
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
NGUYỄN THỊ LOAN
NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN BỘ SINH PHẨM MULTIPLEX
REALTIME PCR PHÁT HIỆN MỘT SỐ TÁC NHÂN GÂY
NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN VÀ KHẢO SÁT TÍNH
KHÁNG KHÁNG SINH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Hà Nội, 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
NGUYỄN THỊ LOAN
NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN BỘ SINH PHẨM MULTIPLEX
REALTIME PCR PHÁT HIỆN MỘT SỐ TÁC NHÂN GÂY
NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN VÀ KHẢO SÁT
TÍNH KHÁNG KHÁNG SINH
Chuyên ngành: Công nghệ sinh học
Mã số: 9420201
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. TS. Lã Thị Huyền
2. PGS.TS. Nguyễn Minh Hiền
Hà Nội, 2022

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: đây là công trình nghiên cứu của tôi và một số kết quả
cùng cộng tác với các cộng sự khác.
Các số liệu và kết quả trình bày trong luận án là trung thực, một phần đã
đƣợc công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành với sự đồng ý cho phép của
đồng tác giả. Phần còn lại chƣa đƣợc ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tôi xin đảm bảo tính khách quan và kết quả xử lý số liệu trong nghiên
cứu này.
Hà Nội, ngày tháng năm 2022
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Thị Loan

ii
LỜI CẢM ƠN
Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Lã Thị Huyền, Trƣởng
phòng Công nghệ tế bào động vật- Viện CNSH và PGS.TS. Nguyễn Minh Hiền,
Trƣởng khoa Sinh hoá - Bệnh viện Thanh Nhàn là những ngƣời đã trực tiếp hƣớng
dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu. Các Cô đã chỉ bảo cho tôi nhiều ý
kiến hƣớng dẫn qúy báu, động viên và giúp đỡ tôi giải quyết những khó khăn vƣớng
mắc trong quá trình thực hiện luận án và tạo mọi điều kiện cho tôi hoàn thành luận
án này.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới tập thể cán bộ nghiên cứu phòng Công nghệ tế
bào động vật - Viện CNSH - Viện Hàn Lâm KH và CN Việt Nam đã giúp đỡ, tạo
điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu. Tôi cũng xin trân
trọng cảm ơn các anh chị ở khoa Sinh hoá, khoa Vi sinh, khoa Hồi sức tích cực,
bệnh viện Thanh Nhàn, khoa Hồi sức tích cực bệnh viện Đức Giang, đặc biệt là em
Nguyễn Trọng Linh đã luôn đồng hành cùng tôi trong quá trình nghiên cứu.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô khoa CNSH - Học viện KH và CN,
các thầy cô trong hội đồng nghiên cứu sinh đã nhiệt tình dạy bảo và giúp đỡ tôi, cho
tôi các ý kiến quí báu để sửa chữa và hoàn thiện luận án này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình đã luôn hỗ trợ và tạo điều kiện tốt nhất
cho tôi chuyên tâm làm việc và hoàn thành luận án.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn Ban Giám Hiệu, các đồng nghiệp ở Khoa Nông-
Lâm trƣờng Đại học Hoa Lƣ đã luôn động viên và giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và công tác.
Hà Nội, ngày tháng năm 2022
Tác giả
NCS. Nguyễn Thị Loan

iii
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan ……………………………………………………………………
i
Lời cảm ơn……………………………………………………………………….
Mục lục ………………………………………………........................………….
ii
iii
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt ………………………………………….
v
Danh mục các bảng ……………………………………………………..………
vi
Danh mục các hình………………………………………………………............
viii
MỞ ĐẦU…………………………………………………………………...........
1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN ..............................................................................
3
1.1.
Tình hình và căn nguyên vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện …...
3
1.1.1.
Lịch sử phát hiện và nghiên cứu về nhiễm khuẩn bệnh viện ……...........
3
1.1.2.
Tình hình nhiễm khuẩn bệnh viện hiện nay …………………………….
4
1.1.3.
Căn nguyên vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện ……………………...
7
1.2.
Một số kỹ thuật phát hiện vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện …..
10
1.2.1.
Cấy máu và xét nghiệm sinh hoá ……………………………………….
10
1.2.2.
Kỹ thuật xác định sự có mặt của DNA …………… …………………………
11
1.3.
Tình hình nghiên cứu ứng dụng multiplex realtime PCR xác định
các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện ……………………………
15
1.3.1.
Trên thế giới …………………………………………………………….
15
1.3.2.
Ở Việt Nam ……………………………………………………………..
17
1.4.
Kháng sinh và kháng kháng sinh ở vi khuẩn …………….………….
19
1.4.1.
Kháng sinh và cơ chế tác động ………………………………………….
19
1.4.2.
Kháng kháng sinh của vi khuẩn và cơ chế kháng kháng sinh …………..
21
1.4.3.
Tình hình kháng kháng sinh của vi khuẩn trên thế giới và ở Việt Nam…
28
CHƢƠNG 2. NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
35
2.1.
Đối tƣợng nghiên cứu …………………………………………….........
35
2.1.1.
Các mẫu bệnh phẩm……...……………………………………………...
35
2.1.2.
Cách tính cỡ mẫu nghiên cứu …………………………………………...
35
2.2.
Nguyên vật liệu nghiên cứu …………………………………………...
36
2.2.1.
Nguyên vật liệu …………………………………………………………
36