K năng l ng nghe – “Viên kim c ng” trong giao ti pỹ ắ ươ ế
Không ph i ng u nhiên mà câu thành ng : “Nói là b c,ả ẫ ữ ạ
im l ng là vàng, l ng nghe là kim c ng” đ c m iặ ắ ươ ượ ọ
ng i công nh n là đúng. Bi t l ng nghe – đi u này cóườ ậ ế ắ ề
v đ n gi n nh ng không ph i ai cũng có th làm đ cẻ ơ ả ư ả ể ượ
vì l ng nghe là m t ho t đ ng th ng nh t h ng ngày,ắ ộ ạ ộ ườ ậ ằ
cho nên ch có m t s ít ng i quan tâm t i vi c phátỉ ộ ố ườ ớ ệ
tri n k năng nghe c a mình. ể ỹ ủ
Bài vi t này hy v ng s mang l i cho các b n m t cáiế ọ ẽ ạ ạ ộ
nhìn khác v vi c “nghe” và “hi u”.ề ệ ể
Vì sao ph i h c cách l ng nghe? ả ọ ắ
Nhi u doanh nghi p thua l hàng tri u đô-la M m iề ệ ỗ ệ ỹ ỗ
năm ch vì truy n thông giao ti p b l ch l c, b t ngu n t th t b i không bi t l ng nghe vàỉ ề ế ị ệ ạ ắ ồ ừ ấ ạ ế ắ
không hi u đ c nhu c u c a khách hàng. Sinh viên không hi u bài ho c không n m v ng v nể ượ ầ ủ ể ặ ắ ữ ấ
đ c a bài gi ng; nhân viên không n m v ng ch tr ng chính sách c a c quan; c p qu n trề ủ ả ắ ữ ủ ươ ủ ơ ấ ả ị
lãnh đ o c quan không thành công… ph n l n ch vì không bi t l ng nghe.ạ ơ ầ ớ ỉ ế ắ
Trên th c t , các cu c nghiên c u ch ng minh r ng ng i ta l ng nghe n i dung ch đ c 25%ự ế ộ ứ ứ ằ ườ ắ ộ ỉ ượ
ho c ít h n, h u h t m i ng i thích nói h n là nghe. Chúng ta ch a h c đ c cách l ng ngheặ ơ ầ ế ọ ườ ơ ư ọ ượ ắ
có hi u qu , vì th khi m t ai đó h i chúng ta v nh ng đi u v a nghe thì h s nh n đ cệ ả ế ộ ỏ ề ữ ề ừ ọ ẽ ậ ượ
nh ng câu tr l i l n x n, không đúng v i n i dung câu h i. Ho c trong khi giao ti p, n u chúngữ ả ờ ộ ộ ớ ộ ỏ ặ ế ế
ta c “thao thao b t tuy t” s gây s nhàm chám v i ng i đ i di n. L ng nghe m t cách hi uứ ấ ệ ẽ ự ớ ườ ố ệ ắ ộ ệ
qu là m t cách t t nh t đ c i thi n kh năng giao ti p c a mình và thăng ti nả ộ ố ấ ể ả ệ ả ế ủ ế
M c đích c a vi c l ng nghe là n m b t đ c n i dung v n đ , thu th p đ c nhi u thông tin,ụ ủ ệ ắ ắ ắ ượ ộ ấ ề ậ ượ ề
đánh giá n i dung thông tin và t ng tác qua l i trong quá trình di n đ t. Song song đó, l ng ngheộ ươ ạ ễ ạ ắ
s t o s liên k t gi a ng i v i ng i, đó là liên k t v xúc c m. Lúc này, s l ng nghe l i cóẽ ạ ự ế ữ ườ ớ ườ ế ề ả ự ắ ạ
thêm nh ng m c đích m i tích c c v c m xúc h n nh : t o ra m i quan h t t đ p v i m iữ ụ ớ ự ề ả ơ ư ạ ố ệ ố ẹ ớ ọ
ng i, chia s s c m thông v i ng i khác và khám phá ra nh ng tính cách m i m c a m tườ ẻ ự ả ớ ườ ữ ớ ẻ ủ ộ
ng i đã quen. Ngoài ra, l ng nghe là m t bi n pháp h u hi u đ gi i quy t xung đ t, mâuườ ắ ộ ệ ữ ệ ể ả ế ộ
thu n; b ng s chú tâm và chân thành khi l ng nghe b n s khi n đ i ph ng c m th y đ cẫ ằ ự ắ ạ ẽ ế ố ươ ả ấ ượ
tôn tr ng và h cũng s c i m v i b n h n r i sau đó nh ng nút th t c a v n đ s đ c tháoọ ọ ẽ ở ở ớ ạ ơ ồ ữ ắ ủ ấ ề ẽ ượ
g m t cách nhanh chóng. Nh ngỡ ộ ữ ng iườ bi tế l ngắ nghe là nh ng ng i bi t ti p nh n nh ngữ ườ ế ế ậ ữ
thông tin m i, nh ng ý ki n m i, vì th h s ng sáng su t và th u hi u m i vi c xung quanh,ớ ữ ế ớ ế ọ ố ố ấ ể ọ ệ
thành qu mà h thu đ c s là lòng tin c a m i ng i, kh năng n m đ c thông tin, kh năngả ọ ượ ẽ ủ ọ ườ ả ắ ượ ả
c p nh t hóa thông tin và kh năng gi i quy t đ c v n đ .ậ ậ ả ả ế ượ ấ ề
Nh ng nguyên nhân khi n chúng ta xao nhãng vi c l ng nghe ữ ế ệ ắ
Sau đây là nh ng lý do khi n 75% chúng ta l ng nghe kém hi u qu :ữ ế ắ ệ ả
L i l ng ngheườ ắ
Nh đã nói ph n trên, ph n l n chúng ta thích nói h n là thích l ng nghe. M t ng i trungư ở ầ ầ ớ ơ ắ ộ ườ
bình ch nh m t n a nh ng gì đã nghe trong vòng m i phút nói chuy n và quên đi m t n aỉ ớ ộ ử ữ ườ ệ ộ ử
trong vòng b n m i tám ti ng đ ng h . Chúng ta có khuynh h ng nhàm chán nh ng ch đố ươ ế ồ ồ ướ ữ ủ ề
khô khan, không chú ý l ng nghe n u ng i nói trình bày d , thi u s t p trung khi nghe ng iắ ế ườ ở ế ự ậ ườ
khác nói (suy nghĩ lan man, lo ra)… Chính nh ng ph n x có đi u ki n này s gi t ch t cái tôiữ ả ạ ề ệ ẽ ế ế
bi t l ng nghe trong b n.ế ắ ạ
Thái đ l ng nghe thi u tích c cộ ắ ế ự
Thái đ này xu t phát t s ích k , v k trong m i con ng i chúng ta. Nh ng lúc này cái tôiộ ấ ừ ự ỷ ị ỷ ỗ ườ ữ
c a b n quá l n, b n c cho r ng b n là ng i bi t t t c r i, nh ng v n đ c a h ch ngủ ạ ớ ạ ứ ằ ạ ườ ế ấ ả ồ ữ ấ ề ủ ọ ẳ
th m vào đâu so v i b n nên không c n quan tâm đ n v n đ mà ng i khác đang nói hay tiêuấ ớ ạ ầ ế ấ ề ườ
c c h n là b n ch chăm chăm nghe đ tìm l i sai c a ng i nói đ ph n bác l i. Vì th , b nự ơ ạ ỉ ể ỗ ủ ườ ể ả ạ ế ạ
cũng đ ng ng c nhiên khi nh n l y h u qu t thái đ này: b n s ch ng có thêm chút ki nừ ạ ậ ấ ậ ả ừ ộ ạ ẽ ẳ ế
th c nào c n u có ch là s hài lòng m t cách ng nh n v ki n th c c a b n thân; b n s làmứ ả ế ỉ ự ộ ộ ậ ề ế ứ ủ ả ạ ẽ
m ch lòng r t nhi u ng i n u thái đ này ti p di n ngày càng nhi u và đi u này s t h n khiế ấ ề ườ ế ộ ế ễ ề ề ẽ ệ ơ
b n g p m t ng i nói có b n lĩnh cũng ph n bác l i ý ki n mà b n đã ch ng đ i h m t cáchạ ặ ộ ườ ả ả ạ ế ạ ố ố ọ ộ
xác đáng, lúc này b n s vô cùng ê ch gi ng nh chúa s n lâm b m t con ki n qu t ngã.ạ ẽ ề ố ư ơ ị ộ ế ậ
- M t rào c n ph bi n khác là l ng nghe có ch n l c. B n đã có kinh nghi m l ng nghe cóộ ả ổ ế ắ ọ ọ ạ ệ ắ
ch n l c n u b n đã t ng ng i h p và đ cho t t ng c a b n suy nghĩ mông lung cho đ n khiọ ọ ế ạ ừ ồ ọ ể ư ưở ủ ạ ế
b n nghe đ c m t t ho c m t c m t gây cho b n chú ý tr l i. M t trong nh ng v n đ c aạ ượ ộ ừ ặ ộ ụ ừ ạ ở ạ ộ ữ ấ ề ủ
vi c nghe có ch n l c là nó đ ng l i trong tâm trí b n không ph i nh ng gì ng i khác nói mà làệ ọ ọ ọ ạ ạ ả ữ ườ
nh ng gì b n nghĩ r ng ng i ta l ra ph i nói.ữ ạ ằ ườ ẽ ả
Nh ng ph ng pháp l ng nghe hi u quữ ươ ắ ệ ả
Khi mu n thay đ i m t đi u gì đó thì c n ph i có th i gian, đây cũng v y, b n không c n ph iố ổ ộ ề ầ ả ờ ở ậ ạ ầ ả
tr thành ng i bi t l ng nghe ngay t c thì, kiên nh n là đ c tính c n đ c phát huy t i đa ngayở ườ ế ắ ứ ẫ ứ ầ ượ ố
lúc này. Ch c n n l c h t s c mình thì k t qu b n đ t đ c s là nh ng “trái ng t” x ngỉ ầ ỗ ự ế ứ ế ả ạ ạ ượ ẽ ữ ọ ứ
đáng. Sau đây là nh ng chi n l c đ b n rèn luy n:ữ ế ượ ể ạ ệ
- Khi m tộ ng iườ nào đó nói, b nạ có th cự sự nghe đ c nh ng gì h nói không, ho c b nượ ữ ọ ặ ạ
có nh c l i b n s tr l i nh th nào ch a? Đi u đ u tiên là hãy c g ng đ đ u óc c i mắ ạ ạ ẽ ả ờ ư ế ư ề ầ ố ắ ể ầ ở ở
đón nh n thông tin m i d a trên tinh th n hi u bi t và tôn tr ng nhau.ậ ớ ự ầ ể ế ọ
- Đ ng chú tr ng phong cách c a ng i nói b ng cách hãy t h i r ng di n gi bi t đ c đi uừ ọ ủ ườ ằ ự ỏ ằ ễ ả ế ượ ề
gì mà b n không bi t.ạ ế
- Hãy khách quan khi l ng nghe đ b n gi m đ c nh h ng c a c m xúc khi nghe và kiênắ ể ạ ả ượ ả ưở ủ ả
nh n cho đ n khi b n nghe đ c toàn b thông tin.ẫ ế ạ ượ ộ
- Hãy tránh lo ra b ng cách đóng c a l i, t t đi n tho i di đ ng, và ti n g n t i ng i nóiằ ử ạ ắ ệ ạ ộ ế ầ ớ ườ
chuy n h n.ệ ơ
- Hãy l ng nghe đ n m đ c nh ng khái ni m và t t ng cũng nh các s ki n; bi t đ c sắ ể ắ ượ ữ ệ ư ưở ư ự ệ ế ượ ự
khác bi t gi a s ki n và nguyên t c,ệ ữ ự ệ ắ
ý ki n và ví d , b ng ch ng và l p lu n.ế ụ ằ ứ ậ ậ
- Hãy đi tr c ng i nói b ng cách đoán tr c nh ng gì h s nói và suy nghĩ v nh ng gì h đãướ ườ ằ ướ ữ ọ ẽ ề ữ ọ
nói.
- Hãy tìm ki m thông tin không l i. Th ng thì gi ng nói ho c cách di n t c a di n gi s b cế ờ ườ ọ ặ ễ ả ủ ễ ả ẽ ộ
l thông tin nhi u h n là b ng l i.ộ ề ơ ằ ờ
- Hãy xem l i nh ng đi m quan tr ng. Nó có ý nghĩa không? Nh ng khái ni m có đ c minhạ ữ ể ọ ữ ệ ượ
h a b ng s ki n không?ọ ằ ự ệ
- Hãy c i m b ng cách nêu các câu h i làm sáng t s hi u bi t c a b n; hãy khoan phán đoánở ở ằ ỏ ỏ ự ể ế ủ ạ
phê bình cho đ n khi di n gi k t thúc ph n trình bày.ế ễ ả ế ầ
- Đ ng ng t l i, b i vì vi c ng t l i có th gây lo ra trong khi b n đang n l c đ t t i tr ngừ ắ ờ ở ệ ắ ờ ể ạ ỗ ự ạ ớ ọ
đi m c a v n đ .ể ủ ấ ề
- Hãy phán đoán và phê bình n i dung ch không ph i phê bình ng i nói.ộ ứ ả ườ
- Hãy đ a ra ý ki n ph n h i. Hãy đ h bi t b n đang theo dõi cu c nói chuy n v i h . Hãyư ế ả ồ ể ọ ế ạ ộ ệ ớ ọ
nhìn th ng vào h . Hãy l p l i và tóm t t n i dung c a ng i nói sau khi h nói xong.ẳ ọ ặ ạ ắ ộ ủ ườ ọ
- Hãy ghi n i dung m t cách ng n g n.ộ ộ ắ ọ
… Và cu i cùng, hãy l ng nghe b ng c con tim và kh i óc.ố ắ ằ ả ố