Tổng Biên tập:
TS. Nguyễn Phương Sinh
Ngày nhận bài:
12/7/2021
Ngày chấp nhận đăng bài:
01/6/2022
Ngày xuất bản:
28/6/2023
Bản quyền: @ 2023
Thuộc Tạp chí Khoa học
và công nghệ Y Dược
Xung đột quyền tác giả:
Tác giả tuyên bố không
có bất kỳ xung đột nào
về quyền tác giả
Địa chỉ liên hệ: Số 284,
đường Lương Ngọc
Quyến, TP. Thái Nguyên,
tỉnh Thái Nguyên
Email:
tapchi@tnmc.edu.vn
KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH
VỀ PHÒNG CHỐNG HÚT THUỐC LÁ THỤ ĐỘNG CỦA
CHA MẸ CÓ TRẺ BỊ MẮC NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP
CẤP TÍNH TẠI TRUNG TÂM NHI KHOA, BỆNH VIỆN
TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN NĂM 2021
Nguyễn Thị Tú Ngọc1*, Nguyễn Hải Yến2, Trần Lệ Thu1
1 Trường Đại học Y-Dược, Đại học Thái Nguyên
2 Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên
* Tác giả liên hệ: lemontree.tn@gmail.com
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Khói thuốc lá được coi là một yếu tố gây ra các bệnh
tật và tử vong, đặc biệt ở sơ sinh và trẻ nhỏ. Mục tiêu: Mô tả kiến
thức, thái độ, thực hành về phòng chống hút thuốc lá thụ động của
cha mẹ trẻmắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Phương pháp:
Nghiên cứu mô tả cắt ngang thực hiện trên 195 cha mẹ trẻ mắc
nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính tại Bệnh viện Trung ương Thái
Nguyên từ tháng 06 năm 2021 đến tháng 9 năm 2021. Kết quả:
Tỷ lệ trẻ có tiếp xúc với khói thuốc lá trong vòng 30 ngày qua là
51,3%. Có 95,9% đối tượng nghiên cứu cho rằng hút thuốc lá thụ
động có thể gây ra các bệnh nguy hiểm ở trẻ. 86,2% cho rằng hút
thuốc lá thụ động nguy hại với cơ thể như hút thuốc lá trực tiếp.
6,2% không biết các bệnh lý có thể gây ra do trẻ hút thuốc lá thụ
động. 36,9% cha mẹ có hành vi mua thuốc lá giúp người thân
trong gia đình. Tỷ lệ cha mẹ không có hành động gì để ngăn chặn
hành vi hút thuốc lá tại nhà là 11,3% và tại cộng đồng là 17,4%.
Kết luận: Nghiên cứu cho thấy phần lớn cha mẹ trẻ có kiến thức
đúng và thái độ đúng về mức độ nguy hiểm và tác hại của hút
thuốc lá thụ động ở trẻ. Tuy nhiên thực hành về phòng chống hút
thuốc lá chưa thực sự tốt.
Từ khóa: Hút thuốc lá thụ động; Kiến thức; Thái độ; Thực hành;
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
20
Tạp chí KHCN YD | Tập 2, số 2 - 2023
KNOWLEDGE, ATTITUDE AND PRACTICE OF
PASSIVE SMOKING AMONG PARENTS OF CHILDREN
WITH ACUTE RESPIRATORY INFECTION
Nguyen Thi Tu Ngoc1*, Nguyen Hai Yen2, Tran Le Thu1
1 Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy
2 Thai Nguyen National Hospital
* Author contact: lemontree.tn@gmail.com
ABSTRACT
Background: Tobacco smoke is a recognized factor of morbidity
and mortality, especially for neonates and children. Objectives:
The purpose of this study was to describe knowledge, attitude, and
practice of passive smoking among parents of children with acute
respiratory infection. Methods: A cross-sectional study was
designed to collect data from 195 parents whose children had
acute respiratory infection at Thai Nguyen National Hospital from
March to September 2021. Results: The study was completed by
195 parents. The percentage of children exposed to tobacco
smoke within the past 30 days was 51.3%. 95.9% and 86.2% of
parents knew that passive smoking could cause dangerous
diseases in children and passive smoking was as harmful as direct
smoking. 6.2% did not know any diseases that could appear when
children were exposed to tobacco smoke. 36.9% of parents helped
their family members buy cigarettes. The percentage of parents
who did not do anything to prevent smoking behavior at home
was 11.3% and that in the community was 17.4%. Conclusions:
The study showed that the majority of parents had the right
knowledge and right attitudes about the dangers and harms of
passive smoking with their children. However, smoking
prevention practices were not really good.
Keywords: Passive smoking; Knowledge; Attitude; Practice;
Acute respiratory infection
* Author contact: lemontree.tn@gmail.com
ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2018) trên toàn
thế giới có khoảng 1,091 tỷ người hút thuốc lá, trong số đó có 43
triệu trẻ em từ 13-15 tuổi và 244 triệu phụ nữ. Cũng theo báo cáo
Tạp chí KHCN YD | Tập 2, số 2 - 2023
21
này, mỗi năm có hơn 8 triệu ca tử vong do thuốc lá, hơn 7 triệu
trường hợp do hút thuốc lá trực tiếp trong khi 1,2 triệu trường hợp
tử vong do hút thuốc lá thụ động (HTLTĐ)1.
Việt Nam là một trong 15 nước có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút
thuốc lá cao nhất trên thế giới. Tại Việt Nam, theo ước tính của
cuộc điều tra ở người trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên) năm 2015
(GATS 2015), tỷ lệ nam hút thuốc lá 45,3% và nữ là 1,1%2. Việc
tiếp xúc với khói thuốc lá (còn gọi là hút thuốc thụ động) cũng đã
được khoa học chứng minh là gây ra các bệnh chết người. Đặc
biệt, thai phụ và trẻ em là những đối tượng dễ bị tiếp xúc với khói
thuốc lá. Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Bá Phúc nguyên tại Bệnh
viện Trung ương Huế cho thấy số trẻ mắc hen phế quản và nhiễm
khuẩn hô hấp cấp tính có HTLTĐ là 85,3%4. Khói thuốc lá được
chứng minh là gây ra các hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe
trẻ em. Trẻ nhỏ sống phụ thuộc vào gia đình nên sự hiểu biết
cũng như thái độ của cha mẹ sẽ quyết định tỷ lệ HTLTĐ cũng
như tình trạng sức khỏe của trẻ. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu:
Mô tả kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống HTLTĐ của
cha mẹ trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính tại Trung tâm Nhi
khoa, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2021. Kết quả
nghiên cứu sẽ góp phần trong việc giáo dục phòng chống tác hại
của HTLTĐ ở trẻ em.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu: Cha mẹ có trẻ bị mắc nhiễm khuẩn hô
hấp cấp tính.
Tiêu chuẩn chọn:
Cha mẹ có trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính điều trị tại Trung
tâm Nhi khoa, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.
Đồng ý tham gia vào nghiên cứu.
Có khả năng đọc và hiểu tiếng Việt.
Tiêu chuẩn loại trừ:
Cha mẹ trẻ đã từng tham gia nghiên cứu khác về tác hại thuốc lá
hoặc được tập huấn về tác hại của thuốc lá.
Địa điểm và thời gian:
Trung tâm Nhi khoa – Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên từ
tháng 6 năm 2021 đến tháng 9 năm 2021.
22
Tạp chí KHCN YD | Tập 2, số 2 - 2023
Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả với thiết kế cắt ngang.
Cỡ mẫu và cách chọn mẫu:
Cỡ mẫu: Toàn bộ 195 cha mẹ trẻ có con dưới 5 tuổi điều trị nội
trú tại Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên
trong thời gian tiến hành nghiên cứu.
Phương pháp chọn mẫu: Chọn chủ đích đối tượng nghiên cứu đáp
ứng đủ tiêu chuẩn lựa chọn.
Chỉ tiêu nghiên cứu:
Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu: Tuổi, giới tính, nghề
nghiệp, trình độ văn hóa, khu vực sinh sống, tình trạng phơi nhiễm
với khói thuốc của trẻ…
Kiến thức, thái độ, thực hành của cha mẹ trẻ về HTLTĐ.
Phương pháp thu thập số liệu: Đối tượng nghiên cứu được giải
thích và phát bộ câu hỏi đã soạn sẵn dưới sự giám sát và hỗ trợ
của nhóm nghiên cứu. Nhóm nghiên cứu nhận lại bộ câu hỏi đã
trả lời, kiểm tra và thu thập thêm thông tin (nếu cần thiết).
Xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 23.0 với các phương pháp
thống kê mô tả.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm chung về đối tượng nghiên cứu
Đặc điểm
n
%
Giới
Nam
52
26,7
Nữ
143
73,3
Tuổi
29,16 ± 3,76 (Min: 21; Max: 41)
Nghề nghiệp
Làm ruộng
10
5,1
Công nhân
81
41,5
Buôn bán
42
21,5
Cán bộ viên chức
48
24,6
Thất nghiệp, nội trợ
14
7,2
Gia đình có người hút thuốc lá
Không có ai
77
39,5
Có 1 người
102
52,3
Có từ 2 người trở lên
16
8,2
Tạp chí KHCN YD | Tập 2, số 2 - 2023
23
Kết quả bảng 1 cho thấy: Trong 195 đối tượng tham gia vào
nghiên cứu, tỷ lệ nam là 26,7% và nữ là 73,3%. Độ tuổi trung bình
là 29,16 ± 3,76, lớn nhất là 41 tuổi và nhỏ nhất là 21 tuổi.
Tỷ lệ gia đình có người hút thuốc là 60,5%.
Trong vòng 30 ngày qua có 51,3% trẻ có tiếp xúc với khói thuốc
lá, 48,7% không tiếp xúc với khói thuốc lá.
Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống hút thuốc lá thụ
động của cha mẹ.
Kiến thức về hút thuốc lá thụ động
86,2% đối tượng cho rằng HTLTĐ nguy hại với cơ thể như hút
thuốc lá trực tiếp, 10,2% cho rằng ít nguy hại hơn và 3,6% không
biết về mức độ nguy hại của HTLTĐ. 95,9% đối tượng nghiên
cứu cho rằng HTLTĐ có thể gây ra các bệnh nguy hiểm ở trẻ.
Bệnh do HTLTĐ có thể gây ra ở trẻ
n
%
Nhẹ cân
4
2,1
Viêm tai
16
8,2
Bệnh tim
24
12,3
Dị ứng
41
21
Hen
157
80,5
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp
171
87,7
Đột tử sơ sinh
14
7,2
Không biết
12
6,2
Kết quả Bảng 2 cho thấy: 87,7% cha mẹ cho rằng HTLTĐ có thể
làm trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Hai nguy cơ đột tử ở
trẻ sơ sinh và gây nhẹ cân ở trẻ được biết đến với tỷ lệ khá thấp,
lần lượt là 7,2% và 2,1%. Bên cạnh đó có 6,2% không biết các
bệnh lý có thể gây ra do trẻ HTLTĐ.
Thái độ về hút thuốc lá thụ động
Thái độ
n
%
Khi có người hút thuốc lá tại gia đình hoặc nơi công cộng
Rất khó chịu
99
50,7
Khó chịu
76
39
Không khó chịu
20
10,3