c đi m c b n là nhi ơ ả ể ệ t

t máy cao. Do đó c n đ m b o các khe h công tác c a các chi ti đ c a các chi ti ộ ủ ế ủ ả ầ ả ở ế t

cũng nh c n ph i dùng lo i d u bôi tr n có tính ch u nhi ạ ầ ư ầ ả ơ ị t t ệ ố ố ớ t. Ngoài ra đ i v i

ng kích n . Khi tăng áp su t đ nâng nhi đ ng c xăng c n ph i chú ý đ n hi n t ộ ệ ượ ế ả ầ ơ ấ ể ổ ệ t

c làm mát trong h th ng, c n ph i đ m b o các m i n i đ ng ng, các đ c a n ộ ủ ướ ố ố ườ ả ả ệ ố ả ầ ố

C M CHI TI T CHÍNH

C A H TH NG LÀM MÁT Ố

3.3. K T C U CÁC Ấ N

Ế B NGẰ

C.ƯỚ

3.3.1. K t c u két làm mát.

ế ấ

t ph i ch c ch n h n. khe h c a b m ph i kín h n, b t n nhi ả ở ủ ơ ộ ả ơ ệ ả ắ ắ ơ

c nóng t đ ng c ra t đ cho n Két làm mát có tác d ng ụ ch a n ứ ướ ừ ộ ơ , h nhi ạ ệ ộ ướ c

và cung c p n c ngu i vào trong đ ng c khi đ ng c làm vi c. Vì v y yêu c u két ấ ướ ệ ầ ậ ộ ộ ộ ơ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 24

c ph i h p th và to nhi n ướ ả ấ ụ ả ệ ậ ả t nhanh. Ð đ m b o yêu c u đó thì b ph n t n ể ả ả ầ ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

nhi t c a két n c th ng đ c làm b ng đ ng thau vì v t li u này có h s to ệ ủ ướ ườ ượ ệ ố ả ậ ệ ằ ồ

nhi t cao. ệ

ứ Két làm mát dùng trên ô tô máy kéo g m có ba ph n chính là: ngăn trên ch a ồ ầ

c nóng t đ ng c ra đ làm mát, ngăn d n ướ ừ ộ ể ơ ướ i ch a n ứ ướ ả c ngu i sau khi đã t n ộ

nhi t cho môi tr ệ ườ ng đ đi vào làm mát cho đ ng c và giàn ng truy n nhi ộ ể ề ơ ố ệ ố t n i

ngăn trên v i ngăn d i ớ ướ

Đ đánh giá ch t l ng c a két làm mát t c h s truy n nhi ấ ượ ể ứ ệ ố ủ ề ệ ủ ộ ậ t c a b ph n

t l n, công su t tiêu t n ít đ d n đ ng b m n t n nhi ả ệ ớ ể ẫ ấ ố ơ ộ ướ c, qu t gió. C hai ch tiêu ả ạ ỉ

sau: đó đ u ph thu c vào 3 y u t ộ ế ố ụ ề

- Kh năng d n nhi t t c vào không khí c a các ng và lá t n nhi t. ẫ ả n ệ ừ ướ ủ ả ố ệ

- T c đ l u đ ng c a n c và c a không khí làm mát. ố ộ ư ộ ủ ướ ủ

- K t c u c a két. (di n tích b m t truy n nhi t) ế ấ ủ ề ặ ề ệ ệ

Ð gi i quy t v n đ th nh t, ng ể ả ề ứ ế ấ ấ ườ ả i ta dùng v t li u ch t o ng và lá t n ế ạ ố ậ ệ

nhi ệ t có h s d n nhi ệ ố ẫ ệ ư ồ . t cao nh đ ng

c th c hi n b ng cách tăng công su t c a b m n c và V n đ th hai đ ề ứ ấ ượ ấ ủ ự ệ ằ ơ ướ

t đ i l u c a chúng. công su t c a qu t nh m tăng h s truy n nhi ằ ấ ủ ệ ố ề ạ ệ ố ư ủ

Tuy nhiên, tăng t c đ l u đ ng c a n c đòi h i ph i tăng công su t tiêu hao ố ộ ư ộ ủ ướ ả ấ ỏ

cho d n đ ng b m n ộ ẫ ơ ướ c và qu t gió. ạ

c c a ng và lá t n nhi t,và V n đ th ba bao g m vi c ch n hình dáng và kích th ệ ề ứ ấ ồ ọ ướ ủ ố ả ệ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 25

cách b trí ng trên két. ố ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Hình 3.8. K t c u két n ế ấ c ướ

Thông th ng két làm mát đ ườ ượ c làm b ng các ng d t, c m sau trong các lá ẹ ằ ắ ố

t b ng đ ng thau (hình 6.9a). ng n t n nhi ả ệ ằ Ố ồ ướ c d t làm b ng đ ng có ằ ẹ ồ chi u dày ề

thành ng là (0,13÷0,20)mm và kích th c ti ố ướ ế t di n ngang c a ng là (13 ÷20) x ủ ố ệ

(2÷4)mm. Còn các lá t n nhi ả ệ t có chi u dày kho ng (0,08 ÷ 0,12)mm. ả ề

ể Các ng có th b trí theo ki u song song nh hình 3.9a ho c b trí theo ki u ặ ố ể ố ư ể ố

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 26

so le nh hình 3.9d. Nh ng ki u b trí theo ki u so le dùng ph bi n nh t vì hi u qu ể ố ổ ế ư ư ệ ể ấ ả

Đ án t ồ

t nghi p ệ

g)

Hình 3.9. K t c u m t s ng n c. ộ ố ố ế ấ ướ

t nh t. t (tăng truy n nhi ề t t ệ ố ấ Trong m t s tr ộ ố ườ ng h p, đ tăng hi u qu truy n nhi ệ ề ể ả ợ ệ

không đáng k ), ng i ta đ t ng ch ch đi m t góc nào đó nh hình 3.9c. ể ườ ặ ố ư ế ộ

Ð t o xoáy cho dòng không khí nh m tăng hi u qu truy n nhi t, ng i ta ể ạ ệ ề ả ằ ệ ườ

còn dùng ng d t hàn v i lá t n nhi ẹ ả ố ớ ệ ấ ủ t g p khúc (hình 3.9b), trên lá d p rãnh th ng, ậ

t hình sóng (hình 3.9e) và trên ph n sóng c a lá ho c dùng ng d t hàn v i lá t n nhi ẹ ặ ả ớ ố ệ ủ ầ

đó đ c d p lõm (ch có s 1). Hai lo i này có h s truy n nhi t khá cao, nên cũng ượ ậ ệ ố ề ạ ỗ ố ệ

đ i n ng ng i ta ượ ứ c ng d ng r ng rãi trên đ ng c ô tô. Trên m t s máy kéo và t ơ ộ ố ụ ộ ộ ả ặ ườ

còn dùng ng tròn có gân t n nhi t hình xo n c (hình 3.9g). Lo i này có u đi m là ả ố ệ ắ ố ư ể ạ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 27

thay th do h ng hóc c a t ng ng r t đ n gi n vì các ng không ph i hàn vào ngăn ủ ừ ố ấ ơ ế ả ả ỏ ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

trên và ngăn n i nh các ki u ng d t mà ghép và làm kín b ng các đ m cao c d ướ ướ ể ố ư ẹ ệ ằ

t. su ch u nhi ị ệ

Các ki u b ph n t n nhi t nêu trên đây dùng lá t n nhi t ho c gân t n nhi ậ ả ể ộ ệ ả ệ ặ ả ệ t

thì ng t n nhi t đ u là ng n c. ả ố ệ ề ố ướ

Trên m t s r t ít đ ng c máy kéo ng ộ ộ ố ấ ơ ườ i ta còn dùng b ph n t n nhi ộ ậ ả ệ ố t ng

không khí hình tròn ho c hình l c lăng, mang tên két n c hình “t ong” (hình 3.9h,i). ụ ặ ướ ổ

Lo i này ít dùng vì h s truy n nhi t kém. ệ ố ề ạ ệ

t c a két làm mát thì ph i gi m b Mu n nâng cao hi u qu truy n nhi ệ ề ả ố ệ ủ ả ả ướ ủ c c a

t, b c c a ng c theo chi u ngang (chi u đón gió) và c chi u sâu lá t n nhi ả ệ ướ ủ ố ề ề ề ả ả

(chi u gió) cũng nh tăng chi u sâu c a két (t c là tăng s dãy ng theo chi u sâu). ứ ủ ư ề ề ề ố ố

ề Nh ng tăng chi u sâu nhi u cũng không có hi u qu l n vì r ng khi h s truy n ệ ố ả ớ ư ệ ề ề ằ

nhi t c a dãy ng đã n đ nh thì n u tăng chi u sâu lên 50%, kh năng t n nhi ệ ủ ế ề ả ả ố ổ ị ệ ủ t c a

két tăng 15%, còn n u tăng chi u sâu lên 100% thì kh năng t n nhi t cũng ch tăng ề ế ả ả ệ ỉ

thêm 20%. C n chú ý r ng các bi n pháp nâng cao hi u qu trên đây đ u kéo theo s ệ ề ệ ả ầ ằ ự

ng két n c dùng trên ô tô s c c n khí gia tăng s c c n khí đ ng c a két. Thông th ộ ứ ả ủ ườ ướ ứ ả

2).

t quá 300 (N/m đ ng c a không khí qua két không v ộ ủ ượ

Ðánh giá k t c u két làm mát dùng trên ô tô máy kéo b ng h s hi u qu và ệ ố ệ ế ấ ằ ả

w/m2

h s thu g n theo [2] ta có nh sau: ệ ố ư ọ

1

2

100

80

3

60

40

4

20

0

4

8

12

k

w kk.r kk

Kg/(m 2 .s)

kk.ρkk)

Hình 3.10. Quan h gi a h s truy n nhi t K v i t c đ kh i c a không khí (ω ệ ữ ệ ố ề ệ ớ ố ộ ố ủ

c là 0,4 m/s. c a các lo i két làm mát khi t c đ n ủ ố ộ ướ ạ

0.

Các ng d n n 1. ẫ ướ ố c b trí ch ch v i h ế ớ ướ ố ng gió m t góc 45 ộ

2. Các ng d n n c so le. ẫ ướ ố

3. Các ng d n n c b trí song song. ẫ ướ ố ố

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 28

4. Lo i két n ong. ạ c t ướ ổ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

F lm N

e

H s hi u qu (m2/W) ệ ố ệ ả η =

F lm V k

H s thu g n (1/m) ệ ố ọ φ =

ị ủ η và φ n m trong kho ng sau: ả ằ

Giá tr c a η = (0,14 ‚ 0,20).10-3 m2/W : đ i v i ô tô du l ch. ố ớ ị

η = (0,20 ‚ 0,41).10-3 m2/W : đ i v i ô tô t i. ố ớ ả

φ = 900 ‚ 1100 (1/m) : tr s l n nh t đ i v i ô tô du l ch, tr s nh nh t đ i v i ô tô ấ ố ớ ấ ố ớ ị ố ỏ ị ố ớ ị

2); Ne: công su t có ích, danh ấ

i; Flm: di n tích t n nhi t c a b ph n t n nhi t (m t ả ệ ả ệ ủ ộ ậ ả ệ

3)

k: th tích t n nhi

nghĩa c a đ ng c (W); V t c a b ph n t n nhi t (m ủ ộ ơ ể ả ệ ủ ộ ậ ả ệ

3.3.2. K t c u c a b m n

c.

ế ấ ủ ơ

ướ

B m n ơ ướ c có tác d ng t o ra m t áp l c đ tăng t c đ l u thông c a n ự ể ủ ướ c ộ ư ụ ạ ộ ố

làm mát. B m có nhi m v cung c p n c cho h th ng làm mát v i l u l ng và áp ấ ướ ụ ệ ơ ớ ư ượ ệ ố

ng n su t nh t đ nh. L u l ấ ị ư ượ ấ ướ ổ c làm mát tu n hoàn trong các lo i đ ng c thay đ i ạ ộ ầ ơ

ả trong ph m vi 68÷245[l/Kwh] (50÷180[l/ml.h]) và v i t n s tu n hoàn kho ng ớ ầ ầ ạ ố

(7÷12)l n/phút. Các lo i b m dùng trong h th ng làm mát đ ng c bao g m: b m ly ạ ơ ệ ố ầ ơ ơ ồ ộ

3.3.2.1. B m ly tâm. ơ

tâm, b m piston, b m bánh răng, b m gu ng... ơ ơ ồ ơ

B m ly tâm đ c dùng ph bi n trong h th ng làm mát các lo i đ ng c ơ ượ ạ ộ ổ ế ệ ố ơ ô tô

i và tàu th y. Vì lo i b m này có nhi u u đi máy kéo ; đ ng c tĩnh t ộ ơ ạ ạ ơ ề ư ủ ểm:

-K t c u g n nh , ch c ch n, làm vi c tin c y. ế ấ ọ ệ ẹ ắ ậ ắ

-Hi u su t ng đ i cao so v i các lo i b m khác. ấ η c a b m t ủ ơ ệ ươ ạ ơ ớ ố

-Giá thành t ng đ i r ươ ố ẻ

-B m t o ra c t áp t ng đ i l n so v i b m cánh hút ạ ộ ơ ươ ớ ơ ố ớ

Nguyên lý làm vi c là l i d ng l c ly tâm c a n ệ ợ ụ ủ ướ ằ ể ồ c n m gi a các cánh đ d n ữ ự

c t ướ ừ trong ra ngoài r i đi làm mát. n ồ

K t c u c a b m ly (hình 3.11) g m puly (1) l p ch t trên tr c b m then bán ế ấ ủ ơ ở ụ ơ ắ ặ ồ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 29

nguy t (2). ệ Ổ ộ bi (9), (10) dùng đ đ tr c b m. Bánh công tác (7) dùng đ t o ra c t ể ỡ ụ ơ ể ạ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

áp đ a n c làm mát đ ng c . Vú m (4), vòng ch n (5) dùng đ bôi tr n các bi và ư ướ ể ặ ộ ơ ỡ ơ ổ

2

1

3

7

4

5

6

8

11

12

10

9

ngăn không cho ch t bôi tr n l t ra ngoài. ơ ọ ấ

Hình 3.11. K t c u b m n c ly tâm. ế ấ ơ ướ

1- Puly, 2- Then bán nguy t, 3- Tr c b m, 4- Vú m , 5- Vòng ch n , 6- Lò xo, 7- Bánh ụ ơ ệ ặ ỡ

công tác, 8- Đai c, 9,10- ố Ổ bi, 11- Thân b m, 12- Bulông, ơ

N p b m và thân b m đ c ch t o b ng gang, bánh công tác (7) th ắ ơ ơ ượ ế ạ ằ ngườ

đ c ch t o b ng đ ng ho c ch t d o. Đ đ m b o hi u su t c a b m thì khe h ượ ấ ủ ơ ấ ẻ ể ả ế ạ ệ ả ằ ặ ồ ở

ng kính gi a bánh công tác (7) và thân b m (11) không đ c l n h n 1mm và khe h ướ ữ ơ ượ ớ ơ

h chi u tr c không quá 0,2mm. Ð gi m kích th ở ể ả ụ ề ướ c b m, t ơ ỷ ố ụ s truy n gi a tr c ữ ề

ng ch n g n b ng 1(đ i v i đ ng c cao t c) và b m n ơ ướ c (3) và tr c khu u th ụ ỷ ườ ố ớ ộ ầ ằ ọ ơ ố

1,6 (đ i v i đ ng c t c đ th p). C t áp toàn ph n do b m t o ra kho ng 0,05 ÷ ố ớ ộ ộ ấ ơ ố ầ ạ ả ộ ơ

0,15 MPa và t c đ n c trên đ ng ng d n vào b m không v t quá 2,5 ÷ 3 m/s. ộ ướ ố ườ ẫ ố ơ ượ

ủ Công su t tiêu hao đ d n đ ng b m chi m kho ng 0,5-1,0% công su t có ích c a ế ể ẫ ả ấ ấ ộ ơ

c đ t trên hai bi (9,10), đ bao kín đ ng c t c là (0,005 ÷ 0,01)Ne. Tr c b m đ ộ ụ ơ ơ ứ ượ ặ ổ ể

bi dùng các ph t và bao kín b ng vòng ch n (5). d u m ầ ỡ ở ổ ằ ặ ớ

B m ly tâm có đ c tính c p n c và kh i l ấ ặ ơ ướ c đ ng đ u, kích th ề ồ ướ ố ượ ỏ ng nh ,

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 30

không

Đ án t ồ

t nghi p ệ

n và hi u su t cao. Tuy nhiên nh c đi m c a b m li tâm là không t o ra đ ồ ệ ấ ượ ủ ể ạ ơ ượ c

4 N/m2), do đó không có năng

c (không quá (2,94 ÷ 4,9).10 vùng áp th p đ khi hút n ấ ủ ướ

hút, nên tr c khi kh i đ ng ph i n p đ y n l c t ự ự ướ ở ộ ả ạ ầ ướ ồ c vào ng hút và b m, đ ng ố ơ

3.3.2.2.B m piston. ơ

th i ph i x không khí h t ra kh i b m. ỏ ơ ả ả ế ờ

B m n c ki u piston th ng ch đ ơ ướ ể ườ ỉ ượ ủ c dùng trong h th ng làm mát c a ệ ố

đ ng c tàu th y t c đ th p. ộ ủ ố ộ ấ Ở ộ ấ ớ đ ng c t c đ cao vì đ tránh l c quán tính r t l n ể ơ ố ộ ự ơ

ng chuy n đ ng c a b m và đ tránh hi n t c a các kh i l ủ ố ượ ủ ơ ệ ượ ể ể ộ ủ ự ng va đ p th y l c ậ

9

7

8

A - A

7

20

A

A

6

5

10

4

3

2

1

do chu trình c p n c không liên t c c a b m nên ng i ta ít dùng lo i này. ấ ướ ụ ủ ơ ườ ạ

Hình 3.12. K t c u b m n c ki u piston ế ấ ơ ướ ể

1- Tr c khu u c a b m piston ng; 4- piston; 6- ỷ ủ ơ ụ ; 2- Thanh truy nề ; 3,5- Xilanh d n h ẫ ướ

c; c; 10. Đ ng n c vào. V b mỏ ơ ; 7- Lò xo Van n ướ 8,9- Van n ướ ườ ướ

Quá trình ho t đ ng c a b m n ạ ộ ủ ơ ướ ồ c piston nh sau: Piston b m (4) b ng đ ng ư ằ ơ

chuy n đ ng trong hai xilanh d n h ể ẫ ộ ướ ố ớ ng (3) và (5) c a v b m (6). Piston n i v i ỏ ơ ủ

thanh truy n (2) và chuy n đ ng nh tr c khu u (1). Khi piston (4) đi xu ng, n ờ ụ ề ể ộ ố ỷ ướ c

c trong s đi qua van (9) vào khoang ch a bên trên piston (4). Khi piston đi lên, n ẽ ứ ướ

khoang b đ y qua van (8) đi vào h th ng làm mát. ệ ố ị ẩ

u đi m c a b m pittông là có th t o đ c áp su t l n nh ng nh Ư ể ủ ơ ể ạ ượ ấ ớ ư ượ ể c đi m

c a nó là chuy n đ ng c a ch t l ng qua b m không đ u, l ủ ấ ỏ ủ ể ề ộ ơ ưu l ượ ng c a b m dao ủ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 31

c s d ng. đ ng. K t c u c a b m c ng k nh nên ít đ ộ ế ấ ủ ơ ề ồ ượ ử ụ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

3.3.2.3.B m bánh răng.

ơ

ng dùng lo i b m bánh răng đ b m n c cho h Trên tàu th y cũng th ủ ườ ạ ơ ể ơ ướ ệ

th ng làm mát đ ng c . Nó có u đi m g n nh , song khi làm vi c v i ớ m ch n ạ ư ể ẹ ệ ộ ơ ố ọ ướ c

c sông ho c n c bi n) thì do n c b n nên bánh răng chóng h (n u dùng cho n ở ế ướ ặ ướ ể ướ ẩ

mòn.Vì v y, ng i ta b trí trong tr ng h p này m t c p bánh răng truy n l c v ậ ườ ố ườ ề ự ở ỏ ộ ặ ợ

ể ả ngoài c a b m, khi đó các răng trong v b m s không ch u l c truy n, và đ gi m ỏ ơ ủ ơ ị ự ẽ ề

mài mòn bánh răng b m, ng ơ ườ ậ i ta còn ch t o m t trong hai bánh răng b m b ng v t ế ạ ằ ộ ơ

D-D

10

D

3

4

5

14

2

1

13

11

12

D

8

7

6

9

li u tec-tô-lit ho c làm b ng cao su l u hóa ư ệ ặ ằ

Hình 3.13. K t c u b m n c ki u bánh răng. ế ấ ơ ướ ể

1- Tr c b m; 2-Bánh răng d n đ ng; 3- ụ ơ ẫ ộ Ổ bi; 4- Vành ch n d u; 5- B c lót, 6-Vành ầ ặ ạ

ch n n c; 7- Đ m lót, 8- Vòng cao su, 9- Lò xo, 10- Bánh răng b đ ng, 11- C a hút ặ ướ ị ộ ử ệ

c vào; 12- Bánh răng ch đ ng; 13- V b m; 14- C a thoát n c ra. n ướ ủ ộ ỏ ơ ử ướ

ỷ K t c u b m bánh răng dùng trên h th ng làm mát c a đ ng c tàu thu . ệ ố ế ấ ủ ơ ộ ơ

(2) ăn kh p v i h th ng bánh răng truy n đ ng t B m quay nh bánh răng ờ ơ ớ ệ ố ề ớ ộ ừ ụ tr c

khu u. Tr c truy n đ ng b m (1) m t đ u d n đ ng đ t trên bi c u (3), còn ộ ầ ụ ề ẫ ặ ộ ơ ộ ỷ ổ ầ ở ầ đ u

kia l p bánh răng b m t a trên hai b c lót (5) và (7), các b c lót này đ ự ạ ạ ắ ơ ượ ơ c bôi tr n

nh các đ m b ng tec- tô-lit (7) và vòng cao su (8). Còn bao kín d u bôi tr n ơ ổ bi ệ ầ ằ ờ

3.3.2.4. B m cánh hút. ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 32

c làm b ng tec-tô-lit. b ng vành ch n d u (4). Bánh răng b đ ng (10) đ ằ ắ ầ ị ộ ượ ằ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

B m cánh hút th ng đ ơ ườ ượ c dùng cho m ch ngoài (m ch h ) c a h th ng làm ạ ở ủ ệ ố ạ

mát đ ng c tàu th y. Nó hút n bên ngoài v tàu (n c sông ho c n ủ ơ ộ c t ướ ừ ỏ ướ ặ ướ ể c bi n)

c ng t m ch trong c a h th ng làm má t. đ làm mát n ể ướ ọ ở ạ ủ ệ ố

K t c u và nguyên lý làm vi c c a b m cánh hút đ c th hi n hình 3.14: ệ ủ ơ ế ấ ượ ể ệ ở

K t c u c a b m g m: Hai n a tr ế ấ ủ ơ ử ồ ướ ử c (4) và n a sau (5) c a b m. Các n a ủ ơ ử

thân b m l p v i hai n p tr c (3) và (6) b ng các bu lông. Bánh công tác (7) c ắ ổ ụ ằ ắ ớ ơ ố

C

2

4

1

3

5

C-C

6

17

9

8

10

7

c d n đ ng b ng bánh răng côn (10). đ nh trên tr c (9), tr c (9) này đ ị ụ ụ ượ ẫ ằ ộ

II

III

I

C

IV

1-1

2-2

2-2

3-3

b)

3-3

a)

Hình 3.14. S đ k t c u và nguyên lý làm vi c c a b m cánh hút. ơ ồ ế ấ ệ ủ ơ

1- C a hút; 2- C a thoát; 3,6- tr c b m; 4,5- Hai n a thân b m, 7- Bánh công tác; ử ử Ổ ụ ơ ử ơ

8- Rãnh ch a n c; 9- Tr c b m; 10- Bánh răng côn. ứ ướ ụ ơ

Nguyên lý làm vi c c a b m cánh hút nh sau : ệ ủ ơ ư

Ban đ u, dung tích công tác gi a hai cánh đ c (v trí I). Khi cánh ữ ầ ượ c m i đ y n ồ ầ ướ ị

quay thì n ướ ủ c n m gi a hai cánh cũng d ch chuy n theo (v trí II). Do chi u sâu c a ể ữ ề ằ ị ị

ơ rãnh tăng d n nên dung tích gi a hai cánh tăng lên. Do tăng dung tích nên trong b m ữ ầ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 33

hình thành đ chân không. Nh có đ chân không n c đ c hút vào qua c a ộ ờ ộ ướ ượ ử vào

Đ án t ồ

t nghi p ệ

b m. Cánh quay ti p t c đ ơ ế ụ ượ ầ c n a vòng thì chi u sâu rãnh s b t đ u gi m d n ẽ ắ ầ ử ề ả

c b nén theo c a ra đi vào h th ng làm mát n ướ ị ệ ố ử

Nh ượ ớ c đi m c b n c a lo i b m cánh hút là hi u su t b m r t th p. So v i ơ ả ủ ấ ơ ạ ơ ệ ể ấ ấ

i ta ch b m li tâm thì thua kém 3÷4 l n và khi b m ph i m i n ơ ồ ướ ả ầ ơ c. Vì v y, ng ậ ườ ỉ

dùng lo i b m này đ b m n c ngoài tàu vào. Chi u cao c t n c c a b m không ạ ơ ể ơ ướ ộ ướ ủ ơ ề

3.3.2.5. B m gu ng ơ

i 1,5m v i l u l ng 8000L/ph. d ướ ớ ư ượ

Cũng nh lo i b m cánh hút, b m gu ng dùng đ c p n ư ạ ơ ể ấ ơ ồ ướ ệ ố c trong h th ng

làm

mát tu n hoàn h . Nh ng lo i b m gu ng có áp su t c t n c khá cao. ấ ộ ướ ạ ơ ư ầ ở ồ

2

3

B

1

88

5

6

7

4

9

10

11

12

13

B

B-B

.

Hình 3.15. K t c u b m gu ng ế ấ ồ ơ

1- N p b m; 2 Rãnh xo n c; 3- Bánh công tác; 4- V b m; 5-Vòng ph t; 6- bi; 7- ắ ố ỏ ơ ắ ơ ớ Ổ

C a thoát; 8- Rãnh xo n c; 9- Rãnh gu ng; 10- Cánh gu ng; 11- C a hút; 12- Bánh ắ ố ử ử ồ ồ

răng d n đ ng; 13- Lò xo. ẫ ộ

Hình trên gi ớ ơ i thi u s đ k t c u b m gu ng dùng trong đ ng c diezel. B m ệ ơ ồ ế ấ ồ ơ ộ ơ

g m có : bánh công tác (3) - bánh gu ng quay trong v (4) và n p (1). Trên bánh công ồ ắ ồ ỏ

tác ng i ta phay các rãnh h ng kính. V và n p có làm rãnh xoáy thông v i c a hút ườ ướ ớ ử ắ ỏ

(11) và c a thoát (7). Khi bánh công tác quay, n c vào các rãnh và d ử ướ ướ ủ i tác d ng c a ụ

n trong ra ngoài và quay theo các cánh l c li tâm, các ph n t ự ầ ử ướ c chuy n đ ng t ể ộ ừ

ủ (10) r i theo rãnh xo n c trên v b m đi qua c a thoát (7) vào h th ng làm mát c a ệ ố ắ ố ỏ ơ ử ồ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 34

đ ng c . ơ ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Lo i b m gu ng c a đ ng c diezel 20 mã l c đ c dùng đ cung c p n ủ ộ ạ ơ ự ượ ồ ơ ể ấ ướ c

cho h th ng làm mát h (n c sau khi qua đ ng c đ ệ ố ở ướ ơ ượ ộ ủ c th i ra ngoài ). C t áp c a ả ộ

ấ lo i b m gu ng cao h n c t áp c a b m ly tâm kho ng 3÷7 l n nh ng hi u su t ủ ơ ạ ơ ư ệ ả ầ ồ ơ ộ

th pấ η = 0,25 ÷ 0,45, trong khi đó b m li tâm ơ η = 0,65 ÷0,9. Tuy v y, so v i b m cánh ậ ớ ơ

3.3.3.K t c u qu t gió

ế ấ

hút thì hi u su t c a b m gu ng v n cao h n kho ng 2 l n. ồ ấ ủ ơ ệ ả ẫ ầ ơ

Trong h th ng làm mát b ng n c, két làm mát b ng không khí, qu t gió dùng ệ ố ằ ướ ằ ạ

đ tăng t c đ c a không khí qua két nh m nâng cao hi u qu làm mát. ể ố ộ ủ ệ ả ằ

Qu t gió dùng trong h th ng làm mát b ng n c th ệ ố ằ ạ ướ ườ ề ng là lo i qu t chi u ạ ạ

ạ tr c vì phù h p v i k t c u và b trí c a đ ng c . Trong đ ng c có th dùng qu t ủ ộ ớ ế ấ ụ ể ợ ơ ơ ố ộ

puly g n t c khí d n đ ng b ng dây đai n i t ơ ố ừ ằ ẫ ộ ắ ừ ụ ạ tr c khu u ho c có th dùng qu t ể ặ ỷ

d n đ ng b ng đi n tỳ theo m i đ ng c . ẫ ổ ộ ệ ằ ộ ơ

ng c a qu t: đó là năng su t (l u l Có hai ch tiêu đ đánh giá ch t l ể ấ ượ ỉ ủ ạ ấ ư ượ ng

gió) c a qu t và công su t tiêu t n cho d n đ ng qu t. Ð i v i m t két n ố ớ ủ ẫ ạ ấ ạ ộ ộ ố ướ ụ c c

ộ th , năng su t th hi n b ng t c đ gió qua két làm mát. Hai ch tiêu trên ph thu c ố ộ ể ệ ụ ể ấ ằ ỉ

khác nhau: s vòng quay c a qu t, kích th c cánh, góc nghiêng vào nhi u y u t ề ế ố ủ ạ ố ướ

ng quan gi a qu t và két n c. c a cánh và v trí t ủ ị ươ ữ ạ ướ

Tăng góc nghiêng c a cánh và tăng s vòng quay c a qu t đ u làm cho công ố ạ ề ủ ủ

ng góc nghiêng t su t d n đ ng qu t tăng lên. Thông th ạ ấ ẫ ộ ườ ố ẳ t nh t đ i v i qu t ph ng ấ ố ớ ạ

0. Tăng góc nghiêng và tăng chi u r ng cánh qu t ạ

là 40 ÷ 450 và v i qu t cánh l i là 38 ạ ớ ồ ề ộ

có làm cho l u l ng tăng nh ng công su t d n đ ng qu t tăng mãnh li ư ượ ấ ẫ ư ạ ộ ệ ố t, vì v y đ i ậ

v i đ ng c ô tô máy kéo đ ớ ộ ơ ườ ng kính qu t không v ạ ượ ề ộ t quá 0,65m và chi u r ng

không v t quá 70mm. ượ

Kho ng cách t ch c dòng khí làm mát ả ừ qu t đ n két ph thu c vào vi c t ụ ạ ế ệ ổ ộ ứ

i n p xe. Khi có l p các b n h ng dòng khí thì kho ng cách đó ti p các b ph n d ộ ậ ướ ắ ả ướ ế ắ ả

cho phép đ n 80 - 100mm. N u không thì không nên v t quá 10 ÷ 15mm. S cánh ế ế ượ ố

tăng làm năng su t tăng theo nh ng không nên v t quá 8 cánh. ư ấ ượ

Cánh qu t đ c d p b ng thép t m có chi u dày 1,2 ÷ 1,6mm r i b t ch t vào ạ ượ ậ ồ ắ ề ấ ằ ặ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 35

may , tr c khi l p ph i cân b ng. Lo i cánh qu t ch t o b ng v t li u polyme thì ơ ướ ậ ệ ế ạ ằ ạ ạ ằ ắ ả

Đ án t ồ

t nghi p ệ

0. Qu t đ

không c n cân b ng. Ð gi m ti ng n lo i qu t cánh đ ể ả ế ạ ạ ầ ằ ồ ượ ữ c ch t o theo hình ch X ế ạ

c d n đ ng b ng đai truy n hình thang, v i góc gi a hai cánh là 70 ÷ 110 ớ ữ ạ ượ ẫ ề ằ ộ

t quá 30 ÷ 35 m/s. Trên m t s đ ng c qu t đ t c đ c a đai truy n không v ố ộ ủ ề ượ ộ ố ộ ạ ượ c ơ

ạ ằ d n đ ng b ng xích, còn d n đ ng bánh răng thì ít g p. T s truy n đ ng qu t n m ẫ ỷ ố ề ặ ằ ẫ ộ ộ ộ

c hình trong kho ng 1,0 ÷ 1 ả ,3. Ngoài ra còn có b ph n áo làm mát. Áo làm mát đ ậ ộ ượ

thành b i khoang tr ng n m gi a thành ngoài n p máy v i thành bu ng đ t. Ð c bi ữ ặ ắ ằ ở ố ồ ố ớ ệ t

3.3.4.Van h ng nhi

t ệ

nh ng ch b trí đ ng x thì c n đ c tăng c ng làm mát. ở ữ ỗ ố ườ ầ ượ ả ườ

Van h ng nhi t ho t đ ng tùy theo nhi ằ ệ ạ ộ ệ ộ t đ dùng đ đi u ch nh nhi ể ề ỉ ệ ộ t đ

c làm mát b ng cách đi u khi n n c làm mát đi t đ ng c đ n két làm mát. n ướ ể ề ằ ướ ừ ộ ơ ế

c l p trên đ ng n Van h ng nhi ằ ệ đ t ượ ắ ườ ướ c gi a n p xilanh v i bình làm mát. Van ớ ữ ắ

c làm mát. Khi đ ng c còn l nh van h ng nhi ằ ệ t đóng hay m tùy theo nhi ở t đ n ệ ộ ướ ạ ộ ơ

t đóng. Khi đ ng c nóng lên van h ng nhi t m , đi u đó cho phép hay h ng nhi ằ ệ ằ ơ ộ ệ ề ở

không cho phép n c làm mát đi qua két. ướ

B ng cách đóng đ ng n i két khi đ ng c l nh, đ ng c s m lên ằ ườ c d n t ướ ẫ ớ ơ ẽ ấ ơ ạ ộ ộ

nhanh chóng khi nhi t đ c a đ ng c v n đ c gi ệ ộ ủ ộ ơ ẫ ượ l ữ ạ i trong đ ng c thay vì ra két ơ ộ

ả làm mát, nh đó rút ng n th i gian hâm nóng đ ng c , tiêu hao ít nhiên li u và gi m ệ ắ ờ ờ ơ ộ

đ ng khí x . Sau khi hâm nóng, van h ng nhi t gi c l ượ ượ ằ ả ệ ữ cho đ ng c làm vi c ơ ệ ở ộ

nhi ng h p không có van h ng nhi t. Nhi t đ làm vi c càng ệ ộ t đ cao h n so v i tr ơ ớ ườ ằ ợ ệ ệ ộ ệ

cao s c i thi n hi u qu c a đ ng c và gi m đ c khí x . Van h ng nhi t dùng ả ủ ộ ẽ ả ệ ệ ả ơ ượ ằ ả ệ

trên h th ng làm mát b ng n c chia làm hai lo i: lo i dùng ch t l ng làm ch t giãn ệ ố ằ ướ ấ ỏ ạ ấ ạ

n và lo i dùng ch t r n làm ch t giãn n . ở ấ ắ ở ạ ấ

Van h ng nhi t ki u h p x p): ằ ệ t dùng ch t l ng làm ch t giãn n (van h ng nhi ấ ấ ỏ ằ ở ệ ộ ế ể

i nhi Van h ng nhi ằ ệ t có tác d ng giúp cho đ ng c nhanh chóng đ t t ộ ạ ớ ụ ơ ệ ộ t đ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 36

quy đ nh trong tr ị ườ ng h p đ ng c m i kh i đ ng. ơ ớ ở ộ ộ ợ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

VAN HÀÒNG NHIÃÛT KIÃØU HÄÜP XÃÚP

2

7 6 5

4

1

3

b)

a)

VAN HÀÒNG NHIÃÛT KIÃØU BÄÜT GIAÎN NÅÍ

12

13

11

14

10

15

9

8

d)

c)

a,c - ÅÍ tæ thãú âoïng b,d - ÅÍ tæ thãú måí

Hình 3.16. K t c u các lo i van h ng nhi ế ấ ạ ằ t ệ

t v b m; 2,13- Đ ng n c n i t i két làm mát; 3- Đ ng n 1- Đ ng n ườ ướ ố ắ ề ơ ườ c t ướ ớ ườ ướ c

nóng t ớ i van; 4- H p x p; 5- Giá treo; 6- Tr c van; 7,12- N p van; 8- B u ch a; 9- ụ ộ ế ứ ắ ầ

Xêrêirin; 10- Màng; 11. Lò xo h i v ; 14- Thân van; 15- ng d n h ồ ị ẫ ướ . ng Ố

t ki u h p x p (hình: Van h ng nhi ằ ệ ể ế ộ ấ 3.16b) g m có h p x p ch a m t ch t ứ ế ồ ộ ộ

0C, van h ng nhi

i c a b u b t ch t vào tr c (6) van h ng nhi t. Khi nhi l ng d ỏ ễ bay h i. Ph n d ơ ầ ướ ủ ầ ụ ắ ặ ằ ệ ệ t

t đóng l đ làm mát th p h n 80 ộ ấ ơ ằ ệ ạ ộ ấ ỏ i (hình 3.16a) và toàn b ch t l ng

đi qua ng (1) ( ng hai ngã) đ tr v b m n ể ở ề ơ ố ố ướ c, áp su t trong h p x p tăng lên, làm ộ ế ấ

ủ cho h p (7) giãn dài ra và nâng van (4) lên. N c nóng đi qua ng 3 vào bình trên c a ướ ộ ố

0C.

t. Van 4 m r ng hoàn toàn nhi t đ 91 b t n nhi ộ ả ệ ở ộ ở ệ ộ

t dùng ch t r n làm ch t giãn: Van h ng nhi ằ ệ ấ ắ ấ

hình 3.16c có b u (7) ch a đ y xêrêzin - l y t đ y kín Ở ứ ầ ấ ừ ầ d u m (8) và ỏ ầ ậ

0C, xêrêzin nóng ch y và giãn n đ y màng (10),

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 37

t đ 70 nhi b ngằ màng cao su (9). Ở ệ ộ ở ẩ ả

Đ án t ồ

t nghi p ệ

c ch n (12) và thanh chuy n đ ng lên phía trên. Lúc này van m ra và n ữ ặ ể ộ ở ướ ắ ầ c b t đ u

ch y tu n hoàn qua b t n nhi t (hình 3.16c). ộ ả ả ầ ệ

Khi nhi t đ gi m xu ng, xêrêzin đ ng đ c l ệ ộ ả ặ ạ ố ộ i và gi m b t th tích. ớ ể ả D i tác ướ

d ng c a lò xo h i v (11), van đóng l ồ ị ụ ủ ạ i và màng (10) h xu ng (hình 3.16c) ạ ố

t dùng Van h ng nhi ằ ệ t ki u lò xo xo n: s đ k t c u c a lo i van h ng nhi ơ ồ ế ấ ủ ể ằ ạ ắ ệ

ợ lò xo bimêtan g m hai thanh kim lo i có h s giãn n dài khác nhau. D i thép h p ệ ố ạ ả ồ ở

-6, d i đ ng có h s n 20.10

-6. Van h ng nhi ằ

kim inva có h s n dài 1,5.10 t dùng ệ ố ở ệ ố ở ả ồ ệ

3.4. H TH NG LÀM MÁT Đ NG C B NG KHÔNG KHÍ (GIÓ).

Ệ Ố

Ơ Ằ

lò xo bimêtan làm vi c r t t t nh ng đ t ti n. ệ ấ ố ắ ề ư

Nh ng năm g n đây đ ng v quan đi m mài mòn xi lanh, ng ữ ứ ề ể ầ ườ ấ i ta nh n th y ậ

c. H h th ng làm mát b ng không khí u vi ằ ệ ố ư ệ ơ t h n h n đ ng c làm mát b ng n ơ ẳ ằ ộ ướ ệ

th ng làm mát b ng không khí có c u t o đ n gi n h n so v i h th ng làm mát ớ ệ ố ấ ạ ả ằ ố ơ ơ

c nguy c n c trong h th ng b đóng băng. Vì b ng n ằ ướ c, đ ng th i nó tránh đ ờ ồ ượ ơ ướ ệ ố ị

ấ ớ v y, nhi u hãng đã s n xu t các đ ng c làm mát b ng không khí có công su t l n ậ ề ằ ấ ả ộ ơ

200 mã l c đ n 1500 mã l c) nh hãng dùng trên ô tô và c trên tàu th y (c t ả ỡ ừ ủ ư ự ự ế

3.4.1. Các ph

ng án làm mát b ng không khí

.

ươ

Hon Đa (Nh t), Tatra (Ti p)... Chevrole (M ), Komátsu, ỹ ệ ậ

H th ng làm mát b ng không khí chia làm hai lo i: làm mát b ng không khí ệ ố ạ ằ ằ

ki u t nhiên và ki u làm mát theo ki u c ể ự ể ể ưỡ ặ ng b c (dùng qu t gió). Tùy vào đ c ứ ạ

át b ng không khí ki u t

nhiên:

3.4.1.1. H th ng làm m ệ ố

ể ự

đi m c a t ng lo i đ ng c mà trang b h th ng làm mát h p lý. ị ệ ố ạ ộ ủ ừ ể ơ ợ

H th ng làm mát ki u t ệ ố ể ự nhiên có u đi m là r t đ n gi n. Nó ch g m các ấ ơ ỉ ồ ư ể ả

t b trí trên n p xi lanh và thân máy. Các phi n m t trên n p xi lanh phi n t n nhi ế ả ệ ố ế ở ặ ắ ắ

bao gi cũng b trí d c theo h ng di chuy n c a xe, các phi n làm mát thân ờ ố ọ ướ ủ ế ể ở

th ườ ng b trí th ng góc v i đ ẳ ớ ườ ố ng tâm xilanh. Đ i đa s đ ng c mô tô và xe máy ố ộ ạ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 38

b trí h th ng làm mát theo ki u này. Tuy v y, m t vài lo i xe máy đ t đ ng c ố ặ ộ ệ ố ể ạ ậ ộ ơ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

i b trí phi n t n nhi t trên thân máy d c theo đ ng tâm xilanh đ gió n m ngang l ằ ạ ố ế ả ệ ọ ườ ể

lùa qua khe gi a các phi n t n nhi t. ế ả ữ ệ

H th ng làm mát ki u t nhiên l i d ng nhi t c a xe ch y trên đ ệ ố ể ự ợ ụ ệ ủ ạ ườ ể ấ ng đ l y

làm mát các phi n t n nhi t. Vì v y, khi xe ch n ng, leo d c, ch y ch m...th ế ả ệ ở ặ ậ ạ ậ ố ườ ng

đ ng c b quá nóng do làm mát kém. Đ kh c ph c nh ộ ơ ị ụ ể ắ ượ c đi m c a h th ng làm ủ ệ ố ể

3.4.1.2. H th ng làm mát không khí ki u c

ng b c.

ệ ố

ể ưỡ

mát t nhiên ng ng án làm mát b ng không khí ki u c ng b c. ự ườ i ta đ a ra ph ư ươ ể ưỡ ằ ứ

Ki u h th ng làm mát không khí c ệ ố ể ưỡ ả ng b c có u đi m l n là đ m b o ể ứ ư ả ớ

ngườ đ làm mát c a đ ng c , không ph thu c vào t c đ di chuy n c a xe dù xe c ụ ủ ộ ể ủ ố ộ ơ ộ ộ

t. Nh đ ng m t ch , v n đ m b o làm mát t ứ ỗ ẫ ả ả ộ ố ượ ể c đi m c a h th ng làm mát ki u ủ ệ ố ể

ng b c là có k t c u thân máy và n p xilanh ph c t p, r t khó ch t o vì do cách c ưỡ ứ ạ ế ấ ế ạ ứ ấ ắ

t và hình d ng các phi n t n nhi t. b trí các phi n t n nhi ố ế ả ệ ế ả ạ ệ

Hi u qu làm mát ph thu c vào r t nhi u v hình d ng ng và cách ạ , s l ố ượ ụ ề ề ệ ấ ả ộ

t trên thân máy và n p xilanh. b trí các phi n t n nhi ố ế ả ệ ắ

S đ , nguyên lý làm vi c c a h th ng làm mát b ng không khí ki u c ệ ủ ệ ố ơ ồ ể ằ ưỡ ng

3

4

5

2

1

b c nh sau: ư ứ

Hình 3.17. H th ng làm mát b ng không khí ệ ố ằ

1- Xilanh; 2- Qu t; 3-N p xilanh; 4- Cái ch p; 5- Cánh t n nhi ụ ả ắ ạ t ệ

ế H th ng làm mát b ng gió (hình3.17) bao g m ba b ph n ch y u, các phi n ệ ố ủ ế ậ ằ ồ ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 39

t n nhi ả ệ ậ t trên thân máy và n p xi lanh, qu t gió và b n d n gió. Nh ng b ph n ư ạ ả ẫ ắ ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ng gió c n thi quan tr ng là qu t gió, cung c p l ạ ấ ượ ọ ầ ế ộ t, có t c đ cao đ làm mát đ ng ố ộ ể

c d n đ ng t tr c khu u cung c p v i l u l ng l n làm mát c . Qu t gió 2 đ ạ ơ ượ ẫ ộ ừ ụ ớ ư ượ ấ ỷ ớ

đ ng c . Đ rút ng n quá trình quá đ t ắ ộ ộ ừ ạ ạ tr ng thái ngu i khi kh i đ ng đ n tr ng ở ộ ể ế ơ ộ

3.4.2. Đ c đi m k t c u các b ph n trong h th ng làm mát b ng không khí

ệ ố

ế ấ

3.4.2.1.B n h

ng dòng gió

ả ướ

thái nhi t n đ nh, qu t gió trang b li h p đi n t ho c th y l c. ệ ổ ệ ừ ạ ợ ị ị ủ ự ặ

B n h ả ướ ng gió có nhi m v đ m b o phân b l ụ ả ố ượ ệ ả ng gió h p lý và h ợ ướ ng

dòng gió đó (không khí) đi sát các b m t t n nhi t. Đánh giá ch t l ng b n h ề ặ ả ệ ấ ượ ả ướ ng

gió b ng hai ch tiêu sau đây: M c đ đ ng đ u c a nhi ứ ộ ồ ề ủ ằ ỉ ệ ộ ủ t đ c a các v trí khác nhau ị

ng gió trên thân và n p xi lanh. S c c n khí đ ng c a dòng khí l u đ ng theo b n h ộ ư ộ ứ ả ả ướ ủ ắ

(t c là t n th t công su t cho qu t gió). ứ ạ ấ ấ ổ

ng gió (hình 3.1 8) đ B n h ả ướ ượ ặ c d p b ng tôn dày 0,8÷1(mm) c đ nh ch t ố ị ậ ằ

trên thân máy b ng bu lông ho c vít. Do đ c thù c a đ ng c làm mát b ng không khí ặ ủ ộ ằ ặ ắ ơ

đ ng c có nhi u ki u khác nhau. ề ộ ể ơ

Hình 3.18. H th ng làm mát b ng gió c a đ ng c 4 xylanh dùng qu t h ng tr c. ủ ộ ệ ố ạ ướ ằ ơ ụ

1- Qu t gió; 2- Cán ạ h t n nhi ả ệ t ; 3-T m h ấ ướ ng gió; 4- V ; 5-Đ ng thoát không khí. ườ ỏ

Nh có b n d n gió nên dòng không khí đ c phân chia đ u cho các xilanh, ả ẫ ờ ượ ề

khi n cho nhi t đ các xilanh t ế ệ ộ ươ ng đ i đ ng đ u. H n n a do khi có b n d n gió, ữ ố ồ ề ẫ ả ơ

dòng không khí đi sát m t đ nh c a các phi n t n nhi ặ ỉ ế ả ủ ệ ệ t vì v y có th nâng cao hi u ể ậ

su t truy n nhi t. Ngoài ra nh có b n d n gió, ta có th b trí u tiên cho dòng ề ấ ệ ể ố ư ẫ ả ờ

không khí đ n làm mát các vùng l n nh t nh xupáp th i, bu ng cháy. ớ ư ế ả ấ ồ

Theo s đ hình (3. 19.a), thì ph n không khí đi sát trên m t ph n l n c a chu vi ơ ồ ầ ớ ủ ầ ộ

thành xilanh. phía gió vào các phi n t n nhi c làm mát t Ở ế ả t đ ệ ượ ố ơ t h n, vì v y gây ra ậ

ng làm mát không đ u. Đ chênh hi n t ệ ượ ề ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 40

t đ trên thành l ch nhi ệ ệ ộ xilanh theo chu vi đ nế

Đ án t ồ

t nghi p ệ

51 0 C. S đ n y có đ c đi m là nhi ơ ồ ầ ể ặ ệ ộ ộ t đ không khí làm mát cao và s c c n khí đ ng ứ ả

l n.ớ

ủ ộ Hình 3.19.S đ phân b dòng không khí làm mát n p xi lanh và thân máy c a đ ng ơ ồ ắ ố

c làm mát b ng gió. ơ ằ

a và b- C a gió vào r ng h n c a ra c- C a gió vào h p, b n h ng gió gây góc ơ ử ả ướ ử ử ẹ ộ

t o xoáy cho lu ng gió; d-B trí c a gió ra trong đ ng c nhi u xi lanh; e-Làm mát ạ ử ề ồ ố ơ ộ

n p xilanh. ắ

D ng b n h ng dòng gió đ c dùng ph bi n nh t trên hình (3. ạ ả ướ ượ ổ ế ấ 19.b). Lo iạ

này th t không l n l m. Đ chênh ườ ng dùng cho các đ ng c có các phi n t n nhi ơ ế ả ộ ệ ớ ắ ộ

0 C, s c c n khí đ ng h c nh

t đ trong phi n t n nhi t không v t quá 23 l ch nhi ệ ệ ộ ế ả ệ ượ ứ ả ộ ọ ỏ

h n 15÷20% so v i ki u hình (3.19.a). ớ ơ ể

B trí b n h ng dòng gió theo s đ (3.19.c) thì dòng không khí làm mát đi ả ố ướ ơ ồ

vào c a gió h p r i phân đ u các phi n t n nhi t. Khi va đ p vào thành xilanh, dòng ẹ ồ ế ả ử ề ệ ậ

t, t n nhi t m t cách d khí t o thành các xoáy t o đi u ki n cho các phi n t n nhi ề ế ả ệ ạ ạ ệ ả ệ ộ ễ

dàng h n. Dù v y n u tr ng thái nhi t c a các xilanh nh nhau thì l ng không khí ế ậ ạ ơ ệ ủ ư ượ

t so v i s đ trên hình (3.19.a) s gi m đ c n thi ầ ế ớ ơ ồ ẽ ả ượ ờ ứ ả c 40% và đ ng th i s c c n ồ

0 C.

gi m kho ng 25%. Đ chênh l ch nhi t đ trong thành xilanh không v t quá 25 ệ ả ả ộ ệ ộ ượ

Các b n d n gió có k t c u ph c t p đ t ứ ạ ế ấ ể ổ ứ ế ch c lu ng gió làm mát phân b đ u đ n ố ề ả ẫ ồ

các xilanh gi i thi u trên hình (3.19.d). ớ ệ

Trong đ ng c có nhi u xilanh b trí ngu n gió làm mát sao cho nhi t đ c a xi ề ộ ơ ố ồ ệ ộ ủ

ng gió, v trí lanh ít chênh l ch nhau là m t vi c r t khó. Vì v y k t c u c a b n h ệ ấ ế ấ ủ ả ướ ệ ậ ộ ị

ng tr c ti p đ n t ng nhi c a c a gió vào và c a ra h t s c quan tr ng, nó nh h ủ ử ế ứ ử ả ọ ưở ự ế ế ừ ệ t

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 41

đ c a các xi lanh. ộ ủ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

3.4.2.2.Qu t gió. ạ

Quaût gioï ly tám

Quaût gioï hæåïng truûc

Hinh 3.20. S đ các ph ng án d n đ ng và k t c u qu t gió. ơ ồ ươ ế ấ ẫ ạ ộ

1- Cánh qu t; 2-Bulông; 3- Bánh đai d n đ ng c c u ph ; 4- Vòng bít; 5- bi; 6- ẫ ạ ộ ơ ấ ụ Ổ

Bánh răng; 7- Tr c; 8-B u qu t; 9-N p đ u tr c; 10- Tr c c a qu t gió; 11-Bánh ầ ụ ủ ụ ụ ắ ạ ạ ầ

đai truy n; 12- Tang tr ng có cánh. ề ố

ặ Qu t gió dùng trên đ ng c làm mát b ng không khí có th là qu t li tâm ho c ằ ể ạ ạ ộ ơ

có th là qu t h ng tr c, nh ng thông d ng nh t là qu t h ng tr c. ạ ướ ể ạ ướ ư ụ ụ ấ ụ

Qu t gió cung c p l u l ng gió c n thi ấ ư ượ ạ ầ ế ộ t và có t c đ cao đ làm mát đ ng ố ộ ể

đ ng c qu t gió th ng dùng đ làm mát là qu t ly tâm, có c u t o bao ngoài c . ơ Ở ộ ạ ơ ườ ấ ạ ể ạ

cánh qu t là v , tr c qu t đ c quay trên hai bi. V và cánh qu t gió th ng đ ỏ ụ ạ ượ ạ ổ ạ ỏ ườ ượ c

ch t o b ng nhôm, đ ằ ế ạ c l p ượ ắ ở ớ bên ph i đ ng c , phía trên c a v qu t g n v i ả ộ ạ ắ ủ ỏ ơ

i g n v i cácte. Không khí làm mát đ c th i do qu t gió n p xilanh, còn phía d ắ ướ ắ ớ ượ ạ ổ

c đ ng c th i vào phi n t n nhi t ho c đ c hút qua phi n t n nhi đ t phía tr ặ ướ ế ả ơ ổ ộ ệ ặ ượ ế ả ệ t

phía bánh đà. b i qu t đ t ạ ở ặ ở

Khi l u l ng khí tiêu hao nh nhau thì s c c n khí đ ng c a dòng khí khi ư ượ ứ ả ủ ư ộ

dùng qu t hút cao h n 12÷23% và công su t t n th t cho làm mát trong tr ấ ổ ấ ạ ơ ườ ợ ng h p

0 C. Các ki u bể

này cũng tăng lên 15÷32% . Đ chênh l ch nhi t đ tăng kho ng 4÷6 ệ ộ ệ ộ ả ố

trí qu t gió c a đ ng c m t hàng xilanh gi ủ ộ ơ ộ ạ ớ ủ i thi u trên hình 3.21 và ki u b trí c a ệ ể ố

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 42

đ ng c ch V trên hình 3.22. ộ ơ ữ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Hình 3.21.Các ph ng gió và d n đ ng qu t gió trên đ ng c ươ ng án b trí b n h ố ả ướ ẫ ạ ộ ộ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 43

m t hàng xilanh. ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Hình 3.22. B trí qu t gió và b n d n gió trong đ ng c làm mát b ng gió, xi lanh b ằ ẫ ạ ả ố ơ ộ ố

trí theo hình ch V.ữ

Qu t gió c a đ ng c m t hàng xilanh cũng nh đ ng c b trí theo hình ch ủ ộ ơ ộ ư ộ ơ ố ạ ữ

V đ ượ ẫ ộ c d n đ ng b ng nhi u cách: b ng bánh răng, xích, đai truy n ho c d n đ ng ặ ẫ ề ề ằ ằ ộ

tr c ti p b ng đuôi tr c khu u ự ế ỷ ở ụ ằ hình 3.22. D n đ ng qu t gió theo hai cách đ u t ạ ầ ố t ẫ ộ

t nh khi dùng đai truy n dùng bánh răng và h n so v i cách th ba vì không b tr ứ ơ ị ượ ớ ư ề

xích có b mòn, rão. H n n a do t ơ ữ ị ỷ ố ổ s truy n gi a tr c khu u và tr c qu t không đ i, ỷ ụ ữ ụ ề ạ

ỷ nên t c đ c a qu t gió thay đ i đúng theo s thay đ i c a s vòng quay truc khu u. ổ ủ ố ố ộ ủ ự ạ ổ

D n đ ng qu t gió b ng bánh răng th ng đ c dùng trong đ ng c có s xilanh ít ẫ ằ ạ ộ ườ ượ ố ơ ộ

, nãúu ng kính xi lanh nh h n 120mm h n 4 và đ ơ ườ ỏ ơ . D n đ ng qu t gió b ng xích ạ ằ ẫ ộ

dùng lo i xích đ c bi t (xích răng) thì có th gi m đ ạ ặ ệ ể ả ượ ộ c ti ng n so v i d n đ ng ớ ẫ ế ồ

b ng xích răng. Nh ng do sau m t th i gian làm vi c, xích b mòn rão, ta dùng bánh ằ ư ệ ờ ộ ị

căng xích, tuy nhiên, ph n l n các đ ng c làm mát b ng gió th ầ ớ ằ ộ ơ ườ ạ ng d n đ ng qu t ộ ẫ

gió b ng đai truy n. Ph ề ằ ươ ng án này d n đ ng r t đ n gi n, êm và cũng t ấ ơ ẫ ả ộ ươ ố ng đ i

ng chóng b b n. Nh ng khi dùng đai truy n đ d n đ ng qu t gió, đai truy n th ề ể ẫ ư ề ề ạ ộ ườ ị

rão gây nên hi n t ng tr ng đ n s vòng quay c a qu t. Vì v y khi ệ ượ ượ t đai nh h ả ưở ế ố ủ ạ ậ

dùng đai truy n đ d n đ ng qu t gió, bao gi ể ẫ ề ạ ộ ờ ể ả cũng ph i dùng bánh căng đai đ đ m ả

b o đ căng nh t đ nh c a đai truy n. Đ i v i nh ng đ ng c làm mát b ng không ả ố ớ ấ ị ữ ủ ề ằ ộ ộ ơ

ng đ c d n đ ng tr c ti p b ng đuôi khí có s xilanh ít h n hai thì qu t gió th ơ ạ ố ườ ượ ự ế ằ ẫ ộ

3.4.2.3. Gân t n nhi

t c a xi lanh và n p xi lanh.

ệ ủ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 44

tr c khu u. ụ ỷ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Khi thi t k hình dáng và kích th c các gân t n nhi t th ng gi ế ế ướ ả ệ ườ ả i quy t hai ế

t nh ng t n th t khí đ ng bé. V n đ th v n đ mâu thu n v i nhau: t n nhi ấ ề ẫ ả ớ t t ệ ố ề ứ ư ấ ấ ổ ộ

nh t đòi h i ph i có b m t gân, chi u dày gân và s l ng gân l n. Nh ng v n đ ề ặ ố ựơ ề ấ ả ỏ ư ấ ớ ề

th hai thì ng i. B m t gân t n nhi ứ c l ượ ạ ề ặ ả ệ t, trên lý thuy t truy n nhi ế ề ệ t có th có các ể

d ng nh trên hình 3.23. ạ ư

Hình 3.23.Các d ng b m t gân t n nhi t c a đ ng c làm mát b ng gió. ề ặ ả ạ ệ ủ ộ ằ ơ

a- D ng b m t parabol lõm; b- D ng tam giác; c- D ng hình thang; d- D ng hình ề ặ ạ ạ ạ ạ

ch nh t ậ ữ

V m t truy n nhi t t c a gân parabol là t ề ặ ề ệ mà nói hi u qu truy n nhi ề ệ ả ệ ủ ố t nh t, vì ấ

nó có gradien nhi t theo chi u cao h là không đ i. Hi u qu đó s gi m d n theo th ệ ẽ ả ệ ề ầ ả ổ ứ

các b m t: tam giác, hình thang và hình ch nh t. t ự ữ ậ ề ặ

Trên th c t ch t o thì ng ì ta thay th b m t ch t o parabol đó b ng b ự ế ế ạ ườ ế ề ặ ế ạ ằ ề

3.5. SO SÁNH U KHUY T ĐI M C A KI U LÀM MÁT B NG N

Ư

ƯỚ C

Ể VÀ KI U LÀM MÁT B NG KHÔNG KHÍ.

Ế Ằ

ng c a d ng tam giác. m tặ t o ra b i các cung tròn, còn d ng hình thang là bi n t ế ướ ạ ạ ở ủ ạ

Khi thi t k b t kỳ h th ng làm mát ki u nào, c n ph i đ m b o nh ng yêu ế ế ấ ả ả ệ ố ữ ể ầ ả

c u ầ k thu t sau đây: ậ ỹ

- B o đ m đ ng c làm vi c t t ệ ố ở ọ ậ m i ch đ và đi u ki n khí h u ế ộ ệ ề ả ả ộ ơ

ng xá (đ i v i đ ng c đ t trên xe). cũng nh đi u kiên đ ư ề ườ ố ớ ộ ơ ặ

- Tiêu hao công su t t ấ ươ ng đ i bé; ố

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 45

- K t c u c a h th ng làm mát ph i g n nh ; ẹ ế ấ ủ ệ ố ả ọ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ả ả - K t c u đ n gi n d ch t o và l p ráp s a ch a; v t li u ph i đ m ắ ễ ế ạ ậ ệ ế ấ ử ữ ả ơ

t nh ng r ti n. b o đi u ki n truy n nhi ệ ả ề ề t t ệ ố ẻ ề ư

Xu t phát t nh ng yêu c u k thu t ấ ừ ậ , ta nh n th y r ng đ ng c làm mát ấ ằ ữ ầ ậ ộ ơ ỹ

c so v i đ ng c làm b ng không khí có nh ng u đi m sau: b ng n ằ ướ ữ ư ớ ộ ể ằ ơ

- Hi u qu làm mát c a h th ng làm mát b ng n ệ ố ủ ệ ằ ả ướ c cao h n do đó ơ

tr ng thái nhi t c a các chi ti t c a đ ng c làm mát b ng n ạ ệ ủ ế ủ ộ ằ ơ ướ ế c th p. Vì v y, n u ậ ấ

các đi u ki n ph t ụ ả ệ ề i nh nhau thì đ i v i đ ng c xăng ph i gi m t s nén đ ơ ố ớ ộ ỉ ố ư ả ả ể

tránh hi n t ệ ượ ng kích n . ổ

- Đ dài thân đ ng c làm mát b ng n c ng n h n kho ng 10 ‚ 15%, ằ ộ ộ ơ ướ ắ ả ơ

tr ng l ọ ượ ng nh h n 8 ỏ ơ ‚ 10% so v i đ ng c làm mát b ng không khí. Đ c nh v y ư ậ ớ ộ ượ ằ ơ

ể ả là ta có th đúc các xilanh li n m t kh i nên kho ng cách gi a các xilanh có th gi m ữ ề ể ả ố ộ

đ n m c t ế ứ ố i thi u. ể

- Do gi m đ ả ượ ộ ữ c đ dài c a thân đ ng c nên có th tăng đ c ng v ng ộ ứ ủ ể ộ ơ

c a thân đ ng c , tr c khu u và tr c cam. ủ ơ ụ ụ ộ ỷ

- Khi làm vi c đ ng c làm mát b ng n ệ ộ ằ ơ ướ c có ti ng n nh h n. ồ ỏ ơ ế

ằ - T n th t công su t đ d n đ ng qu t gió c a đ ng c làm mát b ng ấ ể ẫ ủ ộ ạ ấ ổ ơ ộ

n ướ c nh h n đ ng c làm mát b ng gió. ơ ỏ ơ ằ ộ

Tuy v y, h th ng làm mát b ng n c cũng có nh ng nh c đi m sau đây: ệ ố ằ ậ ướ ữ ượ ể

- K t c u thân máy và n p xilanh r t ph c t p và r t khó ch t o. ứ ạ ế ấ ế ạ ấ ắ ấ

- Ph i dùng két n c t n nhi t b ng đ ng. K t c u c a két n c cũng ả ướ ả ệ ằ ế ấ ủ ồ ướ

r t ph c t p, khó ch t o và dùng v t li u quý nh đ ng. ấ ậ ệ ứ ạ ư ồ ế ạ

- D b rò r n c xu ng cácte nên có th nh h ễ ị ỉ ướ ể ả ố ưở ấ ng x u đ n ch t ế ấ

ng d u nh n i cácte. l ượ d ờ ở ướ ầ

c và két n - Khi tr i l nh có th b đóng băng trong áo n ể ị ờ ạ ướ ướ c có th làm ể

vùng có nhi t đ th p, th v h th ng làm mát. Vì v y khi đ ng c làm vi c ỡ ệ ố ệ ở ậ ơ ộ ệ ộ ấ ườ ng

ph i dùng h n h p n c có tr n glyxêrin hay glycôn đ h th p nhi ả ợ ỗ ướ ể ạ ấ ộ ệ ộ ặ t đ đông đ c

c làm mát. c a n ủ ướ

c b n ho c n - Ph i th ả ườ ng xuyên súc r a h th ng làm mát vì n ử ệ ố ướ ẩ ặ ướ c

t. c ng đóng c n làm gi m kh năng truy n nhi ả ứ ề ả ặ ệ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 46

- Không thu n l i khi s d ng vùng khan hi m n c. ậ ợ ử ụ ở ế ướ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Ệ Ố

Ơ CA498.

5. KH O SÁT H TH NG LÀM MÁT Đ NG C

c làm mát b i h Cũng nh các đ ng c khác đ t trên ôtô. Đ ng c CA498 đ ặ ư ộ ơ ơ ộ ượ ở ệ

th ng làm mát b ng n ằ ố c c ướ ưỡ ữ ư ng b c tu n hoàn kín m t vòng. B i vì nó có nh ng u ứ ầ ở ộ

4.1. S Đ , M C ĐÍCH, YÊU C U H TH NG LÀM MÁT.

Ơ Ồ Ụ

Ệ Ố

4.1.1. S đ h th ng làm mát:

ơ ồ ệ ố

0

T næåïc >80 ± 2 C

Van hàòng nhiãût

0

C 2 ± 0 8 < ïc

æå n T

Quaût gioï

Keït næåïc coï caïnh taín nhiãût

Âäüng cå

Båm næåïc

ng dài, nh t là nh ng vùng hi m ngu n n c. đi m r t thích h p cho các lo i xe đ ợ ể ấ ạ ườ ồ ướ ữ ế ấ

Khi m i kh i đ ng, n c làm mát c a đ ng có s n trong két đ c b m n ở ộ ớ ướ ủ ộ ẵ ượ ơ ướ c

hút qua ng hút c a b m r i đ c đ y vào khoang n c trong thân máy c a đ ng c ủ ơ ồ ượ ẩ ố ướ ủ ộ ơ

thông qua các đ ng l khoan s n trong thân máy. N c đ c phân chia đ làm mát ườ ỗ ướ ượ ẵ ể

thân máy đ u c b n xilanh, làm mát d u bôi tr n sau đó lên làm mát thân máy, r i t ề ả ố ồ ừ ầ ơ

c làm mát đ n van h ng nhi t. n ướ ế ằ ệ

N c làm mát do nh n nhi xilanh, n p máy và các c c u khác làm cho ướ ậ t t ệ ừ ơ ấ ắ

cướ < 80±20 C, van h ng nhi

nhi c tăng lên. N u nhi t đ c a n t đ c a n ệ ộ ủ ướ ế c t ệ ộ ủ ướ n ằ ệ t

c vào két làm mát mà n c theo đ t v ngay v n đóng ngăn không cho n ẫ ướ ướ ườ ng ng t ố ắ ề

tr c mi ng hút c a b m n c đ ti p t c đi vào đ ng c đ làm mát. Khi nhi ướ ủ ơ ệ ướ ể ế ụ ơ ể ộ ệ ộ t đ

cướ > 80±20C, van h ng nhi

t m cho phép n n c t ướ n ằ ệ ở ướ ầ c vào két đ làm mát, m t ph n ể ộ

nh n c cũng theo đ t đi vào c a hút c a b m n c. N c sau khi vào ỏ ướ ườ ng ng t ố ắ ủ ơ ử ướ ướ

két đ c làm mát, nhi t đ n c h xu ng, n c ch y xu ng bu ng phía d ượ ệ ộ ướ ạ ố ướ ả ồ ố ướ ủ i c a

Trang

ủ ệ ố

ế ụ ớ két làm mát và ti p t c chu kỳ làm mát c a h th ng. SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 47

Đ án t ồ

t nghi p ệ

4.1.2. M c đích c a h th ng làm mát:

ủ ệ ố

M c đích c a h th ng làm mát đ ng c là t n nhi t và duy trì ch đ nhi ệ ố ụ ủ ả ơ ộ ệ ế ộ ệ t

t c a đ ng c thích h p t c là không quá nóng nh ng cũng không quá c a các chi ti ủ ế ủ ộ ợ ứ ư ơ

ngu i đ đ m b o đ ng c ho t đ ng t m i đi u ki n làm vi c. N u quá nóng t ộ ể ả ạ ộ ả ơ ộ ố ở ọ ệ ề ế ệ

ng x u nh là gi m tu i th đ ng c , gi m công su t, d u bôi s gây ra các hi n t ẽ ệ ượ ọ ộ ư ấ ả ả ấ ầ ổ ơ

tr n b bi n ch t ..., còn n u quá ngu i cũng không t ế ị ế ấ ơ ộ ố ằ t, vì quá ngu i có nghĩa r ng ộ

c làm mát quá nhi u do đó t n th t nhi ng dùng đ đ ng c đ ộ ơ ượ ề ấ ổ ệ t nhi u, nhi ề t l ệ ượ ể

4.1.3. Yêu c u c a h th ng làm mát: ầ ủ ệ ố

sinh công ít d n đ n hi u su t c a đ ng c nh . ỏ ệ ấ ủ ộ ế ẫ ơ

Đ i v i đ ng c CA498 cũng nh các đ ng c l p trên xe ô tô t i khác thì h ố ớ ộ ơ ắ ư ơ ộ ả ệ

th ng làm mát ph i th a mãn các yêu c u sau: ỏ ầ ả ố

- Làm vi c êm d u, tiêu hao công su t cho làm mát bé. ệ ấ ị

t đ c a môi ch t làm mát t i c a ra van h ng nhi - B o đ m nhi ả ả ệ ộ ủ ấ ạ ử ằ t ệ ở ả kho ng

0C.

80±2 ‚ 95±30C và nhi t đ c a d u bôi tr n trong đ ng c kho ng 95 ÷ 115 ệ ộ ủ ầ ả ơ ơ ộ

- B o đ m đ ng c làm vi c t m i ch đ và m i đi u ki n khí h u cũng t ệ ố ở ọ ế ộ ề ệ ậ ả ả ộ ơ ọ

nh đi u ki n đ ng sá, k t c u nh g n, d b trí. ư ề ệ ườ ế ấ ễ ố ỏ ọ

4.2. CÁC B PH N VÀ MÔI CH T LÀM MÁT TRONG Đ NG C CA498

Ộ Ậ

Ơ

4.2.1. Két làm mát:

4.2.1.1. Công d ng và yêu c u: ụ

- Các chi ti t c a h th ng làm vi c tin c y. ế ủ ệ ố ệ ậ

Công d ng c a két kàm mát dùng đ h nhi t đ c a n c t ể ạ ủ ụ ệ ộ ủ ướ ừ ộ ằ đ ng c ra b ng ơ

t ra ngoài không khí qua thành ng n c và cánh t n nhi t, r i l cách t n nhi ả ệ ố ướ ả ệ ồ ạ ư i đ a

tr vào làm mát đ ng c . ơ ộ ở

c ph i h p th và t a nhi t nhanh t c là h s truy n nhi Yêu c u két n ầ ướ ả ấ ụ ỏ ệ ệ ố ứ ề ệ t

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 48

t l n. c a b ph n t n nhi ủ ộ ậ ả ệ ớ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

4.2.1.2. K t c u và nguyên lý làm vi c:

ế ấ

K t c u c a két làm mát đ ng c CA498 g m có bình ch a n c phía trên và ế ấ ủ ứ ướ ộ ơ ồ

bình ch a n c phía d i thông nhau qua các ng m ng b ng đ ng thau, có ti ứ ướ ướ ằ ỏ ồ ố ế ệ t di n

d t (gi ng hình ôvan), đ ẹ ố ượ ố ẳ c b trí sáu hàng song song nhau, các hàng có các c t th ng ộ

hàng v i nhau. Các ng này có cánh t n nhi ả ố ớ t ệ ở ả bên ngoài đ tăng kh năng t n ể ả

nhi t. Lo i ng này có u đi m là có s c c n không khí ít h n và di n tích t n nhi ệ ứ ả ạ ố ư ể ệ ả ơ ệ t

ằ l n h n kho ng 2 ÷ 3 l n so v i ng tròn . Tuy nhiên lo i ng này không b n b ng ớ ạ ố ớ ố ề ầ ả ơ

ng tròn và khó s a ch a. Đ ng ng t b m n c đi vào n m bình ch a n ố ườ ử ữ ố ừ ơ ướ ằ ở ứ ướ c

phía trên có đ ng kính là Ф= 40mm, đ khoang phía d i đi vào đ ng c ườ ườ ng ng ố ở ướ ộ ơ

6

5

7

4

3

8

2

1

là Ф= 35mm

Hình 4.1. Két c u két n c ấ ướ

t, 4- 1- ng n Ố ướ c ngu i đi vào làm mát đ ng c , 2- N c ngu i, 3- Gân t n nhi ơ ướ ả ộ ộ ộ ệ

ng t n nhi t, 5- Khoang n c trên, 6- N p két, 7- ng n c nóng t Ố ả ệ ướ Ố ắ ướ ừ ộ đ ng c ra két ơ

c đ t n nhi t, 8- Khoang n n ướ ể ả ệ ướ ướ . c d i

Nguyên lý làm vi c c a két: ệ ủ

Khi đ ng c làm vi c, nhi t đ sinh ra do quá trình cháy truy n ra môi tr ệ ộ ơ ệ ộ ề ườ ng

xung quanh, làm cho n ướ ự ủ ơ c làm mát trong đ ng c nóng d n lên. D i áp l c c a b m ướ ầ ơ ộ

c, n c nóng đ c đ y vào bình ch a n c phía trên c a két n n ướ ướ ượ ứ ướ ẩ ủ ướ c. N c nóng ướ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 49

ch y trong các ng, đ ng th i t a nhi t ra thành ng, nhi thành ng truy n ra ờ ỏ ả ồ ố ệ ố t t ệ ừ ề ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

cho các cánh t n nhi ng không khí, cánh t n nhi ả ệ t và truy n ra môi tr ề ườ ả ệ ụ t có tác d ng

tăng kh năng truy n nhi t. N c sau khi trao đ i nhi t v i môi tr ng, nhi ề ả ệ ướ ổ ệ ớ ườ ệ ộ t đ

đ c gi m xu ng. N c ngu i ch y theo đ ng ng c a két xu ng bình ch a ượ ướ ả ả ộ ố ườ ứ ở ủ ố ố

phía d i két làm mát, đi theo đ ng ng thoát đi vào làm mát đ ng c và các b ướ ườ ộ ơ ố ộ

4.2.2. N p két: ắ

4.2.2.1. Công d ng và yêu c u: ụ

ph n khác. ậ

Công d ng c a n p két là duy trì áp su t trong h th ng làm mát cao h n áp ủ ắ ệ ố ụ ấ ơ

su t không khí, nh m nâng nhi t đ sôi n ấ ằ ệ ộ ướ c cao h n bình th ơ ườ ộ ng. Cho phép đ ng

c làm mát. Ngoài c làm vi c v i nhi ơ ệ ớ ệ t cao h n mà không b sôi trào gây hao h t n ị ụ ướ ơ

4.2.2.2. K t c u và nguyên lý làm vi c:

ế ấ

1

4

2

3

6

10

9

7

5

12

8

(b)- Måí van naûp

11 (a)-Måí van xaí

ra n p két còn làm đ b t kín mi ng đ n c c a két làm mát. ể ị ổ ướ ủ ệ ắ

Hình 4.2: K t c u n p két n ế ấ ắ c ướ

c; 4- Thân c a van x h i n c; 5- 1- N p; 2- Vòng đàn h i; 3- Lò xo van x h i n ồ ả ơ ướ ắ ả ơ ướ ủ

L thoát h i; 6- Đĩa cao su c a van x ; 7- Đ m cao su c a van x ; 8- Mũ van không ủ ủ ệ ả ả ơ ỗ

khí; 9- Đ m van không khí; 10- Thân van hút không khí; 11- Lò xo van hút không khí; ệ

12- Thân n p két. ắ

N p két n c có c u t o nh sau: Trên n p két n c có m t van x h i n ắ ướ ấ ạ ư ắ ướ ả ơ ướ c ộ

(van áp su t) và m t van hút không khí (van chân không). Van x h i n c g m có lò ả ơ ướ ồ ấ ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 50

xo van (3) có xu h ướ ng ép ch t đĩa cao su c a van x (6) và đ m cao su (7) xu ng, ả ủ ệ ặ ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

thân c a van x có nhi m v đ nh h ụ ị ủ ệ ả ướ ồ ng cho lò xo (3). Van hút không khí bao g m:

mũ van (8), lò xo van hút không khí (11) có xu h ng đ y ch t vòng đ m (9) lên phía ướ ệ ẩ ặ

trên, lò xo hút không khí (11) đ c d n h c đ ng b i thân van hút không khí (10). ượ ượ ẫ ướ ở

Van x h i n c duy trì áp su t trong h th ng n đ nh ch đ nh t đ nh tùy ả ơ ướ ệ ố ấ ổ ị ở ế ộ ấ ị

thu c vào nhi t đ làm mát t ộ ệ ộ ố i đa quy đ nh c a đ ng c khi làm vi c, còn van hút ơ ủ ệ ộ ị

không khí đ m b o áp su t trong h th ng không th p h n nhi u so v i áp su t bên ệ ố ề ấ ấ ả ấ ả ơ ớ

ngoài khi đ ng c ngu i. Khi áp su t trong két n m ngoài gi ằ ấ ộ ộ ơ ớ ạ ộ i h n cho phép thì m t

trong hai van đ c m đ thoát b t h i n ượ ớ ơ ướ ở ể ấ c ra ngoài ho c hút khí vào. N u áp su t ế ặ

2 th ng áp l c do lò xo (3) t o ra

trong h th ng làm mát cao quá 0,15 ÷ 0,125 MN/m ệ ố ự ạ ắ

thì van x khí m đ thoát h i ra ngoài môi tr ng. N u áp su t trong h th ng làm ở ể ả ơ ườ ệ ố ế ấ

2 , do đó áp su t chân không ấ

mát nh h n áp su t khí tr i kho ng 0,095 ÷ 0,09 MN/m ỏ ơ ả ấ ờ

phía d i van hút không khí có xu h ng làm m van hút, áp su t chân không này ướ ướ ấ ở

ph i th ng đ ắ ả ượ c áp l c do lò xo (11) gây ra thì m i làm m van hút này, đ hút không ớ ự ể ở

khí vào.

Do đó, hai van này cũng có tác d ng h n ch s bay h i c a n c trong h ơ ủ ế ự ụ ạ ướ ệ

th ng làm mát nh m gi m s hao h t n ụ ướ ự ả ằ ố c làm mát. Vì v y, ki u làm mát c ậ ể ưỡ ng

c dùng r ng rãi trong các lo i đ ng c đ t trong b c tu n hoàn kín m t vòng đ ứ ầ ộ ượ ạ ộ ơ ố ộ

nh t là đ i v i ô tô máy kéo ch y trên đ ố ớ ạ ấ ườ ồ ng dài nh t là nh ng vùng hi m ngu n ữ ế ấ

4.2.3. B m n

c:

ơ

ướ

4.2.3.1. Công d ng và yêu c u: ụ

c.ướ n

Công d ng c a b m n c là hút n c ngu i t thùng d i c a két gi i nhi ủ ơ ụ ướ ướ ộ ừ ướ ủ ả ệ t

và đ y n c t i các m ch vào b ng n c trong đ ng c đ làm mát đ ng c .Trong ẩ ướ ớ ạ ọ ướ ơ ể ộ ộ ơ

c tu n hoàn cho h th ng làm đ ng c CA498, b m n ộ ơ ơ ướ c có nhi m v cung c p n ụ ấ ướ ệ ệ ố ầ

mát v i l u l ớ ư ượ ng và áp su t nh t đ nh. ấ ấ ị

Yêu c u c a b m n c ph i cung c p đ l u l ng cho vòng tu n hoàn và ủ ơ ầ ướ ủ ư ượ ả ấ ầ

c áp su t c t n c là 7,3m. Ngoài ra b m n đ m b o t o đ ả ả ạ ượ ấ ộ ướ ơ ướ ộ c ph i làm vi c m t ệ ả

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 51

cách n đ nh, k t c u g n nh phù h p v i t ng lo i đ ng c . ơ ế ấ ọ ợ ớ ừ ạ ộ ẹ ổ ị

Đ án t ồ

t nghi p ệ

4.2.3.2. K t c u và nguyên lý làm vi c:

ế ấ

c s d ng trong h th ng làm mát là ki u b m li tâm, t c đ Lo i b m đ ạ ơ ượ ử ụ ệ ố ể ố ơ ộ

quay đ nh m c là 3500 vòng/phút, l u l ng n c qua b m là 130 lít/phút. B m n ư ượ ứ ị ướ ơ ơ ướ c

đ c l p phía tr c đ ng c b i 5 bulông M8 và đ ượ ắ ướ ơ ở ộ ượ ỷ c d n đ ng b i tr c khu u ở ụ ẫ ộ

thông qua truy n đ ng đai. ề ộ

Trong thân b m ch a tr c b m (11), tr c này tỳ và quay trong thân b m (2). ụ ụ ứ ơ ơ ơ

M t đ u tr c đ c b t ch t v i puly (1). M t đ u kia c a tr c b m (11) l p bánh ộ ầ ụ ượ ụ ơ ộ ầ ặ ớ ủ ắ ắ

công tác (5) c a b m n c. Ph t làm kín (4) làm b ng cao su l p khít vào tr c ngăn ủ ơ ướ ụ ằ ắ ớ

2

1

3

4

5 6

B

BB

11

9

10

7

8

không cho n c rò r qua khe h d c tr c b m. ướ ụ ơ ở ọ ỉ

Hình 4.3: K t c u b m n ế ấ ơ ướ ộ c đ ng c CA498. ơ

ồ 1- Thân puly; 2- V b m; 3- Dây cua rua; 4- ng cao su; 5- Bánh công tác; 6- Bu ng ỏ ơ ố

xo n; 7- N p v b m; 8- Đ ng n c vào; 9- Roan bao kín; 10- Đai c b t puly; 11- ắ ỏ ơ ườ ắ ướ ố ắ

A

C

B

Tr c b m. ụ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 52

Hình 4.4: Nguyên lý ho t đ ng c a b m n c: ủ ơ ạ ộ ướ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Bánh công tác đ c g n trên tr c b m, khi đ ng c làm vi c tr c khu u quay ượ ắ ụ ơ ụ ệ ơ ộ ỷ

nh truy n đ ng đai d n đ n tr c b m quay. Tr c b m quay nên bánh công tác quay ụ ơ ụ ơ ề ế ẫ ộ ờ

và ngâm trong n c thì l ng n c n m trong rãnh gi a các cánh d ướ ượ ướ ằ ữ ướ ủ i tác d ng c a ụ

ng kính c a bánh công tác (5). l c ly tâm b văng ra không gian n m bên ngoài đ ự ằ ị ườ ủ

ớ Không gian x có d ng hình xo n c, chi u m c a hình xo n c cùng chi u v i ề ắ ố ắ ố ở ủ ề ả ạ

chi u quay c a b m. Khi n c ra t i không gian x t c đ dòng n c gi m d n làm ủ ơ ề ướ ớ ả ố ộ ướ ầ ả

cho áp su t dòng ch y tăng d n. Khu v c t ả ự ạ ầ i đ u (B) n i v i c a phân ph i n ố ớ ử ố ướ c ầ ấ

vào thân máy có áp su t l n nh t. Khi n ấ ớ ấ ướ ầ c trong rãnh b văng ra xa tâm quay thì ph n ị

i khu v c (C) t o ra chân không (áp su t hút) hút n mi ng hút g n tâm quay t ầ ạ ự ấ ạ c t ướ ừ ệ

(A), n i thông v i khoang d i c a két n c và v i không gian đ ng ng n i t ớ ố ướ ủ ướ ớ ườ ố ắ t ố

4.2.4. Van h ng nhi

t.

4.2.4.1. Công d ng và yêu c u: ụ

t (d n n đ ng c ra khi máy ngu i). c t c a van h ng nhi ủ ằ ệ ẫ ướ ừ ộ ộ ơ

đ ng kh ng ch l u l ng n c làm mát qua Van h ng nhi ằ ệ t có nhi m v t ệ ụ ự ộ ế ư ượ ố ướ

két n c khi nhi t đ c a đ ng c ch a đ t t i nhi t đ quy đ nh. M t khác, van ướ ệ ộ ủ ơ ư ạ ớ ộ ệ ộ ặ ị

t còn làm nhi m v rút ng n th i gian ch y m máy. Van h ng nhi h ng nhi ằ ệ ạ ấ ụ ệ ắ ằ ờ ệ ả t ph i

c ướ > 80 ± 20C, n u nhi n

c trên đ ng đi vào két làm mát t đ m b o cho nhi ả ả t đ n ệ ộ ướ ườ ế ệ t

c ướ < 80 ± 20C van này s đóng và đ a n

c v l c c a hút i tr đ n ộ ướ c th p h n t ơ n ấ ư ướ ề ạ ướ ử ẽ

4.2.4.2. K t c u và nguyên lý ho t đ ng.

ạ ộ

ế ấ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 53

c a b m. ủ ơ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

8

1

9

7

2

10

3

4 5

(B)

(A)

6

Hình 4.5: S đ ho t đ ng c a van h ng nhi t. ơ ồ ạ ộ ủ ằ ệ

(A) van tr ng thái m ; (B) van trang thái đóng. ở ạ ở ở

c l p c m van h ng nhi 1- V ng n ỏ ố ướ ắ ụ ằ ệ ộ t; 2- Van đang m ; 3- ng cao su; 4- H p Ố ở

t cao; 5- Lò xo van; 6- N c t đ ng ch t Wax có đ giãn n nhi ự ấ ộ ở ệ ướ ừ ắ ố n p máy; 7- Ch t

có đ u côn; 8- Van đang tr ng thái đóng; 9- Đ ng n c v két làm mát;10- ầ ở ạ ườ ướ ề

Đ ng n i t t v b m. ố ắ ề ơ ườ

V m t c u t o, đa s các chi ti t đ ề ặ ấ ạ ố ế ề t đ u làm b ng đ ng. Van h ng nhi ồ ằ ằ ệ ượ c

ng n c ra c a n p máy và đ ng n c vào két làm mát. Trên đ ng c l p gi a đ ắ ữ ườ ướ ủ ắ ườ ướ ộ ơ

CA498 có đ ng n c n i t đ ng n c ra trên thân máy v b m n c luôn ườ ướ t t ố ắ ừ ườ ướ ề ơ ướ

thông, đ ng này nh h n nhi u so v i đ ườ ỏ ơ ớ ườ ề ằ ng ng chính v két làm mát và van h ng ề ố

nhi t ch đóng m đ ng n c làm mát. ệ ở ườ ỉ ướ ề c v két đ đi u ch nh n ể ề ỉ ướ

t này là l i d ng s thay đ i nhi Nguyên lý làm vi c c a van h ng nhi ệ ủ ằ ệ ợ ụ ự ổ ệ ộ t đ

c làm mát đ đi u ch nh l ng n c đi qua két làm mát. Van này l c a n ủ ướ ể ề ỉ ượ ướ ợ ụ i d ng

hi n t ệ ượ ng giãn n do nhi ở ệ ủ t c a ch t Wax (ch t gi ng nh sáp đèn c y) đ ố ư ấ ấ ầ ượ ặ c đ t

trong thân van đ đi u khi n đóng m n p van, nh m kh ng ch l u l ng n c đi ế ư ượ ể ề ở ắ ể ằ ố ướ

qua két làm mát. Khi đ ng c m i kh i đ ng, nhi ở ộ ơ ớ ộ t đ n ệ ộ ướ ấ c làm mát v n còn th p ẫ

cướ < 80 ± 2oC d

i tác d ng c a lò xo van (5), van b đóng ch t ngăn không cho tn ướ ụ ủ ặ ị

c đi v két làm mát. Lúc b y gi n p máy (6) đi ra không đ , n c làm mát n ướ ề ấ c t ờ ướ ừ ắ ượ

theo đ t (10) v b m do đó nhi c tăng lên nhanh chóng. Khi nhi ườ ng ng t ố ắ ề ơ t đ n ệ ộ ướ ệ t

c ướ > 80 ± 2oC, h p ch t Wax trong h p (4) do ấ

đ n c t ộ ướ ừ ắ n p máy (6) tăng lên đ n t ế n ợ ộ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 54

có đ giãn n nhi t cao nên dãn ra, ép ng cao su (3) l i làm thân h p di chuy n theo ở ộ ệ ố ạ ể ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ng ra kh i ch t có đ u côn (7) đ tăng th tích bên trong, làm van m cho n h ướ ể ể ầ ỏ ố ở ướ c

4.2.5. Qu t gió.

4.2.5.1. Công d ng và yêu c u: ụ

theo đ ng v két làm mát (9). ườ ề

Qu t gió dùng đ t o dòng khí đi qua giàn ng và cánh t n nhi t c a két làm ể ạ ả ạ ố ệ ủ

mát đ tăng kh năng t n nhi ả ể ả ệ ủ t cho két. Qu t gió làm tăng t c đ l u đ ng c a ộ ư ạ ố ộ

không khí đi qua két làm mát khi n cho hi u qu làm mát cao h n. ế ệ ả ơ

Qu t gió dùng trong h th ng làm mát c a đ ng c CA498 là lo i qu t h ủ ộ ệ ố ạ ướ ng ạ ạ ơ

ế tr c. Hi u su t làm vi c c a qu t ph thu c vào s vòng quay qu t, đ c đi m k t ệ ủ ụ ụ ể ệ ạ ạ ặ ấ ộ ố

c u c a qu t (s cánh, chi u dài, chi u r ng, góc nghiêng c a qu t) và kho ng cách ấ ủ ề ộ ủ ề ạ ả ạ ố

5.3.5.2. K t c u và nguyên lý làm vi c:

ế ấ

A

A-A

5

4

3

A

1

2

qu t đ n két n c. t ừ ạ ế ướ

Hình 4.6. K t c u qu t gió đ ng c CA498 ạ ế ấ ộ ơ

1- B u qu t; 2- Cánh qu t; 3- X ng đĩa b t ch t qu t; 4-Tr c qu t; ạ ầ ạ ươ ụ ắ ặ ạ ạ

5-Bulông b t qu t. ắ ạ

Qu t gió đ c s d ng trong đ ng c CA498 có k t c u đ n gi n. Qu t gió ạ ượ ử ụ ế ấ ả ạ ộ ơ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 55

có 8 cánh, các cánh c a qu t đ c làm b ng nh a và đ ạ ượ ủ ự ằ ượ ạ c đúc li n v i b u qu t. ớ ầ ề

Đ án t ồ

t nghi p ệ

B u qu t đ ạ ượ ầ c tán li n v i x ề ớ ươ ạ ạ ng b u qu t nh m tăng đ c ng v ng cho qu t; t o ộ ứ ữ ầ ạ ằ

m t bích g n m t bích tr c qu t. Qu t gió đ c d n đ ng b ng đai t ụ ạ ạ ặ ặ ắ ượ ẫ ằ ộ ừ ụ ỷ tr c khu u

c l p c ng v i tr c c a nó. Trên tr c m t đ u l p qu t gió, đ u kia đ ng c và đ ơ ộ ượ ắ ứ ớ ụ ủ ộ ầ ắ ụ ạ ầ

l p puly d n đ ng, trên puly có rãnh l p đai (cua-roa) đ truy n đ ng t ắ ể ề ắ ẫ ộ ộ ừ ụ ỷ tr c khu u

4.3.6. Dung môi làm mát.

đ n qu t. T c đ c a qu t ph thu c hoàn toàn vào t c đ tr c khu u đ ng c . ơ ế ố ộ ụ ố ộ ủ ụ ạ ạ ộ ộ ỷ

Đ ng c CA498 là đ ng c đ c l p trên xe t i không ch t Nam mà còn ơ ượ ắ ộ ộ ơ ả Vi ỉ ở ệ

c khác trên th gi i, ch ng h n n i s n xu t ra nó là Trung Qu c. Vào ở nhi u n ề ướ ế ớ ơ ả ẳ ạ ấ ố

mùa đông c, nhi ở nhi u n ề ướ ệ ộ t đ có th âm xu ng m y ch c đ ( ố ụ ể ấ ộ oC) do đó n cướ

t c a h th ng này s b h trong h th ng làm mát s b đông c ng d n đ n chi ti ẽ ị ệ ố ứ ế ẫ ế ủ ệ ố ẽ ị ư

h ng, có th phá v kh i đ ng c . Vì v y, ng ỏ ố ộ ể ậ ỡ ơ ườ i ta đ a ra ph ư ươ ng án ch ng đóng ố

băng n ướ c làm mát đ ng c . ơ ộ

c đ làm mát còn g i là Trong đ ng c CA498 s d ng h p ch t Glycol và n ử ụ ấ ơ ộ ợ ướ ể ọ

dung d ch ch ng đóng băng. Glycol là ch t l ng trong su t, nh y có nhi t đ sôi là ấ ỏ ầ ố ố ị ệ ộ

0C. Khi ta hòa tr n Glycol vào v i n

197oC và đi m đóng băng là - 21 c, h n h p này ể ớ ướ ộ ỗ ợ

0C và nhi

t đ sôi tăng lên 194.4 t đ đóng băng gi m xu ng. s có nhi ẽ ệ ộ ệ ộ ả ố

c mà ta có đ Tùy theo n ng đ c a Glycol trong n ộ ủ ồ ướ ượ ủ c đi m đóng băng c a ể

môi ch t làm mát khác nhau. Đ ng c này khi ho t đ ng c ta thì không c n pha ạ ộ ấ ộ ơ n ở ướ ầ

Glycol vào trong n c làm mát. Bên c nh đó, trong n c làm mát còn có thêm hóa ướ ạ ướ

ch t đ tránh t o b t khí khi môi ch t tu n hoàn trong h th ng và ch ng ăn mòn kim ấ ể ệ ố ầ ấ ạ ọ ố

lo i (đ c bi t là h p kim nhôm), môi ch t còn pha thêm màu xanh da tr i đ d phát ạ ặ ệ ờ ể ễ ấ ợ

5. CÁC H H NG TH

Ư Ỏ

Ữ NG G P VÀ CÁCH KH C PH C S A CH A

Ụ Ử

ƯỜ H TH NG LÀM MÁT.

Ệ Ố

5.1. CÁC ĐI U C N CHÚ Ý KHI LÀM VI C TRÊN H TH NG LÀM MÁT.

Ệ Ố

hi n ch rò r n u có. ỉ ế ệ ỗ

- C n tránh xa qu t gió đang quay b i vì cánh qu t s c bén d gây th ng tích ạ ắ ễ ạ ầ ở ươ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 56

ho c đ t các ngón tay. ặ ứ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

- Không đ c đ ng ngay tr c qu t, cánh qu t có th b v tung gây nguy ượ ứ ướ ể ị ỡ ạ ạ

hi m. Tr ể ướ ứ c khi kh i đ ng máy, c n ki m tra xem qu t có b r l ng ho c r n n t ị ơ ỏ ở ộ ặ ạ ể ầ ạ

gì không . N u th y h h ng ph i thay th qu t. ấ ư ỏ ế ạ ế ả

- Không đ c làm mát khi nhi ượ c tháo n p két n ắ ướ ệ ộ ầ ứ t đ g n ho c cao h n m c ặ ơ

bình th ng. N i l ng h n p áp su t có th làm cho n c trong thùng sôi lên gây ườ ớ ỏ ở ắ ể ấ ướ

t đ xu ng r i m i tháo n p két. b ng da nguy hi m. Nên đ i cho máy h nhi ỏ ể ạ ợ ệ ộ ắ ố ớ ồ

- Các ngón tay c n tránh xa dây cua-roa và puly đang ch y. ạ ầ

ở ậ - Ch t ethylenne glycol là ch t ch ng đông l nh có th b c cháy. B i v y ể ố ạ ấ ấ ố

đ ng t ừ i đ n ướ ổ ướ ộ c ch ng đông l nh lên ng th i ho c b ph n nóng nào trên đ ng ặ ộ ả ậ ạ ố ố

5.2. CÁC H H NG VÀ CÁCH KH C PH C S A CH A.

Ụ Ử

Ư Ỏ

c .ơ

T t c các h h ng c a các b ph n trong h th ng làm mát đ u nh h ậ ệ ố ấ ả ư ỏ ề ả ủ ộ ưở ng

x u đ n kh năng làm vi c c a đ ng c . Do v y, chúng ta ph i nhanh chóng phát ơ ấ ệ ủ ế ậ ả ả ộ

5.2.1. Két làm mát:

hi n các h h ng và tìm cách kh c ph c k p th i. ụ ị ư ỏ ệ ắ ờ

+ Các h h ng: ư ỏ

- Két n c b t c (t c m t ph n) do s đóng c n c a các ch t khoáng trên ướ ị ắ ự ủ ặ ầ ấ ắ ộ

thành ng. ố

c t n nhi t b b p làm c n tr n - Các ng n ố ướ ả ệ ị ẹ ở ướ ư ả c l u thông qua két và gi m ả

t c a thành ng ho c ng n c b th ng làm rò r n c. s truy n nhi ề ự ệ ủ ặ ố ố ướ ị ủ ỉ ướ

- Cánh t n nhi ả ệ ủ t c a giàn ng b d p do va đ p làm c n tr khí th i qua két đ ậ ị ậ ả ố ở ổ ể

làm mát két.

- Các ng n i d n n c vào két ho c ra t ố ẫ ố ướ ặ ừ két b b p làm c n tr l u thông ả ở ư ị ẹ

tu n hoàn c a n c qua két. ủ ướ ầ

- Các ng d n n c vào ra c a két b h ng. ẫ ướ ố ị ỏ ủ

+ Cách kh c ph c, s a ch a: ụ ử ữ ắ

- Thông r a két n c, t y s ch các ch t bám trên thành ng thông qua ph ử ướ ẩ ạ ấ ố ươ ng

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 57

c r a hóa ch t k t h p t o dòng n c m nh l u thông qua h pháp t y r a b ng n ẩ ử ằ ướ ử ấ ế ợ ạ ướ ư ạ ệ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

th ng làm mát. Chú ý, khi thông r a ph i tháo van h ng nhi ử ả ằ ố ệ t ra kh i h th ng làm ỏ ệ ố

mát. Có th tháo c hai ng n i gi a két và đ ng c r i r a riêng cho t ng c m két ơ ồ ử ừ ụ ữ ể ả ố ố ộ

và đ ng c . Ph ng pháp này tuy t n n c h n nh ng s ch h n ph ơ ộ ươ ố ướ ư ạ ơ ơ ươ ử ng pháp r a

chung cho toàn h th ng. ệ ố

- Gò, hàn l i ng n c t n nhi t. S l ng hàn l p không quá 10% t ng s ạ ố ướ ả ệ ố ượ ấ ổ ố

ng.ố

- N n th ng l i các cánh t n nhi t. ắ ẳ ạ ả ệ

- Th nghi m th i gian n c ch y qua két làm mát, n u l u l ử ệ ờ ướ ế ư ượ ả ng gi m c ả ỡ

15% so v i thi t k ph i s a ch a ho c thay th két m i. ớ ế ế ả ử ữ ế ặ ớ

Ph i thay két m i n u: ớ ế ả

S ng n c móp méo l n h n 20%. ố ố ướ ớ ơ

S đ ố ườ ng ng b t c b lo i b l n h n 10%. ị ắ ị ạ ỏ ớ ơ ố

S cánh t n nhi t b h ng l n h n 20%. ả ố ệ ị ỏ ớ ơ

5.2.2. N p két: ắ

Sau khi s a ch a xong ph i th đ kín khít các b ph n. ử ộ ữ ử ậ ả ộ

Trong quá làm vi c d i tác d ng áp l c c a h i n ệ ướ ự ủ ơ ướ ụ ư ỏ c gây ra nh ng h h ng ữ

th ườ ng ng p nh : ặ ư

- Vòng đ m cao su làm kín b h ng. ị ỏ ệ

ệ - Lò xo c a áp su t và van chân không b gi m đàn h i hay k t, d n đ n sai l ch ị ả ủ ẹ ế ẫ ấ ồ

áp su t đi u ch nh. ề ấ ỉ

+ Cách kh c ph c, s a ch a: ụ ữ ử ắ

- Thay vòng đ m cao su m i đ m b o kín khít c a két. ớ ả ủ ệ ả

5.2.3. B m n

c:

ơ

ướ

- Thay th n p két m i cùng ch ng lo i. ế ắ ủ ạ ớ

Trong quá trình làm vi c, các chi ti t c a b m n c ch u nhi u tác d ng lý hóa ệ ế ủ ơ ướ ụ ề ị

gây h h ng. ư ỏ

+ H h ng: ư ỏ

- Rò r n c qua l thăm thân b m và b m t l p ghép thân b m v i thân ỉ ướ ỗ ở ề ặ ắ ơ ớ ơ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 58

máy.

Đ án t ồ

t nghi p ệ

- Tr c b m b r ngang do ụ ơ ị ơ ổ bi b h ng. ị ỏ

- ng bao kín có tác d ng ngăn ng a d u (m ) b m trong các bi v i n ừ ầ ỡ ơ Ố ụ ổ ớ ướ c

làm mát, khi tr c b m quay s làm mài mòn các ph t, ng bao kín làm cho khe h ụ ơ ớ ố ẽ ở

gi a tr c và m t trong c a ph t tăng lên gây rò r d u (m ) vào n c làm mát gây ỉ ầ ủ ụ ặ ỡ ớ ỡ ướ

bi n ch t n c làm mát. ấ ướ ế

- Bánh công tác c a b m b ăn mòn l n, gãy v . ỡ ủ ơ ớ ị

+ Cách kh c ph c, s a ch a: ụ ữ ử ắ

- Ki m tra b ph n ph t bao kín n u h ng ph i thay th , ki m tra b m t đ ề ặ ế ế ể ế ể ả ậ ớ ộ ỏ

l p ph t bao kín trên thân b m n u b mòn r có th doa và mài bóng l ắ ế ể ớ ỗ ơ ị ạ ặ i ho c

ệ doa r ng r i đóng ng lót và mài bóng b m t ti p xúc. C n thay các gioăng đ m ề ặ ế ầ ồ ố ộ

c. m i gi a m t l p ghép thân b m v i thân máy đ đ m b o không rò r n ớ ặ ắ ể ả ỉ ướ ữ ả ớ ơ

- Thay bi m i cùng tiêu chu n. ổ ẩ ớ

ử - Thay th bánh công tác m i phù h p ho c thay th b m m i. Cho phép s a ế ơ ế ặ ợ ớ ớ

5.2.4. Van h ng nhi

t:

ch a bánh công tác nh ng ph i đ m b o đ c ng v ng. ả ả ộ ứ ữ ư ữ ả

+ H h ng: ư ỏ

- Van h ng nhi ằ t b li ệ ị ệ t hay k t luôn ẹ ở ị v trí đóng ho c không m to đ ặ ở ườ ng

c qua két, làm cho n c không đ n ướ ướ ượ c làm ngu i, đ ng c quá nóng. N u van ơ ế ộ ộ

t hay k t v trí m to thì d n đ n th i gian ch y m máy lâu, hi n t b li ị ệ ẹ ở ị ạ ấ ệ ượ ng ế ẫ ở ờ

ng. này kéo dài gây mòn nhanh đ ng c , t n nhiên li u và tăng ô nhi m môi tr ơ ố ễ ệ ộ ườ

+ Cách kh c ph c, s a ch a: ụ ử ữ ắ

- Tháo van ra kh i đ ng c , t y r a và làm s ch các cáu b n bám trên van, ơ ẩ ử ỏ ộ ẩ ạ

ki m tra s đóng m c a van theo nhi t đ , n u van đóng, m nhi t đ không ở ủ ự ể ệ ộ ế ở ở ệ ộ

5.2.5. Qu t gió:

đúng v i yêu c u c n ph i thay th . ế ầ ầ ả ớ

+ H h ng: ư ỏ

- Cánh qu t gió n t, gãy,cong vênh. ứ ạ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 59

+ Cách kh c ph c, s a ch a: ụ ữ ử ắ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

ế ứ - N u b n t, gãy ph i thay m i cùng thông s k thu t, có th hàn các v t n t ố ỹ ị ứ ể ế ậ ả ớ

phía rìa cánh qu t (ít nh t 65mm tính t d c cánh qu t ho c các v t n t ngang cánh ọ ế ứ ặ ạ ở ấ ạ ừ

tâm qu t ra phía đuôi cánh qu t m i bên) theo công ngh hàn quy đ nh. ỗ ệ ạ ạ ị

Thông th ng n u cánh qu t gió có b h h ng đi u gì đ u đ ườ ị ư ỏ ề ượ ề ế ạ c thay m i vì giá ớ

5.3. CÁC PH

NG PHÁP KI M TRA H H NG H TH NG LÀM MÁT.

ƯƠ

Ệ Ố

Ư Ỏ

5.3.1. Ki m tra và b sung n

c làm mát:

ướ

thành c a cánh qu t r , d thay th . ế ạ ẻ ễ ủ

Ki m tra và b sung n c làm mát th ng đ c phát hi n tr ể ổ ướ ườ ượ ệ ướ ở ộ c khi kh i đ ng

xe. Tuy nhiên, trong quá trình lái xe, n u th y hi n t ng đ ng c nóng quá m c quy ệ ượ ế ấ ứ ộ ơ

t đ làm đ nh c n ph i d ng đ ng c , ch nhi ị ả ừ ầ ơ ộ ờ ệ ộ ộ t đ đ ng c xu ng th p h n nhi ố ấ ơ ơ ệ ộ

vi c bình th ệ ườ ng r i ki m tra và n u c n thì b sung n ế ể ầ ồ ổ ướ ự c vào két làm mát, m c

c đ n c l đ n c. T t nh t là b sung n n ướ ế ổ ỗ ổ ướ ấ ố ổ ướ ế c theo nhà ch t o quy đ nh, n u ế ạ ị

không có thì b sung n c m m s ch. N u dùng n ổ ướ ế ề ạ ướ c đúng thành ph n quy đ nh thì ầ ị

i đa 2 năm ph i thay n c do n c dùng lâu m t tác d ng ch ng ăn mòn và đóng t ố ả ướ ướ ụ ấ ố

5.3.2. Ki m tra hi n t

ng rò r n

c c a h th ng làm mát:

ệ ượ

ỉ ướ ủ ệ ố

c n.ặ

c làm mát th Khi nh n th y n ậ ấ ướ ườ ỉ ng b tiêu hao nhanh c n ki m tra s rò r , ự ể ầ ị

th t thoát c trong và ngoài đ tìm nguyên nhân kh c ph c. ấ ở ả ụ ể ắ

ng t do n - Quan sát tr c ti p: Quan sát d ự ế ướ ầ i g m đ ng c xem có hi n t ơ ệ ượ ướ ộ ướ c

ứ ch y hay không, quan sát k các đ u n i, ng n i c a h th ng và khu v c bình ch a ố ủ ệ ố ố ố ự ầ ả ỹ

c phía d i c a két n c. Dùng th n ướ ướ ủ ướ c và b m n ơ ướ ướ c thăm d u ki m tra d u trong ể ầ ầ

cácte, n u th y d u b n, đ nh t kém thì x d u đ ki m tra xem có l n n ể ể ả ầ ẫ ướ ế ấ ầ ẩ ộ ớ ế c, n u

ch a nhi u n có hi n t ng ch y n ề ướ ứ c ch ng t ứ ỏ ệ ượ ả ướ ở ắ c vào h th ng bôi tr n. M n p ệ ố ơ

két n c ki m tra váng d u trong két, n u có ch ng t kh năng l t khí cháy t ướ ứ ể ế ầ ỏ ả ọ ừ

xilanh ho c l đ ng d u sang đ ng n c làm mát. t d u t ặ ọ ầ ừ ườ ầ ườ ướ

Ph ng pháp này th ng ch hi u qu khi có rò r l n, s rò r nh th ng khó ươ ườ ỉ ệ ỏ ườ ỉ ớ ự ả ỉ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 60

phát hi n.ệ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

- Ki m tra đ kín b ng khí nén: Gi c trong két th p h n vành c l ể ằ ộ n ữ ướ ổ ỗ ổ ướ đ n c ấ ơ

kho ng 15 mm, l p b m tay có áp k vào và b m khí vào két v i áp su t không v ế ấ ả ắ ơ ớ ơ ượ t

quá 25 kPa so v i áp su t làm vi c c a két. N u áp su t gi n đ nh trong vài phút ệ ủ ế ấ ấ ớ ữ ổ ị

ng pháp khác ch ng t ứ ỏ ệ ố h th ng kín. N u áp su t gi m, c n ki m tra b ng các ph ả ể ế ầ ằ ấ ươ

đ xác d nh nguyên nhân rò r . ỉ ể ị

- Ki m tra rò r b ng tia c c tím: Pha vào trong n c làm mát m t l ỉ ằ ự ể ướ ộ ượ ấ ng nh t

đ nh ch t phát quang, cho d ng c ch y m t lúc cho n ộ ị ơ ạ ấ ộ ướ ấ ế c m lên r i dùng đèn chi u ồ

ng rò r , n u n c rò ra ch t phát quang s tia c c tím vào ch nghi ng có hi n t ỗ ệ ượ ự ờ ỉ ế ướ ấ ẽ

phát màu xanh nên d dàng quan sát đ ng pháp này k t h p v i cho ễ ượ c. S d ng ph ử ụ ươ ế ợ ớ

khí nén vào h th ng s cho k t qu t c h u h t các ệ ố ả ố ơ t h n và có th phát hi n đ ể ẽ ế ệ ượ ế ầ

ch rò r . ỉ ổ

- Ki m tra đ kín và áp su t m van n p két n ể ắ ấ ộ ở ướ ệ c: Vi c ki m tra th c hi n ự ể ệ

b ng cách dùng b m tay có g n đ ng h áp su t. L p két n ắ ằ ấ ắ ơ ồ ồ ướ c lên m t ng trung ộ ố

gian ( ng gá) rôì l p ng này lên b m, dùng tay b m t và nhìn đ ng h ki m tra ắ ố ố ơ ơ t ừ ừ ồ ể ồ

áp su t m van x , sau đó ti p t c b m và gi ế ụ ơ ấ ả ở ữ cho áp su t nh h n áp su t m van ỏ ơ ấ ấ ở

m t chút, n u áp su t không gi m trong vài phút ch ng t ứ ế ả ấ ộ ỏ van kín. N u áp su t m ế ấ ở

van đúng quy đ nh và van kín là van đ t yêu c u. Van hút có th ki m tra b ng tay, ể ể ằ ầ ạ ị

c. n u m nh nhàng là đ ế ở ẹ ượ

- Ki m tra khí cháy l t vào h th ng làm mát: N u có hi n t ng rò r gi a h ể ọ ệ ố ệ ượ ế ỉ ữ ệ

th ng làm mát và xilanh, khí cháy s l t sang h th ng làm mát và thoát ra ngoài qua ẽ ọ ố ệ ố

van x c a n p két n ả ủ ắ ướ ố c. Do đó, có th ki m tra b ng cách dùng m t ng n i, n i ể ể ộ ố ằ ố

m t đ u v i l thoát h i n p két n c còn đ u kia nhúng vào m t bình th y tinh ộ ầ ớ ỗ ơ ở ắ ướ ủ ầ ộ

ng l t khí vào đ ng n đ ng n ự ướ c, n u th y b t khí s i lên nhi u là có hi n t ủ ệ ượ ế ề ấ ọ ọ ườ ướ c.

S rò r này cũng có th ki m tra b ng thi t b phân tích khí. M n p két n c, cho ể ể ự ằ ỉ ế ị ở ắ ướ

t b phân tích khí vào mi ng két n đ ng c ho t đ ng và đ t đ u hút khí c a thi ộ ặ ầ ạ ộ ủ ơ ế ị ệ ướ c,

2, HC) l

t vào két n c, thi t b s phát hi n đ n u có khí cháy (CO, CO ế ọ ướ ế ị ẽ ệ ượ ể c và hi n

5.3.3. Ki m tra hi n t

ng t c két n

c:

ệ ượ

ướ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 61

th hàm l ng trên ị ượ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

N u két n c có bi u hi n t c (nhi ế ướ ệ ắ ể t đ n ệ ộ ướ ấ c cao, m n p két ki m tra th y ở ắ ể

c trào ra, khi tăng t c đ ng c n n ướ ố ộ ơ ướ ụ c trào ra m nh) thì c n ki m tra đ kh c ph c. ể ắ ể ầ ạ

Vi c ki m tra đ n gi n đ ả ượ ể ệ ơ c th c hi n nh sau: ệ ự ư

- X n ả ướ ộ c đ ng c và tháo két ra kh i đ ng c hoàn toàn, b t kín hai đ u n i c a két. ơ ầ ố ủ ỏ ộ ơ ị

- Đ n c vào đ y két r i m nút b t đ u ng n i phía d i. ổ ướ ị ở ầ ố ố ầ ồ ở ướ

- Quan sát hi n t ng n c trong két ph i ch y h t r t nhanh ệ ượ ướ c ch y ra, n ả ướ ế ấ ả ả

trong vòng vài giây. N u l u l ng n ế ư ượ ướ ủ c ch y ra nh h n kh năng thông qua c a ả ỏ ơ ả

5.3.4. Ki m tra van h ng nhi

t:

ng thoát (ch y không m nh) thì két n ố ạ ả ướ cc b t c m t ph n c n ph i thông r a. ầ ầ ị ắ ử ả ộ

Vi c ki m tra van h ng nhi ệ ể ằ t đ ệ ượ c th c hi n nh sau: ệ ự ư

- Tháo van ra kh i đ ng c , t y r a và làm s ch cáu c n bám trên van. ơ ẩ ử ỏ ộ ạ ặ

t k chính xác, m t ch u n c (trong su t) và ph - Chu n b nhi ẩ ị ệ ế ậ ộ ướ ố ươ ng ti n đun ệ

c.ướ n

- Treo van h ng nhi t chìm l l ng trong bình n t k đ đo nhi ằ ệ ơ ử ướ c và c m nhi ắ ệ ế ể ệ t

c, chú ý không đ van và nhi t k ch m đáy bình (m t đ chính xác), đun đ n ộ ướ ể ệ ế ấ ộ ạ

c nóng lên, quan sát van và nhi t k . Nhi t đ van lúc b t đ u m vào kho ng 81 n ướ ệ ế ệ ộ ắ ầ ả ở

0C, đ n

÷ 850C và nhi t đ lúc van m hoàn toàn kho ng 95 ÷ 100 ệ ộ ả ở ể ướ ể c ngu i và ki m ộ

0C. Nh v y, van đang còn s d ng ử ụ

tra nhi t đ khi van đóng hoàn toàn ph i 75 ÷ 80 ệ ộ ả ở ư ậ

5.3.5. Ki m tra, đi u ch nh b truy n đai:

t. N u van h ng nhi t đóng m không đúng v i yêu c u c n ph i thay m i. t ố ế ằ ệ ầ ầ ả ở ớ ớ

B truy n đai trên đ ng c CA498 d n đ ng đ ng th i b m n c, qu t gió, máy ờ ơ ề ẫ ộ ơ ộ ồ ộ ướ ạ

phát đi n và m t s thi t b khác. N u đai b mòn bóng ho c có v t x ộ ố ệ ế ị ế ướ ế ặ ị c m t bên, ặ

n t v , x s i…c n ph i thay m i. Các puly c n đ ứ ỡ ơ ợ ầ ượ ầ ả ớ ề ặ c làm s ch và ki m tra b m t ể ạ

rãnh l p đai. Puly b mòn nhi u, s t ho c n t v ph i đ ặ ứ ỡ ả ượ ứ ề ắ ị ả c thay m i. Các puly ph i ớ

i. cùng n m trên cùng m t m t ph ng, n u l ch ph i đi u ch nh l ẳ ế ệ ề ả ằ ặ ộ ỉ ạ

Ki m tra đ căng đai b ng d ng c chuyên dùng r i l y k t qu so sánh v i s ồ ấ ớ ố ụ ụ ế ể ả ằ ộ

ằ li u k thu t c a đ ng c . N u không có d ng c chuyên dùng có th ki m tra b ng ậ ủ ộ ơ ế ệ ỹ ể ể ụ ụ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 62

tay theo kinh nghi m b ng cách dùng ngón tay n bình th ng t ệ ấ ằ ườ ạ i đi m gi a nhánh ữ ể

Đ án t ồ

t nghi p ệ

đai dài nh t, đ võng không quá 5mm là đ t yêu c u. N u không đ m b o ph i căng ạ ế ầ ả ả ả ấ ộ

5.3.6.Thông r a h th ng làm mát: ử ệ ố

đai l i d a trên k t c u c th c a b truy n. ạ ự ế ấ ụ ể ủ ộ ề

Đ i v i đ ng c CA498 n u nh đ ng c ho t đ ng bình th ố ớ ộ ạ ộ ư ộ ế ơ ơ ườ ụ ng, không có tr c

tr c gì thì c 1 năm hay c 48000 km xe ch y (tùy theo thông s nào đ t tr ạ ướ ứ ạ ặ ỡ ố ả c) ph i

thông r a h th ng làm mát m t l n. N u ch a đ t đ n th i gian s d ng ho c s ế ư ạ ế ử ệ ố ộ ầ ử ụ ặ ố ờ

km xe ch y nói trên nh ng có d u hi u h th ng làm mát b t c ho c n c làm mát ệ ố ặ ướ ị ắ ư ệ ạ ấ

c và th ng r a h th ng. b n cũng c n ph i x n ầ ẩ ả ả ướ ử ệ ố ố

Đ đ m b o r a s ch, chúng ta dùng ph ng pháp t y r a b ng n c r a hóa ả ử ạ ể ả ươ ẩ ử ằ ướ ử

ch t k t h p t o dòng n c m nh l u thông trong h th ng. Có nhi u lo i n ấ ế ợ ạ ướ ệ ố ạ ướ ử c r a ư ề ạ

hóa ch t có th s d ng nh : ư ể ử ụ ấ

2CO3 ng m n

2Cr2O7 + 1 lít n

- Dung d ch 100 g Na c + 2 g K ị ậ ướ c;ướ

3PO4 + 50 g CrO3 + 1 lít n

- Dung d ch 2,5% HCl + 97,5% n c; ị ướ

- Dung d ch 100 g H ị c;ướ

- Dung d ch axit lactic 60 g/l v.v… ị

Tuy nhiên, b i vì h th ng làm mát đ ng c CA498 có nhi u chi ti ệ ố ề ở ơ ộ ế ằ t làm b ng

ng ăn mòn, h p kim nhôm nên không dùng hóa ch t r a có g c axit đ tránh hi n t ợ ấ ử ệ ượ ể ố

n u dùng thì ph i pha thêm các hóa ch t ch ng ăn mòn. ế ấ ả ố

Quy trình thông r a h th ng làm mát đ ng c CA498 theo ph ệ ố ử ộ ơ ươ ầ ng pháp tu n

hoàn kín dung d ch hóa ch t đ ị ấ ượ c th c hi n nh sau: ệ ư ự

- X h t n c trong h th ng làm mát. ả ế ướ ệ ố

- Tháo van h ng nhi t ra kh i h th ng làm mát; ằ ệ ỏ ệ ố

t dung tích c a h th ng làm mát, đ m t l - C n bi ầ ế ủ ệ ố ổ ộ ượ ng hóa ch t r a nh t đ nh ấ ử ấ ị

c n thi c r i đ n t v i n vào két đ m b o t l ả ả ỉ ệ ầ ế ớ ướ ồ ổ ướ c vào đ y h th ng và ngâm ệ ố ầ

trong

m t kho ng th i gian nh t đ nh. ờ ấ ị ả ộ

- Kh i đ ng đ ng c cho làm vi c t c đ nhanh trong kho ng th i gian 20 ở ộ ệ ở ố ả ơ ộ ộ ờ

phút, chú ý theo dõi nhi t đ không đ n c sôi. ệ ộ ể ướ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 63

- D ng đ ng c , ch cho n c ngu i r i x n c ra kh i h th ng. ừ ộ ơ ờ ướ ộ ồ ả ướ ỏ ệ ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

- R a l i h th ng b ng n c s ch theo ph ử ạ ệ ố ằ ướ ạ ươ ồ ử ng pháp tu n hoàn nh trên r i r a ư ầ

0C đ trung hòa

2Cr2O3 n ng đ 0,5 ÷ 1%

i b ng dung d ch K nhi t đ c 70 ÷ 80 l ạ ằ ị ồ ộ ở ệ ộ ỡ ể

i l n cu i b ng n c s ch. h t các ch t ăn mòn, sau đó r a s ch l ế ử ạ ấ ạ ầ ố ằ ướ ạ

- L p van h ng nhi i r i đ đ y dung môi làm mát theo yêu c u vào h t tr l ắ ằ ệ ở ạ ồ ổ ầ ầ ệ

th ng. Nên đ dung môi làm mát cho đ y áo n ầ ổ ố ướ c trong đ ng c r i m i l p van ơ ồ ớ ắ ộ

t vào đ tránh hi n t ng k t khí không đi n đ y đ c dung môi làm mát h ng nhi ằ ệ ệ ượ ể ề ẹ ầ ượ

trên khoang n p máy do van h ng nhi t đóng. ắ ằ ệ

Ngoài ra còn có m t ph ộ ươ ng pháp t y r a hi u qu h n là ngâm h th ng làm ả ơ ẩ ử ệ ố ệ

t b r a, b m n mát này v i dung d ch hóa ch t. Sau đó x đi r i dùng thi ấ ả ớ ồ ị ế ị ử ơ ướ ớ c v i

c chi u l u thông bình th m t áp su t nh t đ nh ch y v i t c đ nhanh và ng ả ớ ố ộ ấ ị ấ ộ ượ ề ư ườ ng

c a môi ch t làm mát trong két và trong áo n ủ ấ ướ ủ ộ ữ c c a đ ng c . C n tháo ng n i gi a ơ ầ ố ố

khoang d i c a két v i đ ng c , b m n c vào ng n i phía d i két, ch y ng ướ ủ ớ ộ ơ ơ ướ ố ố ướ ả ượ c

lên trên vào n p máy xu ng thân máy r i ch y ra ngoài. R a đ n khi nào th y n ồ ử ế ả ấ ắ ố ướ c

thoát ra s ch thì thôi. Sau đó l p các đ ng ng và van h ng nhi t tr l ạ ắ ườ ằ ố ệ ở ạ ồ ầ i r i làm đ y

môi ch t làm mát theo yêu c u h th ng. ầ ệ ố ấ

Có th tháo c hai ng n i gi a két và đ ng c r i r a riêng cho t ng c m két và ộ ơ ồ ử ụ ữ ừ ể ả ố ố

ng pháp r a riêng tuy t n n c h n nh ng s ch h n ph đ ng c . Ph ộ ơ ươ ố ướ ơ ử ư ạ ơ ươ ử ng pháp r a

NG PHÁP C P, X N

ƯƠ

Ả ƯỚ

C TRONG H TH NG LÀM Ệ

5.4. CÁC PH MÁT.

5.4.1. C p n

c làm mát:

ấ ướ

chung toàn h th ng. ệ ố

c làm mát cho đ ng c CA498 có th th c hi n b i ph ng pháp Vi c c p n ệ ấ ướ ể ự ệ ở ộ ơ ươ

h t s c đ n gi n, d dàng. ế ứ ơ ễ ả

Dùng b m n c và ng m m đ a tr c ti p n c vào c đ n c c a két làm ơ ướ ư ự ế ề ố ướ ổ ổ ướ ủ

mát. Vi c c p n c s k t thúc n u ta quan sát th y n c làm mát cách mi ng c đ ệ ấ ướ ẽ ế ấ ướ ế ổ ổ ệ

c kho ng 2 ÷ 3 cm. n ướ ả

c làm mát vào két n c thông Ngoài ra ta cũng có th dùng tay đ tr c ti p n ể ổ ự ế ướ ướ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 64

qua l đ n c c a két. ỗ ổ ướ ủ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

5.4.2. X n

c làm mát:

ả ướ

Trong tr ườ ệ ố ng h p mu n s a ch a đ ng c hay các b ph n khác trong h th ng ữ ộ ố ử ậ ợ ộ ơ

c n m làm mát c n ph i x n ầ ả ả ướ c ra kh i h th ng b ng cách tháo nút x n ằ ỏ ệ ố ả ướ ằ ở

khoang n c phía d ướ ướ i két làm mát. Tùy theo m c đ s a ch a và v trí s a ch a ta ứ ộ ử ữ ữ ử ị

c làm mát. có th x toàn ph n hay m t ph n n ầ ể ả ầ ướ ộ

6. TÍNH TOÁN KI M NGHI M NHI T KÉT LÀM MÁT C A Đ NG Ộ

C CA498.

Ơ

t két làm mát ta ph i d a vào các ph ng trình Khi tính toán ki m nghi m nhi ể ệ ệ ả ự ươ

t. Quá trình truy n nhi t trong két làm mát (b t n nhi truy n nhi ề ệ ề ệ ộ ả ệ t) có th xem là ể

t qua vách có cánh. truy n nhi ề ệ

6.1. T NG QUAN V LÝ THUY T TRUY N NHI T QUA VÁCH CÓ CÁNH. Ổ Ế Ệ Ề Ề

ng trình vi phân d n nhi t c a ph ng trình và + L p ph ậ ươ ẫ ệ t, các d ng đ t bi ạ ặ ệ ủ ươ

mô t ả các đi u ki n đ n tr . ị ệ ề ơ

t (vào – ra )dv Đ tăng dI c a dV b ng hi u s dòng nhi ằ ệ ố ủ ộ ệ

¶ t t¶

(cid:222) (6-1) ρdVCp = qv.dV- div q .dV

(

q

qdiv

v

r

¶ t t¶

1 C

p

- (cid:222) = ) (6-2)

fiq =-λ

gra

dt

Theo đ nh lu t Fourier: (6-3) ậ ị

Thay ph ng trình (6-3) vào (6-1) ta có ươ

gra

dt

gra

dt

)=- λdiv( ) div q = div(-λ

+

+

j

k

gra = i dt

t x

t y

t z

¶ ¶ ¶ v i ớ ¶ ¶ ¶

+

+

(

)

(

(

)

)

t z

z

t x

x

y

¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ (cid:222) (6-4) div q =-λ[ ]=-λd 2 t ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶

¶ t t¶

t y vq (d 2 t + l

1 pCr

l pCr

= ) v y : ậ (qv +λd 2 t) =

l pCr

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 65

= a (m 2 /s) - H s khu ch tán nhi t. v i : ớ ệ ố ế ệ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

¶ t t¶

khí đó : ) (6-5)

vq = a(d 2 t + l ể ậ

N u nhi t đ trong v t th không thay đ i theo th i gian (tr ng n đ nh) ế ệ ộ ờ ổ ườ ổ ị

ph ng trình Poisson: ở ươ

ng trình Fourier tr thành ph ươ qv =0 (6-6)

v = 0, ta có ph

t bên trong, q ng trình Laplace: ồ ệ ươ

Các ph ý nghĩa c a các ad 2 t + rC Khi không có ngu n nhi d 2 t = 0 ươ ng trình trên đúng v i m i h t a đ , s khác nhau ch ọ ệ ọ ộ ự ớ ủ (6-7) ỉ ở

toán t ử vi phân, c th : ụ ể

2

2

2

- Đ i v i h t a đ Đ các : ố ớ ệ ọ ộ ề

+

+

2

2

2

x

y

z

¶ ¶ ¶ ” d 2 ¶ ¶ ¶

2

2

2

2

- Đ i v i h t a đ tr : ố ớ ệ ọ ộ ụ

+

+

+

2

2

2

j

1 r

r

r

1 2 r

z

1t

b > 0 b = 0

t 2

b < 0

qx

x1

2x

¶ ¶ ¶ ¶ ” d 2 ¶ ¶ ¶ ¶

=

0

d

2 td 2 dx

t

t

t

t

==

==

+ Đ i v i vách ph ng : (6-8) ố ớ ẳ

xx 1

w 1

xx

2

w

2

;

Nghi m t ng quát c a ph ng trình có d ng ủ ệ ổ ươ ạ

1,C2

t=C1x+C2

T đi u ki n biên ta xác đ nh các h ng s tích phân C ị ừ ề ệ ằ ố

2

2

tw 1 x

tw 1 x

2

tw x 1

2

tw x 1

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 66

- - C1=- ; C2= -tw1+ x1 - -

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Phân b nhi t đ trong vách đ ng trình, ố ệ ộ ượ c bi u di n b ng ph ễ ể ằ ươ

2

tw 1 x

2

tw x 1

- (6-9) t=tw1- (x-x1) -

1=0 ph

ng trình tr thành thay x2-x1 b ng δ và cho x ằ ươ ở

x t= tw1-( tw1- tw2) d

(6-10)

L ng nhi t truy n qua vách trong th i gian m t giây ượ ệ ề ộ ờ

l = d

dt dx

Q=-λF (w) (6-11) ( tw1- tw2)F

t qua vách có cánh + Truy n nhi ề ệ

= const

f1t

l

1

tw 1

tw2

t

f

a2

2

1F

F 2

a

d

Gi , vách dày ả ử s có m t vách có cánh làm b ng v t li u có h s d n nhi ằ ệ ố ẫ ậ ệ ộ ệ l t

1 ti p xúc v i môi tr

ng có nhi t đ t d , phía vách ph ng có di n tích F ẳ ệ ế ớ ườ ệ ố ỏ ệ ộ f1, h s t a

1. Phía làm cánh có di n tích F

a nhi môi tr 2 ti p xúc t t ệ ừ ườ ng đ n b m t ph ng là ề ặ ế ẳ ệ ế

ng có nhi t đ t b m t có cánh vào môi tr t t ng là v i môi tr ớ ườ ệ ộ f2, h s t a nhi ệ ố ỏ ệ ừ ề ặ ườ

, tw2 là nhi

2. G i tọ w1 là nhi

a t đ b m t không có cánh t đ trung bình c a phía làm ệ ộ ề ặ ệ ộ ủ

cánh. C n xác đ nh dòng nhi t truy n qua vách có cánh, dòng nhi t này có th dùng 3 ầ ị ệ ề ệ ể

ph ươ ng trình sau đ bi u th : ị ể ể

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 67

(6-12) Q = α1.F1.(tf1 - t w1)

Đ án t ồ

t nghi p ệ

l Q = d

(6-13) .F1.(t w1 - t w2)

(6-14) Q = α2.F2.(t w2 - t f2)

w1, t w2:

Gi i các ph ng trình trên ta xác đ nh đ c Q, t ả ươ ị ượ

1 Fa 1.

1

(6-15) tf1 - t w1 = Q

d 1.Fl

(6-16) t w1 - t w2 = Q

1 Fa 2.

2

(6-17) t w2 - t f2 = Q

Do đó:

t

t

f

1

f

2

d

-

+

+

a

l

a

.

1 F . 1

1

F 1

1 F . 2

2

1 d

(W) (6-18) Q =

+

+

l

a

a

.

F 1

1 F . 1

1

1 F . 2

2

(W/K) (6-19) kc = Ký hi u:ệ

là h s truy n nhi t c a vách có cánh. Khi đó: ệ ố ề ệ ủ

(W) (6-20) Q = kc.(tf1 – tf2)

w1, tw2:

Bi ế t Q ta có th xác đ nh t ể ị

1 Fa 1.

1

tw1 = tf1 - Q

d 1.Fl

1 Fa 2.

2

tw2 = tw1 - Q = tf2 + Q

1 và

2 đ

M t đ dòng nhi t phía không làm cánh q phía làm cánh q c xác đ nh ậ ộ ệ ở ượ ị

1

theo các công th c sau: ứ

t (

t

)

f

1

f

2

1

1

+

+

.

Q 1F

a

d l

a

1

2

F 1 F 2

- = (W/m2) (6-21) q1 =

t (

t

)

f

1

f

2

1

1

+

+

.

.

Q 2F

a

a

1 d l

1

F 2 F 1

F 2 F 1

2

- = (W/m2) (6-22) q2 =

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 68

Khi đó:

Đ án t ồ

t nghi p ệ

1

.

q 1

a

1

1

q

.

2

tw1 = tf1 -

1q

a

d l

2

tw2 = tw2 - = tf2 +

F 2 F 1

Trong đó: g i là h s cánh. ệ ố ọ

ng s truy n nhi Vi c làm cánh là nh m m c đích tăng c ằ ụ ệ ườ ự ề ệ ệ t. Đ th y rõ hi u ể ấ

qu c a vi c làm cánh, ta ch c n so sánh m t đ dòng nhi ỉ ầ ậ ộ ả ủ ệ ệ ề ặ t truy n qua b m t ề

ph ng trong tr ng h p vách không có cánh và vách có cánh. ẳ ườ ợ

Khi vách không làm cánh, m t đ dòng nhi c xác đ nh theo công th c tính ậ ộ t đ ệ ượ ứ ị

đ i v i vách ph ng: ố ớ ẳ

(

t

t

)

f

1

f

2

1

1

+

+

1 d l

a

a

1

2

- q10 =

1

Khi làm cánh:

t (

t

)

f

1

f

2

1

1

+

+

d l

a

a

1

2

F 1 F 2

2 >

1

- q1 =

F F 1

Vì , do đó q1 > q10.

Khi làm cánh, ng i ta s b trí cánh phía có h s t a nhi t nh và cánh b ườ ẽ ố ở ệ ố ỏ ệ ỏ ố

6.2. CÁC THÔNG S C A KÉT N

C VÀ QU T GIÓ

Ố Ủ

ƯỚ

C, B M N Ơ

ƯỚ

ng trao đ i nhi t. trí sao cho không c n tr đ n s chuy n đ ng c a môi tr ở ế ự ủ ể ả ộ ườ ổ ệ

6.2.1. Két n c: ướ

D n đ ng b ng đai thang. ằ ẫ ộ

B r ng làm vi c két n c L = 470 (mm) ề ộ ệ ướ

c B = 32(mm) B dày c a két n ủ ề ướ

Chi u cao két n c H = 570(mm). ề ướ

Chi u cao làm vi c c a ng n c h = 480 (mm) ệ ủ ố ề ướ

Đ dày c a thành ng δ = 0,2 (mm) ủ ộ ố

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 69

Kích th c ngoài c a ng (15 x 2)mm ướ ủ ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

S hàng ng: 2 hàng. ố ố

S l ố ượ ng ng trong m t hàng: 57 ng. ộ ố ố

S ng trên toàn b két làm mát n = 2.57 = 114 ố ố ộ

S cánh t n nhi t k = 56, m t cánh g m 374 l p. M t l p có các thông ả ố ệ ộ ớ ồ ớ ộ

s sau: ố

B r ng 1 l p cánh t n nhi t 6,5 (mm) ề ộ ả ớ ệ

t 32 (mm) Chi u dài 1 l p cánh t n nhi ớ ề ả ệ

B dày cánh t n nhi t δ’ = 0,2 (mm). ề ả ệ

+ Qu t gió: ạ

Bán kính ngoài c a qu t R = 200 (mm). ủ ạ

0. Góc nghiêng đ t cánh α = 40 ặ

Bán kính trong c a qu t r = 85 (mm). ủ ạ

S cánh Z = 8. ố

B r ng l n nh t c a cánh b = 45 (mmm) ấ ủ ề ộ ớ

c: + B m n ơ ướ

b = 130 (lít/phút).

L u l ng đ nh m c G ư ượ ứ ị

2 = 38,5 (mm).

C t áp H = 7.3 (m c t n c). ộ ướ ộ

1 = 21 (mm).

Bán kính ngoài c a bánh công tác r ủ

Bán kính trong c a bánh công tác r ủ

0 = 12 (mm).

Bán kính bánh công tác r ở

6.3. TÍNH TOÁN CÁC THÔNG S KI M TRA KÉT N

C.

Ố Ể

ƯỚ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 70

S cánh bánh công tác Z = 6. ố

Đ án t ồ

t nghi p ệ

a c

b

2

0,2

15

Hình 6.1. S đ k t c u ng n c. ơ ồ ế ấ ố ướ

Ta có:

b = 2 - 2.0,2 = 1,6 (mm);

a = 15 - 2.0,2 = 14,6 (mm);

c = 15 - 2 = 13 (mm);

1:

+ Di n tích ti p xúc v i ch t l ng F ấ ỏ ệ ế ớ

2);

F1 = F0.n

F0 - di n tích ti p xúc ch t l ng c a m t ng (m ấ ỏ ộ ố ủ ế ệ

n - s ng c a két n c; ố ố ủ ướ

F0 = h. P0

h - chi u dài làm vi c c a ng; ệ ủ ố ề

P0 - chu vi thành trong c a ng. ủ ố

Hình 6.2. S đ k t c u két n c. ơ ồ ế ấ ướ

P0 = 2.c + π.d = 2. 13+ 3,14.1,6 = 31,024 (mm)

F0 = h.P0 = 480. 31,024 = 14891,52(mm2)

1 = 1,6976 (m2).

F1 = n.F0 = 57.2. 14891,52= 1697633,28 (mm2)

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 71

V y Fậ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

+ Ti t di n l u thông ch t l ng trong két. ế ệ ư ấ ỏ

(m2) S = S0.n

Trong đó:

t di n l u thông c a ch t l ng qua m t ng n c. S0: ti ế ệ ư ấ ỏ ộ ố ủ ướ

c trong két. ướ

.r2 + b.c n: s ng n ố ố S0 = P

= 57.2 .22,8096 = 2600,29 (mm2) = 0,0026 (m2)

S0 = 3,14.0,82 + 1,6.13 = 22,8096 (mm2)

2.

V y: Sậ

+ Tính di n tích két n ệ ướ ế c ti p xúc v i không khí F ớ

F2 = F3 + F4

F3 - di n tích ng n ệ ố ướ ế c ti p xúc v i không khí. ớ

F4 - di n tích cánh t n nhi ệ ả ệ ế t ti p xúc v i không khí. ớ

Hình 6.3. S đ tính toán két n ơ ồ c ướ

- Tính F3:

F3=F3’-F3”

c . F3’ - di n tích m t ngoài c a ng n ặ ủ ố ệ ướ

F3’ = P1.h.n

t di n ngoài c a ng P1 - chu vi ti ế ủ ố ệ

h- chi u dài làm vi c c a ng ệ ủ ố ề

h = 480 (mm)

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 72

P1 = 2.c + π.2 = 2.13 + 3,14.2 = 32,28 (mm)

Đ án t ồ

t nghi p ệ

F3’ = P1.h.n = 32,28.480.57.2=1766361,6 (mm2)

t. F3” - Di n tích m t ngoài ng ti p xúc v i cánh t n nhi ố ế ệ ả ặ ớ ệ

F3” = P1.n.δ’.m

δ’ - Đ dày cánh t n nhi t. Thông s th c t δ’= 0,2(mm) ả ộ ệ ố ự ế

m- S l p c a 1 cánh t n nhi t, m = 374 ố ớ ủ ả ệ

F3” = P1.n.δ’.m = 32,28.57.2.0,2.374=275258,012 (mm2)

F3=F3’-F3” = 1766361,6-275258,012=1490367,6(mm2) =1,49 (m2)

32 mm

m m 0 8 4

6,5 mm

470 mm

- Tính F4:

F4 = 374.b’.l.i.k

k - s cánh t n nhi t (k = 56). ả ố ệ

b’ - b r ng cánh t n nhi t b’= 6,5 ề ộ ả ệ

l - chi u dài cánh t n nhi ề ả ệ t.Tính theo b dày c a két l = B = 32(mm). ủ ề

i - s b m t ti p xúc không khí c a cánh t n nhi t. i = 2. ố ề ặ ế ủ ả ệ

F4 = 374.6,5.32.2.56 = 8712704(mm2)

Hay F4 = 8,7 (m2).

V y di n tích két n ệ ậ ướ ế c ti p xúc v i không khí là: ớ

6.4. XÁC Đ NH L

NG NHI T Đ NG C TRUY N CHO N

C LÀM

ƯỢ

Ơ

ƯỚ

MÁT.

F2 = 1,49 + 8,7 = 10,19 (m2).

Nhi ng t đ ng c truy n cho n t l ệ ượ ừ ộ ề ơ ướ c làm mát có th coi g n b ng s ể ầ ằ ố

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 73

nhi ng đ a qua két làm mát truy n vào không khí. L ng nhi t l ệ ượ ư ề ượ ệ t truy n cho h ề ệ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

th ng làm mát c a đ ng c diesel CA498 chi m kho ng 15 ÷ 35% t ng s nhi ủ ế ả ơ ộ ố ổ ố ệ t

ng do nhiên li u t a ra. Nhi ng t đ ng c truy n cho n c làm mát có th l ượ ệ ỏ t l ệ ượ ừ ộ ề ơ ướ ể

xác đ nh b ng ph ng trình cân b ng nhi ằ ị ươ ằ ệ ộ t đ ng c . ơ

Theo [1] ta có:

(6-23). Qo = Qlm + Qe + Qth + Qch + Qd + Qcl

Trong đó:

ng t ng c ng đ a vào đ ng c khi đ ng c làm vi c Qo - nhi t l ệ ượ ệ ở ư ơ ộ ộ ơ ổ ộ

m t tr ng thái ph t i đã cho. (J/s) ộ ạ ụ ả

ng t ng đ ng v i công có ích c a đ ng c . (J/s) Qe - nhi t l ệ ượ ươ ươ ủ ộ ớ ơ

ng do khí th i đem ra ngoài. (J/s) Qth - nhi t l ệ ượ ả

ng do t n th t cháy không hoàn toàn. (J/s) Qch - nhi t l ệ ượ ấ ổ

Qd - nhi t l ệ ượ ng truy n cho d u bôi tr n. (J/s) ầ ề ơ

ng t ng ng v i các t n th t nhi ng khác không Qcl - nhi t l ệ ượ ươ ứ ấ ổ ớ t l ệ ượ

ng trình cân b ng nhi t. (J/s) tính các thành ph n nói trên c a ph ầ ủ ươ ằ ệ

0 tiêu hao trong m t đ n v th i gian.

+ Nhi ng t ng c ng Q t l ệ ượ ộ ổ ộ ơ ị ờ

(6-24) Qo = QH.Gnl (J/s)

t tr th p c a nhiên li u (J/kg). QH - nhi ệ ị ấ ủ ệ

Đ ng c đang kh o sát là đ ng c dùng nhiên li u điezel. ộ ệ ả ơ ộ ơ

Theo [1] có GH = 42,5.106 (J/kg)

Gnl - l ượ ng nhiên li u tiêu th trong m t giây (kg/s) ụ ệ ộ

Gnl = ge.Ne (kg/s)

Ne – Công su t đ nh m c c a đ ng c . ơ ứ ủ ộ ấ ị

Ne = 62,5(kW).

ge - su t tiêu hao nhiên li u. ệ ấ

Theo [5] có ge = 225 (g/kW.h)

225 5,62. 1000 3600 .

= 3,9.10-3 (kg/s) Gnl =

+ Nhi ng t ng c ng đ a vào đ ng c khi đ ng c làm vi c m t ph t l ệ ượ ệ ở ộ ư ổ ộ ộ ộ ơ ơ ụ

i đã cho (xét t ả ở công su t đ nh m c). ấ ị ứ

Q0 = 42,5.106.3,9.10-3 = 165750 (J/s).

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 74

+ Nhi ng t ng đ ng v i công có ích c a đ ng c t l ệ ượ ươ ươ ủ ộ ớ ơ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Qe=Ne= 62,5 (kW)= 62500 (W)

+ Nhi ng v t lý đem theo khí th i n u tính theo ph n trăm toàn b nhi t l ệ ượ ả ế ầ ậ ộ ệ t

.

%100

ng đ a vào đ ng c l ượ ư ộ ơ

Qthai 0Q

(6-25) qth iả =

th iả =25÷40%. Theo [1]

Đ ng c chúng ta kh o sát là đ ng c diesel nên nhi ả ộ ơ ơ ộ t l ệ ượ ế ng khí th i chi m ả

th iả = 35%

kho ng q ả

Ta ch n qọ

th iả

T (6-25) ta tính đ c Q ừ ượ

Qth i ả = Q0.qth iả /100 =165750.0,35=58012,5 (J/s)

+ Nhi ng m t mát đem theo nhiên li u ch a cháy. t l ệ ượ ư ệ ấ

Qch =ΔQtk.Gnl (J/s)

ch = 0

Đ i v i đ ng c diesel : Q ố ớ ộ ơ

+ Nhi ng t đ ng c truy n cho n c làm mát Q t l ệ ượ ừ ộ ề ơ ướ ầ lm, n u tính theo ph n ế

.

%100

trăm toàn b nhi ng đ a vào đ ng c . Theo [1] ta có: ộ t l ệ ượ ư ơ ộ

Q lm 0Q

(6-26) qlm =

Theo [2] có qlm = 15 ÷ 35%.

Đ ng c chúng ta kh o sát là đ ng c không tăng áp trên đ ả ơ ộ ộ ơ ườ ng ng th i nên có ả ố

lm = 20%.

qlm th p. Ta ch n q ấ ọ

lm:

T (6-26) ta tính đ c Q ừ ượ

Qlm = Qo.qlm/100 = 165750.0,2 = 33150 (J/s).

L ng n c làm mát tu n hoàn trong h th ng trong m t đ n v th i gian. Theo ượ ướ ộ ơ ệ ố ị ờ ầ

[2] ta có:

(kg / s) (6-27)

G

= lm C

Q lm .

n

tn

D

Trong đó:

0C. Theo [3] ta

c làm mát (J / kg.đ ) ng v i nhi t đ 70 Cn – T nhi ỷ t c a n ệ ủ ướ ộ ứ ớ ệ ộ

có:

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 75

Cn = 4187(J / kg.đ ).ộ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

tn

D c vào và ra sau khi qua két làm mát. V i đ ng c ô tô - Hi u nhi ệ t đ n ệ ộ ướ ớ ộ ơ

tn

tn

=

131,1

D D máy kéo = 70C. = 5 ÷ 100C. Ch n ọ

lmG

33150 = 4187 7.

NG NHI T KÉT LÀM MÁT TRUY N RA MÔI

ƯỢ

TR

6.5. XÁC Đ NH L Ị NGƯỜ

Suy ra: (kg / s)

Vi c xác đ nh nhi ng do két làm mát truy n ra môi tr ệ ị t l ệ ượ ề ườ ể ng nh m ki m ằ

nghi m kh năng t n nhi t c a két n c thông qua các thông s th c t c a két ệ ả ả ệ ủ ướ ố ự ế ủ

c.ướ n

Xác đ nh kích th c c a các m t t n nhi ị ướ ủ ặ ả ệ ự ề t d a trên c s lý thuy t truy n ơ ở ế

nhi t.ệ

Quá trình truy n nhi t trong b t n nhi t ch y u là ti p xúc đ i l u, còn ề ệ ộ ả ệ ố ư ủ ế ế

t b c x r t bé không đáng k , két n c m t m t ti p xúc v i n c nóng truy n nhi ề ệ ứ ạ ấ ể ướ ặ ế ớ ướ ộ

đ ng c đi vào, m t kia ti p xúc v i không khí. Do đó, truy n nhi t t c ra t ừ ộ ề ế ặ ơ ớ n ệ ừ ướ

ngoài không khí là s truy n nhi môi ch t này đ n môi ch t khác qua thành ự ề t t ệ ừ ế ấ ấ

m ng. Nh v y, quá trình truy n nhi ư ậ ề ỏ ệ t trong h th ng có th phân ra thành ba giai ể ệ ố

đo n ng v i ba ph ng trình truy n nhi t, theo [2] ta có nh sau: ạ ứ ớ ươ ề ệ ư

t t c nóng đ n thành ng bên trong. + Giai đo n m t: truy n nhi ộ ề ạ n ệ ừ ướ ế ố

(J / s) ( 6-28 ). Q’lm = α1.F1.(tn - tδ1).

+ Giai đo n hai: truy n nhi t t ề ạ ệ ừ ề ặ b m t trong thành ng ra ngoài thành ng. ố ố

l Q’lm = d

( J/ s) (6-29). .F1.(tδ1 – tδ2)

+ Giai đo n ba: truy n nhi t t ề ạ ệ ừ ặ m t ngoài c a thành ng ra ngoài không khí. ố ủ

( J / s) (6-30). Q’lm = α2.F2.(tδ2 - tδkk)

Trong đó:

c làm mát b ng nhi ng do n Qlm - Nhi t l ệ ượ ng truy n cho n ề ướ ằ t l ệ ượ ướ c d n qua ẫ

a

két n c làm mát - b t n nhi t. ( J/ s) ướ ộ ả ệ

2.đ ).ộ

1

t t c làm mát đ n thành ng c a két làm mát (W/ m - H s t n nhi ệ ố ả n ệ ừ ướ ủ ế ố

Vi c xác đ nh h s t n nhi c α t t n ệ ố ả ệ ị ệ ừ ướ 1 r t ph c t p và khó chính xác. ứ ạ ấ

1 nh sau: ư

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 76

a Theo [2] ta có th xác đ nh ể ị

Đ án t ồ

t nghi p ệ

.Re

3 Pr

Nu = 0,33 (6-31).

t đ i l u. Trong đó: Nu - tiêu chu n Nusself, h s t a nhi ẩ ệ ố ỏ ệ ố ư

l.

Re– tiêu chu n Reynolds. ẩ

w Re = n

(6-32)

3-

w - t c đ dòng ch y trong ng, (m/s) ả ố ộ ố

131,1 ,0

10. 0026

Glm = S

w = = 0,435 (m/s)

l - chi u cao làm vi c ng, (m) ệ ố ề

2/s). Theo [3], u

u - đ nh t đ ng h c, (m = 0,365.10-6 (m2/s) ớ ộ ộ ọ 80ở 0C.

3

,0

-

435 . 365,0

10.480 6 10.

Do đó: Re = = 572054,794 -

r = 2,21

572054 ,

794

21,2. 3

Pr – tiêu chu n Prandtl, theo [3], P ẩ

Do đó: Nu = 0,33. = 325,11

a

Bên c nh đó, theo [2] ta có: ạ

*l 1. l

1

Nu = (6-33)

c làm mát trong két ng v i nhi Trong đó: λ1 - h s d n nhi ệ ố ẫ t c a n ệ ủ ướ ứ ớ ệ t

đ tộ n = 800C. Theo [3] có λ1 = 6740 (W/m. đ )ộ

l* - chi u cao làm vi c t ng các ng (m) ệ ổ ề ố

Nu l 1. * l

.11,325

6740

T ph ng trình (6-33) ta có: α1 = ừ ươ

. đ )ộ

2.57.48,0

= 40044,6 (W/m2 α1=

2.đ ). Hộ

thành ng c a két làm mát vào không khí; (W/ m α2 - H s t n nhi ệ ố ả t t ệ ừ ủ ố ệ

kk. Khi thay đ i ωổ kk từ

s này ph thu c ch y u vào t c đ l u đ ng c a không khí ω ố ố ộ ư ộ ủ ế ủ ụ ộ

2. đ ).ộ

5 ÷ 60 m/s thì h s α 40,6 ÷ 303 (W/ m ệ ố 2 thay đ i đ ng bi n t ổ ồ ế ừ

kk ph thu c vào t c đ c a xe v

xe

Bên c nh đó t c đ l u đ ng c a không khí ω ố ộ ư ộ ủ ạ ố ộ ủ ụ ộ

và t c đ hút không khí c a qu t gió ố ộ ủ ạ ạ (đ i v i lo i qu t kh o sát v n t c gió do qu t ậ ố ố ớ ả ạ ạ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 77

ng tr c v t o ra theo chi u h ạ ề ướ ụ ht = Cm = 12,1 m/s).

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Khi ta tính toán thi t k hay tính toán ki m nghi m h th ng làm mát ta th ế ế ệ ố ể ệ ườ ng

tính ở ớ ch đ công su t c c đ i c a đ ng c . ng v i khi đ ng c làm vi c v i ấ ự ạ ủ ế ộ ơ Ứ ệ ớ ộ ộ ơ

xe = 120 km/gi

= 33,33 m/s. công su t c c đ i v n t c xe v ấ ự ạ ậ ố ờ

phía tr c xe, nên v n t c không khí l u đ ng qua két còn ph Do đ ng c đ t ộ ơ ặ ở ướ ư ộ ậ ố ụ

thu c vào t c đ c a xe ố ộ ủ ộ

Vi c tính toán r t ph c t p nên ta tính ch đ ho t khi xe tr ng thái đ ng yên ứ ạ ệ ấ ở ế ộ ạ ở ạ ứ

kk=12,1

(m/s). do v y ωậ

Theo [1] ta có:

0,8 (W/ m2. đ )ộ

(6-34) α2 = 11,38.ωkk

thay ωkk = 12,1 (m/s).

α2 = 11,38.12,10,8 = 233,67 (W/ m2. đ ).ộ

t c a v t li u làm ng t n nhi t. ng t n nhi λ – H s d n nhi ệ ố ẫ ệ ủ ậ ệ ả ố ệ Ố ả ệ ồ t làm b ng đ ng ằ

thau 60% Cu, 40% Zn, theo [2]:

2.đ );ộ

Ta đ c: λ = 100 (W/ m ượ

-3 (m);

δ - Chi u dày thành ng. Theo s li u th c t , ta có δ = 0,2.10 ố ệ ự ế ề ố

2);

2);

c nóng (m F1 - Di n tích b m t ti p xúc v i n ề ặ ế ớ ướ ệ

F2 - Di n tích b m t ti p xúc v i không khí (m ề ặ ế ệ ớ

t đ trung bình c a b m t trong c a thành ng; tδ1 - Nhi ệ ộ ủ ề ặ ủ ố

t đ trung bình c a b m t ngoài c a thành ng; tδ2 - Nhi ệ ộ ủ ề ặ ủ ố

t

nr

nv

t đ trung bình c a n c làm mát trong két làm mát; tn - Nhi ệ ộ ủ ướ

t + 2

(6-35) tn =

t là nhi c vào và ra c a két n Trong đó, tnv, tnr l n l ầ ượ t đ n ệ ộ ướ ủ ướ ằ c có th l y b ng ể ấ

nhi c ra và n c vào đ ng c . Theo [1] ta có: t đ n ệ ộ ướ ướ ộ ơ

tn = 80 ÷ 850C.

+

t

t

kkv

kkr

t đ trung bình c a không khí đi qua b t n nhi t. tkk - Nhi ệ ộ ộ ả ủ ệ

2

(6-36) tkk =

kkv) phía tr

Trong đó, nhi t đ không khí vào (t c b t n nhi t ta l y t ệ ộ ướ ộ ả ệ ấ kkv = 490C.

kkt

D t đ c a không khí khi qua b t n nhi t = 20 ÷ 300C. Chênh l ch nhi ệ ệ ộ ủ ộ ả ệ

kkt

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 78

D = 250C. Ch n ọ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

kkt

D (6-37) V i tớ kkr = tkkv +

74

tkkr = 49 + 25 = 74 (0C);

49 + 2

= 61,5 (0C). V y tậ kk =

Gi i các ph ng trình (6-28), ( 6-29), ( 6-30) ta đ c: ả ươ ượ

t

)

tF ( . 2

n

kk

1

+

+

a

.1 a

1 d F . 2 l . F 1

2

1

F 2 . F 1

- (6-38) Q’lm = = k.F2.(tn - tkk);

1

Trong đó: k – h s truy n nhi t c a két. ệ ố ề ệ ủ

+

+

.1 a

a

1

F 2 . F 1

1 d F . 2 l . F 1

2

k =

T ph ng trình (6-28) ta nh n th y h s truy n nhi t c a két làm mát t l ừ ươ ấ ệ ố ể ậ ệ ủ ỷ ệ ớ v i

=

c làm mát đ n thành ng két t n nhi h s t n nhi ệ ố ả t c a n ệ ủ ướ ế ả ố ệ 1. t α

+

+

19,10.1 ,1.6,

40044

6976

1 10.2,0 100 ,1.

3 19,10. 6976

1 67,233

- k = 225,158 (W/ m2. đ ).ộ

M t khác, xét ph ng trình (6-38) ta nh n th y r ng kh năng t n nhi t c a két ặ ươ ấ ằ ả ả ậ ệ ủ

n c a n

thu n v i nhi t đ trung bình t c làm mát trong két. làm mát Q’lm t l ỉ ệ ậ ớ ệ ộ ủ ướ

Do đó, khi ta ki m nghi m kh năng t n nhi ệ ể ả ả ệ ủ ị ậ t c a két làm mát ta l y giá tr c n ấ

lm.

i h n nh nh t c a thông s đó) đ tính Q’ biên trái c a tủ n (t c là l y giá tr gi ứ ị ớ ạ ỏ ấ ủ ể ấ ố

ch n tọ n = 800C,

lm nh n đ

lm nhi

N u nh , Q’ ư ế ậ ượ c có giá tr l n h n Q ị ớ ơ t l ệ ượ ề ng c a đ ng c truy n ủ ộ ơ

cho n c làm mát thì két t n nhi t cho n c làm mát. ướ ả ệ ả t đ m b o kh năng t n nhi ả ả ả ệ ướ

n, tkk, F2 vào công th c (6-38).

Thay các giá tr c a các thông s k, t ị ủ ố ứ

Ta đ c:ượ

Q’lm = 225,158.10,19.(80 – 61,5) = 42445,75 (J/s).

+ NH N XÉT: Ậ

Nhi ng t i đa t a ra cho n s vòng quay đ nh t l ệ ượ ố ỏ ướ c làm mát c a đ ng c ủ ơ ở ố ộ ị

m c là: ứ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 79

Qlm = 33150 (J/s)

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Trong khi đó kh năng t n nhi t c a két làm mát t i thi u ra môi tr ng bên ả ả ệ ủ ố ể ườ

ngoài là:

Q’lm = 42445,75 (J /s).

ộ V y két làm mát này có th a kh năng đ m b o làm mát cho đ ng c khi đ ng ừ ả ả ả ậ ộ ơ

s vòng quay đ nh m c. Đi u này cho chúng ta bi t s th a kh năng c ho t đ ng ơ ạ ộ ở ố ứ ề ị ế ự ừ ả

6.6. TÍNH KI M NGHI M QU T GIÓ:

này đ m b o cho đ ng c đ c làm mát t t ơ ượ ả ả ộ ố ở ọ m i ch đ làm vi c c a đ ng c . ơ ệ ủ ộ ế ộ

l

2r

2R

y

a

Hình 6.7. S đ tính qu t gió. ơ ồ ạ

L u l ng không khí do qu t cung c p, áp su t đ ng do qu t t o ra và công ư ượ ấ ộ ạ ạ ấ ạ

su t t n th t cho qu t ph thu c s vòng quay c a tr c qu t (ph thu c vào s vòng ộ ố ấ ổ ụ ủ ụ ụ ạ ạ ấ ố ộ

ng không khí t l b c nh t, áp su t t l b c hai và công quay c a tr c khu u). L ụ ủ ỷ ượ ỉ ệ ậ ấ ỉ ệ ậ ấ

su t t l ấ ỉ ệ ậ b c ba v i s vòng quay. ớ ố

Khi tính toán qu t gió c a đ ng c này, ta ph i tính đ n nh h ng c a t c đ ủ ộ ế ả ả ạ ơ ưở ủ ố ộ

gió gây ra do t c đ chuy n đ ng c a ô tô. ể ộ ố ộ ủ

q th

kk.

Do đó, l u l ng th c t c a qu t G ng l n h n l u l ng tính toán G ư ượ ự ế ủ ạ ườ ớ ơ ư ượ

M c đ l n bé l u l ng th c t ứ ộ ớ ư ượ ự ế ủ ố c a qu t ph thu c vào t c đ ô tô. Khi t c ố ộ ụ ạ ộ

ng gió th c t đi qua két n c tăng lên, nên l u l ng không khí đ ô tô l n, l u l ớ ộ ư ượ ự ế ướ ư ượ

do qu t gió cung c p gi m xu ng rõ r t. Tuy nhiên, đ đ n giãn, tính đi u ki n khi ể ơ ệ ạ ả ấ ố ở ề ệ

xe đ ng yên. ứ

q ph thu c vào kích th

L u l ng c a qu t gió G ư ượ ủ ạ ụ ộ ướ ủ c c a qu t gió và đ ạ ượ c

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 80

xác đ nh theo s đ hình (6.7). Theo [2] ta có: ơ ồ ị

Đ án t ồ

t nghi p ệ

2

r=

G

2 bZn)rR(

sin

.

cos

q

q

k

k

1 60

a a h - p (kg/s) (6-39)

Trong đó: r kk - kh i l ố ượ ng riêng c a không khí theo đi u ki n làm vi c, không khí đi ra ề ủ ệ ệ ở

kkr = 740C. Theo [3] ta có ρkk = 1,029 (kg/m3)

phía sau b t n nhi t có nhi t đ là t ộ ả ệ ệ ộ

R, r – bán kính ngoài và bán kính trong c a qu t (m). ủ ạ

Theo s li u ban đ u: R = 0,2 (m), r = 0,085 (m). ố ệ ầ

b - b r ng cánh, b = 45 (mm) ề ộ

nq = i.n - s vòng quay c a qu t (vòng/ phút), i: t s truy n đ ng qu t, theo [2] ỉ ố ủ ề ạ ạ ố ộ

ta có i = (1÷2). Theo [5], i = 1,05.

n: s vòng quay tr c khu u tính ụ ố ỷ ở ố s vòng quay c c đ i n = 3600(v/p) ự ạ

nq = 1,05.3600 = 3780 (vòng/ phút).

0.

α – góc nghiêng c a cánh, theo [5]: α = 40 ủ

Z - s cánh. Th c t xe: Z = 8 cánh. ự ế ố

c a ra d ηk - h s t n th t tính đ n s c c n c a dòng không khí ế ứ ả ủ ệ ố ổ ấ ở ử ướ ắ ầ i n p đ u

k = 0,7.

phía tr c). Ch n η xe.(do đ ng c đ t ộ ơ ặ ở ướ ọ

i n p đ u xe. Theo [2] ta có fn - di n tích ti ệ ế t di n c a ra c a không khí d ủ ử ệ ướ ắ ầ

2

f n .R

0,6

0,4

0

0,25

0,5

0,75

2

quan h gi a h s η ệ ữ ệ ố k v i t nh sau: ư P s ớ ỷ ố ηk

f n .R

P

2

f n .R

Hình 6.8. Quan h gi a η ệ ữ k v i t s ớ ỷ ố P

q là:

sin

.40

cos

40

V y l u l ng c a qu t gió G ậ ư ượ ủ ạ

1 60

. Gq = 1,029.3,14.(0,22 - 0,0852).3780.0,045.8.0,7

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 81

Gq = 1,18 (kg/s).

Đ án t ồ

t nghi p ệ

r

k

Công su t c a qu t gió đ c xác đ nh nh sau: ấ ủ ạ ượ ư ị

HQg . . . kk h 1000 .

(kW) . (6-40) Nq =

Trong đó:

3/s);

Q – l u l ng c a qu t, (m ư ượ ủ ạ

Hk – áp su t c a qu t, tính theo chi u cao c t ch t khí, (m c t khí); ấ ủ ề ạ ấ ộ ộ

ρkk – kh i l ố ượ ng riêng c a ch t khí ủ ấ ở ề ạ đi u ki n làm vi c c a qu t ủ ệ ệ

kkr = 740C.

(kg/m3); Xét đi u ki n nhi t đ không khí phía sau b t n nhi t có t ệ ề ệ ộ ở ộ ả ệ

Theo [3] ta có ρkk = 1,029 (kg/m3)

2); g = 9,81 (m/s2);

ng, (m/s g – gia t c tr ng tr ố ọ ườ

η - h s hi u d ng c a qu t, η = 0,6 ÷ 0,75. Ch n η = 0,7; ệ ố ệ ụ ủ ạ ọ

Ta l n l t tính các thông s còn l công th c (6-40) nh sau: ầ ượ ố i ạ ở ứ ư

ng c a qu t + Xác đ nh l u l ị ư ượ ủ ạ

qG r

kk

Q = (m3/s); (6-41)

18,1 029,1

Q = = 1,146 (m3/s);

+ Xác đ nh v n t c h ậ ố ướ ị ng tr c c a qu t: ụ ủ ạ

Theo [4] ta có:

Q mC

(6-42) De = 1,3.

2.3,1 Q 2 eD

(m/s) (6-43) Do đó: Cm =

3/s);

Trong đó: Q – l u l ng c a qu t (m ư ượ ủ ạ

e = 0,4(m)

2

=

1,12

ng kính đ nh cánh qu t (m); D De - đ ườ ạ ỉ

m =

2

146,1.3,1 4,0

V y ta có: C (m/s) ậ

+ Xác đ nh áp su t c a qu t. ấ ủ ạ ị

Theo [4] ta có:

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 82

Ue = 2,8.φ. H , (m/s)

Đ án t ồ

t nghi p ệ

2O); (6-44)

2

2 eU j ).8,2(

Suy ra: H = , (mm c t Hộ

Trong đó:

φ - h s ph thu c d ng cánh. ệ ố ụ ộ ạ

Theo [4] ta có: φ = 2,8 ÷ 3,5; ch n φ = 3,2 ọ

.

Ue - v n t c vòng c a qu t; (m/s), ậ ố

(6-45) Theo [4] ta có: Ue = ủ ạ q DnP e . 2 30

e = 0,4 (m);

.14,3

.

De - đ ườ ng kính đ nh cánh, D ỉ

3780 30

4,0 2

= 79,128 (m/s) Do đó, Ue =

e vào ph

2

ng trình (6-44) ta đ c: Thay giá tr Uị ươ ượ

2O).

2O) = 0,07799 (m c t Hộ

2

128,79 )2,3.8,2(

H = = 77,99 (mm c t Hộ

20, theo [4] ta có:

H

Ta đ i áp l c c a ch t khí sang chi u cao là m c t n c H ự ủ ộ ướ ề ấ ổ

2O);

kk

Do đó, Hk = (m c t Hộ g.ρkk.Hk = g.ρ.H r . r

g

Thay Hk vào (6-40) ta đ c:ượ

. HQ . h 1000 .

, (kW); (6-46) Nq =

Thay l n l t các giá tr g, Q, H vào (6-46) ta đ ầ ượ ị ượ ụ ủ c công su t trên tr c c a ấ

.81,9

1000

07799

qu t.ạ

,0. 146,1. 7,0.

1000

= 1,253 (kW) Nq =

đ tiêu t n đ d n đ ng qu t gió.

* Xác đ nh công su t N ấ ị ể ẫ ạ ộ ố

Theo [4] ta có:

. qNa h

t

, (kW) (6-47) Nđ =

Trong đó:

q = 1,253 (kW);

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 83

Nq - công su t đ t trên tr c qu t, đã tính N ấ ặ ụ ạ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

a - h s t ng ng công su t N ệ ố ươ ứ ấ ố ớ q. Theo [4] ta có: a = 1,1 đ i v i

qu t h ng tr c (qu t chúng ta đang xét). ạ ướ ụ ạ

t = 0,9;

ηt - h s truy n đ ng hi u d ng. Theo [4] ta có: η ệ ụ ề ộ ệ ố

253

V y công su t đ ng c c n tiêu t n cho d n đ ng qu t là: ấ ộ ơ ầ ẫ ạ ậ ộ ố

,1.1,1 9,0

= 1,531 (kW). Nđ =

+ NH N XÉT: Ậ

Ta nh n th y r ng công su t đ ng c tiêu t n cho vi c d n đ ng qu t gió là ấ ằ ấ ộ ệ ẫ ạ ậ ộ ơ ố

t ươ ữ ủ ệ ố ng đ i nh so v i công su t đ ng c . Đây cũng là m t u đi m n a c a h th ng ấ ộ ộ ư ể ớ ỏ ố ơ

6.7. TÍNH KI M NGHI M B M N

C.

Ệ Ơ

ƯỚ

làm mát này.

L u l c trong h th ng ph r t nhi u vào nhi ng do ư ượ ng c a b m n ủ ơ ướ ệ ố ụ ấ ề t l ệ ượ

c mang đi và chênh l ch nhi c ra vào két. n ướ ệ t đ c a n ệ ộ ủ ướ

c ta d a vào các thông s k t c u th c t Đ tính toán ki m nghi m b m n ể ệ ể ơ ướ ố ế ấ ự ế ự

c a b m đ tính và so sánh v i giá tr c a các thông s lý thuy t c a b m (thông s ủ ơ ế ủ ơ ị ủ ể ớ ố ố

1b

r2

1r

ro

or r1

2r

này có trong catalogue).

Hình 6.5. s đ tính ki m nghi m b m n c. ơ ồ ệ ể ơ ướ

Theo [2] ta có:

2).

+ L u l ng tính toán c a b m n c: G b ư ượ ủ ơ ướ

2 - r0 Gbtt = C1.ρn.π.(r1

(kg/s) (6-48)

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 84

Trong đó:

Đ án t ồ

t nghi p ệ

c làm mát khí n p. ρn - m t đ n ậ ộ ướ ạ

r1- bán kính trong c a bánh công tác. ủ

bánh công tác. r0 - bán kính ở

c khi đi vào cánh. C1 - v n t c tuy t đ i c a n ệ ố ủ ướ ậ ố

1 = 2,2(m/s).

Theo [2] ta có:

C1 = 2 -5 (m/s), ch n Cọ

Theo [5] ta có:

r1= 21. 10-3 (m)

r0 = 12.10-3 (m)

V y, l u l ng tính toán c a b m là: ậ ư ượ ủ ơ

Gbtt = 2,2.1000.3,14.(212.10-6 - 122.10-6 )

* = 2,166 (kg/s). Theo tài li u [5] có G ệ b

Gbtt = 2,05(kg/s)

3-

10.81,9.

+ Công su t tiêu hao cho b m n c xác đ nh theo [1]: ấ ơ c đ ướ ượ ị

. b HG h

h .

b

cg

(kW) (6-49) Nb =

Trong đó:

b = 0,6-0,7.

ηb - hi u su t c a b m, η ấ ủ ơ ệ

cg = 0,7-0,9

i c a b m, η ηcg - hi u su t c gi ấ ơ ớ ủ ơ ệ

3-

166,2

H - c t áp c a b m, theo [5] có H = 7,3(m c t n c) ủ ơ ộ ướ ộ

10.81,9.3,7. 8,0.7,0

= 0,0369 (kW) Nb =

+ NH N XÉT: Ậ

btt = 2,05 (kg/s).

L u l ng tính toán c a b m n c: G ư ượ ủ ơ ướ

lm = 1,131 (kg/s).

L u l ng n c tu n hoàn trong h th ng: G ư ượ ướ ệ ố ầ

* = 2,166 (kg/s).

L u l ng theo tài li u [5]: Gb ư ượ ệ

btt v i l

So sánh l u l ng n c tính toán c a b m G ng n c tu n hoàn trong h ư ượ ướ ủ ơ ớ ượ ướ ầ ệ

* ta nh n th y r ng l b

lm và v i thông s theo tài li u [5] G ố

ng n th ng Gố ệ ớ ấ ằ ậ ượ ướ ơ c do b m

ấ cung c p đ kh năng làm vi c trong h th ng làm mát này. Đ ng th i, công su t ệ ố ủ ệ ấ ả ờ ồ

b là nh nh ng v n đ m b o vi c cung c p n ả

tiêu hao cho vi c d n đ ng b m N ệ ẫ ộ ơ ỏ ư ấ ướ c ệ ẫ ả

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 85

đ y đ cho h th ng làm mát, đây là u đi m n i b t c a b m. ầ ủ ổ ậ ủ ơ ệ ố ư ể

Đ án t ồ

t nghi p ệ

7. K T LU N

Sau khi kh o sát và tính toán ki m tra nhi t két làm mát c a h th ng làm mát ể ả ệ ủ ệ ố

i em nh n th y r ng: đ ng c CA498 đ ộ ơ ượ c trang b trên xe t ị ả ấ ằ ậ

t c a h th ng làm mát làm vi c đ m b o cho đ ng c đ Các c m chi ti ụ ế ủ ệ ố ệ ả ơ ượ c ả ộ

làm mát t m i ch đ làm vi c. t ố ở ọ ế ộ ệ

Công su t tiêu t n cho vi c d n đ ng b m và qu t gió là t ệ ẫ ạ ấ ố ơ ộ ươ ỏ ng đ i nh và ố

kh cung c p n c làm mát c a b m cũng nh không khí đ i v i v i qu t gió ấ ướ ả ố ớ ớ ủ ơ ư ạ

8.TÀI LI U THAM KH O.

cho h th ng là đ m b o. ệ ố ả ả

[1]- GS.TS Nguy n T t Ti n. ễ ế ấ

Nguyên lý đ ng c đ t trong. ơ ố ộ

Nhà xu t b n giáo d c - 2000. ấ ả ụ

[2]- H T n Chu n - Nguy n Đ c Phú - Tr n Văn T - Nguy n T t Ti n. ồ ấ ứ ế ễ ễ ế ầ ấ ẩ

K t c u và tính toán đ ng c đ t trong t p 3. ộ ế ấ ơ ố ậ

Nhà xu t b n giáo d c - 1996. ấ ả ụ

[3] - PGS.TS Hoàng Đình Tín.

t và tính toán thi t b trao đ i nhi t. Truy n nhi ề ệ ế ị ổ ệ

Nhà xu t b n khoa h c và k thu t – 2001. ọ ấ ả ậ ỹ

[4] - Nguy n Văn May. ễ

B m, qu t , máy nén. ạ ơ

Nhà xu t b n khoa h c k và k thu t. ọ ỹ ấ ả ậ ỹ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 86

[5]- Catalogue đ ng c CA498. ộ ơ

Đ án t ồ

t nghi p ệ

Trang

SVTH: Lê Văn Khoa- L p: 02C4 87