BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Phạm Mai Phương
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI,
ĐA DẠNG DI TRUYỀN QUẦN THỂ VÀ MÔ HÌNH PHÂN BỐ
LOÀI XÁ XỊ (Cinnamomum parthenoxylon (Jack) Meisn.) LÀM
CƠ SỞ BẢO TỒN NGUỒN GEN LOÀI Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Hà Nội - 2025
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Phạm Mai Phương
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI,
ĐA DẠNG DI TRUYỀN QUẦN THỂ VÀ MÔ HÌNH PHÂN BỐ
LOÀI XÁ XỊ (Cinnamomum parthenoxylon (Jack) Meisn.) LÀM
CƠ SỞ BẢO TỒN NGUỒN GEN LOÀI Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Ngành: Sinh thái học
Mã số: 9 42 01 20
Xác nhận của Học viện
Khoa học và Công nghệ
Người hướng dẫn 1
TS. Vũ Đình Duy
Người hướng dẫn 2
PGS.TS Nguyễn Văn Sinh
Hà Nội - 2025
BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng toàn bộ kết quả và nội dung trong luận án “Nghiên
cứu một số đặc điểm sinh thái, đa dạng di truyền quần thể và mô hình phân bố
loài Xá xị (Cinnamomum parthenoxylon (Jack) Meisn.) làm cơ sở bảo tồn
nguồn gen loài ở Việt Nam” là công trình nghiên cứu khoa học do chính tôi
thực hiện dưới sự hướng dẫn của các thầy cô.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu và nhận định trong luận án là trung thực,
có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được sử dụng để bảo vệ bất kỳ học vị hoặc
học hàm nào trước đây. Những tài liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ theo
đúng quy định..
Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới hai thầy hướng dẫn là
TS. Vũ Đình Duy và PGS.TS. Nguyễn Văn Sinh, những người đã tận tình chỉ
bảo, định hướng và đồng hành cùng tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn
thành luận án này.
Tôi trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo, Phòng Đào tạo và các phòng chức
năng của Học viện Khoa học và Công nghệ, cùng Viện Sinh học - Viện Hàn
lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi học tập
và nghiên cứu. Tôi cũng xin cảm ơn Lãnh đạo Viện Sinh thái Nhiệt đới, Trung
tâm Nhiệt đới Việt - Nga, cùng toàn thể các cán bộ, đồng nghiệp, bạn bè và
cộng sự đã hỗ trợ, chia sẻ và khích lệ tôi trong quá trình triển khai đề tài. Sự
động viên của gia đình và những người thân yêu luôn là nguồn động lực to lớn
giúp tôi vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành công trình nghiên cứu này.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn Quỹ Phát triển KH và CN Quốc
gia (NAFOSTED), đề tài mã số 106.06-2021.02 và Quỹ VINIF đã tài trợ cho
NCS Phạm Mai Phương năm 2023-2024, mã số VINIF.2023.TS.088.
Hà Nội, ngày 20 tháng 09 năm 2025
i
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
iv
DANH MỤC BẢNG
vi
DANH MỤC HÌNH
vii
MỞ ĐẦU
1
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA LUẬN ÁN
1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
3
3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3
4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
4
5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
4
6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
4
7. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
5
Chương 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
6
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI
6
1.1.1. Cơ sở khoa học về nghiên cứu thực vật nguy cấp quý hiếm
6
1.1.2. Nghiên cứu đặc điểm hình thái và sinh thái loài Xá xị và các loài khác
trong chi Quế
8
1.1.3. Nghiên cứu mức độ đa dạng di truyền quần thể và loài Xá xị và các loài
khác trong chi Quế
12
1.1.4. Nghiên cứu mô hình phân bố loài phục vụ bảo tồn loài
15
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Ở VIỆT NAM
19
1.2.1. Cơ sơ khoa học về nghiên cứu thực vật nguy cấp quý hiếm
19
1.2.2. Nghiên cứu đặc điểm hình thái và sinh thái loài Xá xị và các loài khác
trong chi Quế
21
1.2.3. Nghiên cứu mức độ đa dạng di truyền quần thể và loài Xá xị và các loài
khác trong chi Quế
24
1.2.4. Nghiên cứu mô hình phân bố loài phục vụ bảo tồn loài
28
1.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG
30
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
32
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
32
2.2. ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
32
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
41
2.3.1. Kế tha kết quả nghiên cứu và các tài liu đ có về vấn đề liên quan
41
2.3.2. Phương pháp khảo sát thực địa
42
2.3.3. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liu thực địa
49
2.3.4. Phương pháp xây dựng mô hình phân bố
51