ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
ỨNG TUẤN MINH
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC TOÁN 9
LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN
HÀ NỘI – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
ỨNG TUẤN MINH
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC TOÁN 9
LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN
LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN HỌC
MÃ SỐ : 8.14.01.11
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : PGS.TS. Lê Anh Vinh
HÀ NỘI – 2020
i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành tới Ban giám hiệu và toàn thể các thầy, cô giáo ở Trƣờng Đại học Quốc gia
Hà Nội – Đại học Giáo dục đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, môi trƣờng học tập tốt
nhất để cho tác giả học tập và nghiên cứu tại trƣờng trong suốt thời gian qua.
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Lê Anh Vinh đã quan
tâm, hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình cho tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận văn
tốt nghiệp này.
Tác giả xin cảm ơn đến Ban Giám hiệu, tập thể giáo viên và học sinh Trƣờng
THCS Mạc Đĩnh Chi đã giúp đỡ, hợp tác để tác giả hoàn thành thực nghiệm sƣ
phạm.
Cuối cùng, tác giả xin cảm ơn tới tập thể lớp QH-2018-S đã luôn giúp đỡ,
động viên tác giả trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn.
Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả đã cố gắng nghiên cứu, tiếp thu ý
kiến và chỉnh sửa, tuy nhiên luận văn của tác giả không tránh khỏi những sai sót.
Tác giả rất mong nhận đƣợc những nhận xét và góp ý từ thầy cô, bạn bè và đồng
nghiệp để luận văn của tác giả đƣợc hoàn thiện hơn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 28 tháng 07 năm 2020
Tác giả
Ứng Tuấn Minh
ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................... vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ .................................................. viii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài. .......................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 1
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 1
4. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... 2
5. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu .................................................................. 2
6. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................... 2
7. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 2
8. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 2
9. Kết cấu của đề tài .......................................................................................... 2
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ........................................... 3
1.1. Định hƣớng đổi mới giáo dục phổ thông ................................................... 3
1.2. Năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học toán ......................................... 5
1.2.1. Năng lực .................................................................................................. 5
1.2.2. Năng lực toán học ................................................................................... 5
1.2.2.1. Khái niệm ............................................................................................. 5
1.2.2.2. Thành tố năng lực toán học .................................................................. 6
1.2.3. Năng lực giải quyết vấn đề...................................................................... 7
1.2.3.1. Khái niệm ............................................................................................. 7
1.2.3.2. Năng lực thành phần của năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn ........... 9
1.2.3.3. Mô hình giải quyết vấn đề thực tiễn .................................................. 10
1.3. Dạy học nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn ................ 11
1.3.1. Giải quyết vấn đề trong dạy học ........................................................... 11
iii
1.3.2. Quá trình giải quyết vấn đề trong dạy học ............................................ 12
1.3.3. Các mức độ của dạy học giải quyết vấn đề ........................................... 13
1.3.4. Ƣu điểm và nhƣợc điểm của dạy học giải quyết vấn đề ....................... 14
1.4. Nội dung chƣơng trình toán 9 gắn với giải quyết vấn đề thực tiễn ......... 14
1.4.1. Năng lực giải quyết vấn đề đối với cấp trung học cơ sở ....................... 14
1.4.2. Năng lực mô hình hóa đối với cấp trung học cơ sở .............................. 15
1.4.3. Cấu trúc chƣơng trình toán trung học cơ sở .......................................... 16
1.4.4. Giải quyết vấn đề trong nội dung toán 9 ............................................... 19
1.5. Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn của học sinh
trong quá trình dạy học toán ở trƣờng phổ thông hiện nay ............................. 20
1.5.1. Mục đích điều tra .................................................................................. 20
1.5.2. Nội dung điều tra ................................................................................... 20
1.5.3. Phƣơng pháp điều tra ............................................................................ 20
1.5.4. Đối tƣợng điều tra ................................................................................. 20
1.5.5. Kết quả điều tra ..................................................................................... 20
CHƢƠNG 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI
QUYẾT VẤN ĐỀ THỰC TIỄN ..................................................................... 30
2.1. Biện pháp 1. Phát triển năng lực chuyển hóa vấn đề thực tiễn sang mô
hình toán học. .................................................................................................. 30
2.1.1. Nội dung biện pháp ............................................................................... 30
2.1.2. Ví dụ minh họa ...................................................................................... 32
2.1.2.1. Chủ đề “Hàm số bậc nhất và đồ thị” .................................................. 32
2.1.2.2. Chủ đề “Tỉ số lƣợng giác”.................................................................. 34
2.1.2.3. Chủ đề “Hàm số Parabol và đồ thị” ................................................... 37
2.1.2.4. Chủ đề “Hình trụ, hình nón, hình cầu” .............................................. 40
2.1.2.5. Chủ đề “Thống kê”............................................................................. 42
2.2. Biện pháp 2. Phát triển năng lực hình thành và phát triển ý tƣởng mới .. 46
2.2.1. Nội dung biện pháp ............................................................................... 46
