Đ I H C THÁI NGUYÊN
TR NG Đ I H C S PH MƯỜ Ư
LÊ H I HÀ
VÀNH PHÂN TH C H U T
VÀ NG D NG
KHÓA LU N T T NGHI P
THÁI NGUYÊN – NĂM 2014
2
Đ I H C THÁI NGUYÊN
TR NG Đ I H C S PH MƯỜ Ư
LÊ H I HÀ
VÀNH PHÂN TH C H U T
VÀ NG D NG
KHÓA LU N T T NGHI P
Gi ng viên h ng d n: T.S TR N NGUYÊN AN ướ
THÁI NGUYÊN – NĂM 2014
M c l c
M đ u ..........................................................................................................1
Ch ng 1. Ki n th c chu n bươ ế .................................................................2
1.1. Xây d ng vành K[X]............................................................................2
1.2. Hàm đa th c..........................................................................................6
1.3. S h c trong K[X] ................................................................................7
1.4. Không đi m c a đa th c ......................................................................10
1.5. Đa th c v i h s ph c và th c. .........................................................12
Ch ng 2. Phân th c h u tươ .....................................................................16
2.1. Xây d ng tr ng các phân th c h u t ườ ...............................................16
2.2. Phân tích thành phân th c đ n gi n ơ .....................................................22
2.3. Th c hành phép phân tích thành phân th c đ n gi n (PTĐG) ơ ...........28
2.4. Công th c n i suy Lagrange ................................................................38
Ch ng 3. M t s bài toán liên quanươ .......................................................42
3.1. Ch ng minh đ ng th c v i vành phân th c h u t ............................42
3.2. M t s l p ph ng trình, h ph ng trình v i hàm phân th c h u t ươ ươ
........................................................................................................................45
3.3. Ph ng trình hàm trong l p hàm phân th c h u tươ ............................53
K t lu nế ........................................................................................................58
Tài li u tham kh o ......................................................................................59
M đ u
Pn th c h u t là m t trong nh ng khái ni m c b n c a ch ng trình ơ ươ
Toán b c h c ph thông. Đ c bi t, các tr ng THPT chuyên và các l p ườ
chun tn có r t nhi u d ng toán ln quan đ n hàm pn th c. H n n a phân ế ơ
th c h u t còn xu t hi n c b c Đ i h c trong Đ i S , Gi i ch, Hình H c,
T H p. Đ ph c v cho vi c d y h c sau y cũng nh làm ti n đ đ nghiên ư
c u sâu v pn th c h u t . Tôi đã ch n nghn c u đ i: Vành phân th c
h u t và ng d ng”. Lu n văn đ c chia ra làm ba ch ng. ượ ươ
Ch ng 1: ki n th c chu n b v vành đa th c bao g m cách xâyươ ế
d ng vành đa th c K[X], hàm đa th c, s h c trong vành K[X], không
đi m c a đa th c đa th c v i h s ph c th c, đ c bi t ch ng này ươ
gi i thi u m t cách ch ng minh c a Đ nh c b n Đ i s nh ơ
d’Alambert); gi i thi u thu t toán chia theo lũy th a tăng.
Ch ng 2: Trình bày v phân th c h u t . Cách xây d ng tr ng cácươ ườ
phân th c h u t , cách phân tích thành các phân th c đ n gi n cũng nh ơ ư
cách th c hành phép phân tích đ n gi n, Đ nh Lagrange ng d ng ơ
trong phân tích phân th c h u t
Ch ng 3: Ch ng này bao g m các bài toán trên phân th c h u tươ ươ
và m t s ph ng trinh và ph ng trình hàm trên hàm phân th c h u t . ươ ươ
Đ hoàn thành luân văn y, tr c nh t em xin chân thành c m n t i ướ ơ
T.S Tr n Nguyên An đã dành th i gian h ng d n ch b o t n tình giúp đ ướ
trong su t quá trình làm lu n văn này.
Em cũng xin g i l i c m n chân thành đ n các th y cô đã đ c, ki m ơ ế
tra, đánh giá cho nh ng ý ki n quý báu đ lu n văn đ c đ y đ ế ượ
phong phú h n.ơ
Thái Nguyên, tháng 04 năm 2014
5