Đ tài:ề
Vi t Nam là m t n c đang phát tri n có l c l ng lao đ ng d i dào trongệ ộ ướ ể ự ượ ộ ồ
đó ch y u là lao đ ng tr Vi t Nam luôn tho mãn đ c nhu c u laoủ ế ộ ẻ ệ ả ượ ầ
đ ng phong phú, th m trí đáp ng c nhu c u tuy n d ng n c ngoài.ộ ậ ứ ả ầ ể ụ ướ
I.TH C TR NG NGU N NHÂN L C VI T NAMỰ Ạ Ồ Ự Ệ
Báo chí n c ngoài th ng bình lu n ng i Vi t Nam thông minh, r t nhanhướ ườ ậ ườ ệ ấ
nh y trong vi c n m b t và ti p thu cái m i. Ti c r ng ngu n nhân l c này l iạ ệ ắ ắ ế ớ ế ằ ồ ự ạ
ch a đ c khai thác đ y đ , đào t o ch a bài b n, đi u đó nh h ng đ n ch tư ượ ầ ủ ạ ư ả ề ả ưở ế ấ
l ng nhân l c và nh h ng đ n s phát tri n kinh t – xã h i Vi t Nam.ượ ự ả ưở ế ự ể ế ộ ệ
1.Ngu n nhân l c khá d i dào, nh ng ch a đ c s quan tâm đúng m c;ồ ự ồ ư ư ượ ự ứ
ch a đ c quy ho ch, khai thác; ch a đ c nâng c p; ch a đ c đào t oư ượ ạ ư ượ ấ ư ượ ạ
đ n n i đ n ch n.ế ơ ế ố
2. Ch t l ng ngu n nhân l c ch a cao, d n đ n tình tr ng mâu thu n gi aấ ượ ồ ự ư ẫ ế ạ ẫ ữ
l ng và ch t.ượ ấ
3. C c u phân b lao đ ng theo ngành ngh cũng m t cân đ iơ ấ ổ ộ ề ấ ố
4.So sánh ngu n lao đ ng c a Vi t Nam v i các n c trong khu v c và rút raồ ộ ủ ệ ớ ướ ự
nh n xétậ
1.Ngu n nhân l c khá d i dào, nh ng ch a đ c s quan tâm đúng m c;ồ ự ồ ư ư ượ ự ứ
ch a đ c quy ho ch, khai thác; ch a đ c nâng c p; ch a đ c đàoư ượ ạ ư ượ ấ ư ượ
t o đ n n i đ n ch n.ạ ế ơ ế ố
Vi t Nam ệ đ c th gi i đánh giá là có l i th v dân s đông, đang trong th iượ ế ớ ợ ế ề ố ờ
kỳ “dân s vàng” nên l c l ng trong đ tu i lao đ ng khá d i dào. Đây làố ự ượ ộ ổ ộ ồ
ngu n l c vô cùng quan tr ng đ đ t n c ta th c hi nồ ự ọ ể ấ ướ ự ệ
thành công Chi n l c phát tri n kinh t xã h i giai đo n 2011-2020 đã đ cế ượ ể ế ộ ạ ượ
Đ i h i Đ ng XI thông qua ngày 16/2/2011. Tuy nhiên, ch t l ng ngu n nhânạ ộ ả ấ ượ ồ
l c c a Vi t Nam v n còn th p và c n ph i đ c c i thi n càng s m càng t t.ự ủ ệ ẫ ấ ầ ả ượ ả ệ ớ ố
Theo k t qu đi u tra dân s đ n tháng 12/2010, Vi t Nam có g n 87 tri uế ả ề ố ế ệ ầ ệ
ng i. Đi u này ph n ánh ngu n nhân l c c a Vi t Nam đang phát tri n d iườ ề ả ồ ự ủ ệ ể ồ
dào. Ngu n nhân l c Vi t Nam đ c c u thành ch y u là nông dân, công nhân,ồ ự ệ ượ ấ ủ ế
trí th c, doanh nhân, d ch v và nhân l c c a các ngành, ngh . Trong đó, ngu nứ ị ụ ự ủ ề ồ
nhân l c nông dân có g n 62 tri u ng i, chi m h n 70% dân s ; ngu n nhânự ầ ệ ườ ế ơ ố ồ
l c công nhân là 9,5 tri u ng i (g n 10% dân s ); ngu n nhân l c trí th c, t tự ệ ườ ầ ố ồ ự ứ ố
nghi p t đ i h c, cao đ ng tr lên là h n 2,5 tri u ng i, chi m kho ng 2,15%ệ ừ ạ ọ ẳ ở ơ ệ ườ ế ả
dân s ; ngu n nhân l c t các doanh nghi p kho ng 2 tri u ng i, trong đó,ố ồ ự ừ ệ ả ệ ườ
kh i doanh nghi p trung ng g n 1 tri u ng i…. S xu t hi n c a gi iố ệ ươ ầ ệ ườ ự ấ ệ ủ ớ
doanh nghi p tr đ c xem nh m t nhân t m i trong ngu n nhân l c, n uệ ẻ ượ ư ộ ố ớ ồ ự ế
bi t khai thác, b i d ng, s d ng t t s gi i quy t đ c nhi u v n đ quanế ồ ưỡ ử ụ ố ẽ ả ế ượ ề ấ ề
tr ng trong phát tri n kinh t - xã h i.ọ ể ế ộ
2. Ch t l ng ngu n nhân l c ch a cao, d n đ n tình tr ng mâu thu nấ ượ ồ ự ư ẫ ế ạ ẫ
gi a l ng và ch tữ ượ ấ
Hi n nay Vi t Nam đang hình thành 2 lo i hình nhân l c: nhân l c ph thôngệ ở ệ ạ ự ự ổ
và nhân l c ch t l ng cao. Nhân l c ph thông hi n t i v n chi m s đông,ự ấ ượ ự ổ ệ ạ ẫ ế ố
trong khi đó, t l nhân l c ch t l ng cao l i chi m t l r t th p. Cái thi uỷ ệ ự ấ ượ ạ ế ỷ ệ ấ ấ ế
c a Vi t Nam hi n nay không ph i là nhân l c ph thông, mà là nhân l c ch tủ ệ ệ ả ự ổ ự ấ
l ng cao. Theo s i u th ng kê năm 2010, trong s 20,1 tri u lao đ ng đã quaượ ố ệ ố ố ệ ộ
đào t o trên t ng s 48,8 tri u lao đ ng đang làm vi c, thì ch có 8,4 tri u ng iạ ổ ố ệ ộ ệ ỉ ệ ườ
có b ng c p, ch ng ch do các c s đào t o trong và ngoài n c. S ng i tằ ấ ứ ỉ ơ ở ạ ướ ố ườ ừ
15 tu i tr lên đ c đào t o ngh và chuyên môn k thu t r t th p, chi mổ ở ượ ạ ề ỹ ậ ấ ấ ế
kho ng 40%. C c u đào t o hi n còn b t h p lý đ c th hi n qua cácả ơ ấ ạ ệ ấ ợ ượ ể ệ tỷ l :ệ
Đ i h c và trên Đ i h c là 1, trung h c chuyên nghi p là 1,3 và công nhân kạ ọ ạ ọ ọ ệ ỹ
thu t là 0,92; trong khi trên th gi i,ậ ế ớ tỷ l này là 1-4-10. Theo đánh giá c a Ngânệ ủ
hàng Th gi iế ớ (WB), Vi t Nam đang r t thi u lao đ ng có trình đ tay ngh ,ệ ấ ế ộ ộ ề
công nhân k thu t b c cao và ch t l ng ngu n nhân l c Vi t Nam cũng th pỹ ậ ậ ấ ượ ồ ự ệ ấ
h n so v i nhi u n c khác. N u l y thang đi m là 10 thì ch t l ng nhân l cơ ớ ề ướ ế ấ ể ấ ượ ự
c a Vi t Nam ch đ t 3,79 đi m (x p th 11/12 n c Châu Á tham gia x p h ngủ ệ ỉ ạ ể ế ứ ướ ế ạ
c a WB) trong khi Hàn Qu c là 6,91; n Đ là 5,76; Malaysia là 5,59; Thái Lanủ ố Ấ ộ
là 4,94...
3. C c u phân b lao đ ng theo ngành ngh cũng m t cân đ iơ ấ ổ ộ ề ấ ố
Các ngành k thu t - công ngh , nông - lâm - ng nghi p ít và chi m t tr ngỹ ậ ệ ư ệ ế ỉ ọ
th p, trong khi đó các ngành xã h i lu t, kinh t , ngo i ng ... l i quá cao. Nhi uấ ộ ậ ế ạ ữ ạ ề
ngành ngh , lĩnh v c có tình tr ng v a th aề ự ạ ừ ừ v aừ thi u nhân l c. Nh ng lĩnh v cế ự ữ ự
hi n đang thi u lao đ ng nh : Kinh doanh tài chính, ngân hàng, ki m toán, côngệ ế ộ ư ể
ngh thông tin, đi n t , vi n thông, c khí ch t o...ệ ệ ử ễ ơ ế ạ
4.So sánh ngu n lao đ ng c a Vi t Nam v i các n c trong khu v c và rútồ ộ ủ ệ ớ ướ ự
ra nh n xétậ
Vi t Nam hi n có ngu n lao đ ng r t d i dào nh ng ch t l ng l i r t th p soệ ệ ồ ộ ấ ồ ư ấ ượ ạ ấ ấ
v i các n c trong khu v cớ ướ ự
Đánh giá v ch t l ng lao đ ng Vi t Nam thông qua năng su t lao đ ng, TS.ề ấ ượ ộ ệ ấ ộ
H Đ c Hùng (Đ i h c Kinh t TPHCM) so sánh: năng su t lao đ ng c a laoồ ứ ạ ọ ế ấ ộ ủ
đ ng Vi t Nam hi n th p h n Indonesia 10 l n, Malaysia 20 l n, Thái Lan 30ộ ệ ệ ấ ơ ầ ầ
l n, và Nh t B n t i 135 l nầ ậ ả ớ ầ
Năng su t lao đ ng c a Vi t Nam ch b ng kho ng 55% so v i Trung Qu c,ấ ộ ủ ệ ỉ ằ ả ớ ố
35% so v i Thái Lan, 15% so v i Mailaixia và kho ng 5-6% so v i Hànớ ớ ả ớ
Qu cố (Báo cáo phát tri n con ng i năm 2006 – UNDP).ể ườ
Ng i tuy n d ng lao đ ng không đáp ng nhu c u xã h i?ườ ể ụ ộ ứ ầ ộ
(GD&TĐ) - Lâu nay, chúng ta r t hay bàn đ n chuy n ngu n nhân l cấ ế ệ ồ ự
đ c đào t o t các tr ng đ i h c, cao đ ng, tr ng ngh không đápượ ạ ừ ườ ạ ọ ẳ ườ ề
ng đ c ngu n nhu c u xã h i; nào là doanh nghi p n , công ty kia thanứ ượ ồ ầ ộ ệ ọ
phi n v ng i đ c tuy n d ng. M i đây, tôi tình c đ c trên m t trangề ề ườ ượ ể ụ ớ ờ ọ ộ
báo có l i phát bi u c a chuyên gia kinh t , Ch t ch InvestConsult Groupờ ể ủ ế ủ ị
Nguy n Tr n B t cho r ng “Xã h i đang ch t vì nh ng ng i tuy nễ ầ ạ ằ ộ ế ữ ườ ể
d ng” b ng gi t mình b i lý l xác đáng c a câu nói này, khi đ i chi uụ ỗ ậ ở ẽ ủ ố ế
v i th c t i đã và đang di n ra.ớ ự ạ ễ
Hãy b t đ u b ng th c tr ng v n n th t nghi p ắ ầ ằ ự ạ ề ạ ấ ệ Vi t Nam. Theo báo cáoở ệ
đ c T ng c c Th ng kê công b t i Hà N i ngày 18/12 m i đây v i s h trượ ổ ụ ố ố ạ ộ ớ ớ ự ỗ ợ
c a T ch c Lao đ ng Qu c t (ILO), tính đ n th i đi m 1/10/2012, c n củ ổ ứ ộ ố ế ế ờ ể ả ướ
có 53,1 tri u ng i t 15 tu i tr lên thu c l c l ng lao đ ng. Trong đó, cóệ ườ ừ ổ ở ộ ự ượ ộ
52,1 tri u ng i có vi c làm. Nh v y, có g n 1 tri u ng i th t nghi p b iệ ườ ệ ư ậ ầ ệ ườ ấ ệ ở
n n kinh t không t o đ vi c làm cho c lao đ ng m i gia nh p th tr ng vàề ế ạ ủ ệ ả ộ ớ ậ ị ườ
b ph n lao đ ng th t nghi p cũ. ộ ậ ộ ấ ệ Đ i t ng thanh niên đ tu i 15-24 đangố ượ ộ ổ
chi m 47% t ng s ng i th t nghi p.ế ổ ố ườ ấ ệ
( nh MH: internet)ả
So v i nhi u n c trên th gi i, t l th t nghi p c a Vi t Nam nh v y làớ ề ướ ế ớ ỷ ệ ấ ệ ủ ệ ư ậ
không cao, nh ng đi u đáng nói hi n t i, ng i lao đ ng đ tu i thanh niênư ề ệ ạ ườ ộ ở ộ ổ
15-24 ph n l n đang ph i ch p nh n nh ng công vi c trái s tr ng nghầ ớ ả ấ ậ ữ ệ ở ườ ề
nghi p, v i m c thu nh p th p và b t n đ nh.ệ ớ ứ ậ ấ ấ ổ ị
S th t s là v i vã n u ai đó cho r ng, nh ng ng i lao đ ng đã đ c tuy nẽ ậ ự ộ ế ằ ữ ườ ộ ượ ể
d ng vào các c quan nhà n c và doanh nghi p có năng l c, trình đ h n h nụ ơ ướ ệ ự ộ ơ ẳ
nh ng ng i đang còn trong di n không có vi c làm. Thăm dò th c t tuy nữ ườ ệ ệ ự ế ể
d ng lao đ ng c a m t trung tâm xúc ti n vi c làm t i TP Đà N ng, giám đ cụ ộ ủ ộ ế ệ ạ ẵ ố
Trung tâm này cho bi t, có đ n 60% h s xin đ c tuy n d ng lao đ ng phế ế ồ ơ ượ ể ụ ộ ổ
thông thu c đ i t ng SV t t nghi p các tr ng ĐH, CĐ. Trong s đó, cóộ ố ượ ố ệ ườ ố
nh ng em đã t ng d ph ng v n tuy n d ng c quan nhà n c ữ ừ ự ỏ ấ ể ụ ở ơ ướ b lo i th iị ạ ả
nh ng l i đ c doanh nghi p t nhân đánh giá cao và tìm m i cách đ “giư ạ ượ ệ ư ọ ể ữ
chân”. Và v giám đ c cũng rút ra k t lu n: s ph n ngh nghi p c a m t conị ố ế ậ ố ậ ề ệ ủ ộ
ng i nhi u khi do kh năng nhìn nh n, đánh giá c a ng i s d ng lao đ ngườ ề ả ậ ủ ườ ử ụ ộ
quy t đ nh.ế ị
S t n đ ng l n nh t có th coi là “l u niên” trong các nhà tuy n d ng laoự ồ ọ ớ ấ ể ư ể ụ
đ ng các đ a ph ng, đó là tâm lý dòng t c, h hàng thân thích, nói theo ki uộ ở ị ươ ộ ọ ể
c a dân gian thì “m t ng i làm quan, c h đ c nh ”. T n đ ng th hai n yủ ộ ườ ả ọ ượ ờ ồ ọ ứ ả
sinh nh ng năm g n đây và c hi n t i, đó là tuy n d ng t l i nhu n ti n b cữ ầ ả ệ ạ ể ụ ừ ợ ậ ề ạ
tr c m t; hình thành m t đ ng dây ch y ch t, c có ti n nhi u là có vi c.ướ ắ ộ ườ ạ ọ ứ ề ề ệ
S tuy n d ng ng i lao đ ng “con ông, cháu cha” hay ch y ti n b c vào cự ể ụ ườ ộ ạ ề ạ ơ
quan, doanh nghi p nhà n c th ng là r t d dãi, không ph i qua m t quyệ ướ ườ ấ ễ ả ộ
trình tuy n d ng nào. Còn k t qu ể ụ ế ả c a s non y u, không đáp ng đ c yêuủ ự ế ứ ượ
c u công vi c c a nh ng đ i t ng lao đ ng nh v y thì c t p th ph i gánhầ ệ ủ ữ ố ượ ộ ư ậ ả ậ ể ả
ch u.ị
Khác h n v i nh ng năm tr c, t đ u năm 2013 tình hình lao đ ng n c taẳ ớ ữ ướ ừ ầ ộ ở ướ
khá n đ nh. Tình tr ng thi u h t, khan hi m lao đ ng tr c và sau t t đã khôngổ ị ạ ế ụ ế ộ ướ ế
còn, ng i lao đ ng (NLĐ) cũng không có xu h ng nh y vi c và doanh nghi pườ ộ ướ ả ệ ệ
(DN) cũng không tuy n d ng lao đ ng t. Thay vào đó là u tiên nh ng ng iể ụ ộ ồ ạ ư ữ ườ
có kinh nghi m, chuyên môn k thu t có th đáp ng đ c yêu c u công vi cệ ỹ ậ ể ứ ượ ầ ệ
t i các DN hi n nay.ạ ệ
Doanh nghi p tuy n d ng kh t kheệ ể ụ ắ
Đ đ i phó v i khó khăn và đ m b o ho t đ ng s n xu t, đ ng th i tăng caoể ố ớ ả ả ạ ộ ả ấ ồ ờ
ch t l ng công vi c, các DN đã kh t khe h n trong vi c tuy n d ng lao đ ng,ấ ượ ệ ắ ơ ệ ể ụ ộ
k c lao đ ng ph thông và th i v . V i s thay đ i này, ph n nào đã giúp DNể ả ộ ổ ờ ụ ớ ự ổ ầ
n đ nh đ c tình hình s n xu t sau t t, không m t quá nhi u th i gian, côngổ ị ượ ả ấ ế ấ ề ờ
s c và kinh phí cho công tác tuy n d ng.ứ ể ụ
Theo ông Tr n Anh Tu n, Phó giám đ c trung tâm D báo nhu c u nhân l c vàầ ấ ố ự ầ ự
Thông tin th tr ng lao đ ng TP.HCM: Th tr ng lao đ ng TP.HCM năm 2013ị ườ ộ ị ườ ộ
phát tri n theo xu h ng nâng cao ch t l ng; n u không có tay ngh , k thu t,ể ướ ấ ượ ế ề ỹ ậ
NLĐ s ph i đ i di n v i nguy c b đào th i, b i DN mu n có đ i ngũ nhânẽ ả ố ệ ớ ơ ị ả ở ố ộ
l c có tay ngh đ ph c v cho quá trình ho t đ ng s n xu t đ t hi u qu caoự ề ể ụ ụ ạ ộ ả ấ ạ ệ ả
h n . Cũng theo s li u kh o sát v tình hình th tr ng lao đ ng năm 2013, cóơ ố ệ ả ề ị ườ ộ
t i 30% DN không có nhu c u tuy n d ng thêm lao đ ng. Chính vì v y màớ ầ ể ụ ộ ậ
không khí tuy n d ng các KCN – KCX năm nay khá tr m l ng, không có cácể ụ ở ầ ắ
ho t đ ng thu hút NLĐ v n th ng th y sau m i kỳ ngh t t.ạ ộ ẫ ườ ấ ỗ ỉ ế
M t d u hi u cho th y DN h n ch tuy n d ng lao đ ng trong năm 2013 n aộ ấ ệ ấ ạ ế ể ụ ộ ữ
là: T l lao đ ng tr l i làm vi c sau kỳ ngh t t đ t t i 95%, có DN đ t t iỷ ệ ộ ở ạ ệ ỉ ế ạ ớ ạ ớ
98%. V i t l lao đ ng tr l i làm vi c cao nên các DN không còn b thi u h tớ ỷ ệ ộ ở ạ ệ ị ế ụ
lao đ ng nh m i năm. L h ng ít, vì th DN cũng không ph i v i vàng tuy nộ ư ọ ỗ ổ ế ả ộ ể
lao đ ng t đ l p ch tr ng. H n n a, nhu c u tuy n d ng lao đ ng th i vộ ồ ạ ể ấ ỗ ố ơ ữ ầ ể ụ ộ ờ ụ
trong năm nay cũng gi m đi r t nhi u. Theo ông Nguy n T n Đ nh, Phó banả ấ ề ễ ấ ị
Qu n lý các KCN – KCX TP.HCM cho bi t: nh ng năm tr c nhu c u tuy nả ế ữ ướ ầ ể
d ng lao đ ng th i v r t l n, không phân bi t nam n . Nhi u lao đ ng đụ ộ ờ ụ ấ ớ ệ ữ ề ộ ở ộ
tu i trên 30 v n tuy n. Nh ng năm nay lao đ ng ph i mòn m i ch vi c, DNổ ẫ ể ư ộ ả ỏ ờ ệ
ch y u tuy n đ thay th s lao đ ng ngh vi c do b nh hay thai s n. Vi củ ế ể ể ế ố ộ ỉ ệ ệ ả ệ
ch n l a khi tuy n d ng l i r t k : trình đ văn hoá ít nh t h t PTTH, tu i đ iọ ự ể ụ ạ ấ ỹ ộ ấ ế ổ ờ
h xu ng, tuy n nam hay n là theo yêu c u DN.ạ ố ể ữ ầ