1
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
------------------
NGUYỄN PHƯƠNG ANH
PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TRẺ EM TRONG LĨNH VỰC
LAO ĐỘNG VÀ HÔN NHÂN GIA ĐÌNH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: LUẬT HỌC
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học: QH 2016
HÀ NỘI, 2020
2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
------------------
NGUYỄN PHƯƠNG ANH
PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TRẺ EM TRONG LĨNH VỰC
LAO ĐỘNG VÀ HÔN NHÂN GIA ĐÌNH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: LUẬT HỌC
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học: QH 2016
NGƯỜI HƯỚNG DẪN: GS. TS. HOÀNG THỊ KIM QUẾ
HÀ NỘI, 2020
3
LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đề tài: “Pháp luật về bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực lao động
và hôn nhân gia đình” là một công trình nghiên cứu độc lập dưới sự hướng dẫn của
giáo viên hướng dẫn: GS.TS Hoàng Thị Kim Quế. Ngoài ra không có bất cứ sự sao
chép của người khác. Các số liệu, kết quả trình bày trong báo cáo là hoàn toàn
trung thực, em xin chịu hoàn toàn trách nhiệm, kỷ luật của bộ môn và nhà trường
đề ra nếu như có vấn đề xảy ra.
NGƯỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Phương Anh
4
MỤC LỤC
Trang bìa phụ
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục bảng
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................................................... 8
CHƯƠNG 1 ............................................................................................................................................... 12
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BẢO VỆ TRẺ EM TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG
VÀ HÔN NHÂN GIA ĐÌNH .................................................................................................................... 12
1.1. Khái niệm pháp luật bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực Lao động: ..................................................... 12
1.2. Khái niệm pháp luật bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực Hôn nhân gia đình: ...................................... 12
1.3. Khái niệm trẻ em: ........................................................................................................................ 12
1.4. Pháp luật và nguyên tắc quốc tế về quyền trẻ em ..................................................................... 13
1.4.1. Pháp luật quốc tế về quyền trẻ em: .................................................................................... 13
1.4.2. Nguyên tắc quốc tế về quyền trẻ em: ................................................................................. 14
1.5. Bảo vệ trẻ em trong pháp luật lao động: .................................................................................... 16
1.5.1. Khái niệm lao động trẻ em: ................................................................................................. 16
1.5.2. Một số khái niệm liên quan đến lao động trẻ em: .............................................................. 17
1.5.3. Phân biệt “lao động trẻ em” và “trẻ em tham gia làm việc” .............................................. 18
1.5.4. Nguyên nhân và tác động tiêu cực của lao động trẻ em: ................................................... 20
1.6. Bảo vệ trẻ em trong pháp luật hôn nhân gia đình: ..................................................................... 24
1.6.1. Một số khái niệm trong lĩnh vực hôn nhân gia đình: .......................................................... 24
1.6.2. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con: ........................................................................ 26
1.6.3. Căn cứ phát sinh quyền và nghĩa vụ đối với con: ............................................................... 27
1.6.4. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau khi ly hôn: ................................................. 28
CHƯƠNG 2 ............................................................................................................................................... 31
THỰC TRẠNG BẢO VỆ TRẺ EM TRONG LĨNH VỰC LAO ĐỘNG VÀ HÔN NHÂN GIA ĐÌNH
.................................................................................................................................................................... 31
2.1. Thực trạng lao động trẻ em tại Việt Nam: .................................................................................. 31
2.2. Quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực lao động: ................ 33
2.2.1. Quy định tại Bộ luật lao động: ............................................................................................ 34
5
2.2.2. Quy định tại Bộ luật Hình sự: ............................................................................................. 37
2.2.3. Các văn bản dưới luật: ........................................................................................................ 37
2.2.4. Một số chương trình, kế hoạch hành động cấp Quốc Gia: .................................................. 39
2.2.5. Giám sát, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật về lao động trẻ em:....................................... 40
2.3. Thực trạng vấn đề bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực Hôn nhân gia đình: .......................................... 41
2.4. Quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực hôn nhân gia đình: .. 43
2.4.1. Quy định về độ tuổi kết hôn: ............................................................................................... 43
2.4.2. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con: ....................................................................... 44
2.4.3. Quyền của trẻ em trong vấn đề nuôi con nuôi: ................................................................... 52
CHƯƠNG 3 ............................................................................................................................................... 54
GIẢI PHÁP NHẰM ĐẢM BẢO THỰC HIỆN BẢO VỆ TRẺ EM TRONG LĨNH VỰC LAO
ĐỘNG VÀ HÔN NHÂN GIA ĐÌNH ....................................................................................................... 54
3.1. Giải pháp nhằm đảm bảo thực hiện bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực lao động: .............................. 54
3.1.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện chế độ pháp lý về vấn đề lao động trẻ em: ...................... 54
3.1.2. Hoàn thiện pháp luật về hệ thống pháp lý: .......................................................................... 55
3.1.3. Bổ sung các quy định về thanh tra, kiểm tra, cơ chê giám sát phát hiện, đánh giá thực hiện .
............................................................................................................................................. 56
3.1.4. Một số giải pháp hỗ trợ nhằm nâng cao nhận thức của người dân: .................................... 56
3.2. Giải pháp nhằm đảm bảo thực hiện bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình: ........... 57
3.2.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện chế độ pháp lý nhằm bảo vệ trẻ em trong lĩnh vực hôn
nhân gia đình: ...................................................................................................................................... 57
3.2.2. Hoàn thiện hệ thống pháp lý: .............................................................................................. 59
3.2.3. Một số giải pháp hỗ trợ nhằm hoàn thiện pháp luật bảo vệ trẻ em ..................................... 59
KẾT LUẬN ................................................................................................................................................ 61
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 63