BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br />
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH<br />
<br />
NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP<br />
<br />
BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA DAO<br />
TRUYỀN THỐNG NGƯỜI VIỆT<br />
CHUYÊN NGÀNH : VĂN HỌC VIỆT NAM<br />
MÃ SỐ<br />
<br />
: 5.04.33<br />
<br />
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br />
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. CHU XUÂN DIÊN<br />
<br />
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2002<br />
<br />
LỜI CAM ĐOAN<br />
<br />
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả<br />
nêu trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào<br />
khác.<br />
Tác giả luận án<br />
<br />
NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ 3<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
MỤC LỤC ............................................................................................................ 4<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
DẪN LUẬN .......................................................................................................... 8<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài ............................................................................................. 8<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................................... 9<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
3. Giới hạn của đề tài .......................................................................................................... 15<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................. 16<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
5. Đóng góp mới của luận án .............................................................................................. 17<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
6.Kết cấu của luận án .......................................................................................................... 18<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA<br />
T<br />
0<br />
<br />
DAO .................................................................................................................... 19<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.1. Khái niêm biểu tượng và biểu tượng nghệ thuật trong ca dao ..................................... 19<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.1.1. Khái niệm biểu tượng: .......................................................................................... 19<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.1.2. Các loại biểu tượng: ............................................................................................. 24<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.1.3. Biểu tượng nghệ thuật trong ca dao: .................................................................... 26<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.Biểu tượng ca dao nhin dưới những góc độ khác nhau: ................................................ 31<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.1. Biểu tượng ca dao dưới góc độ ký hiệu học: ........................................................ 31<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.2. Biểu tượng ca dao dưới góc độ tu từ học ............................................................. 34<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.2.1.Dạng thức so sánh :........................................................................................ 36<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.2.2.Dạng thức ẩn dụ : ........................................................................................... 37<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.2.3.Dạng thức hoán dụ: ........................................................................................ 38<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.3. Biểu tượng ca dao dưới góc độ folklore học: ....................................................... 46<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.2.4. Biểu tượng ca dao dưới góc độ văn hóa học: ....................................................... 49<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
1.3. Biểu tượng ca dao thể hiện đặc trưng ngôn ngữ thể loại: ............................................ 52<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
CHƯƠNG 2: NGUỒN GỐC CỦA BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG<br />
T<br />
0<br />
<br />
CA DAO NGƯỜI VIỆT ................................................................................... 57<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.1. Những biểu tương xuất phát từ tín ngưỡng- nghi lễ và phong tục, tập quán của người<br />
T<br />
0<br />
<br />
Việt: ..................................................................................................................................... 57<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.1.1.Biểu tượng rồng: .................................................................................................... 57<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.1.2. Biểu tượng trầu cau: ............................................................................................. 60<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.1.3 Biểu tượng đôi đũa: ............................................................................................... 64<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.1.4. Biểu tượng cây đa: ................................................................................................ 65<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.1.5. Biểu tượng vuông - tròn: ...................................................................................... 66<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.Những biểu tượng xuất phát từ văn học cổ Việt Nam và Trung Quốc: ........................ 67<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.1. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Việt Nam: ............................................ 67<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Trung Quốc:......................................... 68<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.1.Biểu tượng chỉ hồng: ..................................................................................... 71<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.2.Biểu tượng Ngưu Lang- Chức Nữ: ................................................................ 72<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.3.Biểu tượng loan – phượng: ............................................................................ 73<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.4. Biểu tượng nhạn – én: ................................................................................... 74<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.5. Biểu tượng Châu - Trần: ............................................................................ 75<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.6.Biểu tượng Tấn- Tần: .................................................................................... 75<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.7.Biểu tượng đào thơ: ....................................................................................... 75<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.9. Biểu tượng đào- mận: ................................................................................... 77<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.10. Biểu tượng trúc- mai: .................................................................................. 79<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.11. Biểu tượng rồng - mây: ............................................................................... 81<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.2.2.12. Biểu tượng chim phượng - cây ngô đồng: .................................................. 82<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.3. Những biểu tượng xuất phát từ sự quan sát trực tiếp các hiện tượng tự nhiên và đời<br />
T<br />
0<br />
<br />
sống hàng ngày của nhân dân ta:......................................................................................... 83<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.3.1. Biểu tượng con cò: ............................................................................................... 84<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />
2.3.2. Biểu tượng sông: .................................................................................................. 85<br />
T<br />
0<br />
<br />
T<br />
0<br />
<br />