SƠ LƯỢC LỊCH SỬ MÔN BÓNG BÀN.
I. Nguồn gốc và sự phát triển.
Bóng bàn là môn thể thao có lịch sử từ lâu đời và được rất nhiều người ưa thích. Về nguồn gốc
của nó cho đến nay vẫn còn có nhiều quan điểm tranh luận rất khác nhau, song quan điểm
nghiêng về môn bóng bàn xuất hiện sớm nhất tại đảo quốc sương mù.
Vào khoảng 1890, một VĐV Anh quốc mang từ Mỹ về một một quả bóng được chế tạo bằng
Xenlulo rỗng bên trong và dùng làm bóng đánh trên bàn. Do loại bóng này có độ nảy lớn, khi
đánh xuống bàn phát ra tiếng kêu “ping,pông...”nên có người đặt tên cho nó là “bóng ping
pông”.
Đầu thế kỷ 20, môn bóng bàn được phát triển ở trung Âu và một số quốc gia khác ở châu Á, đặc
biệt là Nhật Bản. Tiếp đó lan sang các nước ở châu Phi, châu Mỹ.... làm cho môn thể thao này
phát triển mạnh trên phạm vi toàn Thế giới.
II. Sự thành lập liên đoàn bóng bàn Thế giới
Sau đại chiến TG lần thứ nhất 1918 các cuộc thi đấu và giao lưu môn bóng bàn ngày một tăng.
Các dụng cụ bóng bàn ngày càng đổi mới làm cho kỹ thuật BB có cơ hội tiến bộ nhanh chóng.
Trong bối cảnh như vậy cần thiết phải thành lập một tổ chức thể thao thống nhất mang tính Quốc
tế để thuận tiện cho việc giao lưu rộng rãi và chính quy trên toàn Thế giới.
Với sự khởi xướng và vận động của Anh quốc và một số Quốc gia châu Âu khác, đến 12-1926
tại Luânđôn đã khai mạc Đại hội Liên đoàn BB Quốc tế lần I. Đại hôi đã thông qua nghị quyết
và chương trình chính thức thành lập Liên đoàn các hội bóng bàn Quốc tế _ gọi tắt là Liên đoàn
BB Quốc tế ITTF.
III. Các giai đoạn phát triển.
Nếu cuối thế kỷ 19 môn BB mới chỉ dừng lại ở một trò chơi giải trí thì đến thế kỷ 20 đã dần trơt
thành một môn thể thao được thi đấu theo luật quy định.
Từ cuộc thi Vô địch BB Thế giới tổ chức 1926 đến nay sự phát triển của môn BB có thể tóm tắt
như sau:
1. Thời kỳ châu Âu độc tôn.
BB bắt nguồn từ châu Âu rồi lan truyền khắp thế giới thì việc trước những năm 50 của thế kỷ 20
các VĐV châu Âu hầu như làm mưa làm gió trên các giải BB thế giới, giành phần lớn ngôi vị
quán quân là điều dễ hiểu.
Năm 1902, người Mỹ phát minh ra mặt vợt cao su đã làm thay đổi phần lớn kỹ chiến thuật trong
BB, do mặt cao su có độ đàn hồi, độ ma sát tốt hơn so với mặt vợt gỗ đã tạo ra sự thay đổi về độ
xoáy và một số cách đánh mới.
Thời kỳ này, tư tưởng chủ đạo về kỹ chiến thuật của các VĐV là coi trọng phòng thủ, coi nhẹ tấn
công, lấy phòng thủ chắc chắn làm nguyên tắc cơ bản, làm cho trận đấu kéo dài vô nghĩa, mât
hứng thú của khán giả.
Để thay đổi tình trạng này, ITTF đã quyết định sửa đổi luật: tăng chiều rộng bàn bóng, hạ thấp
chiều cao lưới, quy định thời gian thi đấu của mỗi ván đấu...
Biện pháp này đã cổ vũ và phát huy được lối đánh tấn công đẹp mắt, tăng nhanh nhịp độ thi đấu
và trong chừng mực nào đó đã hạn chế được cách đánh phòng thủ tiêu cực.
2. Sự đột phá của Nhật Bản.
Đầu những năm 50 của thế kỷ 20, người ta đã cải tiến vợt và sử dụng mặt vợt mút xốp. Loại vợt
này mặt vợt có tính đàn hồi và phản lực tốt, tốc độ bóng đánh đi tăng lên thuận lợi cho cách đánh
tấn công. Năm 1952 lần đầu tiên VĐV Nhật Bản đã sử dụng loại vợt này trong thi đấu giải Vô
địch Thế giới với cách đánh vụt bóng xa bàn kết hợp với di chuyển nhanh đã dễ dàng giành được
4 HCV và chuyển ưu thế môn BB về với châu Á.
3. Sự bung nổ của Trung Quốc.
Đầu những năm 50 của thế kỷ 20 Trung Quốc đã tham gia một số cuộc giải thi đấu lớn của Thế
Giới. Nhờ việc tổng kết, tích lũy kinh nghiệm, nghiêm túc huấn luyện kỹ thuật cơ bản và thể lực
nên trình độ các VĐV bóng bàn của họ nhanh chóng tiến bộ vượt bậc.
Năm 1959 TQ giành đựoc chức VĐ đơn nam Thế giới.
Năm 1961 họ giành chức VĐ đồng đọi nam.
Trong 3 giải Vô địch BB Thế giới liên tiếp: 26,27,28 các VĐV Trung Quốc giành được hơn nửa
trên tổng số HCV.
Trong thi đấu Quốc tế, Trung Quốc giành ưu thế áp đảo và hiện nay họ đã trở thành một cường
quốc Bóng bàn được cả Thế giới thừa nhận. (Phải chăng luật bóng bàn Quốc tế sửa đổi thay đổi
từ séc 21 xuống 11 là để hạn chế sự thống trị của các VĐV Trung Quốc trên Thế giới_Đó là ý
kiến riêng của tôi)
4. Cục diện đối kháng giữa châu Âu và châu Á.
Bước vào thập kỷ 70, các VĐV châu Âu qua nhiều năm thăm dò, tìm kiếm đã sáng tạo ra 2 cách
đánh tiên tiến là: Lấy tấn công nhanh là chính kết hợp với cắt bóng và cách đánh lấy cắt bóng là
chính kết hợp với tấn công nhanh. Kết hợp chặt chẽ độ xoáy với tốc độ, đồng thời sử dụng cách
đánh tấn công gần bàn.
Sự học hỏi, giao lưu lẫn nhau giữa châu Âu và châu Á làm cho kỹ chiến thuật của môn BB đạt
được trình độ cao mới và ngày càng hoàn thiện.
Hiện nay các nước như Thụy Điển, Hungari, Croatia, Nga, Đức, Áo... của châu Âu và các nước
như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên,... (và cả Việt Nam!!!!) của châu Á trình độ
thực lực tương đương nhau. Do đó trong những trận đấu quan trọng rất khó đoán được ai thắng
thua, và sự cạnh tranh giữa 2 châu lục càng trở nên gay gắt hơn bao giờ hết.
IV. Các cuộc thi đấu bóng bàn Quốc tế lớn.
1. Giải Vô địch bóng bàn Thế giới.
Là cuộc thi đấu Quốc tế được tổ chức sớm nhất, có ảnh hưởng lứon nhất và trình độ cao nhất.
Từ giải Vô địch BB thế giới lần thứ nhất 1926 đến nay giải đã tổ chức được 42 lần, trong đó các
nước châu Âu giành quyền đăng cai 32 lần.
Giải VĐTG có 10 nội dung, đó là:
- Đồng đội nam.
- Đồng đội nữ.
- Đơn nam.
- Đơn nữ.
- Đôi nam.
- Đôi nữ.
- Đôi nam nữ.
- Thi đấu các cây vợt xuất sắc.
- Thi đấu an ủi, động viên (đơn nam, đơn nữ không có thưởng)
2. Cúp bóng bàn Thế giới.
Là cuộc thi đấu quan trọng do Liên đoàn BB Thế giới tổ chức, mỗi năm 1 lần.
Cúp này quy định chỉ có 16 VĐV tham gia thi đấu. Tư cách VĐV được tham gia đó là:
- Các VĐV ưu tú Thế giới do Liên đoàn công bố.
- Các VĐV vô địch đánh nội dung đơn của các châu lục.
- Vô địch đơn của Liên đoàn BB nước đăng cai tổ chức.
Thể thức thi đấu chỉ tiến hành một nội dung duy nhất là đánh đơn.
3. Bóng bàn trong Đại hội Olimpic
Tại các kỳ Đại hội Olimpic, môn BB là một trong các nội dung thi đấu chính thức, do đó các
nước tham gia đều có thể đăng ký tham gia tranh chức Vô địch của Đại hội về môn BB.
4. Giải Vô địch bóng bàn châu Á và Cúp bóng bàn châu Á.
Đây là 2 cuộc thi đấu bóng bàn quan trọng nhất của khu vực châu Á
- Giải Vô địch bóng bàn châu Á hình thành từ năm 1972 và cứ 2 năm tổ chức 1 lần.
- Cúp bóng bàn châu Á bắt đầu năm 1983 và mỗi năm tổ chức 1 lần. Cúp này được tổ chức theo
phương thức Cúp bóng bàn Thế giới, chỉ thi đấu 1 nội dung đơn.
CHƯƠNG 2. TRI THỨC CƠ BẢN CỦA MÔN BÓNG BÀN.
I. Bóng bàn.
Quả bóng bàn được làm từ chất dẻo, bên trong rỗng và có dạng hình cầu. Đường kính của bóng
tiêu chuẩn là 40mm, trọng lượng 2,5g. Trong thi đấu chính thức có yêu cầu nhất định đối với lực
dàn hồi và màu sắc của quả bóng.
II. Bàn bóng.
Bàn bóng bàn hình chữ nhật, dài 2,74m, rộng 1,525m, chiều cao so với mặt đất 0,76m, mặt bàn
phải song song so với mặt phẳng nằm ngang.
Vật liệu chế tạo nói chung là bằng gỗ, có thể dùng bằng các nguyên liệu khác nhưng tiêu chuẩn
về tính đàn hồi phải bắt buộc như nhau, nghĩa là phải đảm bảo khi quả bóng tiêu chuẩn rơi từ độ
cao 0,3m xuống mặt bàn phải nảy lên được độ cao 0,23m.
III. Lưới bóng bàn.
Độ cao tiêu chuẩn của lưới bóng bàn là 12,25cm và vuông góc với mặt bàn, lưới chia bàn bóng
bàn thành 2 nửa bằng nhau.
IV. Vợt bóng bàn
Vợt bóng bàn gồm có 2 phần:
- Phần cốt vợt: thường được làm bằng gỗ hoặcbằng các chất liệu tổng hợp (ví dụ như cốt vợt
Cacbon mà hiện nay rất nhiều người đang sử dụng).
- Mặt vợt: Được dán một lớp mút gai thuận hoặc ngược tùy vào sở thích và sở trường kỹ chiến
thuật của mỗi VĐV bóng bàn.
Kích thước, hình dáng và trọng lượng của vợt bóng bàn không hạn chế.
Hiện nay có 2 loại vợt bóng bàn cơ bản: Vợt dọc và vợt ngang. Các VĐV bóng bàn dựa và khả
năng kỹ chiến thuật và cách đánh khác nhau mà lựa chọn sử dụng vợt có tính năng khác nhau.
Vợt mút gai thuận (gai quay ra ngoài) có đặc điểm là tính đàn hồi tốt, đánh bóng chắc và tốc độ
nhanh rất thích hợp cho những VĐV có lối đánh tấn công nhanh gần bàn. Còn vợt mút gai ngược
có đặc điểm tạo độ xoáy rất cao khi đánh bóng rất thích hợp cho những VĐV líp bóng đường
cong và cắt bóng.
V. Sân thi đấu.
Sân thi đấu bóng bàn có hình chữ nhật, chiều dài 14m, chiều rộng tối thiểu 7m, chiều cao của
dàn đèn chiếu tối thiểu 4m. Trong thi đấu chính thức, quanh sân thi đấu không được có nguồn
sáng chói, đồng thời mặt sàn không được phủ màu trắng tránh ảnh hưởng tới khả năng thi đấu
của VĐV.
VI. Thời gian đánh bóng
Thời gian đánh bóng là chỉ sự sớm hay muộn của vợt khi đánh vào bóng, dựa vào các giai đoạn
bay khác nhau của bóng khi đối phương đánh sang bàn của mình sau khi bật lên được gọi là thời
kỳ đầu bóng đi lên, thời kỳ cuối bóng đi lên, thời kỳ cao điểm, thời kỳ đầu bóng đi xuống, thời
kỳ cuối bóng đi xuống (bóng chạm mặt sàn).
VII. Góc độ mặt vợt.
Góc độ mặt vợt là chỉ góc hình thành bởi mặt vợt và mặt bàn bóng. Trong thi đấu VĐV muốn
biến đổi góc độ mặt vợt để đỡ hoặc đánh trả đối phương nhằm tạo ra đường bóng có tính năng
khác nhau nên góc độ mặt vợt thường xuyên biến đổi.
+ Góc giữa vợt với mặt bàn <30 độ: Mặt vợt nghiêng trước.
+ Góc giữa vợt với mặt bàn 30-:-45 độ: Mặt vợt hơi nghiêng trước.
+ Góc giữa vợt với mặt bàn =90 độ: Mặt vợt thẳng đứng.
+ Góc giữa vợt với mặt bàn =120 độ: Mặt vợt hơi ngửa sau.
+ Góc giữa vợt với mặt bàn =150 độ: Mặt vợt ngửa sau.
VIII. Điểm tiếp xúc khi đánh bóng.
Là chỉ sự tiếp xúc của vợt vào bóng khi đánh bóng. Cứ hình dung mặt cắt ngang qua trái bóng
bàn giống như mặt của cái đồng hồ thì từ số 12 đến số 1 gọi là phần trên bóng, từ số 1 đến số 2
gọi là phần trên giữa bóng, số 3 là giữa bóng, số 4 đến số 5 giữa dưới bóng và số 6 là phần dưới
bóng.
IX. Các thao tác kỹ thuật trong đánh bóng bóng bàn.
Mặc dù động tác kỹ thuật và phương pháp đánh bóng bàn rất đa dạng và phong phú, nhưng về
cấu trúc động tác lại có những quy luật chung bao gồm các động tác sau:
- Lựa chọn vị trí trước khi đánh bóng.
- Đưa vợt và vung vợt đón bóng.
- Quyết định thời điểm đánh vào bóng.
- Vị trí tiếp xúc vào bóng, góc độ mặt vợt, phương hướng động tác vung vợt khi đánh bóng.
- Động tác vung vợt theo đà sau khi đánh bóng và trở về tư thế ban đầu.
X. Độ xoáy của bóng.
Trong quá trình bay nếu bóng đánh đi xoay với tốc độ tương đối lớn và có tính chất xoay rõ rệt
thì được gọi là bóng xoáy.
Độ xoáy của bóng khi đánh là một trong những nhân tố chủ yếu góp phần giành thắng lợi của
môn bóng bàn. Các loại kỹ thuật chủ yếu của môn bóng bàn hiện đại đều không tách rời khỏi
bóng xoáy. Vì vậy muốn đánh bóng bàn tốt thì cần phải nghiên cứu thật kỹ nguyên lý xoáy của
bóng trong môn bóng bàn.
1. Cách tạo đường bóng đi xoáy.
Trong thời điểm khi mặt vợt tiếp xúc với bóng, nếu như phương hướng đánh của vợt đi dúng qua
tâm bóng thì vợt tác dụng vào bóng 1 lực F làm bóng bị đánh đi không có độ xoáy.
Nếu như phương hướng đánh của vợt không đi đúng qua tâm bóng thì ngoài lực tác động vào
bóng F còn tạo ra một lực ma sát với bóng làm cho bóng khi bật khỏi vợt có độ xoáy.
2. Các loại xoáy chủ yếu.
Theo thói quen người ta chia các loại xoáy cơ bản của bóng thành 3 loại chính: Xoáy lên, xoáy
xuống và xoáy ngang.
a. Xoáy lên.
Khi vợt tiếp xúc vào bóng, ngoài lực ra trước còn có lực ma sát của vợt với bóng theo hướng từ
dưới lên trên làm cho bóng đi có hướng xoáy lên trên.
b. Xoáy xuống.
Khi vợt tiếp xúc vào bóng, ngoài lực ra trước còn có lực ma sát của vợt với bóng theo hướng từ
trên xuống dưới làm cho bóng đi có hướng xoáy xuống dưới.
c. Xoáy sang bên (xoáy nghiêng).
Khi vợt tiếp xúc vào bóng, ngoài lực ra trước còn có lực ma sát của vợt với bóng theo hướng
sang trái hoặc sang phải làm cho bóng khi bay đi có xu hướng xoay sang bên. Trong đó lực ma
sát được phát sinh ra giữa vợt và bóng có hướng sang trái sẽ làm cho bóng xoáy bên trái và
ngược lại.
d. Xoáy nghiêng lên, xoáy nghiêng xuống
Trong thực tế đánh bóng thường còn ma sát vào phía trên cạnh bên hoặc phía dưới cạnh bên của
bóng. Nếu ma sát phía trên cạnh bên thì bóng xoáy nghiêng lên trên, nếu ma sát vào phía trên
cạnh bên trái bóng sẽ tạo ra xoáy nghiêng lên bên trái, …tương tự như vậy có thể tạo ra xoáy
xuống bên phải, xoáy lên bên phải, xoáy xuống bên trái.
e. Xoáy thuận và xoáy nghịch.
Đây là 2 loại xoáy khó xuất hiện cũng như các VĐV rất khó tạo ra được trong thực tế tập luyện
và thi đấu. Phương hướng xoay của bóng nếu nhìn chính diện từ đằng sau nếu quay xuôi kim
đồng hồ thì gọi là xoáy thuận, ngược lại là xoáy nghịch.
Mặc dầu hai loại đường bóng xoáy này không dễ xuất hiện nhưng lại thưòng xuất hiện hỗn hợp
với các đường bóng xoáy nghiêng, xoáy lên, xoáy lên bên cạnh, xoáy xuống bên cạnh. Trong
đường xoáy nghiêng, xoáy lên, xoáy xuống bên cạnh thường có thành phần xoáy thuận và xoáy
nghịch. Vì vậy trong bóng bàn hiện đại, đường xoáy của bóng có thể phân nhỏ làm 26 loại
3. Tính chất của bóng xoáy.