i
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
ĐOÀN MẠNH DŨNG
NGHIÊN CỨU TÁCH, ĐIỀU CHẾ CHẤT CHUẨN VÀ
XÂY DỰNG QUY TRÌNH PHÂN TÍCH MỘT SỐ
HỢP CHẤT THIÊN NHIÊN CÓ HOẠT TÍNH SINH HỌC
LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÓA HỌC
Huế - Năm 2020
ii
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
ĐOÀN MẠNH DŨNG
NGHIÊN CỨU TÁCH, ĐIỀU CHẾ CHẤT CHUẨN VÀ
XÂY DỰNG QUY TRÌNH PHÂN TÍCH MỘT SỐ
HỢP CHẤT THIÊN NHIÊN CÓ HOẠT TÍNH SINH HỌC
Ngành: Hóa Phân tích
Mã số: 9 44 01 18
LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÓA HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Đình Luyện
2. PGS. TS. Nguyễn Hữu Tùng
Huế - Năm 2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Luận án này đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại học Khoa học,
Đại học Huế, dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS. Nguyễn
Đình Luyện và PGS.TS. Nguyễn Hữu Tùng. Tôi xin cam
đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các kết quả trong
luận án là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử
dụng và chƣa từng đƣợc công bố trƣớc đó.
Tác giả
Đoàn Mạnh Dũng
ii
LỜI CẢM ƠN
Luận án đƣợc hoàn thành dƣới sự hƣớng dẫn hết sức tận tình và đầy tâm
huyết của Thầy Nguyễn Đình Luyện và Thầy Nguyễn Hữu Tùng.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến PGS. TS Nguyễn Đình
Luyện - Trƣờng Đại học Sƣ phạm – Đại học Huế, PGS.TS. Nguyễn Hữu Tùng -
Trƣờng Đại học Quốc gia Hà Nội là ngƣời đã giao đề tài, tận tình hƣớng dẫn, tạo
mọi điều kiện thuận lợi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt tôi xin tỏ lòng kính trọng nhất với GS. TS Trần Đình Thắng –
Trƣờng Đại học Vinh, ngƣời Thầy đã dìu dắt, hỗ trợ mọi điều kiện tốt nhất cho tôi
trên con đƣờng nghiên cứu khoa học.
Nhân dịp này, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học
Khoa học, Đại học Huế, Phòng Sau đại học, Khoa Hóa học cùng quý thầy cô giáo
giảng dạy lớp nghiên cứu sinh đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận án này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp gần xa đã giúp đỡ, động
viên, khích lệ tác giả trong suốt quá trình làm luận án.
Cuối cùng, tác giả xin dành tình cảm đặc biệt đến gia đình, ngƣời thân và các
ngƣời bạn của tác giả, những ngƣời đã luôn mong mỏi, động viên và tiếp sức cho
tác giả để hoàn thành bản luận án này.
Tác giả
Đoàn Mạnh Dũng
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... I
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ II
MỤC LỤC ................................................................................................................. III
KÝ HIỆU VIẾT TẮT ................................................................................................ V
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ........................................................................... VII
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ................................................................................. IX
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN ........................................................................................... 4
1.1. Giới thiệu về các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học và một số cây
thuốc ............................................................................................................................ 4
1.1.1. Giới thiệu chung ................................................................................................. 4
1.1.2. Các nghiên cứu về tách chiết một số hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh
học ............................................................................................................................... 5
1.1.3. Một số loài cây thuốc chứa các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học ..... 6
1.2. Các phƣơng pháp phân tích các hợp chất thiên nhiên ....................................... 11
1.2.1. Phƣơng pháp sắc ký khí .................................................................................. 11
1.2.2. Phƣơng pháp sắc ký lỏng ................................................................................ 12
1.3. Một số nghiên cứu liên quan đến luận án .......................................................... 16
Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................... 22
2.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 22
2.2. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 23
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................... 25
2.3.1. Thông tin về mẫu ............................................................................................ 25
2.3.2. Phƣơng pháp chiết tách/phân lập .................................................................... 27
2.3.3. Phƣơng pháp xác định cấu trúc và đặc trƣng hóa - lý của HCTN .................. 29
2.3.4. Phƣơng pháp tinh chế hctn để tạo ra chất chuẩn ............................................. 29
2.3.5. Phƣơng pháp đánh giá độ tinh khiết của chất chuẩn và dữ liệu chất chuẩn ...... 30
2.3.6. Phƣơng pháp phân tích các HCTN ................................................................. 30
2.3.7. Phƣơng pháp đánh giá độ tin cậy của phƣơng pháp phân tích ....................... 32