Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Nghiên cứu các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư phạm Thể dục Thể thao Hà Nội

Chia sẻ: Quenchua Quenchua | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:221

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án đánh giá thực trạng công tác giảng dạy, huấn luyện thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá; Lựa chọn các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá; Ứng dụng và đánh giá hiệu quả các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Nghiên cứu các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư phạm Thể dục Thể thao Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO TRẦN NGỌC MINH NGHIÊN CỨU CÁC BÀI TẬP PHÁT TRIỂN THỂ LỰC CHUYÊN MÔN CHO NAM SINH VIÊN CHUYÊN SÂU BÓNG ĐÁ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM THỂ DỤC THỂ THAO HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC Hà Nội - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO TRẦN NGỌC MINH NGHIÊN CỨU CÁC BÀI TẬP PHÁT TRIỂN THỂ LỰC CHUYÊN MÔN CHO NAM SINH VIÊN CHUYÊN SÂU BÓNG ĐÁ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM THỂ DỤC THỂ THAO HÀ NỘI Tên ngành: Giáo dục học Mã ngành: 9140101 LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS Phạm Ngọc Viễn 2. PGS.TS Phạm Xuân Thành Hà Nội - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tác giả luận án Trần Ngọc Minh
MỤC LỤC Trang Trang bìa Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục ục Danh mục các ký hiệu viết tắt và đo ƣờng trong uận án Danh mục các biểu bảng, biểu đồ, hình vẽ trong uận án MỞ ĐẦU………………………………………………………… 1 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 5 1.1 Nhiệm vụ giáo dục thể chất trong trƣờng Đại học và Cao 5 đẳng chuyên nghiệp và mục tiêu đào tạo của trƣờng Đại học sƣ phạm Thể dục thể thao Hà Nội 1.1.1. Nhiệm vụ giáo dục thể chất trong trường Đại học và Cao 5 đẳng chuyên nghiệp 1.1.2. Mục tiêu đào tạo của trường Đại học sư phạm Thể dục thể 6 thao Hà Nội 1.2 Cơ sở ý uận về huấn uyện thể ực trong môn bóng đá 9 1.2.1. Khái niệm, vai trò, ý nghĩa của huấn luyện thể lực 9 1.2.2. Ảnh hưởng của các yếu tố thể lực đến sự phát triển thành 13 tích thể thao nói chung và vận động viên bóng đá nói riêng 1.2.3. Cơ sở lý luận chung về phát triển thể lực trong môn bóng đá 15 1.2.4. Cơ sở lý luận về huấn luyện tố chất thể lực chuyên môn 23 trong môn bóng đá 1.2.5. Cơ sở lựa chon các BT phát triển thể lực chuyên môn trong 38 môn bóng đá 1.3 Một số điểm ch nh trong chƣơng trình đào tạo sinh viên 40 chuyên s u bóng đá trƣờng Đại học Sƣ phạm Thể dục thể dục Hà Nội 1.4 Đặc điểm sinh học trong môn bóng đá và t m sinh ý, xã hội 49 của sinh viên. 1.5 Một số công trình nghiên cứu có iên quan 51 1.5.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến lựa chọn các test 51 đánh giá thể lực chuyên môn trong môn bóng đá 1.5.2. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến lựa chọn các bài 55
tập phát triển thể lực chuyên môn trong môn bóng đá CHƢƠNG 2. 61 ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU 2.1 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 61 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 61 2.1.2. Khách thể nghiên cứu 61 2.1.3. Phạm vi nghiên cứu 61 2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu 62 2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu 62 2.2.2. Phương pháp phỏng vấn, tọa đàm 63 2.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm 63 2.2.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm 64 2.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 71 2.2.6. Phương pháp toán thống kê 72 2.3 Tổ chức nghiên cứu 74 2.3.1. Thời gian nghiên cứu 74 2.3.2. Địa điểm nghiên cứu 74 CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 75 3.1 Đánh giá thực trạng công tác giảng dạy, huấn uyện thể ực 75 chuyên môn cho nam sinh viên chuyên s u bóng đá Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thể dục thể thao Hà Nội 3.1.1. Xác định yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo sinh 75 viên chuyên sâu bóng đá 3.1.2. Thực trạng nội dung giảng dạy, huấn luyện thể lực chuyên 79 môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.1.3. Lựa chọn các test đánh giá thể lực chuyên môn cho nam 83 sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.1.4. Thang điểm đánh giá thể lực chuyên môn cho nam sinh 90 viên chuyên sâu bóng đá 3.1.5. Thực trạng thể lực chuyên môn của nam sinh viên chuyên 92 sâu bóng đá 3.1.6. Bàn luận kết quả nghiên cứu thực trạng công tác giảng 96 dạy, huấn luyện thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội.
3.2 Lựa chọn các bài tập phát triển thể ực chuyên môn cho nam 102 sinh viên chuyên s u bóng đá Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thể dục thể thao Hà Nội 3.2.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc lựa chọn bài tập phát 102 triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội 3.2.2. Cơ sở thực tiễn của việc lựa chọn bài tập phát triển thể lực 105 chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội 3.2.3. Bàn luận kết quả nghiên cứu về lựa chọn bài tập phát triển 114 thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội 3.3 Ứng dụng và đánh giá hiệu quả các bài tập phát triển thể ực 119 chuyên môn cho sinh viên chuyên s u bóng đá Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thể dục thể thao Hà Nội 3.3.1. Tổ chức thực nghiệm sư phạm 119 3.3.2. Đánh giá hiệu quả các bài tập phát triển thể lực chuyên môn 120 cho sinh viên chuyên sâu bóng đá thông qua tự đối chiếu 3.3.3. Đánh giá hiệu quả các bài tập phát triển thể lực chuyên 125 môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá bằng đối chiếu thành tích ở các test với năm học trước 3.3.4. Đánh giá hiệu quả các bài tập phát triển thể lực chuyên 133 môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá bằng đối chiếu điểm đạt với năm học trước. 3.3.5. Bàn luận về tổ chức thực nghiệm và đánh giá hiệu quả các bài 140 tập phát triển thể lực chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 146 Kết uận 146 Kiến nghị 147 Danh mục các công trình khoa học đã công bố iên quan đến uận án Danh mục tài iệu tham khảo Phụ ục
DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo. GDTC Giáo dục thể chất. BT Bài tập CĐ Cao đẳng. CLB Câu lạc bộ. CNXH Chủ nghĩa xã hội CSVC Cơ sở vật chất. ĐH Đại học. ĐHSP Đại học Sư phạm GV Giáo viên. HLTT Huấn luyện thể thao. XPC Xuất phát cao LVĐ Lượng vận động HN Hà Nội. SV Sinh viên. TDTT Thể dục thể thao. TD, TT Thể dục, Thể thao. VĐV Vận động viên. XHCN Xã hội chủ nghĩa. SBTĐ Sức bền tốc độ SMB Sức mạnh bền SMTĐ Sức mạnh tốc độ SN Sức nhanh DANH MỤC ĐO LƢỜNG m Mét s giây
DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ TRONG LUẬN ÁN Tên Số Nội dung Trang 3.1 Độ tin cậy của kết quả phỏng vấn xác định yếu tố 76 ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá (n = 33) 3.2 Kết quả phỏng vấn xác định yếu tố ảnh hưởng 77 đến chất lượng đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội (n = 33) 3.3 Phân bổ thời gian trong chương trình đào tạo sinh 79 viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư Bảng phạm TDTT Hà Nội 3.4 Phân bổ thời gian và mục đích phát triển tố chất 80 thể lực trong chương trình đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.5 Thống kê bài tập phát triển tố chất thể lực trong 82 chương trình đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.6 Độ tin cậy của kết quả phỏng vấn lựa chọn test 85 đánh giá thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá (n = 33) 3.7 Kết quả xác định độ tin cậy các test đánh giá thể 89 lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá (n = 33) 3.8 Thang điểm đánh giá thi thực hành học phần 1 90 3.9 Thang điểm đánh giá thi thực hành học phần 2 90 3.10 Thang điểm đánh giá thi thực hành học phần 3 91 3.11 Thang điểm đánh giá thi thực hành học phần 4 91 3.12 Thang điểm đánh giá thi thực hành học phần 5 92 3.13 Thang điểm đánh giá thi thực hành học phần 6 92 3.14 Kết quả kiểm tra thể lực chuyên môn ở học phần 93 1 và học phần 2 của khóa Đại học 45 (n = 32) 3.15 Kết quả kiểm tra thể lực chuyên môn ở học phần 94 3 và học phần 4 của khóa Đại học 44 (n = 28) 3.16 Kết quả kiểm tra thể lực chuyên môn ở học phần 95
5 và học phần 6 của khóa Đại học 43 (n = 37) 3.17 Thống kê số lượng yếu lĩnh trong chương trình 103 giảng dạy môn bóng đá cho sinh viên chuyên sâu 3.18 Phân bố bài tập phát triển thể lực chuyên môn theo 113 học phần cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.19 Kết quả kiểm tra thể lực chuyên môn ở học phần 120 1 và học phần 2 của khóa Đại học 46 (n = 23) 3.20 Kết quả kiểm tra thể lực chuyên môn ở học phần 122 3 và học phần 4 của khóa Đại học 45 (n = 32) 3.21 Kết quả kiểm tra thể lực chuyên môn ở học phần 124 Bảng 5 và học phần 6 của khóa Đại học 44 (n = 28) 3.22 So sánh kết quả các test đánh giá thể lực chuyên 126 môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 1 khóa Đại học 45 và khóa Đại học 46 (giữa hai năm học) 3.23 So sánh kết quả các test đánh giá thể lực chuyên 127 môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 2 khóa Đại học 45 và khóa Đại học 46 (giữa hai năm học) 3.24 So sánh kết quả các test đánh giá thể lực chuyên 128 môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 3 khóa Đại học 44 và khóa Đại học 45 (giữa hai năm học) 3.25 So sánh kết quả các test đánh giá thể lực chuyên 129 môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 4 khóa Đại học 44 và khóa Đại học 45 (giữa hai năm học) 3.26 So sánh kết quả các test đánh giá thể lực chuyên 130 môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 5 khóa Đại học 43 và khóa Đại học 44 (giữa hai năm học) 3.27 So sánh kết quả các test đánh giá thể lực chuyên 131 môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 6 khóa Đại học 43 và khóa Đại học 44 (giữa hai năm học) 3.28 So sánh kết quả điểm đánh giá các test thể lực 133
chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 1 khóa Đại học 45 và khóa Đại học 46 (giữa hai năm học) 3.29 So sánh kết quả điểm đánh giá các test thể lực 134 chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 2 khóa Đại học 45 và khóa Đại học 46 (giữa hai năm học) 3.30 So sánh kết quả điểm đánh giá các test thể lực 135 chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 3 khóa Đại học 44 và khóa Đại học 45 (giữa hai năm học) 3.31 So sánh kết quả điểm đánh giá các test thể lực 136 chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 4 khóa Đại học 44 và khóa Đại học 45 (giữa hai năm học) 3.32 So sánh kết quả điểm đánh giá các test thể lực 137 chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 5 khóa Đại học 43 và khóa Đại học 44 giữa hai năm học 3.33 So sánh kết quả điểm đánh giá các test thể lực 138 chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá ở học phần 6 khóa Đại học 43 và khóa Đại học 44 (giữa hai năm học) 3.1 Đối tượng phỏng vấn Xác định yếu tố ảnh hưởng đến 75 chất lượng đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.2 Kết quả phỏng vấn lựa xác định yếu tố ảnh 77 hưởng đến chất lượng đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.3 Phân bố kết quả phỏng vấn lựa xác định yếu tố 78 ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.4 Tỷ lệ thời lượng nội dung đào tạo trong chương 79 trình đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.5 Tỷ lệ thời lượng phát triển tố chất thể lực trong 81 chương trình đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá Biểu đồ 3.6 Tỷ lệ bài tập phát triển thể lực chuyên môn trong 82
chương trình đào tạo sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.7 Kết quả phỏng vấn lựa chọn test đánh giá thể lực 86 chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.8 Mối tương quan giữa các test đánh giá thể lực 88 chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá (n = 37) 3.9 Nội dung trong chương trình giảng dạy môn 104 bóng đá cho sinh viên chuyên sâu 3.10 Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập phát triển sức 110 nhanh cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.11 Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập phát triển sức 110 mạnh bền cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.12 Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập phát triển sức Sau trang mạnh tốc độ cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 110 3.13 Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập phát triển sức Sau trang bền tốc độ cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 110 3.14 Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập phát triển 111 khéo kéo cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.15 Phân bố bài tập phát triển thể lực chuyên môn theo 112 học phần cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá 3.16 So sánh thành tích nội dung dẫn bóng sút cầu môn 132 giữa năm học 2014-2015 với năm học 2015-2016 3.17 So sánh điểm đạt ở nội dung dẫn bóng sút cầu môn 139 giữa năm học 2014-2015 với năm học 2015-2016 1.1 Quy luật động lực học trong bóng đá 47 2.1 Đá xa 65 2.2 Sút cầu môn 66 2.3 Dẫn bóng sút cầu môn 67 2.4 Dẫn bóng 4 lần x 5m 69 Hình vẽ 2.5 Dẫn bóng 30m 69 2.6 Đánh đầu 70 2.7 Chạy 60m đổi hướng 70 2.8 Dẫn bóng 60m đổi hướng 70 2.9 Chuyền bóng 20 quả 71
1 MỞ ĐẦU Giáo dục thể chất (GDTC) là một bộ phận hữu cơ của mục tiêu giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ phát triển toàn diện, là nhiệm vụ quan trọng của các cấp trong hệ thống giáo dục quốc dân. Luật TDTT được Quốc hội khóa XI chính thức thông qua tại kỳ họp thứ 10 ngày 29 tháng 11 năm 2006 đã qui định GDTC trong trường học là chế độ giáo dục bắt buộc, nhằm phát triển thể chất và nhân cách con người đáp ứng các yêu cầu cao của xã hội ta [39]. Bóng đá là môn thể thao có tính toàn cầu, thu hút hàng triệu người trên thế giới tham gia tập luyện. Với hơn 206 quốc gia thành viên, Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA) có thể tự hào là một trong các tổ chức thể thao hùng mạnh nhất thế giới. Cũng như nhiều quốc gia thành viên của FIFA, ở Việt Nam, bóng đá là môn thể thao có sức cuốn hút xã hội nhất mà khó có môn thể thao nào sánh được. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng, dù được Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm, chỉ đạo, được toàn dân hết lòng động viên, ủng hộ, bóng đá Việt Nam tuy có những tiến bộ vượt bậc, nhưng sự phát triển và thành tích vẫn chưa đáp ứng được mong muốn của xã hội. Bóng đá là môn thể thao phong phú và đa dạng có tính hấp dẫn, nghệ thuật, tính tập thể, tính chiến đấu cao, không những vậy bóng đá còn có tác dụng giáo dục người tập về nhiều mặt ý chí, phẩm chất lẫn thể chất con người cho nên nó đã thu hút hàng triệu người trên thế giới tham gia tập luyện và cũng là môn thể thao đòi hỏi cao về thể lực. Bởi vì có thể lực tốt cầu thủ mới thực hiện tốt kỹ - chiến thuật theo ý đồ một cách dễ dàng, luôn đứng vững trước đối phương, làm chủ được tinh thần trong những giây phút căng thẳng trên sân cũng như đảm bảo hiệu suất thi đấu... Lobanovski - huấn luyện viên nổi tiếng của Liên Xô (cũ) và câu lạc bộ Dinamo Kiep (Ucrain) đã từng khẳng định: “Tốc độ và thể lực, hơn bao giờ hết là hai đặc điểm chủ yếu của bóng đá hiện đại. Những cuộc đấu tay đôi trên sân cỏ càng nhiều...”. Nhận định này đã được thực tế chứng minh, ngày nay hầu
2 hết các đội bóng mạnh đều phải chơi “Pressing” (có nghĩa là sức ép, áp lực). Các nhà chuyên môn khi nói “Presing” là lối chơi luôn tăng sức ép lên đối phương, luôn gây áp lực lên đối phương, luôn đẩy đối phương vào thế bị động. Lối chơi này đòi hỏi cầu thủ phải có sự phát triển tối ưu về thể lực, tốc độ và sự đa năng. Đội bóng nào càng có nhiều cầu thủ đáp ứng được yêu cầu trên thì đội bóng đó đạt hiệu suất cao [67]. Căn cứ vào thực tiễn phát triển các môn thể thao ở Việt Nam. Nhà nước và ngành TDTT đã xác định những môn thể thao trọng điểm, cần đầu tư phát triển đặc biệt, trong đó có bóng đá. Chính từ đường lối phát triển chiến lược đó. Liên đoàn Bóng đá Việt Nam đã phối hợp toàn diện với các ngành, cấp liên quan xây dựng chiến lược phát triển bóng đá Việt Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 và đã được Chính phủ thông qua ngày 08/03/2013 bước đầu đưa bóng đá Việt Nam phát triển lên đỉnh cao mới. Hệ thống các giải bóng đá từ đỉnh cao đến các giải phong trào và các giải trẻ được tổ chức bài bản khoa học như: các giải bóng đá chuyên nghiệp, hạng nhất, nhì; Giải bóng đá cho các lứa tuổi U11, U13, U15, U17, U19, U21 giải bóng đá Hội khoẻ Phù đổng... Bóng đá thực sự là một hiện tượng trong xã hội ta. Cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới. Cải cách giáo dục luôn là vấn đề mang tính thời sự của nước ta trong nhiều năm qua. Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã nêu rõ “Đổi mới giáo dục đại học phải đảm bảo tính thực tiễn, hiệu quả và đồng bộ… Phải tiến hành đổi mới từ mục tiêu, qui trình, nội dung, đến phương pháp dạy và học” [14]. Mốc quan trọng cho sự chuẩn bị thể thao ban đầu của vận động viên trẻ, là sự tiếp cận các nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Vì vậy, trong đào tạo giáo viên GDTC của trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội, bóng đá là một môn
3 học, với đầy đủ cơ sở lý luận và thực tiễn về mục tiêu, chương trình, các phương pháp giảng dạy và huấn luyện. Đối với trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội việc nâng cao chất lượng đào tạo, luôn là nhiệm vụ chính trị quan trọng nhất của nhà trường. Để hoàn tốt nhiệm vụ giảng dạy môn bóng đá của trường, bộ môn Bóng đá trong những năm qua luôn coi nhiệm vụ cải tiến phương pháp giảng dạy, đề ra các giải pháp đồng bộ từ khâu tuyển chọn ban đầu đến quá trình đào tạo, giảng dạy là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Qua thực tiễn công tác giảng dạy và huấn luyện bóng đá tại trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội, chúng tôi nhận thấy thể lực chuyên môn của sinh viên còn yếu được thể hiện qua những động tác chạy tốc độ, nước rút, dẫn bóng, đá bóng, tranh cướp bóng và các động tác phối hợp đặc biệt dễ nhận thấy nhất là trong thời gian cuối của trận đấu, trong các trận đấu của giải bóng đá sinh viên truyền thống do nhà trường tổ chức và trong giải đấu bóng đá sinh viên toàn quốc tổ chức hàng năm. Trong quá trình giảng dạy và huấn luyện chúng tôi đã tiến hành nhiều phương pháp, sử dụng các bài tập nhằm phát triển thể lực chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá. Song trong quá trình giảng dạy việc sử dụng các bài tập chưa được tiến hành đồng bộ, thiếu cơ sở khoa học và chưa được kiểm nghiệm, đánh giá cho nên hiệu quả đạt được chưa cao làm ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo của nhà trường. Do đó, nghiên cứu các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội để ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy và huấn luyện là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ thực tế trên, nhằm mục đích nâng cao chất lượng giảng dạy môn Bóng đá trong nhà trường tác giả mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá tr ng Đại học S phạm TDTT Hà Nội”. Mục đ ch nghiên cứu:
4 Trên cơ sở tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng và thực trạng thể lực chuyên môn của nam sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư pham TDTT Hà Nội, đề tài tiến hành lựa chọn bài tập nâng cao thể lực chuyên môn cho đối tượng nghiên cứu, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo. Mục tiêu nghiên cứu: Để giải quyết mục đích nghiên cứu trên, đề tài xác định các mục tiêu nghiên cứu sau: Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng công tác giảng dạy, huấn luyện thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội. Mục tiêu 2: Lựa chọn các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam sinh viên chuyên sâu bóng đá trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội. Mục tiêu 3: Ứng dụng và đánh giá hiệu quả các bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu bóng đá Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội. Giả thuyết khoa học: Đề tài đặt giả thiết rằng, thể lực nói chung và thể lực chuyên môn nói riêng là một trong các yếu tố cấu thành trình độ tập luyện của vận động viên bóng đá (VĐV) cũng như kết quả học tập chuyên sâu bóng đá của sinh viên trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội. Các tố chất thể lực chuyên môn như: sức nhanh, sức mạnh, sức bền tốc độ, khéo léo... sẽ được phát triển tốt đáp ứng được yêu cầu môn học nếu trong quá trình giảng dạy, huấn luyện các bài tập phát triển thể lực chuyên môn được lựa chọn trên cơ sơ khoa học và sử dụng hợp lý theo tiến trình giảng dạy sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường.
5 Chƣơng 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Nhiệm vụ giáo dục thể chất trong trƣờng Đại học và Cao đẳng chuyên nghiệp và mục tiêu đào tạo của trƣờng Đại học Sƣ phạm Thể dục thể thao Hà Nội. 1.1.1. Nhiệm vụ giáo dục thể chất trong tr ng Đại học và Cao đẳng chuyên nghiệp. Đảng và Nhà nước luôn luôn nhất quán về mục tiêu công tác GDTC và thể dục thể thao trường học là nhằm góp phần thực hiện mục tiêu đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, quản lý kinh tế và văn hoá xã hội, phát triển hài hoà, có thể chất cường tráng, đáp ứng yêu cầu chuyên môn, nghề nghiệp và có khả năng tiếp cận với thực tiễn lao động sản xuất của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa [14]. Căn cứ vào mục tiêu trên, GDTC và thể dục thể thao trường học phải giải quyết 3 nhiệm vụ: Góp phần giáo dục đạo đức xã hội chủ nghĩa, rèn luyện tinh thần tập thể, ý thức tổ chức kỷ luật, xây dựng niềm tin, lối sống tích cực lành mạnh, tinh thần tự giác rèn luyện thân thể, sẵn sàng phục vụ lao động sản xuất và bảo vệ tổ quốc. Cung cấp cho sinh viên những kiến thức lý luận cơ bản về nội dung và phương pháp tập luyện TDTT, kỹ năng vận động và kỹ thuật cơ bản của một số môn thể thao thích hợp. Trên cơ sở đó, bồi dưỡng khả năng sử dụng các phương tiện để rèn luyện thân thể, tham gia tích cực vào việc tuyên truyền và tổ chức các hoạt động TDTT của nhà trường và xã hội. Góp phần duy trì và củng cố sức khoẻ, nâng cao trình độ thể lực cho sinh viên, phát triển cơ thể hài hoà, cân đối, rèn luyện thân thể, đạt những tiêu chuẩn thể lực quy định. Một trong những nhiệm vụ cơ bản quan trọng của GDTC là không ngừng nâng cao sức khoẻ, nâng cao trình độ chuẩn bị thể lực cho sinh viên.
6 Novicop A.D; Matveep L.P (1993) khẳng định; “…thể lực là một trong những nhân tố quan trọng nhất, quyết định hiệu quả hoạt động của con người, trong đó có thể dục thể thao. Hơn nữa, rèn luyện (phát triển) thể lực, lại là một trong những đặc điểm cơ bản, nổi bật của quá trình GDTC” [32]. 1.1.2. Mục tiêu đào tạo của tr ng Đại học S phạm Thể dục thể thao Hà Nội. Mục tiêu đào tạo ở trường ĐHSP TDTT HN là đào tạo giáo viên thể dục trình độ đại học, cao đẳng giảng dạy trong hệ thống giáo dục Quốc dân. Cụ thể: Có những phẩm chất cơ bản của người thầy giáo Việt Nam. Đào tạo trình độ cao đẳng phải đảm bảo cho sinh viên có những kiến thức khoa học cơ bản và kiến thức chuyên môn cần thiết, có kỹ năng cơ bản và năng lực giảng dạy các môn thể thao trong chương trình GDTC phổ thông. Đào tạo trình độ đại học phải đảm bảo cho sinh viên có những kiến thức khoa học cơ bản, nắm vững kiến thức chuyên môn, có kỹ năng thực hành thành thạo và năng lực giảng dạy các môn thể thao trong chương trình GDTC phổ thông. Có khả năng huấn luyện một môn thể thao chuyên sâu theo chương trình GDTC phổ thông. Đạt tiêu chuẩn tương đương vận động viên cấp 2 đối với môn chuyên sâu đó. Có khả năng làm việc độc lập, có phương pháp làm việc khoa học, sáng tạo, có năng lực vận dụng lý thuyết trong công tác chuyên môn. Có khả năng tự học và học tập suốt đời. Nhiệm vụ chính của quá trình giảng dạy bóng đá. Giáo dục các phẩm chất tâm lý cá nhân. Có thể nói, mọi hành vi của con người đều là một loại biểu hiện của quá trình tâm lý. Bóng đá với đặc thù xã hội độc đáo và là một môn thể thao giàu cảm xúc nhất, luôn ẩn chứa những nội dung tâm lý hết sức đa dạng và phong phú.
7 Nét đặc trưng của lứa tuổi sinh viên là hình thành con đường sống : Kế hoạch đường đời và trình độ nghề nghiệp để tự khẳng định mình. Bóng đá là môn thể thao có tính xã hội cao, luôn chịu sự tác động sâu sắc của các mối quan hệ kinh tế - xã hội. Vì vậy, quá trình giảng dạy bóng đá và bản thân người dạy và người học dù muốn hay không cũng chịu ảnh hưởng của những tác động đó. Tập luyện bóng đá là một quá trình rèn luyện gian khổ và lâu dài với các thành công khó dự đoán. Đó là một quá trình đấu tranh không ngừng với sự mệt mỏi, các chấn thương, các quy luật tuổi tác và sự thất bại… Trạng thái tâm lý - thể chất của người học được đặc trưng bởi sự sung mãn về thể chất và sự hưng phấn cao về tinh thần, đó chính là những tiền đề cơ bản, quan trọng nhất cho sự thành công của người học trong tập luyện và thi đấu bóng đá [56]. Phát triển năng lực trí tuệ. Năng lực trí tuệ là thành phần quan trọng của quá trình giảng dạy, huấn luyện bóng đá. Ngày nay, năng lực trí tuệ về chuyên môn phải được phát triển trên nền tảng trí tuệ chung của xã hội và cá nhân người học. Quá trình giảng dạy bóng đá được hình thành và phát triển bởi các quy luật động lực học và sinh học… Sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật có ý nghĩa ngày càng quan trọng trong giảng dạy bóng đá. Người học cần nắm vững các tri thức này để nâng cao khả năng tập luyện, khả năng tự lập và tự đánh giá. Đặc biệt, cách xử lý bóng và giải quyết các tình huống trong thi đấu phải được người học mã hoá lập trình trước trong tư duy [52]. Dạy học kỹ thuật. Kỹ thuật bóng đá chỉ có ý nghĩa khi được thể hiện thông qua những tố chất thể lực và phẩm chất tâm lý của người học. Kỹ thuật bóng đá là để phục vụ cho nhiệm vụ chiến thuật thi đấu. Trong các phương pháp dạy học kỹ thuật thì các bài tập tĩnh chỉ có ý nghĩa mô phỏng bước đầu và để sửa sai kỹ thuật. Vì
8 vậy, sau giai đoạn học động tác, người học phải rèn luyện và hoàn thiện kĩ thuật qua các bài tập động theo các tình huống hay xảy ra trong thi đấu. Trong bóng đá, quá trình dạy học kỹ thuật là cơ bản nhất, nhưng cũng khó khăn và phức tạp nhất, quá trình này được tiến hành trong tất cả các buổi tập. Kỹ thuật bóng đá là những hoạt động thể lực chủ yếu dùng chân và không có tính tự nhiên. Vì vậy nó chỉ hình thành và phát triển qua tập luyện. Khuynh hướng của sự hoàn thiện kỹ thuật bóng đá luôn dựa trên các đặc điểm về tố chất thể lực của người học, sau đó được định hình thành sở trường kỹ thuật cá nhân, như người có tốc độ, người có khả năng lừa bóng, người có khả năng chuyền bóng chính xác… Kỹ thuật bóng đá là những hoạt động được thực hiện trong một môi trường cho phép, đó là luật thi đấu bóng đá. Có nghĩa là, đối phương được phép trực tiếp gây khó khăn cản trở việc thực hiện kỹ thuật của mình trên cơ sở luật [55]. Dạy học chiến thuật. Chiến thuật bóng đá: Là phương pháp tổ chức và sử dụng lực lượng của một đội bóng để đạt mục đích cuối cùng trong một giải bóng đá. Chiến lược bao gồm đội hình chiến thuật và chiến thuật thi đấu Đội hình chiến thuật: Là sự sắp xếp, phân công vị trí các cầu thủ trên sân của một đội bóng để đạt tới mục đích chiến thuật nhất định trong một trận đấu Chiến thuật bóng đá: Là phương pháp thi đấu của một đội bóng nhằm giải quyết các nhiệm vụ cụ thể của mỗi trận đấu. Chiến thuật bóng đá là một quá trình dạy - học rất khó khăn, phức tạp và lâu dài, trên cơ sơ phối kết hợp với dạy học kỹ thuật và phát triển thể lực ở những người cùng tập. Chiến thuật bắt nguồn từ một trình độ kỹ thuật nhất định, nên học chiến thuật phải bắt đầu từ rất sớm và được kết hợp với học kỹ thuật.
9 Học chiến thuật thì vai trò của tư duy chiến thuật cụ thể và rõ nét hơn. Bóng đá luôn phát triển và tự hoàn thiện, nhưng chủ yếu thể hiện ở chiến thuật [55]. Phát triển thể lực. Huấn luyện thể lực chỉ có ý nghĩa khí sự phát triển tố chất vận động này không ảnh hưởng đến sự phát triển của các tố chất vận động khác. Nói cách khác, quá trình huấn luyện thể lực phải đảm bảo các nguyên tắc toàn diện, và việc phát triển thể lực chỉ có ý nghĩa khi nó thúc đẩy cho sự phát triển kỹ chiến thuật người học [33]. 1.2. Cơ sở ý uận về huấn uyện thể ực trong môn bóng đá. 1.2.1. Khái niệm, vai trò, ý nghĩa của huấn luyện thể lực. Từ kết quả phân tích và tổng hợp tài liệu của các tác giả Nguyễn Toán, Phạm Danh Tốn [44], [45], [46], [47], Đồng Văn Triệu [49], đề tài rút ra một số khái niệm sau: Huấn luyện thể thao: Là một quá trình giáo dục chuyên môn, chủ yếu bằng các bài tập thể chất nhằm hoàn thiện các phẩm chất, năng lực, các mặt của trình độ chuẩn bị, nhằm đảm bảo cho VĐV đạt thành tích cao nhất trong môn thể thao đã chọn, hoặc một nội dung nào đó. Trình độ tập luyện: Năng lực thể thao bao gồm một tập hợp các tiền đề của VĐV để đạt được thành tích thể thao. Trình độ tập luyện của VĐV thể hiện ở sự nâng cao năng lực thể thao nhờ ảnh hưởng của lượng vận động (LVĐ) tập luyện, LVĐ thi đấu và các biện pháp bổ trợ khác. Trình độ thể lực: là mức độ phát triển về sức mạnh, sức nhanh, sức bền, mềm dẻo và các tố chất thể lực khác của VĐV. Khái niệm huấn luyện thể lực cho VĐV: là quá trình sư phạm nhằm phát triển và giáo dục các tố chất thể lực như: sức nhanh, sức mạnh, sức bền, khéo léo. Phát triển các tố chất thể lực là tăng cường và mở rộng khả năng giới hạn của các tố chât thể lực trong thực tiễn hoạt động thể thao. Đó là kết quả của