TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA THỦY SẢN
NGUYỄN THỊ NGỌC HUYỀN
CHỌN HỖN HỢP VI KHUẨN Bacillus ĐỐI KHÁNG Vibrio
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH BỆNH HỌC THỦY SẢN
2012
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA THỦY SẢN
NGUYỄN THỊ NGỌC HUYỀN
CHỌN HỖN HỢP VI KHUẨN Bacillus ĐỐI KHÁNG Vibrio
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH BỆNH HỌC THỦY SẢN
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
TS. PHẠM THỊ TUYẾT NGÂN
2012
i
LỜI CẢM TẠ
Đầu tiên tôi xin chân thành gởi lời tri ân đến các quý Thầy cô khoa Thủy sản
trường Đại học Cần Thơ, đã truyền đạt những kiến thức quý báo trong suốt quá
trình học và nghiên cứu tại trường. Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô Phạm
Thị Tuyết Ngân đã tận tình hướng dẫn cũng như luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi
trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.
Đồng thời xin gởi lời cảm ơn đến cô cố vấn học tập Trần Thị Tuyết Hoa,
cùng với Thầy cô và các anh chị bộ môn Thủy sinh học ứng dụng đã giúp đỡ và
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Và tôi cũng xin chân thành biết ơn sâu sắc gia đình và những người thân đã
tạo mọi điều kiện, tình yêu thương, sự động viên về vật chất cũng như tinh thần
trong suốt thời gian học và hoàn thành luận văn.
Gửi lời cảm tạ đến tập thể lớp BHTS – K35 đã hết lòng ủng hộ, quan tâm,
giúp đỡ trong suốt thời gian qua.
Chân thành cảm ơn!
ii
TÓM TẮT
Đề tài được thực hiện nhằm chọn lọc các hỗn hợp vi khuẩn Bacillus có khả
năng đối kháng nhóm Vibrio gây bệnh. Vi khuẩn khảo sát gồm 9 dòng Bacillus:
B2, B7, B8, B9, B17 B37, B38, B41, B67 có nguồn gốc từ ao nuôi tôm sú thâm
canh ở tỉnh Sóc Trăng, có khả năng cải thiện chất lượng nước và nâng cao tỉ lệ
sống của tôm. Phương pháp đục lỗ thạch được áp dụng để kiểm tra đặc tính tương
thích giữa các dòng vi khuẩn Bacillus, những dòng vi khuẩn không đối kháng lẫn
nhau đã được kết hợp lại tạo hỗn hơp. Tượng tự đối với thí nghiệm kiểm tra khả
năng đối kháng nhóm Vibrio của các dòng/hỗn hợp Bacilus tìm được với chỉ tiêu
đánh giá là đường kính vòng vô khuẩn xung quanh các lỗ thạch.
Kết quả tìm được 9 hỗn hợp trong 4 nhóm vi khuẩn sau đây thể hiện sự
tương thích lẫn nhau: (B2, B7, B41), (B2, B8, B41), (B9, B41), (B8, B67). Kết
quả khảo sát cho thấy có 5 trong tổng số 9 dòng vi khuẩn Bacillus (B2, B8, B9,
B41, B67) có khả năng đối kháng vi khuẩn Vibrio. Có 6 hỗn hợp được tuyển chọn
H2 (B2, B8, B41), H4 (B2, B8), H5 (B2, B41), H7 (B8, B41), H8 (B9, B41), H9
(B8, B67) dựa trên hai tiêu chí đặc tính tương thích giữa các dòng vi khuẩn
Bacillus và khả năng đối kháng Vibrio.
Tất cả 6 hỗn hợp được chọn lọc đều thể hiện đặc tính đối kháng Vibrio, tuy
nhiên ở các mức độ khác nhau. Trong đó khả năng kháng Vibrio harveyi 30953
mạnh nhất là các hỗn hợp H7 (0,56 cm), H2 (0,70 cm); đối với Vibrio harveyi
0986 có H9 (0,67 cm), H2 (0,57 cm), H5 (0,48 cm) có kích thước đường kính
vòng vô khuẩn cao. Riêng chủng Vibrio V(x) có nguồn gốc từ trại thực nghiệm
khoa Thủy sản, trường Đại học Cần Thơ cho kết quả hai hỗn hợp H5 (0,73 cm) và
H9 (0,60 cm) có khả năng đối kháng vượt trội hơn hẳn các hỗn hợp còn lại.
iii
MỤC LỤC
LỜI CẢM TẠ ........................................................................................................................... i
TÓM TẮT................................................................................................................................ ii
MỤC LỤC ..............................................................................................................................iii
DANH SÁCH BẢNG ............................................................................................................ iv
DANH SÁCH HÌNH.............................................................................................................. iv
DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT............................................................................................... iv
Phần 1: GIỚI THIỆU .............................................................................................................. 1
1.1 Giới thiệu..................................................................................................................... 1
1.2 Mục tiêu đề tài:............................................................................................................ 1
1.3 Nội dung đề tài:........................................................................................................... 2
1.4 Thời gian thực hiện đề tài:.......................................................................................... 2
Phần 2: LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ......................................................................................... 3
2.1 Đặc điểm và vai trò của nhóm vi khuẩn Bacillus........................................................ 3
2.1.1 Đặc điểm sinh học ................................................................................................. 3
2.1.2 Vai trò..................................................................................................................... 3
2.2 Tình hình nghiên cứu bệnh do Vibrio gây ra trên động vật thủy sản ........................ 6
2.3 Một giải pháp mới thay thế kháng sinh - Probiotic..................................................... 8
2.4 Tình hình nghiên cứu vi khuẩn Bacillus ứng dụng trong thủy sản............................ 9
Phần 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 12
3.1 Vật liệu nghiên cứu.................................................................................................... 12
3.1.1 Thiết bị và dụng cụ .............................................................................................. 12
3.1.1 Nguồn vi khuẩn.................................................................................................... 12
3.1.3 Môi trường nuôi.................................................................................................. 12
3.1.1 Hóa chất................................................................................................................ 13
3.2 Phương pháp nghiên cứu........................................................................................... 13
3.2.1 Khảo sát đặc tính tương thích giữa các dòng Bacillus chọn lọc...................... 13
3.3.2 Khảo sát khả năng đối kháng Vibrio gây bệnh của các dòng vi khuẩn Bacillus
chọn lọc.......................................................................................................................... 16
3.3.3 Khảo sát khả năng đối kháng Vibrio gây bệnh của các hỗn hợp Bacillus ....... 18
3.3.3 Phương pháp xác định mật độ vi khuẩn............................................................ 20
3.4 Phương pháp xử lí số liệu........................................................................................... 20
4.1 Kết quả khảo sát đặc tính tương thích giữa các dòng Bacillus chọn lọc........... 22
4.2 Kết quả khảo sát khả năng đối kháng Vibrio của các dòng Bacillus................. 23
4.3 Kết quả khảo sát khả năng đối kháng Vibrio của các hỗn hợp Bacillus. .......... 24
Phần 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT.................................................................................... 30
5.1 Kết luận........................................................................................................................ 30
5.2 Đề xuất......................................................................................................................... 30
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................... 32
PHỤ LỤC............................................................................................................................... 35