i
LỜI CẢM ƠN
Khóa luận tốt nghiệp là sản phẩm nghiên cứu khoa học đầu đời của mỗi sinh viên,
cũng là thành quả của quá trình học tập và rèn luyện trong trường đại học. Chính vì thế, việc
hoàn thành khóa luận đòi hỏi rất nhiều công sức, sự chuyên tâm, nhiệt huyết cũng như thời
gian của người viết. Tuy nhiên, một trong những yếu tố không nhỏ tạo nên “sản phẩm trí tuệ”
này là sự hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn, các thầy cô đã giảng dạy cũng như sự
ủng hộ của gia đình và bạn bè.
Trước hết, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới cô Nguyễn Thị Lan Anh,
người trực tiếp hướng dẫn em trong quá trình làm luận văn. Không chỉ gợi ý và hướng dẫn
em trong quá trình tìm hiểu, đọc tài liệu và lựa chọn đề tài, cô còn tận tình chỉ bảo em những
kĩ năng phân tích, khai thác tài liệu để có được những lập luận phù hợp với nội dung của
khóa luận. Hơn nữa, cô còn rất nhiệt tình trong việc đốc thúc quá trình viết khóa luận, đọc và
đưa ra những nhận xét, góp ý để em có thể hoàn thành luận văn một cách tốt nhất.
Bên cạnh đó, em cũng xin gửi đến các thầy cô giáo đã và đang công tác, giảng dạy tại
khoa Luật Quốc tế, Học viện Ngoại giao lòng biết ơn sâu sắc về những kiến thức và kĩ năng
mà các thầy cô đã truyền đạt cho em trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại Học viện.
Em xin cám ơn cô Phạm Lan Dung, trưởng khoa luật quốc tế về những lời khuyên răn, chỉ
bảo của cô trong suốt 4 năm học. Em xin cám ơn cô Lý Vân Anh, người đã truyền cho em
cảm hứng nghiên cứu về tư pháp quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Em
cũng xin gửi lời cảm ơn đến thầy Đoàn Dũng, cùng tất cả những thầy cô giáo khác trong khoa
Luật quốc tế đã giúp đỡ em rất nhiều về mặt tài liệu cũng như đóng góp những ý kiến cho
việc hoàn thành khóa luận của em.
Trong quá trình thực hiện khóa luận, em cũng rất may mắn nhận được sự giúp đỡ
nhiệt tình từ các cán bộ và các anh chị tại Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC).
Cám ơn các anh chị đã tạo điều kiện cho em có thể tiếp cận với những vụ việc thực tế và
cung cấp cho em những tài liệu quý báu để phục vụ cho việc viết khóa luận.
Cuối cùng, em xin được gửi đến bố mẹ, gia đình và bạn bè lời cảm ơn và lòng biết ơn
sâu sắc vì những sự động viên, ủng hộ và cổ vũ tinh thần trong suốt quá trình gian nan và vất
vả này.
ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................... i
MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii
LỜI MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ THỎA THUẬN TRỌNG TÀI......................................... 4
1. Thỏa thuận trọng tài là gì? .......................................................................................... 4
1.1. Công ước New York 1958 về Công nhận và thi hành phán quyết của Trọng
tài nước ngoài ................................................................................................... 5
1.2. Luật mẫu về Trọng tài thương mại quốc tế của Ủy ban Liên hợp quốc về
thương mại quốc tế (UNCITRAL) ................................................................... 7
1.3. Luật quốc gia .................................................................................................. 10
2. Phân loại thỏa thuận trọng tài .................................................................................. 13
2.1. Điều khoản trọng tài (arbitration clause) ...................................................... 13
2.2. Thỏa thuận đệ trình tranh chấp lên trọng tài (submission agreement) ....... 15
3. Tầm quan trọng của thỏa thuận trọng tài ............................................................... 16
3.1. Trong giai đoạn tiền tố tụng ........................................................................... 16
3.2. Trong quá trình tố tụng trọng tài ................................................................... 18
3.3. Trong giai đoạn hậu tố tụng .......................................................................... 19
4. Luật áp dụng ảnh hưởng thế nào đến hiệu lực của thỏa thuận trọng tài? ........... 21
4.1. Năng lực giao kết của chủ thể ....................................................................... 22
4.2. Hình thức của thỏa thuận trọng tài ............................................................... 23
4.4. Vụ việc có khả năng giải quyết bằng trọng tài .............................................. 24
CHƯƠNG II: LUẬT ĐIỀU CHỈNH THỎA THUẬN TRỌNG TÀI ................................ 26
1. Phân biệt luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài, luật thủ tục trọng tài và luật nội
dung trọng tài ............................................................................................................. 26
1.1. Luật điều chỉnh tố tụng trọng tài ................................................................... 28
1.2. Luật áp dụng để giải quyết nội dung tranh chấp .......................................... 29
iii
1.3. Luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài .......................................................... 30
2. Khi nào cần xem xét luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài .................................. 31
2.1. Khi một bên có yêu cầu phản đối thẩm quyền của trọng tài ........................ 32
2.2. Sau khi phán quyết được đưa ra, một bên yêu cầu hủy phán quyết trọng tài
hoặc yêu cầu công nhận và thi hành phán quyết trọng tài .......................... 33
3. Các tiêu chí xác định luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài ................................. 34
3.1. Luật áp dụng cho toàn bộ hợp đồng ............................................................. 35
3.2. Luật của nơi diễn ra trọng tài hay luật nơi phán quyết được tuyên ............ 38
3.3. Luật tại nơi có tòa án đang xem xét tranh chấp liên quan đến luật áp dụng
cho thỏa thuận trọng tài ................................................................................. 41
3.4. Luật thủ tục áp dụng cho trọng tài hay bộ quy tắc của trung tâm trọng tài
giải quyết vụ việc ............................................................................................. 43
CHƯƠNG III: VẤN ĐỀ LUẬT ÁP DỤNG CHO THỎA THUẬN TRỌNG TÀI TẠI
VIỆT NAM ................................................................................................ 46
1. Giới thiệu sơ lược về trọng tài thương mại và các nguồn luật của trọng tài thương
mại tại Việt Nam ........................................................................................................ 47
1.1. Khái quát về lịch sử và sự phát triển của trọng tài thương mại tại Việt Nam .
.................................................................................................................... 47
1.2. Các nguồn luật cơ bản của trọng tài thương mại tại Việt Nam ................... 50
1.2.1. Luật Trọng tài thương mại Việt Nam năm 2010 ............................ 50
1.2.2. Nghị định 63/2011/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành
một số điều của luật trọng tài thương mại .................................... 51
1.2.3. Bộ luật tố tụng dân sự Việt Nam năm 2004 - Phần thứ sáu: Thủ tục
công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân
sự của Tóa án nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài –
Chương XXVI và XXIX ................................................................. 51
2. Vấn đề luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài tại Việt Nam .................................. 53
2.1. Vấn đề luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài trong các văn bản pháp luật ...
.................................................................................................................... 53
iv
2.1.1. Điều khoản liên quan đến hiệu lực của thỏa thuận trọng tài ........ 53
2.1.2. Điều khoản liên quan đến luật áp dụng cho trọng tài .................... 54
2.1.3. Điều khoản liên quan đến hủy phán quyết của trọng tài ............... 55
2.1.4. Điều khoản liên quan đến công nhận và thi hành phán quyết của
trọng tài nước ngoài ....................................................................... 56
2.2. Thực tiễn việc áp dụng luật điều chỉnh thỏa thuận trọng tài tại Việt Nam . 58
3. Một số gợi ý cho việc sửa đổi và hoàn thiện các quy định về luật áp dụng cho thỏa
thuận trọng tài tại Việt Nam .................................................................................... 61
KẾT LUẬN .................................................................................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ I
1
LỜI MỞ ĐẦU
Với sự phát triển ngày càng nhanh và mạnh của kinh tế Việt Nam cũng như các
nước trên thế giới, đặc biệt kể từ sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới
(WTO), số lượng các doanh nghiệp ngày càng gia tăng và số lượng các vụ tranh chấp thương
mại cũng nhanh chóng tăng lên theo cấp số nhân.
Tuy nhiên, việc giải quyết các tranh chấp thương mại không phải là một vấn đề
đơn giản do có sự tham gia của rất nhiều chủ thể với những địa vị pháp lý khác nhau, thuộc
sự điều chỉnh của những hệ thống pháp luật khác nhau. Chính vì thế, việc lựa chọn được một
phương thức giải quyết tranh chấp hợp lý và hiệu quả là một vấn đề có ý nghĩa quyết định
trong việc đảm bảo và thúc đẩy các hoạt động thương mại quốc tế phát triển thuận lợi. Ở các
nước có nền kinh tế thị trường phát triển, đại đa số các tranh chấp thương mại quốc tế thường
được giải quyết bằng các phương thức ngoài tòa án, trong đó trọng tài được đặc biệt ưa
chuộng, song ở Việt Nam, thực tiễn cho thấy, số lượng các tranh chấp thương mại quốc tế
được các bên lựa chọn giải quyết bằng phương thức trọng tài còn quá ít ỏi, trong điều kiện
Việt Nam đang hội nhập mạnh mẽ vào nền kinh tế thế giới, đây là một thực trạng cần phải
được cải thiện.
Mặc dù trọng tài thương mại quốc tế với đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới và
được giới kinh doanh quốc tế đặc biệt ưa chuộng do những ưu điểm vượt trội của nó so với
các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế khác nhưng phương thức giải
quyết tranh chấp này còn khá mới mẻ ở Việt Nam chưa tạo được lòng tin với các doanh
nghiệp và các nhà đầu tư trong nước cũng như nước ngoài. Sở dĩ như vậy là do pháp luật
nước ta trong lĩnh vực trọng tài chưa thực sự tỏ ra hiệu quả trong việc đáp ứng những yêu cầu
giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế. Thực tiễn trọng tài thương mại quốc tế chỉ ra
rằng, không ít quy định của pháp luật nước ta trong lĩnh vực này chưa phù hợp với thực tiễn,
chưa tương thích với pháp luật và tập quán trọng tài quốc tế. Một trong những vấn đề quan
trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến sự thành công của việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
nhưng lại chưa nhận được sự quan tâm cần thiết từ các nhà làm luật, đó là vấn đề luật áp
dụng cho thỏa thuận trọng tài. Dù Luật Trọng tài thương mại 2010 đã thực sự nhận thức và
đánh giá đúng vai trò của thỏa thuận trọng tài tuy nhiên vẫn xem nhẹ luật áp dụng cho nó.
Đây thực sự là một thiếu sót cần được sửa đổi và bổ sung trong tương lai nhằm hoàn thiện
hơn hệ thống pháp luật Việt Nam về trọng tài, tiến lại gần hơn với các chuẩn mực về trọng tài
trên thế giới để từng bước tạo dựng lòng tin trong giới kinh doanh trong và ngoài nước.
