BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI
PHOUTSADEE SIDA
NGHIÊN CỨU CẢNH BÁO HẠN CHO VÙNG THIẾU SỐ LIỆU
ĐO ĐẠC LƯU VỰC SÔNG SEDONE – CHDCND LÀO
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT
HÀ NỘI, NĂM 2025
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI
PHOUTSADEE SIDA
NGHIÊN CỨU CẢNH BÁO HẠN CHO VÙNG THIẾU SỐ LIỆU
ĐO ĐẠC LƯU VỰC SÔNG SEDONE – CHDCND LÀO
Ngành: Kỹ thuật tài nguyên nước
Mã số: 9580212
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. Nguyễn Hoàng Sơn
2. TS. Nguyễn Quang Phi
HÀ NỘI, NĂM 2025
LỜI CẢM ƠN
Luận án tiến sĩ với tên “Nghiên cứu cảnh báo hạn cho vùng thiếu số liệu đo đạc lưu
vực sông Sedone - CHDCND Lào” đã được hoàn thành sau một thời gian thực hiện
nghiêm túc.
Nghiên cứu sinh xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới hai giảng viên hướng dẫn
khoa học là PGS.TS. Nguyễn Hoàng Sơn và TS. Nguyễn Quang Phi - Trường Đại
học Thủy lợi đã tận tình hướng dẫn nghiên cứu sinh trong suốt thời gian thực hiện
nghiên cứu luận án.
Nghiên cứu sinh xin gửi lời cảm ơn tiếp theo đến các giảng viên đang công tác, giảng
dạy tại Bộ môn Kỹ thuật Tài nguyên nước, Bộ môn Thủy văn và Biến đổi khí hậu,
Phòng Đào tạo đã giúp đỡ, tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho NCS trong suốt quãng
thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án tại trường Đại học Thuỷ lợi.
Nghiên cứu sinh cũng xin trân trọng cảm ơn trường Đại học quốc gia Lào, khoa Kỹ
thuật Tài nguyên nước là nơi nghiên cứu sinh đang công tác đã tạo điều kiện cho
nghiên cứu sinh đi học tập, nghiên cứu và hoàn thành công tác trong suốt thời gian
thực hiện nghiên cứu luận án.
Nghiên cứu sinh cũng xin được bày tỏ tấm lòng và sự cảm ơn trân trọng đến Cục
Thủy văn và Môi trường CHDCND Lào, các đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã tạo
điều kiện để NCS được tập trung học tập và hoàn thành được nhiệm vụ nghiên cứu.
Trong suốt thời gian nghiên cứu, NCS cũng đã nhận được những góp ý chân thành từ
các nhà khoa học, chuyên gia ở các ngành trong lĩnh vực liên quan; sự hỗ trợ cung
cấp các thông tin, dữ liệu, số liệu và các tài liệu cần thiết để NCS hoàn thành luận án.
Cuối cùng, NCS xin được chân thành gửi lời cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng
nghiệp đã luôn giúp đỡ, động viên, hỗ trợ NCS trong suốt thời gian học tập, nghiên
cứu và hoàn thành công trình nghiên cứu này.
MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH ............................................................................................. I
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... III
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................. V
MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................. 6
1.1 Một số khái niệm sử dụng trong luận án ................................................................... 6
1.1.1 Khái niệm và phân loại về hạn hán ..................................................................................... 6
1.1.2 Khái niệm về cảnh báo hạn .................................................................................................. 8
1.2 Tổng quan tình hình hạn hán và các nghiên cứu về hạn hán ..................................... 9
1.2.1 Tổng quan tình hình hạn hán và các nghiên cứu về hạn trên thế giới ............................. 9
1.2.2 Tổng quan tình hình hạn hán và các nghiên cứu về hạn tại CHDCND Lào ................. 16
1.3 Tổng quan các phương pháp nghiên cứu hạn khí tượng và hạn thủy văn ............... 21
1.3.1 Nguyên nhân gây ra hạn khí tượng và hạn thủy văn ....................................................... 21
1.3.2 Tổng quan các chỉ số xác định hạn khí tượng .................................................................. 21
1.3.3 Tổng quan các chỉ số để xác định hạn thủy văn .............................................................. 28
1.3.3.1 Các phương pháp sử dụng chỉ số để xác định hạn thủy văn ....................................... 28
1.3.3.2 Các chỉ số hạn thủy văn thường được dùng hiện nay .................................................. 29
1.3.3.3 Phương pháp mô hình để dự báo dòng chảy thủy văn ................................................. 33
1.4 Tổng quan các phương pháp đánh giá sai số và phương pháp hiệu chỉnh mưa vệ
tinh ................................................................................................................................. 35
1.4.1 Phương pháp đánh giá mối quan hệ của hai biến và sai số ............................................. 35
1.4.2 Phương pháp hiệu chỉnh dữ liệu mưa vệ tinh .................................................................. 36
1.4.3 Tổng quan các nguồn dữ liệu mưa vệ tinh ....................................................................... 40
1.5 Các nguồn dữ liệu mưa dự báo từ mô hình dự báo toàn cầu CFS ........................... 43
1.6 Tổng quan về cảnh báo hạn .................................................................................................. 45
1.6.1 Cảnh báo hạn khí tượng ..................................................................................................... 45
1.6.2 Cảnh báo hạn thủy văn ....................................................................................................... 48
1.7 Tổng quan vùng nghiên cứu .................................................................................... 50
1.7.1 Đặc điểm tự nhiên vùng nghiên cứu ................................................................................. 50