
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN KIỂM NGHIỆM THUỐC TRUNG ƯƠNG
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO
NGHIÊN CỨU THIẾT LẬP MỘT SỐ CHẤT CHUẨN
ĐƯỢC CHIẾT XUẤT TỪ DƯỢC LIỆU ĐỂ GÓP PHẦN
HOÀN HIỆN TIÊU CHUẨN CHẤT LƯỢNG
HY THIÊM VÀ VỐI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
HÀ NỘI, NĂM 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN KIỂM NGHIỆM THUỐC TRUNG ƯƠNG
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO
NGHIÊN CỨU THIẾT LẬP MỘT SỐ CHẤT CHUẨN
ĐƯỢC CHIẾT XUẤT TỪ DƯỢC LIỆU ĐỂ GÓP PHẦN
HOÀN HIỆN TIÊU CHUẨN CHẤT LƯỢNG
HY THIÊM VÀ VỐI VIỆT NAM
Chuyên nghành: Kiểm nghiệm thuốc và độc chất
Mã số: 9720210
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phương Thiện Thương
TS. Nguyễn Thị Liên
HÀ NỘI, NĂM 2023

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan
Luận án “Nghiên cứu thiết lập một số chất chuẩn được chiết xuất từ
dược liệu để góp phần hoàn thiện tiêu chuẩn chất lượng Hy thiêm và Vối Việt
Nam” là công trình nghiên cứu của tôi với sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS.
Phương Thiện Thương và TS. Nguyễn Thị Liên.
Các kết quả được trình bày trong luận án là trung thực và được công bố
một phần trong các bài báo khoa học của nhóm nghiên cứu. Luận án chưa từng
được công bố, không trùng lặp với luận văn, luận án hoặc các công trình nghiên
cứu khoa học của các tác giả khác.
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Thị Phương Thảo

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình và có hiệu
quả của nhiều tập thể và cá nhân, của các thầy, cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè và
gia đình. Cho phép tôi bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới:
PGS.TS. Phương Thiện Thương – Phó Viện trưởng Viện Khoa học và
Công nghệ Việt Nam – Hàn Quốc, TS. Nguyễn Thị Liên – Viện Kiểm nghiệm
thuốc Trung ương, những người thầy đã định hướng, hướng dẫn tôi trong quá
trình thực hiện luận án.
Ban Lãnh đạo Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, các Khoa/Phòng
trong Viện đã tạo điều kiện về môi trường nghiên cứu, cơ sở vật chất, trang thiết
bị, chia sẻ những kinh nghiệm quý báu để tôi hoàn thành luận án.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã cấp kinh phí cho Nhiệm vụ Khoa học và
Công nghệ cấp Bộ, mã số 01.2020M001, đồng nghiệp tại Viện Khoa học và Công
nghệ Việt Nam – Hàn Quốc đã phối hợp và hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện
nghiên cứu.
Công trình nghiên cứu này được hoàn thành với sự nỗ lực của bản thân và
sự ủng hộ của gia đình, bạn bè, xin cảm ơn mọi người đã luôn sát cánh bên tôi,
động viên khích lệ tôi hoàn thành nghiên cứu này.
Hà Nội, ngày 01 tháng 12 năm 2022
NCS. Nguyễn Thị Phương Thảo

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ..................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ............................................................................... 3
1.1. VAI TRÒ CỦA CHẤT ĐỐI CHIẾU TRONG KIỂM NGHIỆM DƯỢC
LIỆU .................................................................................................................... 3
1.1.1. Sự cần thiết phải có chất đối chiếu trong kiểm nghiệm dược liệu ............ 3
1.1.2. Hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới về lựa chọn chất đánh dấu trong dược
liệu ....................................................................................................................... 4
1.2. TỔNG QUAN VỀ CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................. 5
1.2.1. Hy thiêm .................................................................................................... 5
1.2.1.1. Vị trí phân loại ........................................................................................ 5
1.2.1.2. Đặc điểm thực vật và phân bố ................................................................ 6
1.2.1.3. Thành phần hóa học ................................................................................ 6
1.2.1.4. Tác dụng sinh học ................................................................................. 10
1.2.1.5. Tiêu chuẩn hóa dược liệu Hy thiêm ..................................................... 11
1.2.1.6. Hợp chất darutosid ................................................................................ 12
1.2.2. Vối ........................................................................................................... 13
1.2.2.1. Vị trí phân loại ...................................................................................... 13
1.2.2.2. Đặc điểm thực vật và phân bố .............................................................. 13
1.2.2.3. Thành phần hóa học .............................................................................. 14
1.2.2.4. Tác dụng sinh học ................................................................................. 18
1.2.2.5. Tiêu chuẩn hóa dược liệu Vối .............................................................. 19
1.2.2.6. Hợp chất 2',4'-dihydroxy-6'-methoxy-3',5' –dimethylchalcon (CO1) .. 20
1.3. TỔNG QUAN VỀ THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN HÓA HỌC................... 22
1.3.1. Định nghĩa, phân loại chất chuẩn hóa học ............................................... 22
1.3.2. Thiết lập chất chuẩn hóa học ................................................................... 23
1.3.2.1. Yêu cầu về hàm lượng với chất đánh dấu trong dược liệu ................... 23
1.3.2.2. Thiết lập chất chuẩn hóa học gốc ......................................................... 24
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32
2.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ NGUYÊN LIỆU NGHIÊN CỨU ................................. 32
2.1.1. Dược liệu Hy thiêm ................................................................................. 32
2.1.2. Dược liệu nụ Vối và lá Vối...................................................................... 32