i
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN VĂN DUY
GIA ĐÌNH THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ
GIA ĐÌNH VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Hà Nội – 2017
ii
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN VĂN DUY
GIA ĐÌNH THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ
GIA ĐÌNH VIỆT NAM
Chuyên ngành : Luật Dân sự và Tố tụng dân sự
Mã số : 60 38 01 03
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN PHƢƠNG LAN
Hà Nội – 2017
iii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các
số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung
thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo
vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƢỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Văn Duy
1
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... 3
Chƣơng 1 ..................................................................................................................11
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIA ĐÌNH .......................................11
1.1. Khái niệm gia đình ......................................................................................11
1.1.1. Gia đình theo quan điểm triết học ..................................................................11
1.1.2. Gia đình theo quan điểm xã hội học ..............................................................13
1.1.3. Gia đình theo quan điểm luật học ............................................................16
1.2 . Khái niệm thành viên gia đình ..................................................................19
1.3 . Các chức năng cơ bản và đặc điểm của gia đình trong điều kiện kinh tế xã
hội hiện nay ..............................................................................................................21
1.3.1. Các chức năng cơ bản của gia đình ..............................................................22
1.3.2 Đặc điểm và mục tiêu của gia đình Việt Nam ................................................24
1.4. Khái quát sự điều chỉnh của pháp luật hôn nhân và gia đình về gia đình qua
các thời kỳ ................................................................................................................28
1.4.1. Gia đình theo quy định của pháp luật phong kiến Việt Nam .........................28
1.4.2. Gia đình theo quy định của pháp luật Việt Nam thời kỳ Pháp thuộc ............31
1.4.3. Gia đình theo quy định của pháp luật Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám
đến nay .....................................................................................................................32
1.5. Sự cần thiết điều chỉnh của pháp luật về gia đình ............................................36
Chƣơng 2 ..................................................................................................................40
PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH CÁC QUAN HỆ CỦA GIA ĐÌNH ..........................40
2.1. Quan hệ giữa vợ và chồng ................................................................................40
2.1.1. Quan hệ nhân thân giữa vợ và chồng .............................................................41
2.1.2. Quan hệ tài sản giữa vợ chồng .......................................................................47
2
2.1.3. Quyền đại diện giữa vợ và chồng ..................................................................59
2.2. Quan hệ giữa cha, mẹ và con ............................................................................65
2.2.1 Cơ sở phát sinh quan hệ giữa cha, mẹ và con .................................................65
2.2.2. Quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ - con ...........................................................73
2.3. Quan hệ giữa các thành viên khác trong gia đình .............................................78
2.3.1. Quan hệ giữa anh chị em với nhau ................................................................78
2.3.2. Quan hệ giữa ông bà và cháu .........................................................................81
2.3.3. Quan hệ giữa cô, dì, chú, bác, cậu, cháu ........................................................84
CHƢƠNG 3 .............................................................................................................88
THỰC TIỄN THỰC HIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ GIA ĐÌNH, MỘT SỐ KIẾN
NGHỊ HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ GIA ĐÌNH ...............88
3.1. Thực tiễn thực hiện các quy định về gia đình ...................................................88
3.1.1. Những vƣớng mắc về quy định đại diện cho nhau giữa vợ và chồng ...........88
3.1.2. Những vƣớng mắc về quy định chế độ tài sản vợ chồng ...............................92
3.1.3. Những khó khăn thực thi quy định về mang thai hộ .....................................95
.3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về hôn nhân và gia
đình ...........................................................................................................................97
3.2.1. Kiến nghị hoàn thiện quy định đại diện giữa vợ và chồng ............................97
3.2.2. Những kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về chế độ tài sản của vợ chồng
................................................................................................................................100
KẾT LUẬN ............................................................................................................107
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................109