Khóa luận tốt nghiệp Lê Thị Thúy
K51 Thông tin – Thư viện
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, nhân loại đang bước sang một kỷ nguyên mới k nguyên
của nền kinh tế thông tin và tri thức. Cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã
tác động mạnh mtới mọi hoạt động của đời sống hội trong đó hoạt
động Thông tin Thư viện. Đặc biệt, các thư viện trên thế giới đang xu
hướng tự động hóa nghiệp vụ hoặc chuyển sang các loại hình thư viện điện
tử, thư viện số nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu tri thức thông tin không
ngừng gia tăng nhanh chóng trong xã hội. Giờ đây các tài liệu trong thư viện
không chỉ đơn thuần là các tài liệu truyền thống như sách báo, tạp chí mà còn
bao gồm các loại tài liệu dạng số như: sở dữ liệu (CSDL) trên mạng, đĩa
CD, DVD…Chính vậy công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác
nguồn tài liệu số được các thư viện đặc biệt quan tâm coi đây vấn đề
quan trọng quyết định chất lượng hiệu quả cung cấp thông tin tới người
dùng tin.
Thư viện Quốc gia Việt Nam Thư viện trung tâm của cả nước,
thư viện đứng đầu trong hthống tviện công cộng, đi đầu trong công tác
tự động hoá ng dụng những thành tựu của công nghệ thông tin vào hoạt
động của mình, ngoài việc hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, tăng
cường đào tạo đội ngũ cán bộ thì công tác số hóa tài liệu và tổ chức khai thác
nguồn tài liệu số cũng một vấn đề đang được Thư viện đặc biệt quan tâm
nhằm nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu tin ngày càng tăng cao và đa dạng.
Nhận thấy được tầm quan trọng đó tôi đã quyết định chọn đề tài: Số
hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt
Nam” làm đề tài nghiên cứu của khóa luận nhằm tìm hiểu và bổ sung những
kiến thức thực tế cho bản thân góp một phần nhỏ vào việc tìm ra giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác số hóa tài liệu tổ chức khai
thác nguồn tài liệu số tại Thư viện, phục vụ cho công tác nghiên cứu, giáo
Khóa luận tốt nghiệp Lê Thị Thúy
K51 Thông tin – Thư viện
dục, đào tạo và các nhu cầu khác của người dùng tin góp phần vào sự nghiệp
Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài khảo sát thực trạng công tác số hóa
tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt
Nam. Qua việc khảo sát đề tài sẽ phân tích, đánh giá, đưa ra một số nhận xét
đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho công tác số hóa tài liệu và
tổ chức khai thác nguồn tài liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để giải quyết được mục đích đề ra, nhiệm vụ của khóa luận là:
- Nêu được vị trí vai trò của nguồn tài liệu số đối với sự phát triển
của Thư viện Quốc gia Việt Nam.
- Khảo sát thực trạng công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác
nguồn tài liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam.
- Nhận xét, đánh giá đxuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số tại Thư viện
Quốc gia Việt Nam.
3. Tình hình nghiên cứu theo hƣớng đề tài
Cho đến nay đã rất nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu và tìm hiểu
về Thư viện Quốc gia Việt Nam với các đề tài như:
- Nghiên cứu hoạt động tra cứu thông tin tại Thư viện Quốc gia Việt
Nam trong thời k Công nghiệp hóa Hiện đại hóa đất nước” của Nguyễn
Thị Hoài Thu, khóa luận tốt nghiệp năm 2001.
- “Công tác bảo quản vốn tài liệu Thư viện Quốc gia Việt Nam” của
Ngô Thị Hằng Nga, khóa luận tốt nghiệp năm 2004
- “Thực trạng giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động lưu chiểu
Thư viện Quốc gia Việt Nam” của Nguyễn Thị Hảo, khóa luận tốt nghiệp
năm 2004.
Khóa luận tốt nghiệp Lê Thị Thúy
K51 Thông tin – Thư viện
- Lịch sử phân loại tài liệu tại Thư viện Quốc gia Việt Nam” của
Quỳnh Nhung, khóa luận tốt nghiệp năm 2005.
- “Công tác phát triển vốn tài liệu của Thư viện Quốc gia Việt Nam”
của Nguyễn Thị Thu Hiền, khóa luận tốt nghiệp năm 2006.
- “Tìm hiểu công tác tổ chức phục vụ kho mở tại Thư viện Quốc
gia Việt Nam” của Nguyễn Thị Thảo Hà, khóa luận tốt nghiệp năm 2008.
- “Công tác tổ chức bảo quản vốn tài liệu quý hiếm tại Thư viện
Quốc gia Việt Nam” của Nghiêm Thị Bình, khóa luận tốt nghiệp năm 2008.
Ngoài ra còn nhiều đề tài khác về Thư viện Quốc gia Việt Nam như:
Nguồn nhân lực tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, tìm hiểu công tác xây
dựng và phát triển vốn tài liệu…
Tuy nhiên, đề tài về công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác
nguồn i liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam thì chưa được nghiên cứu
sâu hoàn chỉnh. vậy, tôi đã quyết định chọn đề tài này nhằm tìm hiểu
thực trạng công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số của
Thư viện vận dụng những kiến thức đã học tnhà trường áp dụng vào
một số hoạt động của Thư viện. Từ đó, đề xuất những giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả công tác số hóa tài liệu và tổ chức khai thác nguồn tài liệu số tại
Thư viện Quốc gia Việt Nam.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài được xác định công tác số
hóa tài liệu và tổ chức khai thác nguồn tài liệu số.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài được giới hạn về mặt không gian
thời gian là: “Công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số
tại Thư viện Quốc gia Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận:
- Khóa luận được viết trên sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy
vật biện chứng và duy vật lịch sử của Triết học Mác Lê nin
Khóa luận tốt nghiệp Lê Thị Thúy
K51 Thông tin – Thư viện
Phương pháp nghiên cứu:
Để hoàn thành đề tài tôi đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu
sau:
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế
- Phương pháp trao đổi với cán bộ thư viện phỏng vấn người dùng
tin.
- Phương pháp thống kê
- Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu liên quan.
6. Ý nghĩa khoa học của đề tài
- Về luận: Khóa luận làm nội hàm các khái niệm liên quan đến
tài liệu số: số hóa tài liệu, thư viện số, tài liệu số,...; Tầm quan trọng của
công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số đối với thư
viện.
- Về thực tiễn: Đưa ra một số nhận xét và đề xuất giải pháp phù hợp
nhằm nâng cao hiệu quả công tác số hóa tài liệu và tổ chức khai thác nguồn
tài liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam.
7. Kết cấu của khóa luận
Ngoài phần mđầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục
từ viết tắt, phụ lục thì bố cục chính của khóa luận được chia thành 3 chương:
Chương 1: Thư viện Quốc gia Việt Namnhững vấn đề chung về tài
liệu số.
Chương 2: Thực trạng số hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài
liệu số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam.
Chương 3: Một số nhận xét giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho
công tác số hóa tài liệu tổ chức khai thác nguồn tài liệu số tại Thư viện
Quốc gia Việt Nam.
Khóa luận tốt nghiệp Lê Thị Thúy
K51 Thông tin – Thư viện
PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
THƢ VIỆN QUỐC GIA VIỆT NAM VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÀI LIỆU SỐ
Khái quát về Thƣ viện Quốc gia Việt Nam
1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển
Tiền thân của Thư viện Quốc gia Việt Nam (TVQGVN) Thư viện
Trung ương Đông Dương trực thuộc Nha lưu trữ và Thư viện Đông Dương,
được thành lập theo Nghị Định của toàn quyền Pháp Anbe Xarô (Alert
Sarraut) ngày 29/11/1917. Trụ sở Nha đặt tại đường Boocnhi Đêboocđơ
(Borguis Deborders) Nội, mà trước đó khu vực trường thi tuyển chọn
nhân tài thời phong kiến rồi đến trụ sở Nha Kinh lược Bắc Kỳ, nay số 31
phố Tràng Thi.
Sau gần hai năm chuẩn bị, ngày 01/09/1919 Thư viện chính thức mở
cửa phục vụ bạn đọc.
Ngày 28/02/1935, Thư viện Trung ương Đông Dương đổi tên Thư
viện Pie Patxkiê (Pierre Pasquier), tên một viên Toàn quyền nhiều đóng
góp cho Thư viện. Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, Chính phủ
lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quyết định đổi tên Thư viện Pie
Patxkie (Pierre Pasquire) thành Quốc gia Thư viện.
Tháng 02/1947 Pháp chiếm lại Hà Nội Thư viện lại được đổi tên thành
Thư viện Trung ương trực thuộc Phủ cao ủy Pháp tại Sài Gòn.
Năm 1953, Thư viện Trung ương sát nhập vào Viện Đại học Nội
và đổi tên là Tổng Thư viện Hà Nội. Giữa năm 1954, trước khi rút chạy khỏi
miền Bắc, thực dân Pháp đã đưa một phần kho sách của Tổng Thư viện vào
Sài Gòn.