Liệu pháp tâm lý gia đình trong điều trị tâm
thần phân liệt
Tâm thần phân liệt là một bệnh có xu hướng tiến triển mạn tính, dần dần gây sa sút
các mặt hoạt động tâm thần làm cho bệnh nhân không thể hoà nhập với cuộc sống
gia đình cũng như xã hội nếu không được điều trị sớm và tích cực. Do vậy, điều trị
tâm thần phân liệt phải được tiến hành tích cực và toàn diện nhằm mục đích cắt
cơn loạn thần, chống tái phát và phục hồi chức năng tâm lý xã hội.
Liệu pháp tâm lý gia đình nhằm mục đích động viên, khuyến khích và hướng dẫn
người nhà bệnh nhân tham gia hỗ trợ điều trị và chăm sóc cùng các bác sĩ, điều
dưỡng để giúp cho bệnh nhân phục hồi tốt chức năng tâm lý xã hội, tái hoà nhập
với cộng đồng và làm giảm nguy cơ tái phát.
Để hỗ trợ điều trị và chăm sóc có hiệu quả cần phổ biến cho người nhà bệnh nhân
nắm vững và thực hiện tốt các nội dung sau:
1. Nắm được các biểu hiện của bệnh và cách giải quyết
- Bệnh nhân có hoang tưởng
· Lắng nghe, quan tâm và từ chối một cách dứt khoát
· Không cần cố gắng giải thích cho bệnh nhân thấy sai
· Loại bỏ các yếu tố có thể làm gia tăng hoang tưởng
- Bệnh nhân có ảo giác
· Không cần thảo luận về sự không có thật của ảo thanh
· Cần nói rỏ đó chỉ là cảm nhận riêng của bệnh nhân mà thôi
· Khuyên bệnh nhân: lờ đi, không lắng nghe, không làm theo, báo với bác sĩ, đôi
khi phải chấp nhận
- Bệnh nhân thỉnh thoảng nói những câu vô nghĩa
· Đừng cố gắng lắng nghe và tìm hiểu nội dung
· Không trêu chọc hay bắt chước
· Động viên bệnh nhân tham gia các sinh hoạt khác
- Bệnh nhân gặp khó khăn khi nói chuyện với người khác
· Bảo bệnh nhân viết ra hoặc diễn đạt bằng các hình thức khác
· Khi nói chuyện đôi khi bệnh nhân tỏ ra thờ ơ thì tốt nhất đừng bận tâm và cứ tiếp
tục nói chuyện
- Bệnh nhân không thể tuân theo những chỉ dẫn đơn giản
· Chỉ dẫn cho bệnh nhân ở những nơi yên tỉnh để tránh xao lãng vì những kích
thích khác
· Nên thực hiện từng vấn đề một
- Bệnh nhân không thể tập trung chú ý
Trấn an bệnh nhân khả năng này sẽ có lại theo thời gian
- Bệnh nhân thường quá bận tâm về những điều không quan trọng
Nên bố trí cho bệnh nhân làm việc, sinh hoạt, tránh để nhàn rỗi
- Bệnh nhân bồn chồn, đứng ngồi không yên
· Giải thích, trấn an bệnh nhân
· Làm giảm các sang chấn nếu có
· Đừng ngăn cản mà nên đi cùng bệnh nhân
· Báo bác sĩ để xử trí
- Bệnh nhân có cảm xúc không ổn định, dễ thay đổi
· Đừng biểu lộ những cảm xúc không tốt trước bệnh nhân
· Đừng đặt bệnh nhân trước các tình huống quá kích thích
- Bệnh nhân hung bạo
· Nên giữ yên lặng, đừng tranh cải
· Tạo không gian riêng tư và an toàn về tâm lý cho bệnh nhân
· Tránh trêu chọc, thách thức, lăng mạ bệnh nhân
· Không nên tiếp cận bệnh nhân quá gần
· Khi có hành vi bạo lực xảy ra: đừng tỏ ra sợ sệt khi bệnh nhân doạ dẫm, giữ an
toàn cho bệnh nhân, can thiệp một cách cứng rắn và kêu gọi trợ giúp nếu cần, báo
cho bác sĩ biết để xử trí
- Bệnh nhân thoái lui khỏi xã hội, sống tách biệt
· Cần kiên trì động viên, khích lệ bệnh nhân sinh hoạt, lao động