F -X C h a n ge<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
N<br />
y<br />
bu<br />
to<br />
k<br />
lic<br />
<br />
Kinh t V Mô – Tóm t t ch<br />
<br />
ng<br />
Paul Krugman, 2006<br />
<br />
Ch<br />
<br />
ng 6<br />
<br />
Kinh t v mô: b c tranh t ng quát<br />
1. Kinh t v mô là môn h c v các hành vi c a t ng th n n kinh t - t ng s n l<br />
giá chung, vi c làm, cán cân thanh toán, t ng tr ng kinh t v.v...<br />
<br />
ng, m c<br />
<br />
2.<br />
<br />
n m khác nhau c b n gi a kinh t v mô và kinh t vi mô là: kinh t v mô chú<br />
tr ng n nh h ng do s tích lu t ng h p c a các hành ng cá nhân có th d n n<br />
các k t qu kinh t v mô không nh tr c nh th nào; kinh t v mô cho phép có ph m<br />
vi can thi p r ng h n c a chính ph ; kinh t v mô nghiên c u s t ng tr ng dài h n; và<br />
kinh t v mô s d ng các s li u t ng th c a n n kinh t , các i l ng này tóm t t s<br />
li u gi a các th tr ng khác nhau nh th tr ng hàng hoá, d ch v , lao ng, và tài s n.<br />
Kinh t v mô hi n i hình thành t nh ng n l c c g ng tìm hi u và gi i thích cu c<br />
i Suy Thoái.<br />
<br />
3.<br />
<br />
t m i quan tâm chính c a kinh t v mô là chu k kinh t , bao g m s luân phiên<br />
ng n h n gi a các th i k kinh t suy thoái - khi s vi c làm và t ng s n l ng t t gi m,<br />
và th i k kinh t<br />
r ng - khi s vi c làm và t ng s n l ng t ng lên. Kinh t v mô<br />
hi n i phát tri n ng n ch n s xu t hi n c a các k<br />
i suy thoái, là tình tr ng suy<br />
p kinh t n ng n và kéo dài.<br />
c l ng lao ng, bao g m hai l c l ng là c l ng<br />
có vi c làm và l c l ng th t nghi p, không bao g m nh ng ng i lao ng chán n n,<br />
là nh ng ng i tuy có kh n ng làm vi c nh ng không làm vi c và ã t b vi c tìm ki m<br />
vi c làm. Th ng kê lao ng c ng không ch a d li u v khi m d ng lao ng, nh ng<br />
lao ng có vi c làm nh ng ki m<br />
c ít h n so v i m c l ra h có th ki m<br />
c trong<br />
th i k kinh t m r ng do công vi c l ng th p ho c làm vi c ít gi .<br />
l th t nghi p<br />
là n v o l ng khá t t v tình hình th tr ng lao ng, th ng t ng và gi m l p l i<br />
theo th i gian. ng s n l ng là m c t ng s n l ng hàng hoá và d ch v cu i cùng<br />
trong n n kinh t , di chuy n theo h ng ng c l i v i t l th t nghi p trong chu k kinh<br />
.<br />
<br />
4. Chính sách bình n là n l c c a chính ph<br />
u hòa nh ng bi n ng c a chu k<br />
kinh t , v i hai công c chính là: chính sách ti n t , nh m làm thay i l ng ti n trong<br />
u thông ho c lãi su t, ho c c hai; và chính sách thu chi ngân sách, nh m làm thay<br />
i thu ho c chi tiêu c a chính ph , ho c c hai.<br />
5.<br />
<br />
t v n chính khác c a môn kinh t v mô là s<br />
ng tr ng dài h n tr ng k , hay<br />
i n gi n ng tr ng dài h n, xu h ng t ng lên v lâu dài c a t ng s n l ng qua<br />
nhi u th p k . S t ng tr ng b n v ng c a t ng s n l ng trên u ng i là nhân t<br />
chính trong m t n n kinh t giúp phát tri n m c s ng c a n n kinh t ó theo th i gian.<br />
<br />
6. Các nhà kinh t h c phân bi t gi a i l ng o l ng danh ngh a, là nh ng s o ch a<br />
c u ch nh theo s thay i giá c , và i l ng o l ng th c, là nh ng s o<br />
c<br />
u ch nh theo s thay i giá c . Thay i c a ti n công th c là m t n v t t<br />
o<br />
ng s thay i s c mua c a ng i lao ng.<br />
c giá chung là m c giá c a t t c các<br />
hàng hoá và d ch v cu i cùng trong n n kinh t .<br />
l l m phát, ph n tr m thay i<br />
hàng n m c a m c giá chung, có giá tr d ng khi m c giá chung t ng ( m phát) và âm<br />
Kinh t V mô<br />
Paul Krugman, 2006<br />
<br />
Page 1<br />
<br />
.d o<br />
<br />
o<br />
<br />
.c<br />
<br />
m<br />
<br />
C<br />
<br />
m<br />
<br />
w<br />
<br />
o<br />
<br />
.d o<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
C<br />
<br />
lic<br />
<br />
k<br />
<br />
to<br />
<br />
bu<br />
<br />
y<br />
<br />
N<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
.c<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
N<br />
y<br />
bu<br />
to<br />
k<br />
lic<br />
<br />
khi m c giá chung gi m (gi m phát). Vì gi m phát và l m phát có th gây ra nhi u v n<br />
, s bình n giá là c n thi t.<br />
7.<br />
<br />
n kinh t óng là m t n n kinh t không trao i hàng hoá, d ch v , ho c tài s n v i<br />
nh ng n c khác; n kinh t m trao i hàng hoá, d ch v , và tài s n v i nh ng n c<br />
khác. Vi t Nam ã và ang tr thành m t n n kinh t ngày càng m , và kinh t v mô<br />
a n n kinh t m ngày càng tr nên quan tr ng. M t trong nh ng m i quan tâm chính<br />
a kinh t v mô trong n n kinh t m là giá h i oái, giá tr c a m t ng ti n so v i<br />
t ng ti n khác. T giá h i oái có th nh h ng n m c giá chung. T giá h i oái<br />
ng có th nh h ng n t ng s n l ng thông qua tác ng lên cán cân th ng m i,<br />
là chênh l ch gi a giá tr mua và bán v i n c ngoài. M t v n khác là dòng v n, dòng<br />
chuy n d ch c a các tài s n tài chính gi a các qu c gia.<br />
<br />
Kinh t V mô<br />
Paul Krugman, 2006<br />
<br />
Page 2<br />
<br />
.d o<br />
<br />
o<br />
<br />
.c<br />
<br />
m<br />
<br />
C<br />
<br />
m<br />
<br />
w<br />
<br />
o<br />
<br />
.d o<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
C<br />
<br />
lic<br />
<br />
k<br />
<br />
to<br />
<br />
bu<br />
<br />
y<br />
<br />
N<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
.c<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
N<br />
y<br />
bu<br />
to<br />
k<br />
lic<br />
<br />
Ch<br />
<br />
ng 7<br />
<br />
Tìm hi u kinh t v mô<br />
1. Các nhà kinh t h c theo dõi s l u chuy n c a ng ti n gi a các khu v c thông qua các<br />
tài kho n thu nh p và s n l ng qu c gia, hay i t t là tài kho n qu c gia. Thông<br />
qua th tr ng các y u t s n xu t, các h gia ình h ng thu nh p t ti n l ng, lãi trái<br />
phi u, l i nhu n do s h u phi u, và ti n cho thuê t. Thêm vào ó, h còn nh n<br />
c chuy n giao c a chính ph . Thu nh p kh d ng, ng t ng thu nh p c a h gia<br />
ình sau thu c ng thêm các kho n chuy n giao c a chính ph ,<br />
c phân b cho vi c chi<br />
tiêu c a ng i tiêu dùng (C) và ti t ki m t nhân. Thông qua các th tr ng tài chính,<br />
ti t ki m t nhân và cho vay n c ngoài<br />
c s d ng cho chi tiêu u t (I), vay m n<br />
a chính ph , và vay m n n c ngoài. Chi phí mua hàng hoá và d ch v c a chính<br />
ph (G)<br />
c tr b ng thu và vay m n c a chính ph . Xu t kh u (X) t o nên m t<br />
dòng ti n ch y vào t n c t các n c khác trên th gi i, nh ng nh p kh u (IM) l i<br />
n n dòng ti n ch y t trong n c ra các n c khác trên th gi i. Các n c khác c ng<br />
có th mua trái phi u và c phi u trên th tr ng tài chính Vi t Nam.<br />
2.<br />
<br />
ng s n l ng n i a, hay GDP, o l ng giá tr c a t t c hàng hoá và d ch v cu i<br />
cùng n xu t ra trong n n kinh t , không bao g m giá tr c a hàng hoá và d ch v trung<br />
gian. Ta có th tính GDP theo 3 cách: c ng t t c các giá tr gia t ng c a t t c các nhà<br />
n xu t; c ng t t c các chi tiêu cho hàng hoá và d ch v cu i cùng s n xu t trong n c,<br />
n n ph ng trình GDP = C + I + G + X – IM; ho c c ng t t c thu nh p mà các công<br />
ty trong n c tr cho các y u t s n xu t. Ba ph ng pháp này t ng<br />
ng v i nhau vì<br />
trong n n kinh t t ng th , t ng thu nh p do các công ty trong n c tr cho các y u t s n<br />
xu t ph i b ng v i t ng chi tiêu cho hàng hoá và d ch v cu i cùng s n xu t trong n c.<br />
ng (X - IM), xu t kh u tr nh p kh u, th ng<br />
c g i là xu t kh u ròng.<br />
<br />
3. GDP th c là t ng giá tr c a hàng hoá và d ch v cu i cùng<br />
c s n xu t, tính b ng<br />
cách s d ng m c giá c a m t n m<br />
c ch n làm n m g c (n m c b n hay c s ).<br />
Ngo i tr n m g c, GDP th c không b ng v i GDP danh ngh a, là t ng s n l ng<br />
c<br />
tính d a trên giá hi n hành. Vi c phân tích t l t ng tr ng t ng s n l ng ph i s d ng<br />
GDP th c vì làm nh v y s lo i b<br />
c b t c s thay i nào c a giá tr c a t ng s n<br />
ng mà ch do s bi n i giá gây ra. GDP th c trên u ng i, là m t n v o s n<br />
ng bình quân c a m i ng i, nh ng b n thân nó không ph i là m t m c tiêu chính<br />
sách thích h p.<br />
4.<br />
<br />
l th t nghi p là m t ch báo v tình tr ng th tr ng lao ng, nh ng ta không nên<br />
xem nó nh m t n v o ph n tr m s n l ng ng i mu n làm vi c nh ng không th<br />
ki m<br />
c vi c làm. T l này có th báo cáo quá m c<br />
th c t c a th t nghi p vì m i<br />
ng i th ng có m t kho ng th i gian không có vi c khi tìm ki m vi c làm. Nó c ng có<br />
th báo cáo d i m c th c t c a th t nghi p vì nó không bao g m nh ng ng i lao<br />
ng chán n n.<br />
<br />
5.<br />
<br />
ng tr ng c a GDP th c và m c thay i t l th t nghi p có m t m i t ng quan t l<br />
ngh ch r t rõ ràng: khi GDP th c t ng tr ng trên m c bình quân, t l th t nghi p gi m;<br />
khi GDP th c t ng tr ng d i m c bình quân, t l th t nghi p t ng.<br />
<br />
6.<br />
<br />
o m c giá chung, các nhà kinh t tính chi phí mua m t “ hàng hóa.” Ch s giá<br />
là t l gi a m c giá hi n t i c a r hàng hóa, chia cho m c giá c a r hàng hóa ó tính<br />
theo giá c a n m g c, nhân v i 100.<br />
<br />
Kinh t V mô<br />
Paul Krugman, 2006<br />
<br />
Page 3<br />
<br />
.d o<br />
<br />
o<br />
<br />
.c<br />
<br />
m<br />
<br />
C<br />
<br />
m<br />
<br />
w<br />
<br />
o<br />
<br />
.d o<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
C<br />
<br />
lic<br />
<br />
k<br />
<br />
to<br />
<br />
bu<br />
<br />
y<br />
<br />
N<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
.c<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
N<br />
y<br />
bu<br />
to<br />
k<br />
lic<br />
<br />
7.<br />
<br />
l l m phát là ph n tr m thay i h ng n m c a ch s giá, ch y u d a trên ch s<br />
giá tiêu dùng, hay CPI, là ch s giá ph bi n nh t. M t ch s t ng t cho hàng hoá và<br />
ch v mà các công ty mua là ch s giá s n xu t. Cu i cùng, nhà kinh t c ng s d ng<br />
s gi m phát GDP; h s này o l ng m c giá b ng cách tính t s c a GDP danh<br />
ngh a trên GDP th c nhân v i 100.<br />
<br />
Kinh t V mô<br />
Paul Krugman, 2006<br />
<br />
Page 4<br />
<br />
.d o<br />
<br />
o<br />
<br />
.c<br />
<br />
m<br />
<br />
C<br />
<br />
m<br />
<br />
w<br />
<br />
o<br />
<br />
.d o<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
C<br />
<br />
lic<br />
<br />
k<br />
<br />
to<br />
<br />
bu<br />
<br />
y<br />
<br />
N<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
.c<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
F -X C h a n ge<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
N<br />
y<br />
bu<br />
to<br />
k<br />
lic<br />
<br />
Ch<br />
<br />
ng tr<br />
<br />
ng 8<br />
<br />
ng kinh t dài h n<br />
<br />
1. Các m c GDP th c trên u ng i khác nhau r t nhi u trên toàn th gi i: h n phân n a<br />
dân s th gi i s ng trong nh ng t n c nghèo h n c n c M tính vào th i m n m<br />
1900. Qua th k 20, GDP th c trên u ng i c a n c M ã t ng g n 600%.<br />
2.<br />
<br />
l t ng tr ng GDP th c trên u ng i các n c c ng r t khác nhau. C n c theo<br />
Qui t c 70, tính s n m c n thi t GDP th c trên u ng i t ng g p ôi, ta l y 70<br />
chia cho t l t ng tr ng h ng n m c a GDP th c trên u ng i.<br />
<br />
3.<br />
<br />
u t then ch t t ng tr ng dài h n là t ng ng su t lao ng, hay g i t t là n ng<br />
su t, là s n l ng trên m t u ng i lao ng. S gia t ng n ng su t hình thành t s<br />
gia t ng ngu n v n v t l c trên m t ng i lao ng và ngu n v n nhân l c trên m t<br />
ng i lao ng c ng nh t các ti n b công ngh . Hàm t ng s n xu t cho ta bi t GDP<br />
th c trên m t ng i lao ng ph thu c nh th nào vào ba y u t trên. N u nh ng y u t<br />
khác không i, su t sinh l i c a ngu n v n v t l c s gi m d n: m i n v v n v t<br />
c t ng thêm s d n n m c t ng n ng su t th p h n so v i m c t ng n ng su t c a n<br />
v n v t l c tr c ó. Nói cách khác, t ng d n ngu n v n v t l c trên m i lao ng s<br />
n n t l t ng tr ng n ng su t có giá tr d ng, nh ng t l t ng tr ng ó s nh<br />
n.<br />
ch toán t ng tr ng - tính toán v s óng góp c a m i y u t s n xu t cho s<br />
ng tr ng kinh t c a m i t n c - cho th y gia t ng ng n ng su t các y u t s n<br />
xu t (TFP), hay còn g i là t ng l ng s n ph m<br />
c s n xu t t m t l ng y u t s n<br />
xu t nh t nh, là y u t then ch t cho s t ng tr ng dài h n. T ng tr ng n ng su t<br />
th ng<br />
c xem là nh h ng c a ti n b công ngh . Ng c l i v i nh ng th i k tr c<br />
ây, tài nguyên thiên nhiên ang càng ngày càng tr thành m t ngu n t ng tr ng n ng<br />
su t kém quan tr ng h n trên nhi u nhi u qu c gia ngày nay.<br />
<br />
4. Có m t s y u t nh h ng n s khác bi t v t l t ng tr ng gi a các n c. Nh ng<br />
u t ó là chính sách c a chính ph và các th ch làm t ng ti t ki m và chi tiêu u t ,<br />
u t n c ngoài,<br />
s h t ng, nghiên c u và phát tri n, c ng nh thúc y s n<br />
nh chính tr và b o v quy n s h u.<br />
5. Trên th gi i có nhi u ví d v thành công và th t b i trong n l c t<br />
c t ng tr ng<br />
kinh t dài h n. Các n n kinh t ông Á ã làm r t nhi u u úng n và t<br />
ct l<br />
ng tr ng r t cao. châu M Latinh, n i ang thi u m t s<br />
u ki n quan tr ng, t ng<br />
tr ng nhìn chung khá th t v ng. châu Phi, GDP th c trên u ng i gi m sút trong<br />
t vài th p niên, cho dù hi n c ng ã có m t vài d u hi u ti n b . T l t ng tr ng c a<br />
nh ng n c ti n b v kinh t ang h i t , nh ng không ph i t l t ng tr ng c a t t c<br />
các n c trên th gi i u h i t .<br />
u này khi n cho các nhà kinh t tin r ng gi thi t<br />
i t ch phù h p v i s li u khi nh ng y u t nh h ng n t ng tr ng nh giáo d c,<br />
s h t ng, chính sách thu n l i,<br />
c duy trì t ng t nh nhau gi a các t n c.<br />
<br />
Kinh t V mô<br />
Paul Krugman, 2006<br />
<br />
Page 5<br />
<br />
.d o<br />
<br />
o<br />
<br />
.c<br />
<br />
m<br />
<br />
C<br />
<br />
m<br />
<br />
w<br />
<br />
o<br />
<br />
.d o<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
w<br />
<br />
C<br />
<br />
lic<br />
<br />
k<br />
<br />
to<br />
<br />
bu<br />
<br />
y<br />
<br />
N<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
O<br />
W<br />
!<br />
<br />
PD<br />
<br />
c u -tr a c k<br />
<br />
.c<br />
<br />