
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN KIỂM NGHIỆM THUỐC TRUNG ƯƠNG
ĐỖ THỊ NGỌC LAN
THIẾT LẬP MỘT SỐ CHẤT CHUẨN
ĐƯỢC CHIẾT XUẤT, TINH CHẾ TỪ CÂY
MẬT NHÂN Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
HÀ NỘI, NĂM 2025

2
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN KIỂM NGHIỆM THUỐC TRUNG ƯƠNG
ĐỖ THỊ NGỌC LAN
THIẾT LẬP MỘT SỐ CHẤT CHUẨN
ĐƯỢC CHIẾT XUẤT, TINH CHẾ TỪ CÂY
MẬT NHÂN Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
CHUYÊN NGÀNH: KIỂM NGHIỆM THUỐC VÀ ĐỘC CHẤT
MÃ SỐ: 9720210
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Tiến Đạt
PGS.TS. Trịnh Văn Lẩu
HÀ NỘI, NĂM 2025

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan:
Luận án “Thiết lập một số chất chuẩn được chiết xuất, tinh chế từ cây Mật nhân ở
Việt Nam” là công trình nghiên cứu của tôi với sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Trịnh
Văn Lẩu và PGS.TS. Nguyễn Tiến Đạt. Luận án sử dụng thông tin trích dẫn từ nhiều nguồn
tham khảo khác nhau và các thông tin trích dẫn được ghi rõ nguồn gốc. Các kết quả nghiên
cứu của tôi được công bố chung với các tác giả khác đã được sự nhất trí của đồng tác giả
khi đưa vào luận án. Các số liệu, kết quả được trình bày trong luận án là hoàn toàn trung
thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác ngoài các công trình
công bố của tác giả. Luận án được hoàn thành trong thời gian tôi làm nghiên cứu sinh tại
Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương.
Hà Nội, ngày tháng năm 2025
Nghiên cứu sinh
Đỗ Thị Ngọc Lan

LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành tại Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao công nghệ
– Viện hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam và Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung
ương. Trong suốt quá trình thực hiện luận án, tác giả đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ quý
báu của các thầy cô, các nhà khoa học, các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.
Với tấm lòng chân thành và biết ơn sâu sắc, tôi xin được gửi lời cảm ơn tới PGS.TS.
Trịnh Văn Lẩu và PGS.TS. Nguyễn Tiến Đạt, những người thầy vô cùng tận tâm và nhiệt
huyết đã định hướng, hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như thực
hiện luận án. Các thầy và cô đã luôn quan tâm, giúp đỡ, động viên và tạo mọi điều kiện
thuận lợi cho tôi để hoàn thiện luận án này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo cùng các cán bộ phòng Khoa học – Đào tạo,
Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương đã thiết kế chương trình và kế hoạch đào tạo hợp lý
cho tôi cũng như luôn giúp đỡ kịp thời các thủ tục trong học tập để tôi hoàn thành luận án
này đúng thời hạn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể các thầy cô tại Khoa Nghiên cứu và
Phát triển – Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, đã tạo điều kiện về thời gian, cơ sở vật
chất, trang thiết bị hiện đại cho tôi thực hiện luận án.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới toàn thể gia đình, bạn bè và
những người thân đã luôn quan tâm, khích lệ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập,
nghiên cứu.
Hà Nội, ngày tháng năm 2025
Tác giả luận án
Đỗ Thị Ngọc Lan

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... i
DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................................. iii
DANH MỤC HÌNH VẼ ..................................................................................................... vi
ĐẶT VẤN ĐỀ...................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN .............................................................................................. 3
1.1. TỔNG QUAN VỀ DƯỢC LIỆU MẬT NHÂN ........................................................ 3
1.1.1. Đặc điểm hình thái ............................................................................................... 3
1.1.2. Phân bố, sinh thái ................................................................................................. 4
1.1.3. Thành phần hóa học của dược liệu Mật nhân ...................................................... 4
1.1.4. Tác dụng của dược liệu Mật nhân theo y học cổ truyền ...................................... 6
1.1.5. Tác dụng dược lý của dược liệu Mật nhân theo các nghiên cứu hiện đại ........... 8
1.1.6. Các hợp chất có hoạt tính sinh học được phân lập từ dược liệu Mật nhân ....... 15
1.2. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐƯỢC SỬ DỤNG ĐỂ ĐỊNH TÍNH VÀ
ĐỊNH LƯỢNG DƯỢC LIỆU MẬT NHÂN .................................................................. 21
1.2.1. Phương pháp kiểm nghiệm theo dược điển hiện hành ...................................... 21
1.2.2. Một số phương pháp định tính và định lượng các hợp chất có hoạt tính trong
dược liệu Mật nhân ...................................................................................................... 21
1.3. CHẤT CHUẨN, CHẤT ĐỐI CHIẾU PHỤC VỤ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG
DƯỢC LIỆU VÀ CÁC SẢN PHẨM TỪ DƯỢC LIỆU ................................................ 25
1.3.1. Chất đánh dấu của dược liệu và vai trò trong kiểm soát chất lượng dược liệu . 26
1.3.2. Tổng quan về chất chuẩn, chất đối chiếu ........................................................... 28
1.3.3. Thiết lập chất chuẩn được chiết xuất từ dược liệu ............................................. 29
1.4. TỔNG HỢP MỘT SỐ NỘI DUNG LUẬN ÁN CẦN GIẢI QUYẾT .................... 30
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................ 31
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................................. 31
2.2. HÓA CHẤT VÀ TRANG THIẾT BỊ ...................................................................... 31