Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Tìm hiểu kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm của sinh viên trường Đại học An Giang

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO Vieän Khoa hoïc giaùo duïc TRAÀN THANH HAÛI TÌM HIEÅU KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG Luaän vaên Thaïc só Taâm lyù hoïc Haø Noäi 2002

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO Vieän Khoa hoïc giaùo duïc TRAÀN THANH HAÛI TÌM HIEÅU KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG Chuyeân ngaønh : Taâm lyù hoïc Maõ soá : 5. 13. 01 Luaän vaên Thaïc só Taâm lyù hoïc Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc : Tieán só ÑAØO THÒ OANH Haø Noäi 2002

MUÏC LUÏC

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Trang

1. Lyù do choïn ñeà taøi. 2. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. 3. Muïc ñích nghieân cöùu. 4. Nhieäm vuï nghieân cöùu. 5. Giaû thuyeát khoa hoïc. 6. Phöông phaùp nghieân cöùu. 1 2 3 3 3 3

Chöông 1 :CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN

1.1.Vaøi neùt veà lòch söû vaán ñeà nghieân cöùu.

6 11

17 1.2. Khaùi nieäm kyõ naêng, kyõ naêng sö phaïm. 1.3. Khaùi nieäm tình huoáng sö phaïm, kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

Chöông 2 :TOÅ CHÖÙC NGHIEÂN CÖÙU

32 33 41 2.1. Vaøi neùt veà khaùch theå nghieân cöùu. 2.2. Coâng cuï khaûo saùt vaø caùch ñaùnh giaù. 2.3. Caùc böôùc tieán haønh nghieân cöùu.

Chöông 3 : THÖÏC TRAÏNG KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG

43 50

3.1. Nhaän thöùc cuûa sinh vieân veà vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm. 3.2. Thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân ( thoâng qua nhöõng tình huoáng giaû ñònh). 3.3. Thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm thöïc cuûa sinh vieân. 69

3.4. Nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán keát quaû giaûi quyeát tình huoáng

77 sö phaïm cuûa sinh vieân.

81 82 86

PHUÏ LUÏC 1. Keát luaän. 2. Kieán nghò.

PHAÀN KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI :

Trong Vaên kieän hoäi nghò laàn thöù 4 BCHTW khoùa VII Ñaûng Coäng Saûn Vieät

Nam ñaõ xaùc ñònh muïc tieâu giaùo duïc ôû nöôùc ta trong chieán löôïc phaùt trieån kinh

teá xaõ hoäi laø “Phaùt trieån giaùo duïc nhaèm naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc, boài

döôõng nhaân taøi, ñaøo taïo neân nhöõng con ngöôøi coù kieán thöùc vaên hoùa, khoa hoïc,

coù kyõ naêng ngheà nghieäp, lao ñoäng töï chuû, saùng taïo vaø coù kyû luaät, giaøu loøng

nhaân aùi, yeâu nöôùc, yeâu chuû nghóa xaõ hoäi, ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån ñaát nöôùc

nhöõng naêm 1990 vaø chuaån bò cho töông lai”

Ñeå thöïc hieän muïc tieâu treân thì tröôùc heát laø phaûi coù moät ñoäi nguõ giaùo vieân

coù ñaày ñuû nhöõng phaåm chaát vaø naêng löïc caàn thieát.

Tröôøng sö phaïm laø nôi phaûi ñaøo taïo ñoäi nguõ ngöôøi thaày giaùo coù ñuû phaåm

chaát vaø naêng löïc ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa söï nghieäp giaùo duïc vaø ñaøo taïo, phuïc

vuï cho coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc.Nhö vaäy vieäc hình thaønh naêng löïc sö phaïm

cho ngöôøi thaày giaùo laø ñieàu maø chuùng ta caàn phaûi ñaëc bieät quan taâm.

Ñeå coù ñöôïc naêng löïc sö phaïm,ngöôøi thaày giaùo caàn phaûi coù nhöõng kieán thöùc

vaø kyõ naêng caàn thieát, trong ñoù kyõ naêng giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm laø

moät trong nhöõng kyõ naêng khoâng theå thieáu ñöôïc vì kyõ naêng naøy aûnh höôûng raát

lôùn ñeán keát quaû cuûa coâng taùc daïy hoïc vaø giaùo duïc.

Hình thaønh kyõ naêng giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm giuùp cho giaùo vieân

bình tónh, töï tin, boài döôõng tö duy sö phaïm linh hoaït, meàm deûo,ñònh höôùng

ñöôïc kòp thôøi haønh ñoäng sö phaïm cuûa mình. Vieäc öùng xöû kheùo leùo ñöôïc xem

nhö moät thaønh phaàn quan troïng cuûa “taøi ngheä sö phaïm”. {22}

Nhö vaäy, trong quaù trình ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng sö phaïm, beân caïnh vieäc

cung caáp cho sinh vieân nhöõng tri thöùc khoa hoïc cô baûn caàn phaûi chuù yù hình

thaønh cho sinh vieân nhöõng kyõ naêng sö phaïm caàn thieát, ñaëc bieät laø kyõ naêng giaûi

quyeát caùc tình huoáng sö phaïm.

Tuy nhieân, trong nhieàu naêm giaûng daïy ôû tröôøng Cao ñaúng sö phaïm An

Giang nay laø tröôøng Ñaïi hoïc An Giang, chuùng toâi thaáy raèng vieäc reøn luyeän kyõ

naêng giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm cho sinh vieân chöa ñöôïc toå chöùc chu

ñaùo neân kyõ naêng naøy cuûa sinh vieân coøn yeáu. Nhieàu sinh vieân raát luùng tuùng khi

giaûi quyeát caùc baøi taäp tình huoáng cuõng nhö nhöõng tình huoáng thaät trong thöïc teá

cuoäc soáng.

Tröôùc thöïc teá treân ñaõ thoâi thuùc toâi choïn ñeà taøi “ Tìm hieåu kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang” vôùi mong

muoán goùp moät phaàn nhoû cuûa mình vaøo vieäc ñaøo taïo ñoäi nguõ giaùo vieân coù tay

ngheà vöõng vaøng nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa xaõ hoäi.

2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU:

Tìm hieåu thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân khoa sö phaïm tröôøng Ñaïi hoïc An Giang. Töø ñoù ñeà xuaát moät soá kieán nghò

nhaèm giuùp sinh vieân reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cho sinh

vieân.

3. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU:

- Nghieân cöùu moät soá vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn coù lieân quan ñeán ñeà taøi.

- Khaûo saùt thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang.

- Ñeà xuaát moät soá kieán nghò reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cho

sinh vieân.

4. KHAÙCH THEÅ VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU:

2

4.1. KHAÙCH THEÅ NGHIEÂN CÖÙU:

- 160 sinh vieân khoái töï nhieân, khoái xaõ hoäi, khoái ngoaïi ngöõ vaø khoái cao

ñaúng sö phaïm tieåu hoïc naêm thöù III.

- Sinh vieân caùc khoái naøy ñaõ hoïc xong caùc hoïc phaàn Taâm lyù hoïc, giaùo

duïc hoïc vaø ñaõ hoaøn thaønh caùc ñôït kieán taäp vaø thöïc taäp sö phaïm.

4.2 ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU:

Thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân khoa sö

phaïm tröôøng Ñaïi hoïc An Giang.

5. GIAÛ THUYEÁT KHOA HOÏC :

- Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân ñaõ hình thaønh

nhöng coøn yeáu (keå caû kyõ naêng giaûi baøi taäp tình huoáng vaø kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm thöïc teá ) chöa ñaùp öùng yeâu caàu ñaët ra ñoái vôùi ngöôøi giaùo

vieân.

- Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân khoái cao ñaúng sö

phaïm ñaøo taïo giaùo vieân trung hoïc cô sôû toát hôn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng

sö phaïm cuûa sinh vieân khoái cao ñaúng sö phaïm ñaøo taïo giaùo vieân tieåu hoïc.

6. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU:

6.1 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU TAØI LIEÄU:

- Muïc ñích: Thu thaäp nhöõng taøi lieäu coù lieân quan ñeán vaán ñeà nghieân cöùu.

- Caùch tieán haønh: Ñoïc, phaân tích, toång hôïp caùc taøi lieäu caàn thieát phuïc vuï

cho vieäc nghieân cöùu, nhaèm xaây döïng cô sôû lí luaän cho vieäc trieån khai, nghieân

cöùu thöïc tieãn.

6.2. PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU TRA BAÈNG BAÛNG HOÛI:

- Muïc ñích: Thu thaäp nhöõng thoâng tin töø phía sinh vieân veà:

+ Nhaän thöùc cuûa hoï veà kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

3

+ Kyõ naêng giaûi quyeát nhöõng baøi taäp tình huoáng.

- Caùch tieán haønh: Cho sinh vieân traû lôøi nhöõng caâu hoûi vaø giaûi quyeát caùc baøi

taäp tình huoáng treân caùc phieáu ñieàu tra (phuï luïc). Ñaây laø moät trong nhöõng

phöông phaùp chính cuûa ñeà taøi.

6.3. PHÖÔNG PHAÙP QUAN SAÙT:

- Muïc ñích: Naém thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng thöïc cuûa sinh

vieân.

- Caùch tieán haønh: Ñi döï giôø thöïc taäp cuûa sinh vieân ñeå quan saùt vieäc giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm thöïc cuûa hoï, treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù ñöôïc moät caùch

khaùch quan, ñaày ñuû nhöõng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân. Ñaây laø moät trong nhöõng phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi.

6.4. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG:

Ñöa sinh vieân vaøo moät soá tình huoáng sö phaïm giaû ñònh ( ñoái vôùi sinh vieân)

nhaèm ñaùnh giaù moät caùch giaùn tieáp kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

hoï. Caùc soá lieäu thu ñöôïc töø phöông phaùp naøy seõ goùp phaàn laøm roõ theâm soá lieäu

thu ñöôïc töø phöông phaùp ñieàu tra vieát vaø phöông phaùp quan saùt döï giôø.

6.5. PHÖÔNG PHAÙP THOÁNG KEÂ TOAÙN HOÏC:

Ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù, phaân tích, ñaùnh giaù keát quaû nghieân cöùu thöïc tieãn.

6.6. Ngoaøi ra coøn söû duïng moät soá phöông phaùp khaùc nhö: Phöông phaùp troø

chuyeän, ñaøm thoaïi ( vôùi sinh vieân, vôùi hoïc sinh, thaêm doø yù kieán giaùo vieân

höôùng daãn thöïc taäp), nhaèm thu thaäp nhöõng thoâng tin boå sung hoaëc laøm roõ

theâm nhöõng thoâng tin thu ñöôïc töø caùc phöông phaùp khaùc.

7. ÑOÙNG GOÙP CUÛA ÑEÀ TAØI:

Ñeà taøi goùp phaàn tìm hieåu kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

4

sinh vieân, ñaëc bieät laø kyõ naêng giaûi quyeát nhöõng tình huoáng thöïc cuûa hoï. Tìm

nhöõng nguyeân nhaân khieán cho vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

5

vieân coøn haïn cheá, töø ñoù ñeà xuaát moät soá bieän phaùp khaéc phuïc.

CHÖÔNG I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN

1.1.VAØI NEÙT VEÀ LÒCH SÖÛ VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU :

1.1.1. Kyõ naêng laø moät trong nhöõng yeáu toá giuùp cho con ngöôøi hoaït ñoäng coù

keát quaû. Do ñoù, töø tröôùc ñeán nay coù nhieàu nhaø trieát hoïc, taâm lyù hoïc, giaùo duïc

hoïc trong nöôùc cuõng nhö treân theá giôùi ñaõ nghieân cöùu vaán ñeà naøy.

- Nhaø trieát hoïc Hy Laïp coå ñaïi Arixtoát (384 – 322) ñaõ coi kyõ naêng nhö moät

phaåm chaát, moät phaàn phaåm haïnh cuûa con ngöôøi. OÂng cho raèng noäi dung phaåm

haïnh laø “bieát ñònh höôùng, bieát vieäc laøm, bieát tìm toøi”. {42]

- Theá kyû 19, caùc nhaø giaùo duïc hoïc noåi tieáng nhö J.J Rutxoâ (phaùp),

K.D.Usinxki(Nga), I.A.Coâmenxki (Tieäp khaéc) cuõng ñaõ ñeà caäp ñeán caùc kyõ

naêng trí tueä cuûa hoïc sinh vaø con ñöôøng hình thaønh kyõ naêng naøy.

- Vaøo thaäp nieân ñaàu cuûa theá kyû XX, vieäc nghieân cöùu kyõ naêng ñöôïc raát

nhieàu nhaø taâm lyù hoïc Xoâ vieát quan taâm nhö A.Makarencoâ,V.Freklen…ñaëc

bieät laø N.K.Crupxcaia ñaõ raát chuù yù ñeán vieäc hình thaønh nhöõng kyõ naêng lao

ñoäng trong vieäc daïy höôùng nghieäp cho hoïc sinh phoå thoâng.{41}

- Vaán ñeà kyõ naêng sö phaïm phuïc vuï ñaøo taïo giaùo vieân ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø

khoa hoïc baøn ñeán.ÔÛ Lieân Xoâ (cuõ) ñaõ coù nhieàu taùc giaû baøn ñeán vaán ñeà naøy.

Aùpdunlina trong chuyeân khaûo veà” Kyõ naêng sö phaïm” ñaõ phaân loaïi kyõ naêng

sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân goàm nhöõng kyõ naêng chung vaø kyõ naêng chuyeân

bieät.{2}

- X.I.Kixegoâv ñaõ tieán haønh thöïc nghieäm kyõ naêng ôû sinh vieân sö phaïm vaø

ñöa ra yù kieán: “ Kyõ naêng haønh ñoäng sö phaïm coù ñoái töôïng laø con ngöôøi, haønh

ñoäng sö phaïm raát phöùc taïp ñoøi hoûi söï saùng taïo, khoâng theå haønh ñoäng theo moät

khuoân maãu cöùng nhaéc, kyõ naêng haønh ñoäng sö phaïm, moät maët ñoøi hoûi tính

6

nghieâm tuùc, maët khaùc ñoøi hoûi tính meàm deûo”{6, trang 39}

- Peâtrovski cho raèng: “ Kyõ naêng laø caùch thöùc haønh ñoäng döïa treân cô sôû toå

hôïp nhöõng tri thöùc vaø kyõ xaûo ñaõ coù. Kyõ naêng ñöôïc hình thaønh baèng con ñöôøng

luyeän taäp taïo khaû naêng cho con ngöôøi thöïc hieän haønh ñoäng khoâng chæ trong

nhöõng ñieàu kieän quen thuoäc maø caû trong nhöõng ñieàu kieän ñaõ thay ñoåi”. [31]

1.1.2. ÔÛ Vieät Nam cuõng ñaõ coù nhieàu taùc giaû nghieân cöùu vaán ñeà kyõ naêng.

- PGS Traàn Troïng Thuûy trong “ Taâm lyù hoïc lao ñoäng” ( 1978) ñaõ nghieân

cöùu kyõ naêng lao ñoäng coâng nghieäp, oâng ñaõ neâu leân khaùi nieäm kyõ naêng vaø

ñieàu kieän ñeå hình thaønh kyõ naêng hoaït ñoäng coâng nghieäp.{38}

- PGS Nguyeãn Quang Uaån ñaõ quan nieäm tri thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo laø

ñieàu kieän caàn thieát ñeå hình thaønh naêng löïc trong moät lónh vöïc naøo ñoù.{46}

- Coâng trình nghieân cöùu “ Heä thoáng kyõ naêng giaûng daïy treân lôùp veà moân

giaùo duïc hoïc vaø quy trình reøn luyeän heä thoáng kyõ naêng ñoù cho sinh vieân khoa

Taâm lyù – Giaùo duïc” cuûa Nguyeãn Nhö An (1993), taùc giaû ñaõ ñöa ra moät heä

thoáng caùc kyõ naêng giaûng daïy treân lôùp veà moân giaùo duïc hoïc vaø ñaõ giôùi thieäu

moät soá quy trình reøn luyeän coù tính hôïp lyù trong ñoù coù quy trình reøn luyeän heä

thoáng kyõ naêng giaûng daïy treân lôùp veà moân giaùo duïc hoïc cho sinh vieân khoa

Taâm lyù – Giaùo duïc {1}

- Cuõng taùc giaû Nguyeãn Nhö An trong “ Phöông phaùp giaûng daïy giaùo duïc

hoïc ” ( 1996) ñaõ neâu leân vai troø cuûa nhaø tröôøng trong vieäc reøn kyõ naêng sö

phaïm cho sinh vieân. Theo oâng:” Trong tröôøng sö phaïm, neáu caùc sinh vieân

khoâng ñöôïc reøn moät soá kyõ naêng toái thieåu, caàn thieát thì khi tröïc tieáp laøm giaùo

vieân hoï seõ luùng tuùng vaø khoâng naâng cao ñöôïc tay ngheà, khoù phaùt trieån naêng

löïc ngheà nghieäp, khoâng naâng cao ñöôïc chaát löôïng ñaøo taïo theá heä treû”. {2,

trang113}

- Coâng trình nghieân cöùu “ Hình thaønh kyõ naêng sö phaïm cho sinh vieân sö

7

phaïm” cuûa Nguyeãn Höõu Duõng ñaõ chæ ra nhöõng haïn cheá cuûa caùc tröôøng sö

phaïm trong vieäc hình thaønh kyõ naêng sö phaïm cho sinh vieân. Taùc giaû ñaõ nhaän

ñònh raèng “ Giai ñoaïn ñaøo taïo ôû tröôøng sö phaïm coù yù nghóa quan troïng trong

vieäc hình thaønh kyõ naêng sö phaïm”. {15}

- Taùc giaû Traàn Anh Tuaán trong luaän aùn “ Xaây döïng quy trình taäp luyeän

caùc kyõ naêng giaûng daïy cô baûn trong caùc hình thöùc thöïc haønh thöïc taäp sö phaïm

” ( 1996) ñaõ chæ roõ nhöõng ñoåi môùi trong quaù trình taäp luyeän kyõ naêng sö phaïm

cuûa sinh vieân moät caùch coù khoa hoïc vaø hieäu quaû thoâng qua caùc hình thöùc thöïc

haønh sö phaïm thöôøng xuyeân vaø thöïc taäp sö phaïm. {43}

- Trong luaän aùn “ Tìm hieåu kyõ naêng giao tieáp sö phaïm cuûa sinh vieân Ñaïi

hoïc sö phaïm Haø Noäi I ” taùc giaû Hoaøng Anh ñaõ nghieân cöùu saâu veà kyõ naêng

giao tieáp vaø ñöa ra nhieàu bieän phaùp ñeå reøn kyõ naêng giao tieáp cho sinh vieân.

{4}

Ngoaøi ra, moät soá taùc giaû khaùc cuõng ñaõ quan taâm nghieân cöùu vaán ñeà naøy

nhö : Ñaëng Vuõ Hoaït, Leâ Khaùnh Baèng, Nguyeãn Ngoïc Baûo, Ngoâ Coâng Hoaøn,

Nguyeãn Aùnh Tuyeát, Nguyeãn Ñình Chænh, Haø Theá Ngöõ, Phaïm Thò Dieäu Vaân…

1.1.3. Trong khi hình thaønh cho sinh vieân heä thoáng kyõ naêng sö phaïm,

ngöôøi ta chuù yù ñeán kyõ naêng xöû lyù caùc tình huoáng naûy sinh trong hoaït ñoäng

giaùo duïc.

Vaán ñeà tình huoáng vaø vieäc giaûi quyeát caùc tình huoáng ñaõ coù nhieàu taùc giaû

nghieân cöùu:

Taùc giaû Nguyeãn Ñình Chænh trong “ Baøi taäp tình huoáng quaûn lyù giaùo

duïc” ñaõ khaúng ñònh raèng “ baøi taäp quaûn lyù giaùo duïc khoâng chæ giuùp ngöôøi hoïc

vieân cuûng coá vaø khaéc saâu kieán thöùc lyù thuyeát trong caùc baøi giaûng maø coøn coù

taùc duïng reøn nhöõng kyõ naêng cô baûn cuûa ngöôøi laøm coâng taùc quaûn lyù, cuõng nhö

goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc reøn luyeän nhöõng thao taùc tö duy quaûn lyù ”.{9,

8

trang 6}

Taùc giaû Phan Theá Suûng cuõng ñaõ xaùc ñònh tình huoáng quaûn lyù tröôøng hoïc

laø söï kieän, vuï vieäc, hoaøn caûnh coù vaán ñeà khaån tröông, caáp baùch naûy sinh

trong quaù trình toå chöùc, chæ ñaïo hoaït ñoäng giaùo duïc – ñaøo taïo. {33}

Taùc giaû Nguyeãn Duy Gia vaø Mai Höõu Khueâ ñaõ ñeà caäp ñeán phöông phaùp

tình huoáng trong ñaøo taïo haønh chaùnh. Taùc giaû cho raèng caûi caùch haønh chaùnh

ñoøi hoûi khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo coâng chöùc haønh chaùnh. Toå

chöùc ñaøo taïo toát khoâng chæ laø chuyeån giao kieán thöùc, maø coøn chuyeån giao kyõ

naêng vaøo nhöõng coâng vieäc vaø coá taïo ra söï thay ñoåi veà haønh vi. Phöông phaùp

tình huoáng raát coù ích cho vieäc thöïc hieän muïc tieâu treân.{18}

Trong lónh vöïc ñaøo taïo giaùo vieân, nhieàu taùc giaû ñaõ xaây döïng nhöõng tình

huoáng döôùi daïng baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc vaø ñaõ ñöôïc söû

duïng laøm taøi lieäu giaûng daïy nhaèm giuùp cho ngöôøi hoïc hình thaønh kyõ naêng giaûi

quyeát caùc tình huoáng trong quaù trình daïy hoïc, giaùo duïc, giao tieáp… Trong ñoù

caàn phaûi keå ñeán nhöõng taøi lieäu nhö “ Baøi taäp thöïc haønh taâm lyù ” (1990) do

Traàn Troïng Thuûy chuû bieân; “ Baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc ”

( 1992 ) vaø “ Tình huoáng coù vaán ñeà trong giaùo duïc maàm non ” (1996) do

Nguyeãn Aùnh Tuyeát chuû bieân; “ Baøi taäp thöïc haønh giaùo duïc hoïc ” ( 1992) vaø “

Thöïc haønh veà giaùo duïc hoïc ” (1995) cuûa Nguyeãn Ñình Chænh – Traàn Ngoïc

Dieãm… Caùc taùc giaû ñaõ nhaán maïnh vieäc giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm

döôùi daïng caùc baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc seõ giuùp ngöôøi hoïc

cuûng coá, ñaøo saâu nhöõng kieán thöùc lyù luaän, taäp vaän duïng nhöõng tri thöùc ñeå xöû

lyù caùc tình huoáng sö phaïm qua ñoù hình thaønh kyõ naêng, kyõ xaûo giaùo duïc, phaùt

trieån tính tích cöïc vaø tö duy sö phaïm saùng taïo, naâng cao loøng yeâu ngheà, meán

9

treû.

Ngoaøi ra, gaàn ñaây döôùi söï höôùng daãn cuûa nhöõng giaûng vieân khoa Taâm

lyù – Giaùo duïc, caùc caùn boä Vieän khoa hoïc giaùo duïc, ñaõ coù moät soá luaän vaên

thaïc só nghieân cöùu veà vaán ñeà naøy cuûa moät soá taùc giaû nhö:

Nguyeãn Ñình Chaét “ Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân tröôøng Cao ñaúng sö phaïm Ñaø Laït – Laâm Ñoàng” (1998). {8}

Traàn Thò Tuyeát Mai “ Phöông thöùc giaûi quyeát tình huoáng coù vaán ñeà trong

quaûn lyù giaûng daïy cuûa hieäu tröôûng tröôøng phoå thoâng trung hoïc ôû caùc tænh phía

nam” (1999) {27}

Nguyeãn Thò Cuùc “ Moät soá bieän phaùp reøn kyõ naêng xöû lyù tình huoáng sö

phaïm cho sinh vieân tröôøng Cao ñaúng sö phaïm An Giang trong quaù trình daïy

hoïc boä moân giaùo duïc hoïc “ (2000 ). {13]

Ñoã Xuaân Thu “ Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân

tröôøng Cao ñaúng sö phaïm Beán Tre ” ( 2001). [41]

Caùc taùc giaû ñeàu coù nhaän ñònh chung laø kyõ naêng xöû lyù tình huoáng sö phaïm

cuûa sinh vieân hieän nay coøn yeáu.

Tuy nhieân, khi xem xeùt kyõ naêng xöû lyù tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân

caùc taùc giaû thöôøng chuû yeáu döïa treân keát quaû giaûi caùc baøi taäp thöïc haønh taâm lyù

hoïc – giaùo duïc hoïc cuûa sinh vieân.

Töø thöïc teá treân, luaän vaên cuûa chuùng toâi höôùng vaøo vieäc tìm hieåu kyõ

naêng giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân, trong ñoù chuùng toâi chuù

yù kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng thaät cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang.

1.2. KHAÙI NIEÄM KYÕ NAÊNG, KYÕ NAÊNG SÖ PHAÏM:

1.2.1. KHAÙI NIEÄM KYÕ NAÊNG:

Coù nhieàu taùc giaû trong nöôùc vaø taùc giaû nöôùc ngoaøi ñaõ nghieân cöùu vaø ñöa

10

ra nhöõng quan nieäm khaùc nhau veà kyõ naêng:

Taùc giaû A.V. Petrovski cho raèng : Naêng löïc söû duïng caùc döõ kieän, caùc tri

thöùc hay khaùi nieäm ñaõ coù, naêng löïc vaän duïng chuùng ñeå phaùt hieän nhöõng thuoäc

tính baûn chaát cuûa caùc söï vaät vaø giaûi quyeát thaønh coâng nhöõng nhieäm vuï lyù luaän

hay thöïc haønh xaùc ñònh ñöôïc goïi laø kyõ naêng{31, trang149 }

Taùc giaû A.G. Covaliov xem kyõ naêng laø phöông thöùc haønh ñoäng thích hôïp

vôùi muïc ñích vaø nhöõng ñieàu kieän haønh ñoäng. Coøn keát quaû haønh ñoäng phuï

thuoäc chuû yeáu vaøo naêng löïc con ngöôøi, chöù khoâng ñôn giaûn laø cöù naém vöõng

caùch thöùc haønh ñoäng thì ñem laïi keát quaû töông öùng. {28}

Taùc giaû N.D. Levitov xem xeùt kyõ naêng gaén lieàn vôùi keát quaû haønh ñoäng.

Theo oâng, ngöôøi coù kyõ naêng haønh ñoäng laø ngöôøi phaûi naém ñöôïc vaø vaän duïng

ñuùng ñaén caùc caùch thöùc haønh ñoäng nhaèm thöïc hieän haønh ñoäng coù keát quaû.

OÂng nhaán maïnh, muoán hình thaønh kyõ naêng con ngöôøi vöøa phaûi naém vöõng lyù

thuyeát veà haønh ñoäng, vöøa phaûi vaän duïng lyù thuyeát ñoù vaøo thöïc teá.{28}

Taùc giaû K.K. Platonov vaø G.G. Golubev cuõng chuù yù ñeán maët keát quaû

haønh ñoäng trong kyõ naêng. Theo hoï kyõ naêng laø naêng löïc cuûa con ngöôøi khi

thöïc hieän moät coâng vieäc coù keát quaû trong nhöõng ñieàu kieän môùi, trong moät

khoaûng thôøi gian töông öùng. Hoï cuõng nhaán maïnh, trong caáu truùc cuûa kyõ naêng

khoâng chæ coù tri thöùc, kyõ xaûo maø coøn coù caû tö duy saùng taïo nöõa.{28}

Taùc giaû Traàn Troïng Thuûy quan nieäm raèng kyõ naêng laø maët kyõ thuaät cuûa

haønh ñoäng, con ngöôøi naém ñöôïc caùch haønh ñoäng töùc laø coù kyõ thuaät haønh

ñoäng, coù kyõ naêng.{38}

Caùc taùc giaû Ñöùc Minh, Phaïm Coác, Ñoã Thò Xuaân cho raèng kyõ naêng laø

caùch vaän duïng tri thöùc vaøo thöïc tieãn, kyõ xaûo laø kyõ naêng ñöôïc cuûng coá vaø töï

11

ñoäng hoùa.{29}

Caùc taùc giaû Nguyeãn Quang Uaån, Nguyeãn Aùnh Tuyeát, Ngoâ Coâng Hoaøn,

Traàn Quoác Thaønh, Traàn Thò Quoác Minh cuõng quan nieäm kyõ naêng laø moät maët

cuûa naêng löïc con ngöôøi thöïc hieän moät coâng vieäc coù keát quaû. {8}

Nhö vaäy, moät soá taùc giaû xem xeùt kyõ naêng nghieâng veà maët kyõ thuaät cuûa

haønh ñoäng, coi kyõ naêng nhö laø moät phöông tieän thöïc hieän haønh ñoäng phuø hôïp

vôùi muïc ñích vaø ñieàu kieän haønh ñoäng maø con ngöôøi ñaõ naém vöõng.

Moät soá taùc giaû thì xem xeùt kyõ naêng nghieâng veà maët naêng löïc cuûa con

ngöôøi. Hoï coi kyõ naêng laø naêng löïc thöïc hieän moät coâng vieäc coù keát quaû vôùi

chaát löôïng caàn thieát trong moät thôøi gian nhaát ñònh, trong ñieàu kieän môùi; coi

kyõ naêng laø moät bieåu hieän naêng löïc con ngöôøi chöù khoâng phaûi ñôn thuaàn laø

maët kyõ thuaät cuûa haønh ñoäng, hoï chuù yù ñeán keát quaû haønh ñoäng.

Treân cô sôû nhöõng quan nieäm veà kyõ naêng cuûa caùc taùc giaû, chuùng toâi quan

nieäm raèng kyõ naêng laø naêng löïc vaän duïng nhöõng tri thöùc, nhöõng kinh nghieäm ñaõ

coù ñeå thöïc hieän coù keát quaû moät haønh ñoäng naøo ñoù.

1.2.2.KHAÙI NIEÄM KYÕ NAÊNG SÖ PHAÏM :

*. Ñònh nghóa kyõ naêng:

Trong caùc coâng trình nghieân cöùu veà taâm lyù hoïc – giaùo duïc hoïc, nhieàu

taùc giaû ñaõ coi kyõ naêng sö phaïm laø moät thaønh phaàn cuûa naêng löïc sö phaïm.

A.V. Peâtrovski cho raèng quaù trình naém vöõng nhöng kyõ naêng kyõ xaûo vaø

trong caùc tình huoáng khaùc nhau seõ ñaûm baûo cho vieäc hình thaønh naêng löïc sö

phaïm moät caùch coù keát quaû. OÂng cho raèng: ” Söï phaùt trieån nhöõng naêng löïc sö

phaïm lieân quan moät caùch höõu cô vôùi vieäc naém vöõng kyõ naêng, kyõ xaûo sö

phaïm”. OÂng quan nieäm kyõ naêng sö phaïm nhö laø nhöõng naêng löïc daïy hoïc,

thieát keá, tri giaùc, truyeàn ñaït, giao tieáp.{31}

Taùc giaû Ñaëng Vuõ Hoaït nhaán maïnh vai troø cuûa vieäc naém vöõng heä thoáng

12

kyõ naêng sö phaïm laø ñieàu kieän ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng sö phaïm coù keát quaû.

OÂng cho raèng: “ Moät yeâu caàu coù taàm quan troïng ñaùng keå laø ngöôøi giaùo vieân

caàn naém vöõng heä thoáng caùc kyõ naêng ñaûm baûo tieán haønh caùc hoaït ñoäng sö

phaïm coù hieäu quaû.”{8}

Taùc giaû Nguyeãn Ñình Chænh cho raèng: “ Naêng löïc sö phaïm bao goàm heä

thoáng tri thöùc vaø kyõ naêng ngheà nghieäp sö phaïm”. {9, trang 14}

Taùc giaû Phaïm Minh Haïc quan nieäm kyõ naêng sö phaïm laø maët hieän thöïc

hoùa cuûa naêng löïc sö phaïm cuøng vôùi tri thöùc vaø kyõ xaûo sö phaïm. OÂng cho raèng

kyõ naêng sö phaïm khaùc vôùi naêng löïc sö phaïm ôû choã : naêng löïc sö phaïm laø moät

thuoäc tính, ñaëc ñieåm cuûa nhaân caùch, coøn kyõ naêng sö phaïm chæ laø nhöõng haønh

ñoäng rieâng leû cuûa hoaït ñoäng sö phaïm maø thoâi. {20, trang163}

Taùc giaû Nguyeãn Nhö An cho raèng “ Kyõ naêng sö phaïm laø khaû naêng thöïc

hieän coù keát quaû moät soá thao taùc hay moät loaït caùc thao taùc phöùc taïp cuûa haønh

ñoäng sö phaïm baèng caùch löïa choïn vaø vaän duïng nhöõng tri thöùc, nhöõng caùch

thöùc, nhöõng quy trình ñuùng ñaén ”{1}

Theo quan nieäm treân coù maáy ñieåm caàn löu yù sau ñaây:

- Kyõ naêng sö phaïm laø söï vaän duïng caùc tri thöùc vaø caùc kyõ xaûo ñaõ coù vaøo

vieäc giaûi quyeát moät soá hay moät loaït caùc thao taùc phöùc taïp cuûa haønh ñoäng sö

phaïm.

- Caùch vaän duïng tri thöùc vaøo thöïc tieãn naøy phaûi tieán haønh theo quy trình

hôïp lyù vôùi caùch thöùc ñuùng ñaén. Vai troø cuûa söï reøn luyeän laø ñaëc bieät quan

troïng.

- Trong quaù trình phaùt trieån kyõ naêng coù moät soá thao taùc ñaït ñeán trình ñoä

thaønh thuïc, ñöôïc töï ñoäng hoùa trôû thaønh kyõ xaûo. Kyõ xaûo laø loaïi haønh ñoäng

ñöôïc luyeän taäp thaønh thuïc, ñöôïc töï ñoäng hoùa, khoâng caàn coù söï kieåm tra tröïc

13

tieáp, thöôøng xuyeân cuûa yù thöùc maø vaãn ñaït keát quaû.

Ñöùng veà chaát löôïng maø xeùt thì kyõ xaûo cao hôn, toát hôn trình ñoä kyõ naêng.

Ñöùng veà phaïm vi caáu truùc thì kyõ naêng phöùc hôïp thöôøng bao goàm moät soá kyõ

naêng boä phaän ban ñaàu vaø moät soá kyõ xaûo nhaát ñònh ñaõ coù.

Kyõ naêng sö phaïm laø kyõ naêng coù tính chaát thöù sinh, nhöõng kyõ naêng phöùc

taïp trong hoaït ñoäng sö phaïm cuûa ngöôøi thaày giaùo.

Töø caùc quan nieäm cuûa caùc taùc giaû veà kyõ naêng sö phaïm, chuùng toâi cho

raèng : Kyõ naêng sö phaïm laø söï thöïc hieän coù keát quaû nhöõng haønh ñoäng giaùo duïc

vaø daïy hoïc baèng caùch vaän duïng nhöõng tri thöùc sö phaïm, nhöõng kinh nghieäm sö

phaïm ñaõ coù ñeå tieán haønh hoaït ñoäng daïy hoïc, giaùo duïc trong nhöõng ñieàu kieän

cuï theå. Kyõ naêng sö phaïm theå hieän trình ñoä caùc thao taùc tö duy sö phaïm cuûa

giaùo vieân vaø maët kyõ thuaät cuûa haønh ñoäng sö phaïm.

*. Phaân loaïi kyõ naêng sö phaïm:

Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà phaân loaïi kyõ naêng sö phaïm:

A.V. Peâtroâvski chia kyõ naêng sö phaïm thaønh 2 loaïi:

- Kyõ naêng sö phaïm chung, bao goàm: Kyõ naêng, kyõ xaûo thoâng tin; kyõ

naêng, kyõ xaûo ñoäng vieân; kyõ naêng, kyõ xaûo phaùt trieån; kyõ naêng, kyõ xaûo ñònh

höôùng.

- Kyõ naêng sö phaïm rieâng, bao goàm: Kyõ naêng xaây döïng keá hoaïch; kyõ

naêng toå chöùc caùc hoaït ñoäng giaùo duïc, kyõ naêng giao tieáp; kyõ naêng nghieân cöùu

khoa hoïc giaùo duïc.{31}

Caùc taùc giaû Ñaëng Vuõ Hoaït, Haø Thò Ñöùc vaø Nguyeãn Nhö An quan nieäm

coù 2 loaïi kyõ naêng sö phaïm: Kyõ naêng sö phaïm neàn taûng vaø kyõ naêng sö phaïm

14

chuyeân bieät.

- Kyõ naêng sö phaïm neàn taûng bao goàm caùc lôùp kyõ naêng sau : nhoùm kyõ

naêng thieát keá, nhoùm kyõ naêng toå chöùc, nhoùm kyõ naêng nhaän thöùc.

- Kyõ naêng sö phaïm chuyeân bieät bao goàm caùc kyõ naêng : nhoùm kyõ naêng

giaûng daïy; nhoùm kyõ naêng giaùo duïc; nhoùm kyõ naêng nghieân cöùu khoa hoïc;

nhoùm kyõ naêng hoaït ñoäng xaõ hoäi; nhoùm kyõ naêng töï hoïc. {2}

Taùc giaû Leâ Vaên Hoàng, Leâ Ngoïc Lan cho raèng: Naêng löïc sö phaïm bao

goàm caùc nhoùm naêng löïc daïy hoïc, naêng löïc giaùo duïc, naêng löïc toå chöùc hoaït

ñoäng sö phaïm.

Khi phaân tích caùc nhoùm naêng löïc thaønh phaàn hoï cho raèng naêng löïc sö

phaïm ñöôïc bieåu hieän ra baèng kyõ naêng sö phaïm. Cuï theå laø naêng löïc giao tieáp

thöôøng ñöôïc bieåu hieän ôû caùc kyõ naêng chính nhö: kyõ naêng ñònh höôùng giao

tieáp, kyõ naêng ñònh vò, kyõ naêng ñieàu khieån quaù trình giao tieáp, Kyõ naêng laøm

chuû traïng thaùi xuùc caûm cuûa baûn thaân, kyõ naêng söû duïng phöông tieän giao tieáp.

{22}

Taùc giaû Nguyeãn Sinh Huy vaø Nguyeãn Höõu Duõng khi ñeà caäp ñeán naêng

löïc sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân thì cho raèng naêng löïc sö phaïm cuûa ngöôøi

giaùo vieân laø toång hôïp cuûa moät heä thoáng kieán thöùc vaø kyõ naêng khaù ña daïng vaø

phöùc taïp. Theo caùc taùc giaû naøy thì heä thoáng kyõ naêng sö phaïm bao goàm: nhoùm

kyõ naêng thieát keá; nhoùm kyõ naêng thieát laäp moái quan heä thuaän lôïi vôùi hoïc sinh;

nhoùm kyõ naêng trieån khai hoaït ñoäng daïy hoïc vaø giaùo duïc; nhoùm kyõ naêng nhaän

thöùc vaø nghieân cöùu khoa hoïc; nhoùm kyõ naêng hoaït ñoäng xaõ hoäi; nhoùm kyõ naêng

töï hoïc. Hoï cho raèng vieäc phaân loaïi heä thoáng nhöõng kyõ naêng sö phaïm thaønh

caùc nhoùm kyõ naêng mang tính töông ñoái. Heä thoáng caùc tri thöùc vaø heä thoáng caùc

kyõ naêng toå hôïp laïi thaønh naêng löïc sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân. {16},{23}

Taùc giaû Haø Nhaät Thaêng vaø Leâ Tieán Huøng khi neâu leân nhöõng phaåm chaát

15

vaø naêng löïc cuûa ngöôøi giaùo vieân chuû nhieäm lôùp ñaõ coi kyõ naêng sö phaïm vaø

naêng löïc laø nhöõng thaønh phaàn nhö nhau trong caáu truùc cuûa naêng löïc sö phaïm.

Chaúng haïn, nhöõng kyõ naêng sö phaïm caàn thieát bao goàm: kyõ naêng tieáp caän ñoái

töôïng vaø ñoái xöû caù bieät; naêng löïc chaån ñoaùn veà ñoái töôïng, coâng vieäc, hieäu

quaû cuûa giao tieáp, hoaït ñoäng giaùo duïc; naêng löïc caûm hoùa, thuyeát phuïc, xaây

döïng uy tín vò trí giaùo vieân chuû nhieäm trong coâng taùc giaùo duïc; kyõ naêng bieåu

loä vaø kieàm cheá chuû ñònh, tình caûm khi caàn thieát ôû nhöõng hoaøn caûnh khaùc

nhau; naêng löïc toå chöùc hoaït ñoäng giaùo duïc; naêng löïc söû duïng ngoân ngöõ, giaûi

quyeát caùc tình huoáng sö phaïm baèng tri thöùc, ngheä thuaät öùng xöû. {35}

Nhö vaäy vieäc phaân loaïi heä thoáng kyõ naêng sö phaïm coù hai quan nieäm :

- Moät laø, caên cöù vaøo chöùc naêng coâng taùc cuûa giaùo vieân ñeå neâu leân heä

thoáng kyõ naêng sö phaïm goàm hai nhoùm, nhoùm kyõ naêng neàn taûng vaø nhoùm kyõ

naêng chuyeân bieät. Hai nhoùm naøy coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau, nhoùm kyõ

naêng cô baûn laøm neàn taûng ñeå nhoùm kyõ naêng chuyeân bieät phaùt trieån.

- Hai laø, coi kyõ naêng sö phaïm nhö moät thaønh phaàn cuûa naêng löïc sö phaïm

nhö : naêng löïc daïy hoïc, naêng löïc giaùo duïc, naêng löïc giao tieáp, naêng löïc chaån

ñoaùn…

Chuùng toâi nghó raèng kyõ naêng sö phaïm laø moät thaønh phaàn, maët bieåu hieän

cuûa naêng löïc sö phaïm ñoàng thôøi noù coøn mang yeáu toá kyõ thuaät vaø thao taùc. Bôûi

vì naêng löïc sö phaïm ñöôïc boäc loä ra beân ngoaøi thoâng qua haønh ñoäng giaùo duïc

vaø daïy hoïc, nhöõng haønh ñoäng ñoù coù ñaït ñöôïc keát quaû cao hay khoâng phuï

thuoäc vaøo vieäc giaùo vieân tieán haønh nhöõng haønh ñoäng ñoù nhö theá naøo, coù ñuùng

kyõ thuaät hay khoâng?

Töø ñoù chuùng toâi taùn thaønh vieäc phaân loaïi kyõ naêng sö phaïm thaønh hai

nhoùm : nhoùm kyõ naêng neàn taûng bao goàm kyõ naêng giao tieáp, kyõ naêng nhaän

thöùc, kyõ naêng döï kieán thieát keá, kyõ naêng toå chöùc sö phaïm; nhoùm kyõ naêng

16

chuyeân bieät bao goàm kyõ naêng daïy hoïc, kyõ naêng giaùo duïc, kyõ naêng nghieân cöùu

hoïc sinh, kyõ naêng töï hoïc, kyõ naêng hoaït ñoäng xaõ hoäi. Hai nhoùm kyõ naêng naøy

coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau, hoã trôï cho nhau.

1.3. KHAÙI NIEÄM TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM, KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT

TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM:

1.3.1. KHAÙI NIEÄM TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM:

*. Khaùi nieäm tình huoáng coù vaán ñeà :

Hieän nay trong nhieàu taøi lieäu taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc, caùc taùc giaû ñaõ

ñöa ra nhieàu ñònh nghóa veà tình huoáng coù vaán ñeà.

Theo taùc giaû A.M. Machiuskin: “ Tình huoáng coù vaán ñeà taïo neân ñaëc thuø

taùc ñoäng qua laïi giöõa chuû theå vaø khaùch theå. Noù bieåu hieän tröôùc tieân ñaëc tính

traïng thaùi taâm lyù nhaát ñònh cuûa chuû theå trong quaù trình thöïc hieän baøi taäp naøo

ñoù, ñoøi hoûi khaùm phaù lónh vöïc tri thöùc môùi veà ñoái töôïng, veà nhöõng phöông

tieän hoaëc caùc ñieàu kieän thöïc hieän haønh ñoäng”.{26}

Theo I. Ia. Lecne : “ Tình huoáng coù vaán ñeà laø moät khoù khaên ñöôïc chuû

theå yù thöùc roõ raøng hay mô hoà, maø muoán khaéc phuïc thì phaûi tìm toøi nhöõng tri

thöùc môùi, nhöõng phöông thöùc haønh ñoäng môùi ”.{24, trang 25}

A.V. Peâtrovski ñònh nghóa : “ tình huoáng coù vaán ñeà laø tình huoáng ñaëc

tröng bôûi traïng thaùi taâm lyù xaùc ñònh cuûa con ngöôøi, noù kích thích tö duy tröôùc

khi con ngöôøi naûy sinh nhöõng muïc ñích vaø nhöõng ñieàu kieän hoaït ñoäng môùi,

trong ñoù nhöõng phöông tieän vaø phöông thöùc hoaït ñoäng tröôùc ñaây maëc duø laø

caàn nhöng chöa ñuû ñeå ñaït muïc ñích môùi ”. {31}

Theo caùc taùc giaû, tình huoáng coù vaán ñeà ñöa con ngöôøi vaøo traïng thaùi

hoaøi nghi, thaéc maéc caàn phaûi giaûi quyeát moät vaán ñeà nhöng chöa bieát roõ laø vaán

ñeà gì? Ñoù laø cô sôû ñeå naûy sinh nhaän thöùc. Tuy nhieân khoâng neân quan nieäm

tình huoáng coù vaán ñeà chæ laø moät traïng thaùi taâm lyù, bôûi vì nhö vaäy môùi noùi leân

17

ñöôïc quan nieäm cuûa chuû theå vôùi chính nhieäm vuï nhaän thöùc. Thöïc teá tình

huoáng coù vaán ñeà naûy sinh töø theá giôùi khaùch quan trong hoaït ñoäng cuûa chuû theå,

do ñoù caàn phaûi xem xeùt tình huoáng coù vaán ñeà trong moái quan heä cuûa chuû theå

vôiù hieän thöïc khaùch quan. Khi naûy sinh maâu thuaãn nhaän thöùc, chuû theå yù thöùc

ñöôïc maâu thuaãn ñoù, coù nhöõng phöông thöùc giaûi quyeát töông öùng nhöng khoâng

coù voán tri thöùc ban ñaàu töông öùng thì tình huoáng coù vaán ñeà chöa ñuû kích thích

tö duy hoaït ñoäng. Do ñoù muoán tình huoáng coù vaán ñeà kích thích tö duy hoaït

ñoäng thì chuû theå phaûi coù ñaày ñuû voán tri thöùc, kinh nghieäm, kyõ naêng giaûi quyeát

vaán ñeà. I. Ia. Lecne cho raèng: “ Muoán tình huoáng coù vaán ñeà hoaøn thaønh ñöôïc

chöùc naêng cuûa noù laø kích thích tö duy, thì noù phaûi ñöôïc chuû theå tieáp nhaän ñeå

giaûi quyeát. Tình hình naøy seõ xaûy ra neáu chuû theå saün coù nhöõng tri thöùc ban ñaàu

naøo ñaáy ñaùp öùng noäi dung cuï theå cuûa tình huoáng, saün saøng coù nhöõng phöông

tieän trí oùc ñeå “ xöû söï ” vôùi noäi dung cuï theå ñoù. Trong tröôøng hôïp naøy tình

huoáng coù vaán ñeà trôû thaønh moät vaán ñeà. Vaán ñeà laø moät tình huoáng coù vaán ñeà

ñöôïc chuû theå tieáp nhaän ñeå giaûi quyeát döïa treân caùc phöông tieän ( tri thöùc, kyõ

naêng, kinh nghieäm tìm toøi ) saün coù cuûa mình ”.{24}

Nhieàu taùc giaû Vieät Nam ñaõ coù nhöõng coâng trình nghieân cöùu vaán ñeà naøy :

Taùc giaû Nguyeãn Ngoïc Quang trong “ Lyù luaän daïy hoïc hoùa hoïc ” ñaõ ñònh

nghóa “ tình huoáng coù vaán ñeà laø tình huoáng maø khi ñoù maâu thuaãn khaùch quan

cuûa baøi toaùn nhaän thöùc ñöôïc hoïc sinh chaáp nhaän nhö moät vaán ñeà hoïc taäp maø

hoï caàn vaø coù theå giaûi quyeát ñöôïc ”.{32}

Taùc giaû Nguyeãn Quang Uaån cuøng taäp theå caùc taùc giaû nhö Traàn Höõu

Luyeán, Traàn Quoác Thaønh trong giaùo trình taâm lyù hoïc ñaïi cöông ñaõ cho raèng

tình huoáng coù vaán ñeà ( töùc hoaøn caûnh coù vaán ñeà) coù chöùa ñöïng moät muïc ñích

môùi, vaán ñeà môùi, caùch thöùc giaûi quyeát môùi maø nhöõng phöông tieän, phöông

phaùp hoaït ñoäng cuõ maëc duø vaãn coøn caàn thieát nhöng khoâng coøn ñuû söùc ñeå giaûi

18

quyeát vaán ñeà môùi ñoù, ñeå ñaït muïc ñích môùi ñoù.{46}

Taùc giaû Nguyeãn Ngoïc Baûo trong giaùo trình “ Phaùt trieån tính tích cöïc,

tính töï löïc cuûa hoïc sinh trong quaù trình daïy hoïc” ñaõ quan nieäm tình huoáng coù

vaán ñeà laø moät khoù khaên trí tueä xuaát hieän khi con ngöôøi ñöùng tröôùc moät vaán ñeà

maø vieäc giaûi quyeát vaán ñeà ñoù khoâng theå baèng nhöõng caùch thöùc coù saün, chuû

theå phaûi tìm toøi caùch giaûi quyeát môùi khi traû lôøi caâu hoûi vaán ñeà laø gì? Theo taùc

giaû vaán ñeà ñöôïc xem xeùt theo phaïm truø taâm lyù hoïc laø “ söï phaûn aùnh maâu

thuaãn trong quaù trình nhaän thöùc khaùch theå bôûi chuû theå, nghóa laø maâu thuaãn

trong tö duy ”.{5}

Theo taùc giaû Ñaëng Vuõ Hoaït vaø Phan Troïng Luaän: “ Tình huoáng coù vaán

ñeà laø tình huoáng trong ñoù chuû theå nhaän thöùc coù traïng thaùi taâm lyù ñaëc bieät :

caûm thaáy caùi “khoù” trong nhaän thöùc hay noùi caùch khaùc coù maâu thuaãn nhaän

thöùc giöõa caùi ñaõ bieát vaø caùi chöa bieát, ñoàng thôøi chuû theå coù mong muoán giaûi

quyeát maâu thuaãn baèng caùch huy ñoäng nhöõng caùi ñaõ bieát, taïo ra phöông thöùc

haønh ñoäng môùi ñeå ñaït ñöôïc hieåu bieát môùi ”.{30}

Töø nhöõng quan nieäm veà tình huoáng coù vaán ñeà cuûa caùc taùc giaû, chuùng

toâi cho raèng: tình huoáng coù vaán ñeà laø toaøn boä nhöõng söï vieäc, hieän töôïng naûy

sinh trong chính hoaït ñoäng, gaây khoù khaên cho chuû theå thöïc hieän muïc ñích

hoaït ñoäng, noù chöùa ñöïng nhöõng maâu thuaãn buoäc chuû theå phaûi suy nghó vaø tìm

toøi caùch giaûi quyeát. Tình huoáng coù vaán ñeà chæ kích thích tö duy hoaït ñoäng khi

coù ñuû caùc ñieàu kieän sau:

- Tình huoáng coù vaán ñeà chöùa ñöïng maâu thuaãn vaø chuû theå nhaän thöùc ñöôïc

maâu thuaãn ñoù.

- Chuû theå coù nhu caàu giaûi quyeát tình huoáng ñoù.

- Chuû theå phaûi coù tri thöùc, phöông thöùc haønh ñoäng caàn thieát ñeå giaûi

quyeát tình huoáng ñoù.

19

*. Tình huoáng sö phaïm :

Töø vieäc nghieân cöùu tình huoáng coù vaán ñeà trong tö duy, caùc taùc giaû ñaõ

vaän duïng vaøo trong caùc lónh vöïc hoaït ñoäng ngheà nghieäp khaùc nhau nhö : caùc

tình huoáng trong saûn xuaát, caùc tình huoáng trong quaûn trò kinh doanh, caùc tình

huoáng trong quaân söï, caùc tình huoáng trong giao tieáp, caùc tình huoáng trong

quaûn lyù…

Cuõng xuaát phaùt töø quan nieäm tình huoáng coù vaán ñeà trong tö duy treân,

chuùng toâi cho raèng nhöõng tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong hoaït ñoäng sö

phaïm laø nhöõng tình huoáng sö phaïm. Cuï theå laø tình huoáng sö phaïm laø toaøn boä

nhöõng söï vieäc, hieän töôïng, söï kieän baát ngôø, nhöõng nghòch lyù naûy sinh trong

quaù trình sö phaïm ñoøi hoûi taäp theå hay caù nhaân nhaø sö phaïm phaûi suy nghó tìm

kieám söû duïng caùc phöông tieän, caùch thöùc môùi ñeå giaûi quyeát chuùng moät caùch

toái öu.

Ñieàu kieän ñeå coù ñöôïc tình huoáng sö phaïm laø :

- Taäp theå sö phaïm vaø caù nhaân nhaø sö phaïm phaûi nhaän thöùc ñöôïc nhöõng khoù

khaên (maâu thuaãn nhaän thöùc) chöùa ñöïng trong tình huoáng ñoù.

- Taäp theå sö phaïm vaø caù nhaân nhaø sö phaïm thaáy caàn thieát phaûi tìm toøi caùch

xöû lyù tình huoáng ñoù.

- Taäp theå sö phaïm vaø caù nhaân nhaø sö phaïm phaûi coù nhöõng tri thöùc sö phaïm

ñaùp öùng noäi dung cuï theå cuûa tình huoáng, coù heä thoáng kyõ naêng sö phaïm, kinh

nghieäm sö phaïm töông öùng laøm phöông tieän xöû lyù tình huoáng ñoù.

*. Phaân loaïi tình huoáng sö phaïm :

Trong caùc taøi lieäu lyù luaän daïy hoïc, ngöôøi ta phaân loaïi tình huoáng sö phaïm

caên cöù vaøo caùc tieâu chuaån sau ñaây :

- Caên cöù vaøo ñòa ñieåm naûy sinh vaø dieãn bieán cuûa tình huoáng maø chia ra caùc

tình huoáng ôû tröôøng phoå thoâng, ôû trong nhöõng toå chöùc chính trò xaõ hoäi, trong caùc

20

cô quan giaùo duïc ngoaøi nhaø tröôøng, trong gia ñình…

- Caên cöù vaøo baûn chaát quaù trình giaùo duïc coù tình huoáng giaùo duïc, tình

huoáng daïy hoïc.

- Caên cöù vaøo moái quan heä giöõa chuû theå vaø khaùch theå trong quaù trình giaùo

duïc coù caùc loaïi tình huoáng : tình huoáng naûy sinh trong quan heä giöõa giaùo vieân vôùi

hoïc sinh, giöõa thaày giaùo vôùi lôùp hoïc, giöõa ngöôøi phuï traùch vôùi ñoäi vieân, giöõa cha

meï vôùi con caùi, giöõa caùc caù theå trong quaù trình giaùo duïc.

- Caên cöù vaøo vieãn caûnh giaùo duïc coù tình huoáng chieán löôïc, tình huoáng

chieán thuaät…

- Döïa treân cô sôû hoaït ñoäng sö phaïm nhö hoaït ñoäng thoâng tin, hoaït ñoäng döï

ñoaùn, thieát keá, giao tieáp, sang taïo, toå chöùc, quaûn lyù… coù nhöõng kieåu loaïi tình

huoáng sö phaïm nhö sau :

+ Caùc tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong quaù trình thoâng tin veà caùc söï

vieäc, trong vieäc giaûi quyeát maâu thuaãn cuûa quaù trình sö phaïm.

+ Caùc tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong hoaït ñoäng döï ñoaùn cuûa ngöôøi

giaùo vieân.

+ Caùc tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong hoaït ñoäng thieát keá saùng taïo

cuûa nhaø sö phaïm.

+ Caùc tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong hoaït ñoäng giao tieáp cuûa giaùo

vieân.

+ Caùc tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong coâng taùc toå chöùc cuûa ngöôøi

giaùo vieân.

+ Caùc tình huoáng coù vaán ñeà naûy sinh trong hoaït ñoäng tieáp nhaän cuûa giaùo

vieân, trong phaân tích ñaùnh giaù coâng vieäc cuûa mình vaø tieáp thu nhöõng tö töôûng

giaùo duïc môùi.

Treân cô sôû caùc caùch phaân loaïi treân, chuùng toâi höôùng ñeán caùch phaân loaïi

21

tình huoáng sö phaïm sau ñaây:

- Caên cöù vaøo khoâng gian vaø thôøi gian dieãn ra tình huoáng sö phaïm coù theå

chia ra caùc loaïi tình huoáng sau:

+ Tình huoáng sö phaïm dieãn ra trong caùc hoaït ñoäng daïy hoïc – giaùo duïc

trong nhaø tröôøng.

+ Tình huoáng sö phaïm dieãn ra trong caùc hoaït ñoäng daïy hoïc – giaùo duïc ôû

ngoaøi nhaø tröôøng.

- Caên cöù vaøo muïc ñích cuûa hoaït ñoäng sö phaïm maø ôû ñoù naûy sinh tình huoáng

sö phaïm coù theå chia ra thaønh caùc loaïi tình huoáng sau:

+ Tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong quaù trình lónh hoäi tri thöùc, kyõ naêng,

kyõ xaûo cuûa hoïc sinh.

+ Tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong quaù trình giaùo duïc ñaïo ñöùc cho

hoïc sinh.

+ Tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong quaù trình thöïc haønh.

+ Tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong quaù trình giao tieáp giöõa giaùo vieân

– hoïc sinh, giöõa giaùo vieân – cha meï hoïc sinh, giöõa hoïc sinh – hoïc sinh.

- Caên cöù vaøo tính chaát cuûa maâu thuaãn nhaän thöùc coù trong tình huoáng coù theå

chia thaønh caùc loaïi tình huoáng sau:

+ Tình huoáng sö phaïm bình thöôøng, hay gaëp trong hoaït ñoäng giaùo duïc

haèng ngaøy, nhaø sö phaïm ñaõ coù ít nhieàu kinh nghieäm giaûi quyeát chuùng.

+ Tình huoáng sö phaïm khoâng bình thöôøng, ñoät xuaát, môùi laï, nhaø sö phaïm

chöa coù kinh nghieäm giaûi quyeát loaïi tình huoáng naøy, maâu thuaãn caêng thaúng coù söï

ñuïng chaïm ñeán uy tín, phaåm chaát cuûa caùc ñoái töôïng trong tình huoáng.

- Caên cöù vaøo nhöõng nguyeân nhaân gaây neân tình huoáng sö phaïm coù theå chia

thaønh caùc loaïi tình huoáng sau:

+ Tình huoáng sö phaïm naûy sinh do sai soùt cuûa giaùo vieân trong hoaït ñoäng

22

sö phaïm nhö giaûng baøi sai, haønh vi sai, thieáu traùch nhieäm, chuû quan…

+ Tình huoáng sö phaïm naûy sinh do ñoái töôïng daïy hoïc - giaùo duïc gaây neân

nhö phaûn öùng, tranh luaän vôùi giaùo vieân, oùc hoaøi nghi khoa hoïc, söï hieåu laàm, hoïc

taäp tu döôõng keùm, haønh vi leäch laïc…

1.3.2. KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM:

*. Khaùi nieäm :

Treân cô sôû nghieân cöùu veà kyõ naêng vaø kyõ naêng sö phaïm, ñaõ coù nhieàu taùc giaû

ñeà caäp ñeán kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

I. V. Xtrakhoâp cho raèng: “ Caùi chuû yeáu trong söï kheùo leùo ñoái xöû sö phaïm

laø kyõ naêng tìm ra nhöõng phöông thöùc taùc ñoäng ñeán hoïc sinh moät caùch hieäu quaû

nhaát, laø söï caân nhaéc ñuùng ñaén nhöõng nhieäm vuï sö phaïm cuï theå phuø hôïp vôùi nhöõng

ñaëc ñieåm vaø khaû naêng cuûa caù nhaân cuõng nhö taäp theå hoïc sinh trong töøng tình

huoáng sö phaïm cuï theå ”.{22}

Trong cuoán “ Taâm lyù hoïc löùa tuoåi vaø taâm lyù hoïc sö phaïm” taùc giaû

A.V.Peâtrovski coi söï kheùo leùo ñoái xöû veà maët sö phaïm laø moät thaønh phaàn cuûa naêng

löïc giao tieáp. {31}

Nguyeãn Nhö An khi phaân loaïi kyõ naêng sö phaïm ñaõ xem xeùt kyõ naêng xöû lyù

tình huoáng sö phaïm laø moät kyõ naêng thaønh phaàn cuûa kyõ naêng leân lôùp. {1}

Nguyeãn Ñình Chænh “ Trong baøi taäp thöïc haønh giaùo duïc hoïc” ñaõ cho raèng

tìm moät lôøi giaûi hôïp lyù ñoái vôùi baøi taäp tình huoáng sö phaïm laø moät keát hôïp coù cô sôû

giöõa lyù luaän giaùo duïc hoïc vôùi voán kinh nghieäm soáng, tö duy sö phaïm cuûa giaùo

vieân. {11}

Trong cuoán “ Taâm lyù hoïc” duøng cho Cao ñaúng sö phaïm, caùc taùc giaû ñaõ cho

raèng söï kheùo leùo sö phaïm nhö laø naêng löïc tìm ra bieän phaùp taùc ñoäng vaøo hoïc sinh

23

moät caùch hieäu quaû nhaát, ôû vieäc keát hôïp ñuùng ñaén söï toân trong vaø tính yeâu caàu cao

ñoái vôùi hoïc sinh, ôû söï tìm ra caùch giaûi quyeát moät caùch toái öu caùc tình huoáng giaùo

duïc – daïy hoïc. {20}

Töø caùc quan nieäm treân, chuùng toâi cho raèng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm laø vieäc vaän duïng nhöõng tri thöùc sö phaïm ( taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp

sö phaïm…), nhöõng kinh nghieäm sö phaïm, nhöõng kinh nghieäm öùng xöû ñeå giaûi quyeát

moät caùch hôïp lyù tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc.

Vieäc giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm laø quaù trình tö duy tích cöïc, saùng

taïo vaø meàm deûo. Nhaø sö phaïm phaûi tieán haønh caùc thao taùc tö duy sö phaïm ñeå

phaân tích caùc tình huoáng, xaùc ñònh caùc caùch thöùc giaûi quyeát hôïp lyù vaø giaûi thích cô

sôû khoa hoïc cuûa caùch giaûi quyeát ñoù.

Baûn chaát cuûa tình huoáng sö phaïm coù vaán ñeà laø nhöõng maâu thuaãn giöõa moät

beân laø muïc ñích, muïc tieâu, nhieäm vuï giaùo duïc, caùc yeâu caàu cuûa vieäc giaùo duïc

nhaân caùch vôùi moät beân laø trình ñoä hieän coù cuûa hoïc sinh, nhöõng ñieàu kieän ñeå tieán

haønh daïy hoïc vaø giaùo duïc. Do ñoù, vieäc giaûi quyeát caùc maâu thuaãn treân moät caùch

hôïp lyù, toái öu ñaõ ñaûm baûo caùc yeâu caàu cuûa lyù luaän daïy hoïc vaø lyù luaän giaùo duïc.

Caùc tình huoáng sö phaïm maø chuùng toâi löïa choïn cho sinh vieân xöû lyù ñeå qua

ñoù khaûo saùt kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân cuõng coù baûn

chaát töông töï ( phuï luïc)

*. Quy trình giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm :

Tính hieäu quaû vaø hôïp lyù cuûa vieäc xöû lyù caùc tình huoáng sö phaïm phuï thuoäc

vaøo khaû naêng phaân tích tình huoáng vaø naém ñöôïc quy trình xöû lyù tình huoáng.

Taùc giaû Nguyeãn Nhö An cho raèng: “ Quy trình reøn kyõ naêng laø moät quaù

trình reøn luyeän kyõ naêng, laø moät taäp hôïp caùc giai ñoaïn caùc böôùc, caùc thao taùc

Vaø haønh vi ñöôïc saép xeáp theo moät trình töï hôïp lyù, chaët cheõ nhaèm hình thaønh moät

24

kyõ naêng nhaát ñònh ” {1}

Taùc giaû Nguyeãn Aùnh Tuyeát cho ra raèng moãi khi gaëp moät tình huoáng chuùng

ta caàn:

- Xem xeùt caån thaän tình huoáng xaûy ra nhö theá naøo, ñaëc bieät laø caàn phaân

tích dieãn bieán taâm lyù cuûa treû trong tình huoáng ñoù.

- Tìm nhöõng nguyeân nhaân tröïc tieáp hoaëc saâu xa ñaõ gaây ra tình huoáng : coù

theå laø nguyeân nhaân khaùch quan töø hoaøn caûnh sinh hoaït hay töø phía ngöôøi lôùn,

cuõng coù khi töø baûn thaân moãi ñöùa treû.

- Bình tónh khoâng voäi vaõ, coá gaéng suy nghó tìm ra caùc giaûi phaùp toái öu sao

cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän soáng, vôùi khaû naêng vaø tính neát cuûa töøng ñöùa treû.{45}

Thöïc chaát cuûa nhöõng yeâu caàu treân chính laø quy trình phaân tích tình huoáng

ñeå giaûi quyeát chuùng.

Moät soá taùc giaû ñaõ öùng duïng phöông phaùp phaân tích tình huoáng vaøo vieäc

giaûi quyeát caùc baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc.

Nguyeãn Ñình Chænh ñaõ ñöa ra trình töï giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm

döïa teân loâgic giaûi nhöõng baøi toaùn cuûa nhaø toaùn hoïc – giaùo duïc hoïc Myõ G. Polia,

theo trình töï sau :

- Neâu leân nhöõng döõ kieän ñaõ cho trong tình huoáng sö phaïm vaø xaùc ñònh

nhöõng döõ kieän quan troïng.

- Bieåu ñaït vaán ñeà phaûi giaûi quyeát.

- Ñeà ra giaû thuyeát.

- Chöùng minh giaû thuyeát.

- Döï kieán nhöõng con ñöôøng vaø bieän phaùp giaùo duïc.

- Neâu leân nhöõng kinh nghieäm giaùo duïc.{11, trang 9,10}

Töø nhöõng nhöõng yù kieán treân, chuùng toâi thoáng nhaát vôùi quan nieäm cuûa moät

soá taùc giaû ñaõ ñeà xuaát quy trình xöû lyù tình huoáng sö phaïm bao goàm caùc böôùc:

25

Böôùc 1: Bieåu ñaït vaán ñeà caàn giaûi quyeát.

Thöïc chaát cuûa böôùc naøy laø nhaø sö phaïm phaûi nhaän thöùc roõ maâu thuaãn chöùa

ñöïng trong tình huoáng sö phaïm, yù thöùc ñöôïc phaûi giaûi quyeát vaán ñeà gì ôû trong tình

huoáng ñoù, giaûi quyeát theo höôùng naøo.

Böôùc 2: Neâu taát caû caùc caùch giaûi quyeát tình huoáng ñoù.

Ñaây laø böôùc ñeà ra nhöõng giaû thuyeát treân cô sôû vaán ñeà caàn giaûi quyeát ñaõ

ñöôïc yù thöùc roõ raøng vaø bieåu ñaït baèng ngoân ngöõ. ÔÛ böôùc naøy, oùc töôûng töôïng sö

phaïm vaø khaû naêng linh hoaït cuûa trí tueä ñöôïc phaùt huy, nhaø sö phaïm coù theå hình

dung ra taát caû caùc caùch giaûi quyeát coù theå coù, keå caû nhöõng caùch giaûi quyeát ñöôïc coi

laø thieáu tính sö phaïm. Trong khi hình dung taát caû caùc caùch giaûi quyeát, caùch giaûi

quyeát hôïp lí nhaát cuøng vôùi caùc lyù do baûo veä cho caùch xöû lyù naøy ñaõ loä ra.

Böôùc 3: Choïn caùch giaûi quyeát hay nhaát vaø giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa

caùch giaûi quyeát ñoù.

Khaâu naøy ñoøi hoûi sinh vieân bieát lieân töôûng caùc tri thöùc sö phaïm, kinh

nghieäm vaø kyõ naêng sö phaïm ñaõ coù vôùi caùch giaûi quyeát ñaõ löïa choïn ñeå giaûi thích

cô sôû khoa hoïc cuûa caùch giaûi quyeát ñoù, kieåm tra tính ñuùng ñaén, tính khoa hoïc cuûa

caùch giaûi quyeát tình huoáng, coù theå ñieàu chænh xaây döïng giaû thuyeát môùi.

Böôùc 4: Ruùt kinh nghieäm giaùo duïc.

Döïa treân laäp luaän ñaõ trình baøy ôû treân ñeå ñeà ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm

baèng caùc quy taéc, caùc nguyeân taéc giaùo duïc tieân tieán, neâu leân nhöõng nguyeân taéc

giaûi quyeát khaùi quaùt nhaát, aùp duïng giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm töông töï.

Vieäc löïa choïn quy trình reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

cho sinh vieân theo 4 böôùc nhö treân, trong thöïc teá dieãn ra thuaän lôïi veà vieäc toå chöùc

thöïc hieän vaø phuø hôïp vôùi trình ñoä hieän coù cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang.

*. Ñieàu kieän ñeå reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cho sinh

26

vieân :

Vieäc hình thaønh kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ñöôïc tieán haønh

theo dieãn tieán cuûa quaù trình hình thaønh kyõ naêng noùi chung. Quaù trình hình thaønh

kyõ naêng noùi chung dieãn ra theo 3 giai ñoaïn sau ñaây:

Moät laø, nhaän thöùc ñaày ñuû veà muïc ñích, caùch thöùc, ñieàu kieän hoaït ñoäng.

Hai laø, quan saùt maãu vaø laøm thöû theo maãu.

Ba laø, luyeän taäp theo ñuùng maãu, theo caùc ñieàu kieän cuûa haønh ñoäng ñeå ñaït

ñöôïc muïc ñích.

Nhö vaäy, vieäc reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuõng tuaân theo

caùc giai ñoaïn treân. Nhöng khi trieån khai reøn luyeän ôû töøng giai ñoaïn cuûa quaù trình

hình thaønh kyõ naêng neâu treân thì ôû moãi giai ñoaïn, sinh vieân phaûi giaûi quyeát theo

trình töï 4 böôùc cuûa quaù trình giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ( xem baûng caùc giai

27

ñoaïn vaø caùc böôùc hình thaønh kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm)

Baûng 1: CAÙC GIAI ÑOAÏN VAØ CAÙC BÖÔÙC HÌNH THAØNH

Caùc giai ñoaïn hình

Quy trình giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm vaø

Haønh ñoäng cuûa sinh

thaønh kyõ naêng noùi

hoaït ñoäng toå chöùc reøn luyeän kyõ naêng naøy cuûa

vieân

chung

giaûng vieân

Sinh vieân nghe ghi

Giai ñoaïn 1:

Böôùc 1: Nhaän ñònh xem baøi taäp thuoäc loaïi naøo,

cheùp

trao ñoåi veà yù

phaân tích xaùc ñònh döõ kieän chính, tìm ra caùc

Nhaän thöùc ñaày ñuû

nghóa vaø caùch thöùc thöïc

yeâu caàu giaûi quyeát, ñònh höôùng caùch giaûi, bieåu

veà muïc ñích caùch

hieän caùc böôùc trong quy

ñaït vaán ñeà caàn giaûi quyeát.

thöùc ñieàu kieän hoaït

trình treân.

Böôùc 2: Neâu taát caû caùc caùch giaûi quyeát

ñoäng

Böôùc 3: Choïn moät caùch giaûi quyeát hôïp lyù, trình

baøy laäp luaän giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa caùch

giaûi quyeát, neâu keát quaû cuï theå

Böôùc 4: Ruùt ra nhaän xeùt khaùi quaùt veà höôùng

giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm töông töï.

Nghe, ghi cheùp, trao

Choïn moät tình huoáng daïy hoïc töông töï giaûi vaø

Giai ñoaïn 2:

ñoåi, tröïc tieáp giaûi quyeát

höôùng daãn tæ mæ caùch laøm töøng böôùc cuûa quy

Quan saùt maãu vaø

tình huoáng sö phaïm do

trình treân, neâu leân nhöõng nguyeân taéc caên baûn

laøm thöû theo maãu.

giaùo vieân ñöa ra ñeå

nhaát cuûa taâm lí hoïc -giaùo duïc hoïc laøm cô sôû ñeå

naém ñöôïc caùc haønh

giaûi quyeát tình huoáng vaø giaûi thích.

ñoäng maãu döôùi

söï

höôùng daãn cuûa giaùo

vieân; giaùo vieân giaûi

quyeát caùc baøi taäp thöïc

haønh theo ñuùng maãu.

28

KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

Giai ñoaïn 3:

Chöõa caùc tình huoáng sö phaïm maø sinh vieân ñaõ

Nghe, ghi cheùp, tham

Luyeän

taäp

theo

giaûi quyeát ôû giai ñoaïn laøm thöû treân. Phaân tích

gia giaûi quyeát

tình

maãu, theo caùc ñieàu

nhöõng sai soùt vaø haïn cheá thöôøng gaëp trong baøi

huoáng sö phaïm vôùi giaùo

kieän

cuûa

haønh

thöïc nghieäm cuûa sinh vieân. Chuù yù giaûi quyeát

vieân.

ñoäng ñeå ñaït muïc

nhöõng böôùc maø sinh vieân gaëp khoù khaên nhaát.

Tieáp tuïc giaûi quyeát baøi

ñích

Tieáp tuïc yeâu caàu sinh vieân giaûi quyeát tieáp caùc

taäp tình huoáng.

baøi taäp tình huoáng coøn laïi.

Töø söï phaân tích treân coù theå neâu caùc ñieàu kieän ñeå reøn kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm cho sinh vieân nhö sau:

1. Cung caáp ñaày ñuû, coù heä thoáng nhöõng tri thöùc taâm lí hoïc, giaùo duïc hoïc ñeå

sinh vieân naém ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm taâm lí, quy luaät taâm lí nguyeân taéc vaø phöông

phaùp öùng xöû giao tieáp theo ñuùng yeâu caàu cuûa giaùo duïc vaø daïy hoïc.

2. Sinh vieân phaûi naém ñöôïc quy trình giaûi quyeát moät tình huoáng sö phaïm

caû veà maët lyù thuyeát, caû veà maët kyõ thuaät thao taùc.

3. Sinh vieân phaûi ñöôïc reøn luyeän ñaày ñuû theo quy trình moät caùch nhaát quaùn

vaø lieân tuïc, thöôøng xuyeân.

4. Quaù trình reøn luyeän kyõ naêng trong daïy hoïc phaûi ñöôïc dieãn ra tích cöïc vaø

daân chuû.

Trong thöïc tieãn giaùo duïc, caùc tình huoáng sö phaïm xuaát hieän baát ngôø phaûi

ñoøi hoûi nhaø sö phaïm giaûi quyeát kòp thôøi. Söï giaûi quyeát kòp thôøi, hôïp lyù laø moät

haønh ñoäng thöïc tieãn, laø keát quaû cuoái cuøng cuûa vieäc reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm theo caùc böôùc trong quy trình treân.

Toùm laïi, qua nghieân cöùu cô sôû lí luaän cuûa vaán ñeà kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm, coù theå ruùt ra moät soá keát luaän sau ñaây:

_ Kyõ naêng laø naêng löïc vaän duïng nhöõng tri thöùc, nhöõng kinh nghieäm ñaõ coù

29

ñeå thöïc hieän coù keát quaû moät haønh ñoäng naøo ñoù.

_ Kyõ naêng sö phaïm laø söï thöïc hieän coù keát quaû nhöõng haønh ñoäng daïy hoïc vaø

giaùo duïc baèng caùch vaän duïng nhöõng tri thöùc sö phaïm, kinh nghieäm sö phaïm ñaõ coù

ñeå tieán haønh hoaït ñoäng daïy hoïc vaø giaùo duïc trong nhöõng ñieàu kieän cuï theå.Kyõ

naêng sö phaïm theå hieän trình ñoä caùc thao taùc tö duy sö phaïm cuûa giaùo vieân vaø maët

kyõ thuaät cuûa haønh ñoäng sö phaïm.

_ Tình huoáng sö phaïm laø tình huoáng coù vaán ñeà trong hoaït ñoäng sö phaïm,

ñoù laø toaøn boä nhöõng söï vieäc, hieän töôïng, söï kieän baát ngôø, nhöõng nghòch lyù naûy

sinh trong hoaït ñoäng sö phaïm ñoøi hoûi taäp theå hay caù nhaân nhaø sö phaïm phaûi suy

nghó tìm kieám söû duïng caùc phöông tieän, caùch thöùc môùi ñeå giaûi quyeát chuùng moät

caùch toái öu.

_ Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm laø vieäc vaän duïng tri thöùc sö

phaïm ( taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp sö phaïm…), nhöõng kinh nghieäm sö

phaïm, nhöõng kinh nghieäm öùng xöû ñeå giaûi quyeát moät caùch hôïp lyù caùc tình huoáng

sö phaïm naûy sinh trong quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc hoïc.

_ Quy trình reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm goàm 3 giai

ñoaïn: nhaän thöùc ñaày ñuû veà muïc ñích, caùch thöùc, ñieàu kieän hoaït ñoäng; quan saùt

haønh ñoäng maãu; luyeän taäp theo maãu. Vieäc thöïc hieän moãi giai ñoaïn treân dieãn ra

theo 4 böôùc:

Böôùc 1: Bieåu ñaït vaán ñeà caàn giaûi quyeát.

Böôùc 2: Neâu ra taát caû caùc caùch giaûi quyeát tình huoáng ñoù.

Böôùc 3: Choïn caùch xöû lyù hay nhaát vaø giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa caùch xöû

lyù ñoù.

30

Böôùc 4: Ruùt baøi hoïc kinh nghieäm giaùo duïc.

CHÖÔNG 2: TOÅ CHÖÙC NGHIEÂN CÖÙU.

2.1. VAØI NEÙT VEÀ KHAÙCH THEÅ NGHIEÂN CÖÙU:

Tröôøng Ñaïi hoïc An Giang ñöôïc chính phuû kyù quyeát ñònh thaønh laäp ngaøy 30

thaùng 12 naêm 1999. Tröôøng Ñaïi hoïc An Giang ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû tröôøng

Cao ñaúng sö phaïm An Giang. Nhieäm vuï cuûa nhaø tröôøng laø ñaøo taïo caùn boä trình ñoä

ñaïi hoïc vaø caùc trình ñoä thaáp hôn phuïc vuï nhu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa

tænh An Giang vaø caùc tænh laân caän ; nghieân cöùu öùng duïng vaø chuyeån giao coâng

ngheä phuïc vuï cho vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh An Giang vaø caùc tænh laân

caän.

Hieän nay tröôøng coù 4 khoa laø:

- Khoa Sö phaïm.

- Khoa Noâng nghieäp – Taøi nguyeân thieân nhieân.

- Khoa Kinh teá – Quaûn trò kinh doanh.

- Khoa Kyõ thuaät coâng ngheä moâi tröôøng.

Rieâng khoa Sö phaïm chòu traùch nhieäm ñaøo taïo giaùo vieân caùc caáp töø giaùo

vieân maãu giaùo cho ñeán giaùo vieân trung hoïc phoå thoâng. Trong naêm hoïc naøy Khoa

Sö phaïm ñang ñaøo taïo caùc khoái:

- Khoái Töï nhieân.

- Khoái Xaõ hoäi.

- Khoái Ngoaïi ngöõ.

- Khoái Tieåu hoïc.

- Khoái Maãu giaùo.

Trong ñeà taøi naøy chuùng toâi ñieàu tra thöïc traïng xöû lyù tình huoáng sö phaïm

cuûa160 sinh vieân naêm thöù III ôû 4 khoái thuoäc Khoa Sö phaïm ñoù laø:

- Khoái Töï nhieân : 40 sinh vieân (20 nam, 20 nöõ ).

31

- Khoái Xaõ hoäi : 40 sinh vieân (20 nam, 20 nöõ ).

- Khoái Ngoaïi ngöõ : 40 sinh vieân (20 nam, 20 nöõ ).

- Khoái Tieåu hoïc : 40 sinh vieân ( 20 nam, 20 nöõ ).

Soá löôïng sinh vieân maø chuùng toâi choïn ñeå laøm khaùch theå nghieân cöùu ôû moãi

khoái chieám khoaûng ½ toång soá sinh vieân trong khoái. Trong soá nhöõng sinh vieân naøy

chuùng toâi khoâng choïn hoaøn toaøn theo ñôn vò lôùp taùch baïch maø choïn theo töøng

khoái ñeå coù söï töông ñöông giöõa sinh vieân nam vaø sinh vieân nöõ ( veà soá löôïng).

2.2. COÂNG CUÏ KHAÛO SAÙT THÖÏC TRAÏNG VAØ CAÙCH ÑAÙNH GIAÙ:

2.2.1. COÂNG CUÏ KHAÛO SAÙT NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN VEÀ

VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM.

- Ñeå naém ñöôïc vieäc nhaän thöùc cuûa sinh vieân veà tình huoáng sö phaïm vaø kyõ

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, chuùng toâi ñaõ xaây döïng moät phieáu hoûi bao

goàm moät soá caâu hoûi ñoùng vaø moät soá caâu hoûi môû. Sau ñoù ñeà nghò sinh vieân traû lôøi.

Keát quaû ñöôïc ñaùnh giaù theo ñaùp aùn ñònh saün. Caùc caâu hoûi taäp trung vaøo nhöõng noäi

dung sau:

Caâu 1: Baïn haõy cho bieát nhö theá naøo laø moät tình huoáng sö phaïm?

Caâu 2: Trong nhöõng kyõ naêng sö phaïm sau ñaây, theo baïn ngöôøi giaùo vieân

caàn coù nhöõng kyõ naêng naøo ?

a. Kyõ naêng noùi vaø kyõ naêng vieát.

b. Kyõ naêng ñoïc vaø kyõ naêng keå chuyeän.

c. Kyõ naêng ñieàu tra ñaëc ñieåm ñoái töôïng.

d. Kyõ naêng giao tieáp sö phaïm.

e. Kyõ naêng öùng xöû sö phaïm.

f. Giaùo vieân phaûi coù taát caû caùc kyõ naêng treân.

Caâu 3: Vieäc hình thaønh kyõ naêng xöû lyù tình huoáng sö phaïm seõ giuùp cho

ngöôøi giaùo vieân :

32

a. Daïy hay hôn.

b. Bình tónh, töï tin, tö duy sö phaïm linh hoaït, meàm deûo, ñònh höôùng kòp

thôøi haønh

c. ñoäng sö phaïm.

d. Giaùo vieân seõ quan heä toát vôùi moïi ngöôøi.

e. Naâng cao uy tín cuûa giaùo vieân.

Caâu 4 : Ñeå hình thaønh kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, chuùng ta

caàn phaûi:

a. Reøn luyeän ngay töø luùc hoïc ôû tröôøng sö phaïm.

b. Reøn luyeän trong thôøi gian ñi thöïc taäp.

f. Reøn luyeän sau khi ra tröôøng.

e. Khoâng caàn phaûi reøn luyeän vì trong quaù trình coâng taùc sau naøy kyõ naêng

naøy töï nhieân seõ ñöôïc hình thaønh.

Caâu 5 : Bieän phaùp reøn kyõ naêng xöû lyù tình huoáng sö phaïm laø :

a. Trang bò nhöõng tri thöùc lyù luaän sö phaïm.

b. Laøm caùc baøi taäp giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

c. Thöïc haønh öùng xöû khi gaëp nhöõng tình huoáng sö phaïm baát ngôø trong quaù

trình thöïc taäp, giao tieáp vôùi hoïc sinh.

d. Thöïc hieän ñaày ñuû caùc böôùc treân.

Caâu 6 : Baûn thaân baïn thaáy mình coù caàn reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm khoâng ? Vì sao ?

Caâu 7 : Baïn döï ñònh seõ reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

nhö theá naøo?

- Nhöõng caâu traû lôøi ñuùng caàn phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau ñaây:

Caâu 1 : Tình huoáng sö phaïm laø toaøn boä nhöõng söï vieäc, hieän töôïng, söï kieän

33

baát ngôø, nhöõng nghòch lyù naûy sinh trong hoaït ñoäng sö phaïm ñoøi hoûi nhaø sö phaïm

phaûi suy nghó tìm kieám söû duïng caùc phöông tieän, caùch thöùc môùi ñeå giaûi quyeát moät

caùch toái öu.

Caâu 2 : Choïn caâu f ( giaùo vieân phaûi coù taát caû caùc kyõ naêng treân)

Caâu 3 : Choïn caâu b ( bình tónh, töï tin, tö duy sö phaïm linh hoaït, meàm deûo,

ñònh höôùng kòp thôøi haønh ñoäng sö phaïm).

Caâu 4 : Choïn caâu a ( reøn luyeän ngay töø luùc hoïc ôû tröôøng sö phaïm)

Caâu 5 : Choïn caâu d ( thöïc hieän ñaày ñuû caùc böôùc treân)

Caâu 6: Reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm laø caàn thieát vì noù

giuùp cho ngöôøi giaùo vieân öùng phoù, giaûi quyeát kheùo leùo, kòp thôøi nhöõng tình huoáng

sö phaïm baát ngôø trong quaù trình giaùo duïc. Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

aûnh höôûng raát lôùn ñeán chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa quaù trình sö phaïm.

Caâu 7 :

. Tröôùc tieân laø naém vöõng nhöõng tri thöùc lyù luaän sö phaïm.

. Thöïc hieän caùc baøi taäp tình huoáng trong quaù trình hoïc caùc moân taâm

lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp sö phaïm.

. Taäp giaûi quyeát caùc tình huoáng thöïc khi ñi kieán taäp, thöïc taäp.

2.2.2. COÂNG CUÏ KHAÛO SAÙT KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH

HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN.

- Chuùng toâi choïn 10 tình huoáng sö phaïm ñeå khaûo saùt kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân, caáu truùc thaønh 2 baøi taäp thöïc haønh coù möùc ñoä

khoù khaùc nhau, cuï theå laø baøi taäp thöïc haønh soá 2 khoù hôn baøi taäp thöïc haønh soá 1.

Caáu truùc baøi taäp thöïc haønh soá 1 (phuï luïc 2 – trang 3 ) bao goàm 5 tình

huoáng. Trong moãi tình huoáng coù hai yeâu caàu. Yeâu caàu thöù nhaát ñoøi hoûi sinh vieân

phaûi löïa choïn caùch giaûi quyeát hay nhaát trong nhöõng caùch ñaõ cho saün. Yeâu caàu thöù

34

hai laø sinh vieân phaûi giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa caùch giaûi quyeát ñoù.

Caáu truùc baøi taäp thöïc haønh soá 2 ( phuï luïc 2 – trang 8 ) cuõng bao goàm 5 tình

huoáng vaø moãi tình huoáng cuõng bao goàm hai yeâu caàu, nhöng nhöõng yeâu caàu trong

baøi taäp thöïc haønh soá 2 cao hôn nhöõng yeâu caàu trong baøi taäp thöïc haønh soá 1. Yeâu

caàu thöù nhaát laø sinh vieân phaûi töï ñöa ra moät caùch giaûi quyeát ñöôïc coi laø hôïp lyù

nhaát, hay nhaát. Yeâu caàu thöù hai laø sinh vieân giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa caùch

giaûi quyeát maø mình ñaõ ñöa ra.

_ Sau khi sinh vieân thöïc hieän caùc baøi taäp thöïc haønh treân, chuùng toâi tieán

haønh ñaùnh giaù theo caùc tieâu chí sau ñaây:

+ Ñoái vôùi loaïi baøi taäp thöïc haønh thöù nhaát ( coù ñaùp aùn saün):

Moãi tình huoáng chuùng toâi chaám theo thang ñieåm 10, moãi yeâu caàu ñaït toái ña

laø 5 ñieåm.

Chuùng toâi ñaùnh giaù vieäc giaûi quyeát caùc tình huoáng cuûa sinh vieân theo hai

loaïi nhö sau : Loaïi ñaït yeâu caàu vaø loaïi khoâng ñaït yeâu caàu.

. Loaïi ñaït yeâu caàu : ñöôïc xeáp laøm 3 möùc ñoä:

Möùc 1 – Gioûi: Choïn phöông aùn giaûi quyeát ñuùng vaø giaûi thích cô sôû khoa

hoïc phuø hôïp ñaït ñöôïc caùc yeâu caàu nhö ñaùp aùn.

Möùc 2 – Khaù: Choïn phöông aùn ñuùng nhöng giaûi thích chöa ñaït ñaày ñuû caùc

yeâu caàu cuûa ñaùp aùn, coøn nhöõng thieáu soùt nhoû.

Möùc 3 – Trung bình: Choïn phöông aùn ñuùng nhöng chöa giaûi thích ñöôïc.

35

. Loaïi khoâng ñaït yeâu caàu : Khoâng choïn ñöôïc phöông aùn giaûi quyeát ñuùng.

Baûng 2: ÑAÙP AÙN CHAÁM BAØI TAÄP THÖÏC HAØNH SOÁ 1 (Yeâu caàu 1)

Caùch giaûi quyeát hôïp Caùch giaûi quyeát chöa Möùc ñoä ñaùnh giaù cho ñieåm

lyù hôïp lyù

Tình huoáng

Choïn Ñieåm Choïn Ñieåm

1 d 5 abce 0

2 c 5 abd 0

3 e 5 abcd 0

4 d 5 abc 0

5 d 5 abc 0

Trong yeâu caàu thöù 2 cuûa baøi taäp thöïc haønh soá 1, sinh vieân giaûi thích cô sôû

khoa hoïc phaûi ñaït ñöôïc caùc yeâu caàu sau : ( Moãi tình huoáng giaûi thích ñuùng yeâu

caàu cuûa ñaùp aùn cho 5 ñieåm)

Tình huoáng 1 : Laøm nhö theá laø thöøa nhaän caùch giaûi ñoäc ñaùo cuûa hoïc sinh

ñoù, laøm cho caùc hoïc sinh khaùc cuõng coù söï töï tin hôn vaøo khaû naêng hoïc taäp cuûa

mình vaø cuõng coá gaéng tìm toøi suy nghó ñeå tìm ra caùch giaûi hay nhö baïn. Ñoàng thôøi

giaûi quyeát nhö vaäy cuõng khoâng laøm maát uy tín cuûa giaùo vieân.

Tình huoáng 2 : Giaùo vieân phaûi theå hieän söï göông maãu veà tính trung thöïc

cuûa mình. Khi giaùo vieân coù loãi cuõng caàn phaûi maïnh daïn nhaän loãi,tuy nhieân vieäc

söûa chöõa sai soùt khoâng nhaát thieát phaûi coâng khai xin loãi tröôùc hoïc sinh. Giaùo vieân

phaûi kheùo leùo ñeå khoâng laøm giaûm uy tín cuûa mình.

Tình huoáng 3 : Laøm nhö vaäy vöøa teá nhò nhaéc nhôû hoïc sinh laøm maát traät

töï vöøa khoâng gaây taâm lyù caêng thaúng trong giôø hoïc, khoâng laøm giôø hoïc bò giaùn

36

ñoaïn. Ñoàng thôøi qua ñoù cuõng theå hieän söï toân troïng nhaân caùch hoïc sinh.

Tình huoáng 4 : Khi hoïc sinh coù thaùi ñoä voâ leã vôùi giaùo vieân thì caàn chaán

chænh ngay nhöng caàn nheï nhaøng, teá nhò ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán khoâng khí hoïc

taäp cuûa lôùp, khoâng gaây taâm lyù caêng thaúng trong giôø hoïc, ñaûm baûo giôø hoïc ñöôïc

tieán haønh bình thöôøng.

Tình huoáng 5 : Tröôùc tình huoáng nhö vaäy giaùo vieân caàn phaûi xem xeùt laïi

mình moät caùch teá nhò ñeå khoâng laøm aûnh höôûng ñeán khoâng khí hoïc taäp cuûa lôùp.

Giaùo vieân cuõng caàn phaûi chuù yù ñeán tö theá, taùc phong, caùch noùi naêng, aên maëc… cuûa

mình khi ñöùng tröôùc hoïc sinh.

+ Ñoái vôùi baøi taäp thöïc haønh soá 2 chuùng toâi cuõng ñaùnh giaù xeáp loaïi nhö baøi

taäp thöïc haønh soá 1.

Ñaùp aùn chaám baøi taäp thöïc haønh soá 2:

. Yeâu caàu 1 : Sinh vieân töï ñöa ra moät caùch giaûi quyeát ñuùng, kheùo leùo, hôïp

lyù.

. Yeâu caàu 2 : Giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc cuûa caùch giaûi quyeát maø mình

ñaõ ñöa ra.

Caùch giaûi quyeát kheùo leùo, hôïp lyù vaø caùch giaûi thích hay cho moãi tình huoáng

ñoù laø:

Tình huoáng 1:

Yeâu caàu 1 : Khen hoïc sinh ñoù coù caâu hoûi hay chöùng toû em coù suy

nghó saâu saéc veà baøi hoïc. Tuy nhieân ñaõ heát giôø hoïc, ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán caùc

giôø hoïc sau, thaày (coâ) neâu caâu hoûi naøy cho caû lôùp veà nhaø suy nghó, giôø hoïc sau

chuùng ta seõ trao ñoåi tieáp.

Yeâu caàu 2 : Theå hieän söï toân troïng söï suy nghó, söï hoaøi nghi khoa

hoïc cuûa hoïc sinh. Giaùo vieân kheùo leùo thoaùt ra khoûi theá bò ñoäng vaø bieán thaønh theá

chuû ñoäng. Ñaëc bieät laø giaùo vieân khoâng neân voäi vaøng traû lôøi hoïc sinh khi mình

37

chöa chuaån bò kyõ, chöa naém chaéc vaán ñeà.

Tình huoáng 2 :

Yeâu caàu 1 : Caàn kheùo leùo löïa lôøi giaûi thích ñeå hoïc sinh khoâng coù söï

so saùnh giöõa caùc thaày coâ trong tröôøng.

Yeâu caàu 2 : Hoïc sinh seõ hieåu ñöôïc raèng khoâng neân coù söï phaân bieät,

so saùnh giöõa caùc thaày coâ, caùc em raèng phaûi kính troïng taát caû caùc thaày coâ.

Qua caùch xöû lyù treân seõ goùp phaàn naâng cao uy tín cuûa giaùo vieân hôn nöõa.

Tình huoáng 3 :

Yeâu caàu 1: Giaùo vieân tìm lôøi giaûi thích vöøa vui, vöøa thích hôïp vôùi

caùc em, vöøa ñaûm baûo tính giaùo duïc. Chaúng haïn: “ Da coâ traéng vì coâ thöïc hieän

chieán dòch nhieàu saïch : aên saïch, uoáng saïch, ôû saïch, nguõ saïch vaø giöõ gìn saùch vôû

saïch seõ…”

Yeâu caàu 2 : Giaûi thích nhö theá seõ laøm cho khoâng khí lôùp hoïc vui veû,

quan heä thaày troø gaàn guõi hôn, ñoàng thôøi cuõng ñaûm baûo ñöôïc tính giaùo duïc.

Tình huoáng 4 :

Yeâu caàu 1 : Khen em hoïc sinh ñoù coù naêng khieáu veõ, nhöng caàn chuù

yù giôø naøo vieäc naáy, trong giôø hoïc khoâng neân veõ lung tung seõ laøm aûnh höôûng ñeán

vieäc hoïc.

Yeâu caàu 2 : Giaùo vieân phaûi bieát khen cheâ ñuùng luùc môùi coù taùc duïng

giaùo duïc hoïc sinh. Ñoàng thôøi qua vieäc pheâ bình moät caùch nheï nhaøng cuûa giaùo

vieân giuùp hoïc sinh thaáy ñöôïc vieäc laøm cuûa mình laø khoâng ñuùng.

Tình huoáng 5 :

Yeâu caàu 1 : Giaùo vieân coù theå giaûi thích cho hoïc sinh hieåu raèng tuy

nhaø thô khoâng noùi roõ laø con hoå thuoäc giôùi naøo, nhöng ñieàu ñoù khoâng quan troïng,

38

caùc em hieåu con hoå laø giôùi naøo cuõng ñöôïc, khi ñaõ bò giam loûng thì duø laø hoå ñöïc

hay hoå caùi cuõng khoâng thay ñoåi ñöôïc tình theá cuûa mình. Chính vì vaäy noù khao

khaùt ñöôïc töï do ñeå trôû veà vôùi röøng xanh.

Yeâu caàu 2 : Giaûi thích nhö vaäy giuùp hoïc sinh xoùa ñi nhöõng baên

khoaên khoâng caàn thieát cuûa caùc em, giuùp caùc em xaùc ñònh ñöôïc troïng taâm cuûa baøi

hoïc. Qua ñoù cuõng theå hieän söï toân troïng hoïc sinh, quan taâm ñeán nhöõng thaéc maéc

cuûa caùc em, giaûi thích ñeán nôi ñeán choán nhöõng thaéc maéc ñoù.

2.2.3. KHAÛO SAÙT VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

THÖÏC CUÛA SINH VIEÂN.

- Chuùng toâi tieán haønh ñi döï giôø thöïc taäp sö phaïm cuûa sinh vieân trong 6 tuaàn

ôû caùc tröôøng trung hoïc cô sôû nhö : Tröôøng trung hoïc cô sôû Lyù Thöôøng Kieät, tröôøng

trung hoïc cô sôû Nguyeãn Traõi, tröôøng trung hoïc cô sôû Huøng Vöông. Ñoàng thôøi döï

giôø cuûa sinh vieân thöïc taäp ôû caùc tröôøng tieåu hoïc nhö : Tröôøng tieåu hoïc Leâ Quí

Ñoân, tröôøng tieåu hoïc Chaâu Vaên Lieâm, tröôøng tieåu hoïc Nguyeãn Du ( caùc tröôøng

naøy ñeàu naèm treân ñòa baøn thaønh phoá Long Xuyeân, tænh An Giang).

Trong quaù trình döï giôø chuùng toâi quan saùt, ghi cheùp tieán trình thöïc hieän giôø

daïy cuûa sinh vieân, phaùt hieän nhöõng tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong giôø hoïc vaø

xem xeùt caùch giaûi quyeát cuûa sinh vieân.

- Ngoaøi ra chuùng toâi coøn tieán haønh trao ñoåi vôùi moät soá sinh vieân ñeå naém

ñöôïc tình hình giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong moät soá hoaït ñoäng

giaùo duïc khaùc, trong giao tieáp giöõa giaùo vieân vôùi hoïc sinh…

- Sau ñoù chuùng toâi phaân tích, ñaùnh giaù vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm cuûa sinh vieân. Vieäc giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm ñöôïc coi laø hôïp lyù,

coù cô sôû khoa hoïc khi vieäc giaûi quyeát ñoù phaûi vaän duïng caùc tri thöùc nhö:

+ Taâm lyù hoïc löùa tuoåi – ñoù laø nhöõng ñaëc ñieåm taâm lyù löùa tuoåi hoïc sinh..

+ Lyù luaän daïy hoïc – caùc yeâu caàu veà reøn luyeän tính kyû luaät, trung thöïc,

39

saùng taïo trong hoïc taäp, ñaûm baûo giôø hoïc lieân tuïc, khoâng ñöùt ñoaïn.

+ Lyù luaän giaùo duïc- ñoù laø nhöõng nguyeân taéc giaùo duïc nhö toân troïng nhaân

caùch hoïc sinh keát hôïp vôùi nhöõng ñoøi hoûi hôïp lyù ñoái vôùi hoïc sinh, nguyeân taéc keát

hôïp söï laõnh ñaïo sö phaïm cuûa giaùo vieân vôùi vieäc phaùt huy tính chuû ñoäng, ñoäc laäp,

saùng taïo cuûa hoïc sinh, nguyeân taéc ñaûm baûo tính vöøa söùc, tính caù bieät trong quaù

trình giaùo duïc…

Caùc phöông phaùp giaùo duïc ñöôïc vaän duïng trong vieäc giaûi quyeát caùc tình

huoáng sö phaïm laø nhoùm caùc phöông phaùp kích thích hoaït ñoäng vaø ñieàu chænh

haønh vi öùng xöû cuûa hoïc sinh.

+ Caùc yeâu caàu veà phaåm chaát vaø naêng löïc cuûa giaùo vieân – söï göông maãu,

tính trung thöïc, loøng thöông yeâu, toân troïng hoïc sinh, khaû naêng töï kieàm cheá cuûa

giaùo vieân…

+ Vaän duïng toát caùc nguyeân taéc giao tieáp sö phaïm.

2.3. CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH NGHIEÂN CÖÙU:

Ñeå tìm hieåu kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng

Ñaïi hoïc An Giang, chuùng toâi tieán haønh nhöõng böôùc sau:

2.3.1. TIEÁN HAØNH NGHIEÂN CÖÙU TAØI LIEÄU:

Chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu taøi lieäu ñeå xaây döïng cô sôû lí luaän ñònh

höôùng cho vieäc trieån khai thöïc tieãn.

2.3.2. XAÙC ÑÒNH MAÃU NGHIEÂN CÖÙU:

Caên cöù vaøo tình hình thöïc teá cuûa tröôøng Ñaïi hoïc An Giang hieän nay ( caùc

khoa ñaøo taïo, caùc khoái ñaøo taïo, caùc khoaù ñaøo taïo, soá löôïng sinh vieân…) vaø ñieàu

kieän cuûa baûn thaân ( ñaëc bieät laø yeáu toá thôøi gian), chuùng toâi ñaõ tieán haønh xaùc ñònh

maãu nghieân cöùu nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn 2.1.

40

2.3.3. XAÙC ÑÒNH PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU CUÏ THEÅ:

*. Xaây döïng phieáu ñieàu tra nhaän thöùc cuûa sinh vieân veà kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm vaø taàm quan troïng cuûa vieäc reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm ñoái vôùi hoaït ñoäng ngheà nghieäp cuûa hoï.

*. Tham khaûo caùc taøi lieäu chuyeân moân , trao ñoåi vôùi caùc giaùo vieân, sinh

vieân… nhaèm thu thaäp caùc tình huoáng sö phaïm thöôøng xaûy ra trong thöïc teá giaûng

daïy. Treân cô sôû ñoù löïa choïn moät soá tình huoáng khaù tieâu bieåu ñeå ñieàu tra treân sinh

vieân, ñoàng thôøi quy öôùc chuaån ñaùnh giaù töøng tình huoáng. Chuùng toâi saép xeáp caùc

tình huoáng ñoù vaøo thaønh hai loaïi baøi taäp ( baøi taäp thöïc haønh soá 1 vaø baøi taäp thöïc

haønh soá 2 – phuï luïc). Nhö vaäy, ñoái vôùi baûn thaân nhöõng sinh vieân ñöôïc nghieân

cöùu, nhöõng tình huoáng ñoù laø giaû ñònh. Nhöng treân thöïc teá , ñoù laø nhöõng tình huoáng

ñaõ töøng xaûy ra vôùi nhöõng ngöôøi khaùc.

*. Tieán haønh döï giôø quan saùt moät soá tieát daïy ñeå ñaùnh giaù kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm xaûy ra vôùi chính moät soá sinh vieân ñöôïc ñieàu tra.

2.3.4. XÖÛ LÍ ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ THU ÑÖÔÏC :

Treân cô sôû nhöõng keát quaû thu ñöôïc, chuùng toâi tieán haønh xöû lí ñaùnh giaù thöïc

traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An

Giang.

CHÖÔNG 3 :THÖÏC TRAÏNG KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH

HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN

GIANG.

3.1. NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN VEÀ VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH

HUOÁNG SÖ PHAÏM:

Chuùng ta bieát raèng muoán thöïc hieän moät haønh ñoäng ñuùng, ñaït keát quaû cao

thì ñoøi hoûi chuû theå phaûi hieåu ñuùng, phaûi naém ñöôïc con ñöôøng, caùch thöùc thöïc hieän

41

haønh ñoäng ñoù, coøn neáu nhö hieåu vaán ñeà chöa vöõng vaøng chöa saâu saéc thì vieäc

thöïc hieän haønh ñoäng seõ khoâng ñaït ñöôïc keát quaû hoaëc keát quaû seõ khoâng cao nhö

mong muoán. Nhaän thöùc moät caùch ñuùng ñaén vaán ñeà tình huoáng sö phaïm vaø kyõ

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm coù aûnh höôûng quan troïng ñeán vieäc reøn kyõ

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm. Noùi caùch khaùc, ñeå hình thaønh kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm cho sinh vieân ñoøi hoûi sinh vieân phaûi hieåu ñuùng ñaén veà

tình huoáng sö phaïm, hieåu vai troø, taùc duïng cuûa vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm, naém ñöôïc con ñöôøng, caùch thöùc, quy trình thöïc hieän tình huoáng sö phaïm…

Qua tìm hieåu nhaän thöùc cuûa sinh vieân ôû caùc khoái ñaøo taïo veà vaán ñeà kyõ

42

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, chuùng toâi ñaõ thu ñöôïc keát quaû sau :

Baûng 3: KEÁT QUAÛ NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN KHOÁI TÖÏ NHIEÂN

VEÀ VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

Caâu hoûi Caâu 1 Caâu 2 Caâu 3 Caâu 4 Caâu 5 Caâu 7 Caâu 6

a b

Keát quaû SL SL SL SL SL SL SL SL

% % % % % % % %

31 Traû lôøi 5 13 19 31 17 38 30

ñuùng 95 12,5 77,5 32,5 47,5 77,5 52,5 75

2 Traû lôøi sai 35 9 27 21 9 23 10

5 87,5 22,5 67,5 52,5 22,5 57,5 25

Toång coäng 40 40 40 40 40 40 40 40

100 100 100 100 100 100 100 100

Phaân tích keát quaû baûng 3 cho ta thaáy : Soá sinh vieân traû lôøi ñuùng caùc caâu 1,

4 ,5,7 raát thaáp ( traû lôøi ñuùng caâu 1 coù 5 sinh vieân ≈ 12,5%, caâu 4 coù13 sinh vieân ≈

32,5%, caâu 5 coù 19 sinh vieân ≈ 47,5% , caâu 7 coù 17 sinh vieân ≈ 42,5%). Trong khi

ñoù soá löôïng sinh vieân traû lôøi ñuùng caùc caâu 2,3, 6 khaù cao ( traû lôøi ñuùng caâu 2 coù 31

sinh vieân ≈ 77,5%, caâu 3 coù30 sinh vieân ≈ 75%, caâu 6a coù 38 sinh vieân ≈ 95%,

caâu 6b coù 31 sinh vieân ≈ 77,5%).

Nhö vaäy, coù nhieàu sinh vieân nhaän thöùc ñöôïc raèng vieäc reøn kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng laø caàn thieát. Tuy nhieân, phaàn lôùn sinh vieân chöa hieåu nhö theá

naøo laø moät tình huoáng sö phaïm, chöa naém ñöôïc quy trình, caùch thöùc… reøn kyõ

43

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

Baûng 4 : KEÁT QUAÛ NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN KHOÁI XAÕ HOÄI

VEÀ VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

Caâu 6 Caâu hoûi Caâu 1 Caâu 2 Caâu 3 Caâu 4 Caâu 5 Caâu 7

a b

Keát quaû SL SL SL SL SL SL SL SL

% % % % % % % %

32 26 12 22 34 29 19 Traû lôøi 4

ñuùng 80 65 30 55 85 72,5 47,5 10

8 14 28 18 6 11 21 Traû lôøi sai 36

20 35 70 45 15 27,5 52,5 90

40 40 40 40 40 40 40 Toång coäng 40

100 100 100 100 100 100 100 100

Keát quaû baûng 4 cho thaáy : Sinh vieân traû lôøi ñuùng caâu 1 laø 4 ≈ 10%, caâu 2 laø

12 ≈ 80%, caâu 3 laø 26 ≈ 65%, caâu 4 laø 12 ≈ 30%, caâu 5 laø 22 ≈ 55%, caâu 6a laø

34 ≈ 85%, caâu 6b laø 29 ≈ 72,5%, caâu 7 laø 19 ≈ 47,5%. Nhö vaäy cuõng töông töï

nhö ôû khoái töï nhieân, keát quaû traû lôøi ñuùng caùc caâu 1, 4, 5, 7 thaáp hôn keát quaû traû

44

lôøi ñuùng caùc caâu 2,3, 6a, 6b.

Baûng 5 : KEÁT QUAÛ NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN KHOÁI NGOAÏI NGÖÕ VEÀ

VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

Caâu hoûi Caâu 1 Caâu 2 Caâu 3 Caâu 4 Caâu 5 Caâu 7 Caâu 6

a b

Keát quaû SL SL SL SL SL SL SL SL

% % % % % % % %

33 Traû lôøi 5 37 28 18 28 12 20

ñuùng 12,5 82,5 92,5 70 45 70 30 50

Traû lôøi sai 35 7 3 12 22 12 28 20

87,5 17,5 7,5 30 55 30 70 50

Toång coäng 40 40 40 40 40 40 40 40

100 100 100 100 100 100 100 100

Nhìn keát quaû ôû baûng 5 ta thaáy cuõng töông töï nhö keát quaû ôû baûng 3 vaø baûng

4. Sinh vieân traû lôøi ñuùng caâu 1 laø 5 ≈ 12,5%, caâu 2 laø 33 ≈ 82,5%, caâu 3 laø 28 ≈

70%, caâu 4 laø 12 ≈ 30%, caâu 5 laø 20 ≈ 50%, Caâu 6a laø 37 ≈ 92,5%, caâu 6b laø 28

45

≈ 70%, caâu 7 laø 18 ≈ 45%.

Baûng 6 : KEÁT QUAÛ NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN KHOÁI CAO ÑAÚNG

TIEÅU HOÏC VEÀ VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

Caâu hoûi Caâu 1 Caâu 2 Caâu 3 Caâu 4 Caâu 5 Caâu 7 Caâu 6

a b

Keát quaû SL SL SL SL SL SL SL SL

% % % % % % % %

29 Traû lôøi 3 26 10 17 26 21 24

ñuùng 7,5 72,5 65 25 42,5 65 52,5 60

Traû lôøi sai 27 11 14 30 23 14 19 16

92,5 27,5 35 75 57,5 35 47,5 40

Toång coäng 40 40 40 40 40 40 40 40

100 100 100 100 100 100 100 100

Phaân tích keát quaû baûng 6 ta thaáy : Maëc duø keát quaû traû lôøi ñuùng caùc caâu hoûi

cuûa sinh vieân ôû khoái naøy coù thaáp hôn ba khoái treân chuùt ít, nhöng xu höôùng chung

vaãn laø traû lôøi ñuùng nhieàu ôû caùc caâu 2,3,6 nhö ôû 3 khoái treân. Cuï theå laø: Traû lôøi

ñuùng caâu 1 laø 3 sinh vieân ≈ 7,5%, Caâu 2 laø 29 ≈ 72,5%, caâu 3 laø 26 ≈ 65%, caâu 4

laø 10 ≈ 25%, caâu 5 laø 17 ≈ 42,5%, caâu 6a laø 26 ≈ 65%, caâu 6b laø 24 ≈ 60%, caâu

7 laø 21 ≈ 52,5%.

Nhìn chung, sinh vieân ôû caùc khoái ñaøo taïo ñeàu coù nhaän thöùc ñuùng ñaén veà

vai troø, taùc duïng cuûa vieäc reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ( keát quaû traû

lôøi ñuùng caùc caâu hoûi 2,3,6 raát cao). Tuy nhieân, nhieàu sinh vieân chöa hieåu theá naøo

laø moät tình huoáng sö phaïm, chöa naém ñöôïc quy trình, caùch thöùc ñeå reøn kyõ naêng

giaûi kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ( keát quaû traû lôøi ñuùng caùc caâu hoûi

46

1,4,5,7 raát thaáp).

Qua keát quaû treân cuõng cho chuùng ta thaáy nhaän thöùc veà kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân ôû caùc khoái ñaøo taïo coù khaùc nhau, tuy nhieân söï

khaùc bieät naøy laø khoâng ñaùng keå.

Tieáp theo, chuùng ta coù theå toång hôïp keát quaû nhaän thöùc cuûa sinh vieân ôû caùc

khoái ñaøo taïo veà vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm trong baûng döôùi ñaây : (

baûng 7).

Baûng 7 : TOÅNG HÔÏP KEÁT QUAÛ NHAÄN THÖÙC CUÛA SINH VIEÂN VEÀ VIEÄC

GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

Caâu hoûi Caâu 1 Caâu 2 Caâu 3 Caâu 4 Caâu 5 Caâu 7 Caâu 6

a b

SL SL SL SL SL SL SL SL

Keát quaû % % % % % % % %

Traû lôøi ñuùng 17 125 110 47 78 135 112 75

10,63 78,13 68,75 29,38 48,75 84,38 70 46,88

Traû lôøi sai 143 35 50 113 82 25 48,00 85

89,37 21,87 31,25 70,62 51,25 15,62 30,00 53,12

Toång coäng 160 160 160 160 160 160 160 160

100 100 100 100 100 100 100 100

Töø keát quaû khaûo treân chuùng toâi coù nhaän xeùt sau :

- Ña soá sinh vieân chöa hieåu ñöôïc nhö theá naøo laø moät tình huoáng sö phaïm (

caâu hoûi soá 1 chæ coù 17/160 sinh vieân ñöa ra khaùi nieäm tình huoáng sö phaïm coù theå

chaáp nhaän ñöôïc, tæ leä 10,63%. Trong khi ñoù coù tôùi 143/160 sinh vieân chöa naém

47

ñöôïc khaùi nieäm tình huoáng sö phaïm, tæ leä 89,37%).

- Ña soá sinh vieân ñaõ coù nhaän thöùc ñuùng ñaén veà vai troø, taùc duïng cuûa kyõ

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, nhieàu sinh vieân cho raèng kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm laø moät trong nhöõng kyõ naêng maø ngöôøi giaùo vieân caàn phaûi coù,

vieäc reøn kyõ naêng naøy laø caàn thieát vaø chính kyõ naêng giuùp cho ngöôøi giaùo vieân bình

tónh, töï tin, tö duy sö phaïm linh hoaït, meàm deûo, ñònh höôùng ñöôïc kòp thôøi haønh

ñoäng sö phaïm ( caâu hoûi 2 coù 125/160 sinh vieân traû lôøi ñuùng, tæ leä 78,13%; caâu hoûi

6a coù 135 sinh vieân traû lôøi ñuùng, tæ leä 84,38%; caâu hoûi 6b coù112 sinh vieân traû lôøi

ñuùng, tæ leä 70%; caâu hoûi soá 3 coù 110 sinh vieân traû lôøi ñuùng, tæ leä 68,75%). Tuy

nhieân vieäc reøn kyõ naêng xöû lyù tình huoáng sö phaïm nhö theá naøo, reøn luyeän vaøo luùc

naøo, reøn ôû ñaâu, quy trình reøn luyeän ra sao… thì coøn khaù nhieàu sinh vieân chöa xaùc

ñònh ñöôïc moät caùch ñuùng ñaén ( caâu hoûi 4 coù 47/160 sinh vieân traû lôøi ñuùng, tæ leä

29,38%; caâu hoûi 5 coù 78/160 sinh vieân traû lôøi ñuùng, tæ leä 48,75%; caâu hoûi 7 coù

75/160 traû lôøi ñuùng, tæ leä 46,88%).

Qua tìm hieåu vaø trao ñoåi vôùi moät soá giaùo vieân ñang giaûng daïy vaø moät soá

sinh vieân ñang hoïc ôû tröôøng Ñaïi hoïc An Giang, chuùng toâi thaáy raèng vieäc nhaän

thöùc veà kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân chöa toát laø do moät

soá nguyeân nhaân sau:

+ Trong giaûng daïy, giaùo vieân thöôøng chæ ñöa ra nhöõng tình huoáng sö phaïm

coù saün trong taøi lieäu ( saùch baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc vaø saùch baøi taäp thöïc haønh

giaùo duïc hoïc…) ñeå sinh vieân giaûi quyeát, chöa coù moät giaùo vieân naøo hình thaønh cho

sinh vieân khaùi nieäm tình huoáng sö phaïm.

+ Vieäc höôùng daãn sinh vieân giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm coøn sô saøi, chöa

hình thaønh cho sinh vieân quy trình giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, vì theá neân ña

soá sinh vieân chöa naém ñöôïc quy trình giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

+ Moät soá giaùo vieân trong giaûng daïy chæ chuù troïng veà maët lyù thuyeát, coøn

48

vieäc vaän duïng lyù thuyeát ñeå giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm coøn raát haïn cheá.

+ Trong kieåm tra, thi cö,û chuû yeáu laø sinh vieân trình baøy laïi nhöõng vaán ñeà

trong taøi lieäu, ít ñeà caäp ñeán vieäc lieân heä thöïc tieãn, ít vaän duïng lyù thuyeát ñeå giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm.

+ phöông phaùp hoïc taäp cuûa sinh vieân coøn mang naëng daáu aán cuûa phöông

phaùp hoïc taäp cuõ ôû tröôøng phoå thoâng (hoïc thuoäc loøng vaø taùi hieän tri thöùc… ít chòu

tìm toøi khaùm phaù).

+ Ñoäng cô hoïc taäp caùc moân nghieäp vuï chöa ñuùng ñaén, hoïc chæ ñeå ñoái phoù

vôùi kieåm tra, thi cöû.

Toùm laïi : Nhaän thöùc cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang hieän nay veà

vaán ñeà kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm nhìn chung laø chöa toát. Ña soá sinh

vieân chöa hieåu theá naøo laø moät tình huoáng sö phaïm, chöa naém ñöôïc con ñöôøng,

caùch thöùc, quy trình reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

3.2. THÖÏC TRAÏNG KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ

PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN ( THOÂNG QUA NHÖÕNG TÌNH HUOÁNG GIAÛ

ÑÒNH) :

3.2.1. NHAÄN XEÙT CHUNG VEÀ THÖÏC TRAÏNG KYÕ NAÊNG GIAÛI

QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN:

Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân laø keát quaû cuûa quaù

trình hoïc taäp, reøn luyeän cuûa chính baûn thaân hoï. Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm theå hieän trình ñoä naém tri thöùc sö phaïm, kyõ naêng sö phaïm, ñoàng thôøi phaûn

aùnh söï reøn luyeän cuûa baûn thaân sinh vieân trong quaù trình hoïc taäp ôû tröôøng sö phaïm.

Thoâng qua vieäc toå chöùc cho sinh vieân thöïc hieän caùc baøi taäp tình huoáng ñaõ choïn

49

loïc, chuùng toâi ñaõ thu ñöôïc keát quaû nhö sau : ( xem baûng 8)

Baûng 8 : TOÅNG HÔÏP KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ

PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG ( QUA KEÁT QUAÛ

Σtheo haøng

Chæ soá so saùnh

Baøi taäp thöïc haønh soá 1

Baøi taäp thöïc haønh soá 2

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

Caùc möùc ñoä giaûi quyeát

THSP

Ñaït

18

18

23

20

17

14

12

8

11

4

145

LAØM CAÙC BAØI TAÄP THÖÏC HAØNH)

M1

yeâu

9,06%

caàu

30

29

26

30

30

17

23

14

20

14

233

M2

14,56%

41

44

39

39

39

36

37

25

35

26

361

M3

22,56%

Keát quaû chung

89

91

88

89

86

67

72

47

66

44

739

46,18%

Khoâng

71

69

72

71

74

93

88

113 94

116

861

M4

53,82%

ñaït

yeâu

caàu

Σ theo coät

160

160

160

160

160

160

160 160 160 160

1600

100%

M1. Gioûi : Choïn hoaëc ñöa ra phöông aùn giaûi quyeát ñuùng, giaûi thích ñöôïc cô sôû

khoa hoïc.

M2. Khaù : Choïn hoaëc ñöa ra phöông aùn giaûi quyeát ñuùng, nhöng giaûi thích chöa

troïn veïn.

M3. Trung bình : Choïn hoaëc ñöa ra phöông aùn giaûi quyeát ñuùng, nhöng chöa giaûi

thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc.

50

M4. Khoâng ñaït yeâu caàu : Khoâng choïn hoaëc ñöa ra ñöôïc phöông aùn giaûi quyeát

ñuùng.

Keát quaû giaûi quyeát caùc baøi taäp tình huoáng treân theå hieän kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang (maëc duø ñaây chæ laø

nhöõng tình huoáng giaû ñònh). Trong quaù trình thöïc hieän caùc baøi taäp tình huoáng, sinh

vieân phaûi choïn hoaëc ñöa ra caùch giaûi quyeát maø hoï cho laø ñuùng nhaát vaø giaûi thích

cô sôû khoa hoïc cuûa nhöõng löïa choïn maø hoï ñaõ ñöa ra. Vieäc giaûi thích cô sôû khoa

hoïc thöïc chaát laø neàn taûng ñeå nhaø sö phaïm ñöa ra caùch giaûi quyeát ñuùng ñaén.

Trong quaù trình khaûo saùt chuùng toâi thaáy raèng trong soá 1600 löôït giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm thì coù 739 löôït ñöa ra ñöôïc caùch giaûi quyeát ñuùng. Trong ñoù coù

145 löôït giaûi quyeát toát vaø giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc cuûa vieäc giaûi quyeát ñoù

(9,06%), 233 löôït giaûi quyeát toát nhöng giaûi thích cô sôû khoa hoïc chöa troïn veïn

(14,56%), 361 löôït chæ ñöa ra ñöôïc caùch giaûi quyeát maø khoâng giaûi thích ñöôïc cô

51

sôû khoa hoïc cuûa caùch giaûi quyeát cuûa mình (22,56 %).(Baûng 8)

Bieåu ñoà 1: KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

53,82

60

40

22.56

14.56

20

9.06

M1 M2 M3 M4

0

1

- M1 : Choïn hoaëc ñöa ra phöông aùn giaûi quyeát ñuùng, giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa

hoïc.

- M2 : Choïn hoaëc ñöa ra caùch giaûi quyeát ñuùng nhöng giaûi thích cô sôû khoa hoïc

chöa troïn veïn.

52

SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG ( trong maãu khaûo saùt)

- M3 : Choïn hoaëc ñöa ra caùch giaûi quyeát ñuùng nhöng khoâng giaûi thích ñöôïc cô sôû

khoa hoïc.

- M4 : Khoâng choïn hoaëc ñöa ra ñöôïc phöông aùn giaûi quyeát ñuùng.

Nhö vaäy trong 1.600 löôït giaûi quyeát tình huoáng cuûa 160 sinh vieân trong

maãu khaûo saùt thì chæ coù 739 löôït sinh vieân giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ñaït yeâu

caàu ( tæ leä 46,18%). Qua soá lieäu khaûo saùt treân chuùng ta thaáy raèng kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang chæ ñaït möùc

trung bình yeáu.

Trong hai loaïi baøi taäp thöïc haønh soá 1 vaø baøi taäp thöïc haønh soá 2 thì yeâu caàu

cuûa baøi taäp thöïc haønh soá 2 cao hôn yeâu caàu cuûa baøi taäp thöïc haønh soá 1. ÔÛ baøi taäp

thöïc haønh soá 1 nhöõng phöông aùn giaûi quyeát ñaõ coù saün, sinh vieân chæ choïn phöông

aùn ñuùng vaø giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa vieäc löïa choïn ñoù. Coøn ôû baøi taäp thöïc

haønh soá 2 thì yeâu caàu sinh vieân phaûi töï ñöa ra caùch giaûi quyeát vaø giaûi thích cô sôû

khoa hoïc cuûa vieäc ñöa ra caùch giaûi quyeát cuûa mình, vì vaäy ñoøi hoûi sinh vieân phaûi

naém vöõng heä thoáng tri thöùc lyù luaän sö phaïm, phaûi coù tö duy linh hoaït, nhaïy beùn…

Qua keát quaû khaûo saùt ta thaáy trong 739 löôït giaûi quyeát caùc baøi taäp tình

huoáng ñaït yeâu caàu ( caû hai loaïi baøi taäp) coù 443 löôït giaûi quyeát ñöôïc baøi taäp thöïc

haønh soá 1 ( ñaït tæ leä 59,94% treân toång soá löôït giaûi quyeát ñaït yeâu caàu vaø ñaït

27,68% treân toång soá löôït giaûi quyeát tình huoáng), chæ coù 296 löôït giaûi quyeát ñöôïc

baøi taäp thöïc haønh soá 2 ( ñaït tæ leä 40,06% treân toång soá löôït giaûi quyeát ñaït yeâu caàu

vaø ñaït 18,5% treân toång soá löôït giaûi quyeát tình huoáng). Ñoàng thôøi, tröôùc moät soá

tình huoáng phöùc taïp, ñoøi hoûi sinh vieân phaûi coù söï phaûn öùng nhanh, ñöa ra nhöõng

quyeát ñònh kòp thôøi, kheùo leùo ( tình huoáng 3, tình huoáng 5 trong baøi taäp thöïc haønh

53

soá 2 – phuï luïc) sinh vieân theå hieän söï luùng tuùng roõ reät. Soá löôïng sinh vieân giaûi

quyeát ñuùng vaø giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc ôû hai tình huoáng naøy laø raát thaáp (

tình huoáng 3 laø 8 löôït, tình huoáng 5 laø 4 löôït) (baûng 8).

Trong khi giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, khoâng phaûi sinh vieân choïn hoaëc

ñöa ra ñöôïc caùch giaûi quyeát ñuùng laø giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc, xem baûng keát

quaû khaûo saùt cho ta thaáy (baûng 8), neáu laáy toång soá löôït giaûi quyeát ñuùng tröø ñi soá

löôït giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc thì ñoä cheânh leäch seõ laø 739 – 145 = 594. nhö

vaäy coù tôùi 594 löôït giaûi quyeát ñuùng nhöng chöa giaûi thích ñöôïc cô sôû khoa hoïc

hoaëc giaûi thích chöa troïn veïn.

Toùm laïi: Töø vieäc phaân tích nhöõng soá lieäu treân cho ta thaáy kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang chæ ñaït möùc

trung bình yeáu. Beân caïnh ñoù cuõng töø nhöõng soá lieäu treân cho thaáy raèng kyõ naêng

giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân coøn chöùa ñöïng yeáu toá ngaãu nhieân,

chöa hình thaønh moät caùch chaéc chaén.

3.2.2. NHAÄN XEÙT KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG XEÙT THEO KHOÁI ÑAØO

TAÏO ( khoái töï nhieân, khoái xaõ hoäi, khoái ngoaïi ngöõ, khoái cao ñaúng tieåu hoïc).

Trong quaù trình sinh vieân thöïc hieän caùc baøi taäp tình huoáng maø chuùng toâi

ñöa ra, chuùng toâi thaáy keát quaû giaûi quyeát caùc baøi taäp tình huoáng cuûa sinh vieân ôû

54

caùc khoái ñaøo taïo khoâng gioáng nhau ( baûng 9,10,11,12)

Baûng 9: KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

SINH VIEÂN KHOÁI TÖÏ NHIEÂN.

Baøi taäp thöïc haønh soá 1 Baøi taäp thöïc haønh soá 2 Σ theo haøng Tình Huoáng

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 TS %

Ñaït Möùc

yeâu M1 6 4 7 6 3 4 3 3 3 1 40 10

caàu M2 8 7 7 8 7 4 5 4 6 3 59 14,75

M3 10 11 10 12 11 9 9 7 9 6 94 23,5

Keát quaû chung 24 22 24 26 21 17 17 14 18 10 193 48,25

Khoâng M4 16 18 16 14 19 23 23 26 22 30 207 51,75

ñaït

Σ ( theo coät ) 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 400 100

Phaân tích baûng 9, chuùng toâi thaáy raèng phaàn lôùn sinh vieân giaûi quyeát caùc

tình huoáng maø chuùng toâi ñöa ra chöa ñaït yeâu caàu mong muoán. Möùc 4 (M4) chieám

tæ leä khaù cao – treân trung bình ( 51,75%), trong khi möùc 1 (M1) vaø möùc 2 (M 2)

coøn chieám tæ leä nhoû. Caû hai möùc naøy coäng laïi môí xaáp xæ möùc 3 (M3) laø möùc trung

bình ( 24,75% vaø 23,5%). Keát quaû cuï theå cuûa hai baøi taäp thöïc haønh cuõng thaáy coù

söï cheânh leäch ñaùng keå : coù theå thaáy ôû taát caû caùc tình huoáng thì keát quaû ôû baøi taäp

thöïc haønh soá 2 ñeàu thaáp hôn keát quaû ôû baøi taäp thöïc haønh soá 1. Chuùng ta bieát raèng,

theo thieát keá thì baøi taäp thöïc haønh soá 2 khoù hôn baøi taäp thöïc haønh soá 1 ôû choã, ñoái

vôùi caùc tình huoáng ñöa ra, sinh vieân phaûi töï suy nghó ñöa ra caùch giaûi quyeát vaø

55

giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa caùch giaûi quyeát ñoù.

Tieáp theo, chuùng ta haõy xem keát quaû thu ñöôïc ôû khoái xaõ hoäi : Soá lieäu ñöôïc

trình baøy ôû baûng 10.

Baûng 10: KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

SINH VIEÂN KHOÁI XAÕ HOÄI

Baøi taäp thöïc haønh soá 1 Baøi taäp thöïc haønh soá 2 Σ theo haøng Tình Huoáng

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 TS %

Möùc

Ñaït 5 5 6 5 3 5 3 2 3 2 39 9,75 M1

yeâu 8 8 7 6 7 4 6 3 5 3 57 14,25 M2

caàu 9 10 10 11 10 9 10 7 9 7 92 23 M3

Keát quaû chung 22 23 23 22 20 18 19 12 17 12 188 47

Khoâng M4 18 17 17 18 20 22 21 28 23 28 212 53

ñaït

Σ ( theo coät ) 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 400 100

Keát quaû baûng 10 cho thaáy, töông töï nhö vôùi khoái töï nhieân,ôû khoái xaõ hoäi M4

( khoâng ñaït yeâu caàu) cuõng chieám tæ leä cao nhaát ( 53%). Tieáp theo laø M3 (

trung bình) ≈ 23% ; M2 ( khaù) ≈ 14,25% ; trong khi M1 ( gioûi) chæ ñaït ≈ 9,75%.

Xem xeùt cuï theå ôû töøng baøi taäp thöïc haønhcuõng thaáy coù xu höôùng töông töï,

töùc laø keát quaû cuûa baøi taäp thöïc haønh soá 2 ñeàu thaáp hôn keát quaû cuûa baøi taäp thöïc

haønh soá 1.

So saùnh vôùi khoái töï nhieân coù theå thaáy roõ, ôû taát caû caùc möùc ñoä ñeàu coù söï

56

cheânh leäch theo höôùng thaáp hôn so vôùi khoái töï nhieân. Tuy vaäy, söï khaùc bieät laø

khoâng ñaùng keå. Cuï theå : ôû khoái töï nhieân “ ñaït yeâu caàu” chieám tæ leä ≈ 48,25% thì ôû

khoái xaõ hoäi tæ leä naøy laø ≈ 47%. Töông töï, möùc “khoâng ñaït” laø 51,75% - khoái töï

nhieân so vôùi 53% - khoái xaõ hoäi.

Baûng 11: KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

SINH VIEÂN KHOÁI NGOAÏI NGÖÕ:

Baøi taäp thöïc haønh soá 1 Baøi taäp thöïc haønh soá 2 Σtheo haøng Tình huoáng

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 TS %

Ñaït Möùc

yeâu M1 4 5 6 5 5 3 3 2 3 1 37 9,25

caàu M2 7 8 7 9 8 5 6 4 5 4 63 15,75

M3 12 13 10 9 10 10 10 7 9 7 97 24,25

Keát quaû chung 23 26 23 23 23 18 19 13 17 12 197 49,25

Khoâng M4 17 14 17 17 17 22 21 27 23 28 203 50,75

ñaït

Σ ( theo coät ) 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 400 100%

Nhìn baûng 11 cuõng coù theå thaáy xu höôùng töông töï nhö ôû hai khoái töï nhieân

vaø xaõ hoäi. Möùc “khoâng ñaït” chieám tæ leä cao nhaát ≈ 50,75% ; möùc “gioûi” chieám tæ

leä thaáp nhaát ≈ 9,25% ; caû möùc “gioûi” vaø möùc “khaù” coäng laïi môùi xaáp xæ baèng möùc

“ trung bình” ≈ 24,25%. Töông töï, keát quaû cuûa baøi taäp thöïc haønh soá 2 cuõng ñeàu

thaáp hôn cuûa baøi taäp thöïc haønh soá 1. Tuy nhieân, so vôùi khoái töï nhieân vaø khoái xaõ

57

hoäi thì khaùc bieät giöõa caùc möùc ñoä cuõng laø khoâng ñaùng keå.

Baûng 12: KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

SINH VIEÂN KHOÁI CAO ÑAÚNG TIEÅU HOÏC

Baøi taäp thöïc haønh soá 1 Baøi taäp thöïc haønh soá 2 Σ theo haøng Tình huoáng

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 TS %

Möùc

Ñaït M1 3 4 4 4 6 2 3 1 2 0 29 7,25

yeâu M2 7 6 5 7 8 4 6 3 4 4 54 13,5

caàu M3 10 10 9 7 8 8 8 4 8 6 78 19,5

Keát quaû chung 20 20 18 18 22 14 17 8 14 10 161 40,25

Khoâng M4 20 20 22 22 18 26 23 32 26 30 239 59,75

ñaït

Σ ( theo coät ) 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 400 100

Baûng 12 cho thaáy, so vôùi caùc khoái ñaõ phaân tích ôû treân, keát quaû cuûa khoái

naøy laø thaáp nhaát. Möùc “ ñaït yeâu caàu” chæ laø ≈ 40, 25%, trong ñoù M1(gioûi) chæ ≈

7,25% ; M2 (khaù) ≈ 13,5% vaø M3 ( trung bình) ≈ 19,5%. Ngöôïc laïi, möùc khoâng

ñaït chieám tæ leä ≈ 60%. So vôùi caùc khoái töï nhieân, xaõ hoäi vaø ngoaïi ngöõ thì söï cheânh

leäch ôû möùc naøy laø ñaùng keå ( 59,75% so vôùi 50,75% cuûa khoái ngoaïi ngöõ ; 53% cuûa

khoái xaõ hoäi vaø 51,75% cuûa khoái töï nhieân).

Töø keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân caùc khoái töï nhieân,

xaõ hoäi, ngoaïi ngöõ vaø cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc, chuùng ta thaáy raèng vieäc giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân ôû caùc khoái ñaøo taïo laø coù söï cheânh leäch. (

58

baûng 13)

Baûng 13 : KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

SINH VIEÂN CAÙC KHOÁI ÑAØO TAÏO ( trong maãu khaûo saùt)

Keát quaû Ñaït yeâu caàu Khoâng ñaït yeâu Σ theo haøng

caàu Khoái ñaøo taïo

Töï nhieân 193 400 207

48,25% 51,75% 100%

Xaõ hoäi 188 400 212

47% 100% 53%

Ngoaïi ngöõ 197 400 203

49,25% 50,75% 100%

Cao ñaúng sö phaïm 161 239 400

tieåu hoïc 40,25% 59,75% 100%

59

Σ theo coät 739 861 1600

Bieåu ñoà 2 : KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT ÑUÙNG TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

CUÛA SINH VIEÂN CAÙC KHOÁI ÑAØO TAÏO ( trong maãu khaûo saùt)

48.25 47 49.25

50

40.25

40

30

20

TN XH NN TH

10

0

1

- TN: Khoái töï nhieân

- XH: Khoái xaõ hoäi

- NN: Khoái ngoaïi ngöõ

- TH: Khoái cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc.

Töø keát quaû treân chuùng toâi coù nhaän xeùt nhö sau :

- Khoái töï nhieân coù 193/400 löôït giaûi quyeát tình huoáng ñaït yeâu caàu, ñaït tæ leä

48,25%.

- Khoái xaõ hoäi coù 188/400 löôït giaûi quyeát tình huoáng ñaït yeâu caàu, ñaït tæ leä

60

47%.

- Khoái ngoaïi ngöõ coù 197/400 löôït giaûi quyeát tình huoáng ñaït yeâu caàu, ñaït tæ

leä 49,25%.

- Khoái cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc coù 160/400 löôït giaûi quyeát tình huoáng

ñaït yeâu caàu, ñaït tæ leä 40,25%.

Nhö vaäy, söï cheânh leäch giöõa khoái töï nhieân vaø khoái xaõ hoäi laø 1,25% (khoái töï

nhieân cao hôn), giöõa khoái töï nhieân vaø khoái ngoaïi ngöõ laø 1% ( khoái ngoaïi ngöõ cao

hôn), giöõa khoái töï nhieân vaø khoái cao ñaúng tieåu hoïc laø 8% ( khoái töï nhieân cao

hôn), giöõa khoái xaõ hoäi vaø khoái ngoaïi ngöõ laø 2,25% ( khoái ngoaïi ngöõ cao hôn),

giöõa khoái xaõ hoäi vaø khoái cao ñaúng tieåu hoïc laø 6,75% ( khoái xaõ hoäi cao hôn), giöõa

khoái ngoaïi ngöõ vaø khoái cao ñaúng tieåu hoïc laø 9% ( khoái ngoaïi ngöõ cao hôn).

Keát quaû treân cho thaáy söï cheânh leäch giöõa khoái töï nhieân, khoái xaõ hoäi vaø

khoái ngoaïi ngöõ laø khoâng ñaùng keå. Tuy nhieân söï cheânh leäch giöõa khoái töï nhieân,

khoái xaõ hoäi, khoái ngoaïi ngöõ vôùi khoái cao ñaúng tieåu hoïc laø khaù cao (8%; 6,75%;

9%).

So saùnh sö khaùc bieät veà kyõ naêng giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm giöõa

caùc khoái töï nhieân, xaõ hoäi, ngoaïi ngöõ vaø cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc baèng pheùp thöû

X2 – Test, chuùng toâi coù keát quaû nhö sau : X2 = 21,595 > 11,345.

Nhö vaäy söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa veà maët thoáng keâ ( P < 0,01).

Chuùng toâi nghó raèng trình ñoä ban ñaàu ( ñieåm chuaån) vaøo tröôøng sö phaïm coù

aûnh höôûng ñeán keát quaû hoïc taäp noùi chung vaø keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm cuûa sinh vieân noùi rieâng. Ñieåm xeùt tuyeån cuûa sinh vieân khoùa 24 ( sinh vieân

trong maãu khaûo saùt) laø:

61

- Khoái töï nhieân: 21 ñieåm

- Khoái xaõ hoäi: 17 ñieåm

- Khoái ngoaïi ngöõ : 18,5 ñieåm

- Khoái cao ñaúng tieåu hoïc: 6 ñieåm

Ngoaøi ra nhöõng sinh vieân thi vaøo khoái töï nhieân, khoái xaõ hoäi vaø khoái ngoaïi

ngöõ neáu khoâng ñuû ñieåm seõ chuyeån sang hoïc ôû khoái cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc.

Chöông trình hoïc ôû tröôøng sö phaïm coù aûnh höôûng quan troïng ñoái vôùi vieäc

reøn nghieäp vuï sö phaïm cho sinh vieân noùi chung vaø reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm noùi rieâng. Trong quaù trình hoïc ôû tröôøng sö phaïm, ngoaøi vieäc hoïc

nhöõng moân chuyeân ngaønh sinh vieân coøn hoïc nhöõng moân veà nghieäp vuï sö phaïm

nhö: Taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp sö phaïm… Tuy nhieân chöông trình hoïc

caùc moân veà nghieäp vuï sö phaïm ôû caùc khoái ñaøo taïo khoâng gioáng nhau.Cuï theå laø:

- Khoái cao ñaúng sö phaïm ñaøo taïo giaùo vieân trung hoïc cô sôû hoïc caùc hoïc

phaàn: Taâm lyù hoïc ñaïi cöông, taâm lyù hoïc löùa tuoåi vaø taâm lyù hoïc sö phaïm, giao tieáp

sö phaïm, giaùo duïc hoïc ñaïi cöông, hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng trung hoïc cô sôû,

hoaït ñoäng giaùo duïc ôû tröôøng trung hoïc cô sôû.

- Trong khi ñoù khoái cao ñaúng sö phaïm ñaøo taïo giaùo vieân tieåu hoïc thôøi gian

hoïc caùc hoïc phaàn taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc ít hôn, nhöõng kieán thöùc veà taâm lyù

hoïc löùa tuoåi sinh vieân hoïc cuõng coù phaàn sô saøi hôn. Ñaëc bieät, sinh vieân ôû khoái naøy

khoâng hoïc hoïc phaàn giao tieáp sö phaïm maø kyõ naêng giao tieáp sö phaïm chæ ñeà caäp

ñeán moät phaàn nhoû trong chöông taâm lyù hoïc veà ngöôøi thaày giaùo. Theo chuùng toâi ñoù

cuõng chính laø nhöõng nguyeân nhaân khieán cho vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

62

cuûa sinh vieân khoái cao ñaúng tieåu hoïc thaáp hôn caùc khoái khaùc.

Ngoaøi ra, chuyeân ngaønh ñaøo taïo cuõng coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán kyõ naêng

giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân. Sinh vieân hoïc ôû khoái töï nhieân ñoøi

hoûi coù moät trình ñoä tö duy phaùt trieån, ñaëc bieät laø khaû naêng phaân tích, khaû naêng

khaùi quaùt vaø suy luaän. Ñaëc tröng cuûa caùc moân khoa hoïc töï nhieân ñaõ chi phoái söï

phaùt trieån tö duy cuûa sinh vieân vaø ñieàu ñoù ñaõ aûnh höôûng ñeán kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân.

Sinh vieân hoïc ôû khoái xaõ hoäi cuõng ñoøi hoûi phaûi coù moät trình ñoä tö duy phaùt

trieån cao. Khi phaân tích caùc taùc phaåm vaên hoïc cuõng ñoøi hoûi tö duy loâgic, söï phaân

tích chaët cheõ; nghieân cöùu moät söï kieän lòch söû cuõng ñoøi hoûi khaû naêng suy luaän vaø

khaùi quaùt hoùa cao… Chính nhöõng ñaëc ñieåm phöông phaùp tö duy cuûa khoa hoïc xaõ

hoäi cuõng aûnh höôûng ñeán quaù trình phaân tích caùc tình huoáng, tìm ra baûn chaát cuûa

caùc tình huoáng vaø caùch giaûi quyeát phuø hôïp.

Trong quaù trình hoïc taäp vaø reøn luyeän cuûa mình, sinh vieân khoái ngoaïi ngöõ

phaûi hình thaønh ñöôïc nhöõng kyõ naêng cô baûn nhö: nghe, noùi, ñoïc, vieát. Ñeå hình

thaønh nhöõng kyõ naêng naøy ñoøi hoûi sinh vieân trong quaù trình hoïc phaûi coù söï taäp

trung chuù yù cao, phaûi coù khaû naêng phaùn ñoaùn, khaû naêng suy luaän, phaûi nhanh

nheïn, linh hoaït, maïnh daïn, töï tin, nhaïy beùn trong vieäc xöû lyù caùc tình huoáng, coù

nhöõng phaûn öùng nhanh nhaïy, kòp thôøi… Nhöõng ñieàu ñoù ñaõ ñeå laïi daáu aán nhaát ñònh

trong tính caùch cuûa sinh vieân, taïo cho sinh vieân hoïc ôû khoái naøy thöôøng coù taùc

phong nhanh nheïn, linh hoaït. Ñoù laø moät trong nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho vieäc

giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm.

Toùm laïi:

- Keát quaû kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân ôû caùc khoái

63

ñaøo taïo nhìn chung laø chöa cao vaø khoâng ñoàng ñeàu. Söï cheânh leäch giöõa caùc khoái

töï nhieân, khoái xaõ hoäi vaø khoái ngoaïi ngöõ laø khoâng ñaùng keå, nhöng chaát löôïng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân khoái cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc thì yeáu

hôn nhieàu so vôùi caùc khoái khaùc.

- Chaát löôïng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân phuï thuoäc vaøo:

trình ñoä ban ñaàu vaøo tröôøng sö phaïm, chöông trình hoïc trong tröôøng sö phaïm,

chuyeân ngaønh ñaøo taïo.

3.2.3. NHAÄN XEÙT KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM

CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG XEÙT THEO GIÔÙI TÍNH :

Khi noùi ñeán giôùi tính laø muoán noùi ñeán nhöõng ñaëc ñieåm giuùp ta phaân bieät

ñöôïc giôùi nam vaø giôùi nöõ.

Giöõa nam vaø nöõ coù nhöõng khaùc bieät nhaát ñònh veà taâm lyù, sinh lyù. Nhöõng

bieåu hieän noåi baät cuûa söï khaùc bieät veà taâm lyù laø :

- Veà höùng thuù : Nam thích nhöõng hoaït ñoäng theå thao, theå duïc hôn nöõ,

khoâng thích hoïc caùc moân nhö vaên, söû, ñòa; nöõ laïi thích hoïc caùc moân naøy vaø thöôøng

khoâng thích hoïc caùc moân toaùn, lyù, hoaù, sinh. Hoïc sinh nam thích nhöõng hoaït ñoäng

oàn aøo, nhöõng troø chôi maïnh meõ, nöõ thöôøng thích nhöõng troø chôi “eâm ñeàm” hôn.

- Veà tình caûm : Nöõ thöôøng deã xuùc ñoäng hôn nam, nam giôùi deã daøng cheá

ngöï caûm xuùc cuûa mình hôn.

- Veà tính caùch : Nöõ thöôøng caån thaän, tæ mæ, nhaãn naïi, kieân trì hôn nam giôùi,

nam thöôøng muoán töï khaúng ñònh thoâng qua söï duõng caûm, söï chòu ñöïng…

- Veà naêng löïc : Phuï nöõ theå hieän tính kheùo leùo, coù tri giaùc vôùi ñoä chính xaùc

64

vaø nhanh nhaïy hôn, coù trí nhôù maùy moùc vaø trình ñoä löu loaùt cuûa ngoân ngöõ cao

hôn, nhöng ñoä nhanh cuûa caùc phaûn öùng, söï phoái hôïp cuûa caùc vaän ñoäng cô theå cuûa

nam troäi hôn…{14}

Nhöõng khaùc bieät veà taâm, sinh lyù giöõa nam vaø nöõ coù aûnh höôûng nhaát ñònh

ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa hoï. Trong coâng taùc daïy hoïc vaø giaùo duïc, vieäc giaûi quyeát

caùc tình huoáng sö phaïm cuõng phaàn naøo bò aûnh höôûng bôûi nhöõng khaùc bieät veà giôùi

tính noùi treân.

Döôùi ñaây chuùng ta seõ xem xeùt vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa caùc

65

sinh vieân nam vaø caùc sinh vieân nöõ tröôøng Ñaïi hoïc An Giang. ( Baûng14)

Baûng 14 : KEÁT QUAÛ GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA

Giôùi tính

Nam

Nöõ

Möùc

TN

XH

NN

CÑTH Σ theo

TN

XH

NN

CÑTH Σ theo

haøng

haøng

70/145

75/145

M1

22/40

18/39

17/37

13/29

18/40

21/39

20/37

16/29

48,28%

51,72%

114/233

119/233

M2

30/59

29/57

29/63

26/54

29/59

28/57

34/63

28/54

51.07%

48,93%

213/361

148/361

M3

55/94

54/92

56/97

48/78

39/94

38/92

41/97

30/78

41,00%

59,00%

107/193

101/188

102/197

87/161

397/739

86/193

87/188

95/197

74/161

342/739

Keát quaû

chung

42,28%

53,72%

93/207

99/212

98/203

113/239

403/861

114/207

113/212

105/203

126/239

458/861

M4

53,19%

46,81%

800/1600

200/400

200/400

200/400

200/400

800/1600 200/400

200/400

200/400

200/400

Σ theo coät

- TN : Khoái töï nhieân.

- XH : Khoái xaõ hoäi.

- NN : Khoái ngoaïi ngöõ.

- CÑTH : Khoái cao ñaúng sö phaïm tieåu hoïc.

66

SINH VIEÂN TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG XEÙT THEO GIÔÙI TÍNH

Qua keát quaû treân chuùng ta thaáy raèng : Soá löôït giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm ñaït möùc gioûi ( M1) ôû sinh vieân nam laø : 70/145, tyû leä 48,28%, ôû sinh vieân

nöõ laø 75/145, tyû leä 51,72% ; soá löôït sinh vieân nam giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

ñaït möùc khaù ( M2) laø : 114/233, tæ leä 48,93%, ôû sinh vieân nöõ laø 119/233, tæ leä

51,07% . Soá löôït sinh vieân nam giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ñaït möùc trung

bình (M3) laø : 213/361, tæ leä 59,00%, ôû nöõ laø 148/ 361, tæ leä 41,00% .

Trong toång soá löôït sinh vieân ( caû nam vaø nöõ) giaûi quyeát tình huoáng ñaït yeâu

caàu laø :M1(145)+ M2(233) + M3 (361) = 739 löôït. Trong ñoù, soáù sinh vieân nam laø

: 397/ 739, tæ leä 53,72%, soá sinh vieân nöõ laø : 342/ 739, tæ leä 42,28%. Nhö vaäy trong

soá sinh vieân giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm ñaït yeâu caàu thì soá sinh vieân nam cao

hôn soá sinh vieân nöõ.

Trong toång soá löôït sinh vieân ( caû nam vaø nöõ ) giaûi thích cô sôû khoa hoïc

ñuùng hoaëc giaûi thích taïm ñöôïc laø : M1 ( 145) + M2 ( 233) = 378 löôït. Trong ñoù, soá

sinh vieân nam laø : 184/ 378, tæ leä 48,68%, soá sinh vieân nöõ laø : 194/378, tæ leä

51,32%.

Töø nhöõng soá lieäu treân cho ta thaáy raèng trong vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm laø coù söï khaùc nhau giöõa sinh vieân nam vaø sinh vieân nöõ. Cuï theå laø : Sinh

vieân nam khaû naêng phaân tích vaán ñeà, khaû naêng ñöa ra nhöõng quyeát ñònh nhanh

nheïn, kòp thôøi, ñuùng ñaén cao hôn nöõ ( soá löôït giaûi quyeát ñuùng caùc tình huoáng cuûa

nam laø 397/ 739 so vôùi nöõ laø : 342/ 739). Tuy nhieân, ôû sinh vieân nöõ theå hieän tính

caån thaän, tæ mæ, khaû naêng ngoân ngöõ cao hôn nam ( soá löôït giaûi thích ñöôïc cô sôû

67

khoa hoïc ôû nöõ laø 194/378 so vôùi nam laø 184/378).

So saùnh söï khaùc bieät veà kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm giöõa sinh

vieân nam vaø sinh vieân nöõ baèng pheùp thöû X2 – test, chuùng toâi coù keát quaû sau :

X2 = 7,064 > 6,615.

Nhö vaäy söï khaùc bieät naøy laø coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (P < 0,01).

3.3. THÖÏC TRAÏNG KYÕ NAÊNG GIAÛI QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ

PHAÏM THÖÏC CUÛA SINH VIEÂN:

3.3.1. Trong thôøi gian 6 tuaàn thöïc taäp, chuùng toâi ñaõ tieán haønh döï 80 tieát daïy

cuûa sinh vieân, ôû caùc tröôøng tieåu hoïc laø 40 tieát vaø caùc tröôøng trung hoïc cô sôû laø 40

tieát ( trong ñoù khoái töï nhieân laø 14 tieát, khoái xaõ hoäi laø 14 tieát vaø khoái ngoaïi ngöõ laø

12 tieát). Trong quaù trình döï giôø, chuùng toâi ñaõ quan saùt ñöôïc moät soá tình huoáng sö

phaïm ñaõ naûy sinh vaø caùch giaûi quyeát nhöõng tình huoáng ñoù cuûa sinh vieân nhö sau:

( Chuùng toâi taïm toùm taét vaø saép xeáp caùc tình huoáng theo thöù töï töø tình huoáng 1)

Tình huoáng 1:

Trong tieát daïy phaân moân Taäp ñoïc ôû lôùp 3 ( sinh vieân Nguyeãn Thò Thanh

T.) , sau khi kieåm tra baøi cuõ xong, giaùo vieân chuaån bò giaûng baøi môùi thì coù moät

hoïc sinh ñöùng leân:

- “ Thöa coâ! Baïn H. laáy thöôùc ñaùnh vaøo ñaàu em”.

- Giaùo vieân khoâng noùi gì, chæ ñöa tay ra hieäu cho em hoïc sinh ñoù ngoài

xuoáng vaø tieáp tuïc giaûng baøi.

Tình huoáng 2:

Trong tieát daïy moân Söùc khoûe ôû lôùp 4 (sinh vieân Huyønh Minh P.), baøi “

68

Beänh nhieãm HIV/ AIDS”.

- Giaùo vieân giaûng: ” Beänh nhieãm HIV/ AIDS coøn goïi laø hoäi chöùng suy

giaûm mieãn dòch maéc phaûi. Hieän nay chöa coù moät loaïi thuoác naøo chöõa khoûi ñöôïc

beänh naøy”.

- Moät hoïc sinh ñöùng leân : “ Thöa coâ! Hieän nay beänh AIDS ñaõ coù thuoác

chöõa, em nghe noùi ôû beân Myõ ngöôøi ta baùn 50 USD moät vieân ”.

Caû lôùp hoïc baét ñaàu oàn aøo, caùc em ñaõ tranh caõi vôùi nhau raát soâi noåi.

- Giaùo vieân caàm thöôùc goõ maïnh xuoáng baøn vaø ra leänh” Caùc em khoâng

ñöôïc caõi nhau, ñoù laø nhöõng lôøi ñoàn, caùc em phaûi hoïc ñuùng theo saùch”.

Tình huoáng 3:

Trong tieát daïy moân Lao ñoäng kyõ thuaät ôû lôùp 5 (sinh vieân Ñoaøn Vaên K.),

baøi” Maïch ñieän song song”

- Giaùo vieân söû duïng boä laép raùp ñeå höôùng daãn hoïc sinh maéc maïch ñieän song

song, hoïc sinh thöïc hieän theo söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân treân caùc boä laép raùp cuûa

mình.

- Sau khi höôùng daãn xong giaùo vieân noùi vôùi hoïc sinh: ” Thaày ñaõ höôùng daãn

cho caùc em caùch maéc maïch ñieän song song, baây giôø chuùng ta cuøng baät coâng taéc

leân thì caùc boùng ñeøn treân boä laép raùp seõ chaùy”.

Thaày vaø troø cuøng baät coâng taéc ñeøn, nhöng khi baät xong thì caùc boùng ñeøn

treân caùc boä laép raùp cuûa hoïc sinh chaùy saùng leân coøn boùng ñeøn treân boä laép raùp cuûa

thaày thì khoâng chaùy. Caû lôùp hoïc cöôøi aàm leân.

Thaày giaùo toû thaùi ñoä böïc boäi vaø daèn maïnh boä laép raùp cuûa mình xuoáng baøn.

69

Hoïc sinh thaáy vaäy cuõng im laëng.

Tình huoáng 4:

Trong moät tieát daïy moân Vaên ôû lôùp 8 (sinh vieân Nguyeãn Thò Thuyù N.),

trong soá sinh vieân vaøo döï giôø coù moät sinh vieân T. maëc aùo daøi baèng vaûi voan hôi

moûng, neân khi môùi böôùc vaøo lôùp thì coù moät soá hoïc sinh nhìn vaø cöôøi khuùc khích.

- Khi giaùo vieân giaûng baøi ñöôïc moät luùc thì beân döôùi coù tieáng cuûa hoïc sinh

B. hoûi baïn: “ Ñoá maøy beân trong maøu gì?”

Caû lôùp cöôøi aàm trong söï ngöôïng nghòu cuûa sinh vieân T.

- Giaùo vieân döøng baøi giaûng vaø quaùt to: ” Voâ leã, ñi ra khoûi lôùp ngay”.

Tình huoáng 5:

Trong tieát daïy moân Anh vaên ôû lôùp 6 (sinh vieân Nguyeãn Thanh H.), trong

khi daïy töø môùi giaùo vieân ñaõ söû duïng caùc ñoà duøng tröïc quan nhö: Boâng hoa, quyeån

taäp… Ñeán khi giaùo vieân ñöa con dao leân vaø hoûi hoïc sinh: “ What is this? ”, em hoïc

sinh T. ngoài beân döôùi traû lôøi: “ Thanh long ñao”. Caû lôùp cöôøi, giaùo vieân cuõng cöôøi

theo.

Giaùo vieân baûo: ” Caùc em chuù yù, trong phim Hoàng Koâng ngöôøi ta goïi laø

Thanh long ñao, nhöng trong tieáng anh thì phaûi goïi laø “Knife”, caùc em coù veû meâ

phim Hoàng Koâng quaù! ”. Sau ñoù giaùo vieân goïi em hoïc sinh phaùt bieåu luùc naõy

ñöùng leân nhaéc laïi caâu: “ This is a knife”. Hoïc sinh traû lôøi xong, giaùo vieân ñöa con

dao leân vaø nhaéc chung caû lôùp: “ Caùc em nhôù nheù! Trong tieáng Anh thì ñaây laø “

Knife” chöù khoâng phaûi laø “Thanh long ñao” ñaâu nheù. Caû lôùp cöôøi vui veû, thaày troø

70

tieáp tuïc hoïc.

Tình huoáng 6:

Trong tieát daïy moân Anh vaên ôû lôùp 8(sinh vieân Döông Thaønh L.), khi giaùo

vieân daïy töø “ Teeth” giaùo

vieân chæ vaøo böùc tranh haøm raêng do thaày veõ.

- Moät em hoïc sinh ngoài döôùi noùi to: “ Nhìn gioáng raêng ba thaèng H. quaù tuïi

baây ôi!”. Caû lôùp oàn aøo, em H. giaän quaù chöûi theà vaø hai em hoïc sinh naøy caõi nhau

trong lôùp.

- Giaùo vieân döøng baøi daïy, yeâu caàu 2 hoïc sinh naøy ñöùng leân töï taùt vaøo maët

mình ñeå caûnh caùo vaø veà nhaø vieát töï kieåm ñieåm ñeå noäp cho thaày.

Tình huoáng 7:

Trong tieát daïy moân Vaên ôû lôùp 7 (sinh vieân Mai Thuyù L.). Giaùo vieân ñang

say söa giaûng baøi, boãng coù tieáng gaø con keâu “ chíp, chíp…” döôùi ngaên baøn cuûa em

hoïc sinh B.

- Giaùo vieân döøng baøi giaûng vaø goïi hoïc sinh B. ñöùng leân hoûi:” Con gaø cuûa

em phaûi khoâng?”.

- Hoïc sinh B. traû lôøi: ” Thöa coâ em khoâng bieát, ñaàu giôø hoïc em ñaõ nhìn

thaáy noù, noù khoâng phaûi cuûa em mang vaøo”.

- Giaùo vieân quaùt : “ Döôùi ngaên baøn cuûa em maø sao em noùi khoâng bieát, em

noùi doái ”. Vaø giaùo vieân ñaõ ñuoåi hoïc sinh B. ra khoûi lôùp hoïc.

Tình huoáng 8:

71

Sinh vieân Leâ Thò L. hoïc ôû lôùp Vaên keå laïi vôùi chuùng toâi:

“ Sau khi daïy xong tieát vaên ñaàu tieân ôû lôùp 8A, treân ñöôøng ñi leân phoøng

nghæ cuûa giaùo vieân thì coù moät em hoïc sinh ñi theo sau löng vaø noùi:

- Coâ ôi! Coâ daïy hay quaù, coâ daïy hay hôn thaày daïy vaên cuûa em raát nhieàu.

Thaày em daïy chæ toaøn laø ñoïc cho tuïi em cheùp chöù khoâng giaûng nhieàu nhö coâ.

- Coâ giaùo quay laïi caùm ôn em hoïc sinh ñoù.

Sau ñoù sinh vieân L. leân gaëp coâ toå tröôûng toå Vaên ñeå phaûn aùnh laïi yù kieán cuûa

hoïc sinh veà giaùo vieân daïy vaên cuûa lôùp 8A”.

3.3.2. Nhaän xeùt veà caùch giaûi quyeát tình huoáng cuûa sinh vieân:

Tình huoáng 1:

Giaùo vieân xöû lyù nhö vaäy laø chöa kheùo, khieán cho hoïc sinh caûm thaáy chöa

haøi loøng, töø ñoù seõ laøm cho caùc em maát nieàm tin vaøo giaùo vieân; moät soá em khaùc seõ

yû laïi vaøo söï deã daõi cuûa coâ giaùo vaø seõ tieáp tuïc laøm maát traät töï.

Trong tröôøng hôïp naøy giaùo vieân neân nhaéc nhôû caùc em trong giôø hoïc phaûi

nghieâm tuùc khoâng neân choïc phaù baïn, phaûi chuù yù nghe giaûng baøi. Nhö vaäy seõ laøm

cho hoïc sinh chuù yù vaøo baøi giaûng, caùc em seõ khoâng daùm lô laø trong giôø hoïc.

Tình huoáng 2:

Trong tröôøng hôïp naøy giaùo vieân neân giaûi thích cho caùc em hieåu laø hieän nay

treân theá giôùi coù nhieàu nöôùc ñang nghieân cöùu thuoác ñeå chöõa trò beänh AIDS, tuy

nhieân hieän nay chæ môùi ñieàu cheá ra nhöõng loaïi thuoác laøm giaûm söï phaùt trieån cuûa

caên beänh naøy.

Giaùo vieân baét hoïc sinh hoïc theo saùch moät caùch maùy moùc nhö vaäy seõ khoâng

72

phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc, khoâng kích thích khaû naêng tìm toøi cuûa hoïc sinh.

Tình huoáng 3:

Giaùo vieân khoâng neân toû thaùi ñoä töùc giaän maø caàn giaûi thích cho hoïc sinh

hieåu caùc thao taùc cuûa thaày höôùng daãn ñeàu chính xaùc vì caùc boùng ñeøn cuûa caùc em

ñeàu chaùy saùng. Boùng ñeøn cuûa thaày khoâng chaùy saùng coù theå do boä laép raùp cuûa thaày

coù söï coá gì ñaây, chuùng ta seõ xem xeùt laïi sao.

Laøm nhö vaäy seõ taïo khoâng khí lôùp hoïc thoaûi maùi, xua tan söï nghi ngôø cuûa

hoïc sinh ñoái vôùi giaùo vieân.

Tình huoáng 4:

Giaùo vieân xöû lyù tình huoáng nhö vaäy laø quaù noùng naûy, khoâng teá nhò, thieáu

toân troïng hoïc sinh.

Caàn nhaéc nhôû hoïc sinh trong giôø hoïc phaûi chuù yù nghe giaûng baøi khoâng

ñöôïc chuù yù vieäc khaùc, khoâng ñöôïc phaùt bieåu linh tinh.

Tình huoáng 5:

Trong tình huoáng naøy, theo chuùng toâi giaùo vieân ñaõ vaän duïng toát nhöõng tri

thöùc sö phaïm trong vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.Keát quaû laø giaùo vieân giaûi

quyeát tình huoáng raát hôïp lyù, hôïp tình, khoâng maát thôøi gian, taïo ñöôïc khoâng khí

lôùp hoïc vui veû, thoaûi maùi, khoâng caêng thaúng; ñoàng thôøi giaùo vieân cuõng ñaõ nheï

nhaøng nhaéc nhôû hoïc sinh phaûi hoïc taäp nghieâm tuùc, chuù yù vaøo baøi, khoâng phaùt bieåu

linh tinh trong giôø hoïc.

Qua caùch giaûi quyeát treân theå hieän söï kheùo leùo, teá nhò, nhanh nhaïy cuûa giaùo

vieân, söï vaän duïng linh hoaït nhöõng tri thöùc sö phaïm trong vieäc giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm.

73

Tình huoáng 6:

- Giaùo vieân baét hoïc sinh töï taùt vaøo maët nhö vaäy laø khoâng ñuùng, laø xuùc

phaïm hoïc sinh, thieáu toân troïng nhaân caùch hoïc sinh; phöông phaùp giaùo duïc cuûa

giaùo vieân nhö vaäy laø khoâng mang tính giaùo duïc.

- Trong tröôøng hôïp naøy giaùo vieân neân yeâu caàu hai hoïc sinh ñoù giöõ traät töï,

khoâng neân caõi nhau trong giôø hoïc. Sau ñoù giaùo vieân nheï nhaøng nhaéc cho caû lôùp

hieåu raèng böùc tranh chæ laø phöông tieän ñeå chuùng ta hoïc töø môùi, vaán ñeà quan troïng

laø chuùng ta phaûi coá gaéng hoïc töø môùi cho thaät toát.

- Sau giôø hoïc giaùo vieân coù theå goïi hai em hoïc sinh naøy laïi vaø giaûi thích cho

em T. hieåu laø khoâng neân noùi ñuøa nhö theá, noùi nhö theá laø xuùc phaïm baïn beø. Giaùo

vieân cuõng nhaéc nhôû em H. khoâng neân noùng naûy vaø gaây goå vôùi baïn trong giôø hoïc,

neáu bò baïn choïc phaù thì ñôïi heát giôø hoïc baùo cho thaày coâ bieát ñeå giaûi quyeát.

Tình huoáng 7:

- Giaùo vieân chöa xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân roõ raøng ( con gaø do ai mang

vaøo lôùp ) maø ñaõ phaït hoïc sinh B. nhö vaäy laø chöa ñuùng. Hình thöùc phaït cuûa giaùo

vieân nhö theá cuõng chöa phuø hôïp, khoâng mang tính giaùo duïc.

- Giaùo vieân neân yeâu caàu hoïc sinh B. hoaëc moät hoïc sinh naøo ñoù mang con

gaø ra khoûi lôùp roài trôû vaøo hoïc tieáp. Sau giôø hoïc, giaùo vieân seõ tìm hieåu xem em

hoïc sinh naøo ñaõ mang gaø vaøo lôùp hoïc vaø coù bieän phaùp xöû lyù phuø hôïp. Nhö vaäy seõ

khoâng gaây khoâng khí caêng thaúng trong giôø hoïc, khoâng maát thôøi gian vaø cuõng

khoâng aûnh höôûng ñeán keát quaû giôø hoïc.

Tình huoáng 8:

74

Giaùo vieân giaûi quyeát nhö vaäy laø voäi vaøng, khoâng kheùo leùo, thieáu teá nhò.

Trong tröôøng hôïp naøy giaùo vieân neân giaûi thích cho hoïc sinh hieåu laø khoâng neân coù

suy nghó nhö vaäy, suy nghó nhö vaäy laø sai, taát caû caùc thaày coâ giaùo trong tröôøng

ñeàu coá gaéng giaûng daïy thaät toát ñeå taát caû caùc em ñeàu hieåu baøi vaø naém ñöôïc baøi.

Tuy nhieân coù nhöõng phaàn hoaëc nhöõng baøi thaày giaûng maø caùc em chöa hieåu thì coù

theå hoûi laïi thaày ñeå thaày giaûi thích theâm cho caùc em.

- Giaûi quyeát nhö vaäy seõ goùp phaàn chaán chænh nhöõng suy nghó leäch laïc cuûa

caùc em ñoái vôùi thaày coâ giaùo; ñoàng thôøi cuõng naâng cao uy tín cuûa baûn thaân vaø cuûa

ñoàng nghieäp.

Nhö vaäy, qua quan saùt vieäc giaûi quyeát caùc tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân, chuùng ta coù theå ruùt ra moät soá nhaän xeùt sau ñaây:

- Nhöõng tình huoáng treân laø nhöõng tình huoáng raát thöôøng xaûy ra trong quaù

trình daïy hoïc vaø giaùo duïc, nhöõng tình huoáng naøy cuõng khoâng quaù phöùc taïp. Tuy

nhieân trong quaù trình quan saùt ta thaáy sinh vieân cuûa tröôøng Ñaïi hoïc An Giang coøn

raát luùng tuùng khi ñöùng tröôùc nhöõng tình huoáng naøy.

- Caùch giaûi quyeát cuûa nhöõng sinh vieân ñöôïc nghieân cöùu nhìn chung laø chöa

toát, sinh vieân giaûi quyeát caùc tình huoáng naûy sinh chuû yeáu laø theo caûm tính, khoâng

coù cô sôû khoa hoïc, chöa vaän duïng ñöôïc nhöõng tri thöùc sö phaïm trong quaù trình

giaûi quyeát nhöõng tình huoáng sö phaïm.

3.4. NHÖÕNG NGUYEÂN NHAÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN KEÁT QUAÛ GIAÛI

QUYEÁT TÌNH HUOÁNG SÖ PHAÏM CUÛA SINH VIEÂN:

Qua trao ñoåi vôùi moät soá giaùo vieân vaø sinh vieân, qua quaù trình tìm hieåu,

nghieân cöùu chuùng toâi cho raèng thöïc traïng treân laø do aûnh höôûng cuûa nhieàu nguyeân

75

nhaân khaùc nhau. Coù theå taïm xeáp chuùng vaøo hai loaïi laø caùc nguyeân nhaân töø beân

ngoaøi, mang tính khaùch quan vaø caùc nguyeân nhaân xuaát phaùt töø chính baûn thaân

sinh vieân, laø caùc nguyeân nhaân mang tính chuû quan. Taát nhieân vieäc xeáp loaïi

nguyeân nhaân naøy chæ laø töông ñoái, ñeå deã phaân tích.

*. Theo chuùng toâi, thuoäc nhoùm caùc nguyeân nhaân khaùch quan goàm coù :

- Caáu truùc chöông trình moân taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc coøn moät soá ñieåm

chöa hôïp lyù. Chöông trình naëng veà lyù thuyeát, thôøi gian boá trí cho hoaït ñoäng thöïc

haønh quaù ít, moät soá tieát thöïc haønh khoâng coù ñieàu kieän thöïc hieän, moät soá hoïc phaàn

raát caàn thieát cho vieäc reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm nhöng sinh vieân

khoâng ñöôïc hoïc ( hoïc phaàn giao tieáp sö phaïm sinh vieân khoái cao ñaúng tieåu hoïc

khoâng hoïc). Trong caùc laàn kieåm tra, thi cöû khoâng baét buoäc phaûi coù ñieåm thöïc

haønh maø chuû yeáu yeâu caàu sinh vieân taùi hieän laïi nhöõng tri thöùc ñaõ hoïc.

- Coøn nhieàu giaùo vieân chöa hieåu vaø quan taâm ñuùng möùc ñeán vieäc reøn

nghieäp vuï sö phaïm noùi chung vaø vieäc giaûng daïy boä moân taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc

hoïc cho sinh vieân khoa sö phaïm noùi rieâng. Töø nhaän thöùc khoâng ñuùng ñaén veà vò trí,

tính chaát cuûa moân hoïc neân coù nhöõng chuû tröông sai laàm trong vieäc phaân coâng saép

xeáp giaùo vieân daïy, caùch toå chöùc daïy hoïc caùc moân naøy…( phaân coâng nhöõng ngöôøi

khoâng coù chuyeân moân giaûng daïy, daïy gheùp quaù nhieàu lôùp…). Nhöõng ñieàu ñoù ñaõ

aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán vieäc reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

sinh vieân.

- Phöông phaùp daïy cuûa giaùo vieân coøn laïc haäu. Do lôùp hoïc quaù ñoâng, do

thieáu taøi lieäu hoïc taäp cho sinh vieân, cho neân giaùo vieân chuû yeáu laø truyeàn taûi tri

thöùc lyù thuyeát cho hoïc sinh chöù chöa chuù yù ñöôïc nhieàu ñeán vieäc reøn kyõ naêng thöïc

haønh cho sinh vieân.

- Giaùo vieân chöa trang bò cho sinh vieân ñaày ñuû nhöõng tri thöùc lyù luaän caàn

76

thieát ñeå coù theå hình thaønh kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

*. Thuoäc nhoùm caùc nguyeân nhaân chuû quan goàm coù :

- Sinh vieân chöa naém vöõng nhöõng tri thöùc sö phaïm caàn thieát ( tri thöùc taâm

lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp sö phaïm…), chöa coù hieåu bieát ñuùng ñaén, ñaày ñuû

vieäc reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

- Chöa bieát vaän duïng nhöõng tri thöùc sö phaïm vaøo vieäc giaûi quyeát nhöõng

tình huoáng sö phaïm moät caùch phuø hôïp.

- Ña soá sinh vieân trong hoïc taäp chæ chuù troïng ñeán nhöõng moân chuyeân

ngaønh, chöa quan taâm nhieàu ñeán caùc moân nghieäp vuï sö phaïm.

- Vieäc töï ñoïc taøi lieäu, töï giaûi caùc baøi taäp tình huoáng trong saùch baøi taäp thöïc

haønh taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc coøn haïn cheá, khi naøo giaùo vieân coù yeâu caàu thì

môùi thöïc hieän.

- Sinh vieân chöa coù ñieàu kieän thöïc haønh giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

ñöôïc nhieàu neân khi gaëp nhöõng tình huoáng thì hoï thöôøng raát luùng tuùng, maëc duø ñoù

laø nhöõng tình huoáng ñôn giaûn.

- Sinh vieân coøn bò aûnh höôûng bôûi caùch giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

moät soá giaùo vieân ôû tröôøng phoå thoâng maø caùc sinh vieân ñaõ töøng tieáp xuùc.

Qua nghieân cöùu thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang, chuùng toâi thaáy raèng:

- Sinh vieân chöa coù söï nhaän thöùc ñuùng ñaén vaø ñaày ñuû veà kyõ naêng giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm.

- Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân chöa toát ( keå caû kyõ

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm giaû ñònh vaø kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm thöïc ) phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö trình ñoä tö duy cuûa sinh vieân, chaát

77

löôïng ñaàu vaøo tuyeån sinh, aûnh höôûng cuûa ngaønh hoïc…

- Neáu so saùnh keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng

Ñaïi hoïc An Giang vôùi moät soá tröôøng sö phaïm khaùc ( qua keát quaû nghieân cöùu cuûa

moät soá taùc giaû) thì thaáy raèng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân

tröôøng Ñaïi hoïc An Giang coøn yeáu. Coâng trình nghieân cöùu cuûa taùc giaû Nguyeãn

Ñình Chaét ôû tröôøng Cao Ñaúng sö phaïm Ñaø Laït coù 65% sinh vieân giaûi quyeát caùc

tình huoáng sö phaïm ñaït yeâu caàu, 35% sinh vieân giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

khoâng ñaït yeâu caàu [ 8 ].Coâng trình nghieân cöùu cuûa taùc giaû Ñoã Xuaân Thu ôû tröôøng

Cao ñaúng sö phaïm Beán Tre coù 8% sinh vieân giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm loaïi

gioûi, 56% loaïi khaù, 36% loaïi trung bình, khoâng coù tröôøng hôïp khoâng ñaït yeâu caàu (

ñoái vôùi nhöõng tình huoáng coù ñaùp aùn saün), 5% loaïi gioûi, 42% loaïi khaù 53% loaïi

trung bình, khoâng coù tröôøng hôïp khoâng ñaït yeâu caàu ( ñoái vôùi caùc tình huoáng

khoâng coù ñaùp aùn saün) [ 41 ]. Trong khi ñoù, keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc An Giang laø: 46,18% ñaït yeâu caàu, 53,82% khoâng

ñaït yeâu caàu.

- Coù nhieàu nguyeân nhaân khieán cho vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

sinh vieân chöa toát. Ñeå naâng cao chaát löôïng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

78

sinh vieân caàn phaûi thöïc hieän moät soá bieän phaùp nhaát ñònh.

PHAÀN KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

1. KEÁT LUAÄN:

Qua toaøn boä nhöõng noäi dung nghieân cöùu trong ñeà taøi, coù theå ruùt ra ñöôïc

moät soá keát luaän sau ñaây :

- Vaán ñeà kyõ naêng sö phaïm noùi chung vaø kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö

phaïm töø tröôùc ñeán nay ñöôïc nhieàu taùc giaû quan taâm nghieân cöùu ôû nhieàu goùc ñoä

khaùc nhau. Trong tröôøng sö phaïm, muoán ñaøo taïo sinh vieân trôû thaønh nhöõng giaùo

vieân töông lai coù ñaày ñuû nhöõng phaåm chaát vaø naêng löïc caàn thieát, coù tay ngheà

vöõng vaøng, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa xaõ hoäi thì khoâng theå khoâng quan taâm ñeán vieäc

reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

- Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm laø vieäc vaän duïng nhöõng tri thöùc

sö phaïm ( Taâm lyù hoïc, Giaùo duïc hoïc…), nhöõng kinh nghieäm sö phaïm, nhöõng kinh

nghieäm öùng xöû ñeå giaûi quyeát moät caùch hôïp lyù tình huoáng sö phaïm naûy sinh trong

quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc.

- Thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân tröôøng

Ñaïi hoïc An Giang coù moät soá vaán ñeà caàn phaûi chuù yù:

+ Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân chæ ñaït möùc trung

bình – yeáu.

+ Keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm giöõa caùc khoái ñaøo taïo coù söï

cheânh leäch, trong ñoù khoái cao ñaúng sö phaïm ñaøo taïo giaùo vieân tieåu hoïc laø thaáp

79

nhaát.

+ Keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm phuï thuoäc vaøo möùc ñoä khoù cuûa

tình huoáng sö phaïm. Keát quaû giaûi quyeát caùc tình huoáng khoâng coù ñaùp aùn cho saün

thaáp hôn keát quaû giaûi nhöõng tình huoáng coù ñaùp aùn saün.

+ Khaû naêng giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa vieäc cuûa vieäc giaûi quyeát caùc

tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân coøn nhieàu haïn cheá. Ñieàu ñoù cho thaáy sinh vieân

chöa bieát vaän duïng nhöõng tri thöùc lyù luaän taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp sö

phaïm vaøo vieäc giaûi quyeát nhöõng nhieäm vuï thöïc teá.

+ Keát quaû giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân coøn thaáp laø do

nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau. Ñoù laø nhöõng nguyeân nhaân töø nhaø tröôøng, töø phía

giaùo vieân vaø töø baûn thaân sinh vieân( xuaát phaùt töø phía khaùch quan vaø töø phía chuû

quan sinh vieân).

2. KIEÁN NGHÒ :

Qua tìm hieåu thöïc traïng kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm vaø qua vieäc

tìm hieåu nhöõng nguyeân khieán vieäc giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh vieân

tröôøng Ñaïi hoïc An Giang laø chöa toát, chuùng toâi xin ñeà xuaát moät soá bieän phaùp sau

ñaây nhaèm goùp phaàn naâng cao chaát löôïng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân :

2.1 Ñoái vôùi nhaø tröôøng sö phaïm:

- Tröôøng sö phaïm caàn quan taâm hôn nöõa ñeán vieäc reøn kyõ naêng sö phaïm noùi

chung, kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm noùi rieâng. Caàn coù quan nieäm ñuùng

80

ñaén ñoái vôùi vieäc giaûng daïy caùc moân nghieäp vuï sö phaïm trong nhaø tröôøng.

- Caàn laøm cho sinh vieân coù nhaän thöùc ñuùng ñaén ñoái vôùi vaán ñeà reøn luyeän kyõ

naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm vì ñoù chính laø ñoäng löïc thuùc ñaåy sinh vieân

reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm.

- Trang bò cho sinh vieân heä thoáng tri thöùc lyù thuyeát, sau ñoù taïo ñieàu kieän cho

sinh vieân vaän duïng nhöõng tri thöùc ñoù vaøo giaûi quyeát nhöõng tình huoáng cuï theå.

- Nhaø tröôøng caàn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc reøn kyõ naêng sö giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm nhö: Ñaûm baûo toát caùc phöông tieän hoïc taäp, coù ñaày ñuû taøi lieäu

hoïc taäp, taøi lieäu tham khaûo, saùch baøi taäp, coù taøi lieäu höôùng daãn caùch thöùc giaûi

quyeát tình huoáng sö phaïm…

- Nhaø tröôøng caàn toå chöùc nhöõng hoäi thaûo khoa hoïc veà chuyeân ñeà reøn nghieäp

vuï sö phaïm vaø kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm; coù keá hoaïch toå chöùc môøi

caùc chuyeân gia, caùc nhaø khoa hoïc giaùo duïc veà baùo caùo caùc vaán ñeà môùi trong

phöông phaùp daïy hoïc, phöông phaùp giaùo duïc; toå chöùc hoäi thi nghieäp vuï sö phaïm

thöôøng xuyeân trong nhaø tröôøng vaø ñoäng vieân sinh vieân tham gia tham gia ñoâng

ñuû.

- Caàn phaûi caûi tieán chöông trình hoïc caùc moân nghieäp vuï cho phuø hôïp, ñöa hoïc

phaàn giao tieáp sö phaïm vaøo chöông trình hoïc cuûa taát caû caùc khoái ñaøo taïo thuoäc

ngaønh sö phaïm, taêng theâm soá tieát thöïc haønh…

2.2. Ñoái vôùi giaùo vieân sö phaïm:

- Caûi tieán phöông phaùp giaûng daïy cuûa giaùo vieân theo höôùng phaùt huy tính töï

giaùc, tích cöïc cuûa sinh vieân; keát hôïp vieäc giaûng daïy nhöõng tri thöùc lyù thuyeát vôùi

vieäc höôùng daãn sinh vieân giaûi caùc baøi taäp thöïc haønh, khaéc phuïc kieåu daïy lyù thuyeát

81

suoâng, khaéc phuïc hieän töôïng ñoïc cheùp; caûi tieán phöông phaùp kieåm tra, ñaùnh giaù…

- Khi giaûng daïy caùc hoïc phaàn taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, giao tieáp sö phaïm

caàn chuù yù hình thaønh cho sinh vieân khaùi nieäm tình huoáng, kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm, quy trình giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm… Sau töøng chöông, töøng

phaàn caàn toå chöùc, höôùng daãn sinh vieân vaän duïng nhöõng tri thöùc cuûa moân hoïc vaøo

vieäc giaûi quyeát nhöõng tình huoáng cuï theå. Qua ñoù sinh vieân coù ñieàu kieän tieáp xuùc

vôùi nhieàu tình huoáng sö phaïm ña daïng vaø coù ñieàu kieän reøn kyõ naêng giaûi quyeát

tình huoáng sö phaïm moät caùch thöôøng xuyeân.

- Giaùo vieân phaûi luoân töï hoïc, töï boài döôõng ñeå khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä

tri thöùc cuûa baûn thaân, ñaëc bieät laø nhöõng tri thöùc veà nghieäp vuï sö phaïm. Taêng

cöôøng tham gia döï giôø thöïc taäp sö phaïm cuûa sinh vieân vaø döï giôø giaûng daïy cuûa

giaùo vieân ôû caùc tröôøng phoå thoâng qua ñoù tìm hieåu, phaùt hieän nhöõng tình huoáng sö

phaïm phong phuù, phöùc taïp ñeå höôùng daãn cho sinh vieân.

2.3. Ñoái vôùi sinh vieân sö phaïm:

-Sinh vieân sö phaïm caàn coù nhaän thöùc ñuùng ñaén veà kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm, hieåu ñöôïc vai troø taùc duïng cuûa vieäc reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình

huoáng sö phaïm, coù yù thöùc reøn luyeän kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm, phaûi

coù ñoäng cô hoïc taäp caùc moân nghieäp vuï moät caùch ñuùng ñaén.

- Sinh vieân sö phaïm caàn phaûi reøn kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm

thöôøng xuyeân. Muoán hình thaønh kyõ naêng phaûi chuù yù maët kyõ thuaät cuûa kyõ naêng,

reøn theo ñuùng quy trình goàm 3 giai ñoaïn: ( chöông 1)

+ Nhaän thöùc ñaày ñuû veà muïc ñích, caùch thöùc, ñieàu kieän hoaït ñoäng.

+ Quan saùt maãu vaø laøm thöû theo maãu.

82

+ Luyeän taäp theo maãu theo caùc ñieàu kieän cuûa haønh ñoäng ñeå ñaït muïc ñích.

Moãi giai ñoaïn phaûi ñaûm baûo 4 böôùc laø:

+ Bieåu ñaït vaán ñeà giaûi quyeát.

+ Ñöa ra caùc phöông aùn giaûi quyeát.

+ Choïn phöông aùn hôïp lyù vaø giaûi thích cô sôû khoa hoïc.

+ Ruùt ra baøi hoïc sö phaïm.

- Sinh vieân phaûi coù phöông phaùp hoïc taäp tích cöïc, phaûi bieát töï hoïc, töï nghieân

cöùu ñeå chieám lónh nhöõng tri thöùc khoa hoïc, kyõ naêng, kyõ xaûo

- Sau khi naém ñöôïc nhöõng tri thöùc sö phaïm, sinh vieân phaûi bieát chuû ñoäng vaän

duïng nhöõng tri thöùc qua nhöõng hình thöùc ña daïng nhö: giaûi caùc baøi taäp tình huoáng,

tham gia caùc cuoäc thi nghieäp vuï sö phaïm.

- Sinh vieân phaûi phaán ñaáu, reøn luyeän ñeå ñaït ñöôïc nhöõng yeâu caàu veà phaåm

83

chaát vaø naêng löïc sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Nguyeãn Nhö An (1993), Heä thoáng kyõ naêng giaûng daïy treân lôùp veà moân

giaùo duïc hoïc vaø quy trình reøn luyeän heä thoáng kyõ naêng ñoù cho sinh vieân khoa Taâm lyù

– Giaùo duïc, Luaän aùn PTS, Haø Noäi.

2. Nguyeãn Nhö An (1996), Phöông phaùp daïy hoïc giaùo duïc hoïc, NXB Ñaïi

hoïc quoác gia Haø Noäi.

3. Hoaøng Anh – Vuõ Kim Thanh (1996), Giao tieáp Sö phaïm, Haø Noäi.

4. Hoaøng Anh (1991), Kyõ naêng giao tieáp cuûa sinh vieân Ñaïi hoïc sö phaïm I

Haø Noäi, Luaän aùn PTS.

5. Nguyeãn Ngoïc Baûo (1995), Phaùt trieån tinh tích cöïc, tính töï löïc cuûa hoïc

sinh trong quaù trình daïy hoïc, Haø Noäi.

6. Leâ Khaùnh Baèng (1995), Coâng ngheä ñaøo taïo (vôùi vaán ñeà toå chöùc quùa

trình daïy hoïc coù chaát löôïng vaø hieäu quaû ôû Ñaïi hoïc vaø chuyeân nghieäp), Haø Noäi.

7. Leâ Thò Böøng – Haûi Vang, Taâm lyù hoïc öùng xöû, NXB.GD.

8. Nguyeãn Ñình Chaét (1998), Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa

sinh vieân tröôøng Cao ñaúng sö phaïm Ñaø Laït – Laâm Ñoàng, Luaän vaên Thaïc só, Haø

Noäi.

9. Nguyeãn Ñình Chænh (1995), Baøi taäp tình huoáng quaûn lyù giaùo duïc,

NXB.GD.

10. Nguyeãn Ñình Chænh (1996), Baøi taäp tình huoáng taâm lyù hoïc quaûn trò

kinh doanh, Haø Noäi.

11. Nguyeãn Ñình Chænh (1992), Baøi taäp thöïc haønh giaùo duïc hoïc,

84

NXB.GD.

12. Nguyeãn Ñình Chænh – Traàn Ngoïc Dieãm (1995), Thöïc haønh veà giaùo

duïc hoïc, Haø Noäi.

13. Nguyeãn Thò Cuùc (2000), Moät soá bieän phaùp reøn kyõ naêng xöû lyù tình

huoáng sö phaïm cho sinh vieân tröôøng Cao ñaúng sö phaïm An Giang, Luaän vaên

Thaïc só, Haø Noäi.

14. Nguyeãn Höõu Duõng ( 1998), Giaùo duïc giôùi tính, NXB. GD.

15. Nguyeãn Höõu Duõng (1995), Hình thaønh kyõ naêng sö phaïm cho sinh

vieân sö phaïm, Haø Noäi.

16. Nguyeãn Höõu Duõng (1995), Nhaø tröôøng trung hoïc vaø ngöôøi giaùo vieân

trung hoïc, Haø Noäi.

17. Vuõ Cao Ñaøm (1996), Phöông phaùp luaän nghieân cöùu khoa hoïc giaùo

duïc, NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät Haø Noäi.

18. Nguyeãn Duy Gia – Mai Höõu Khueâ (1996), Phöông phaùp tình huoáng

trong ñaøo taïo haønh chaùnh, NXB.GD.

19. Phaïm Minh Haïc (chuû bieân) – Nguyeãn Keá Haøo, Nguyeãn Quang Uaån

(1996), Taâm lyù hoïc, NXB.GD.

20. Phaïm Minh Haïc (chuû bieân) (1992), Taâm lyù hoïc (saùch Cao ñaúng sö

phaïm), NXB.GD.

21. Phaïm Minh Haïc (chuû bieân) – Leâ Khanh – Traàn Troïng Thuyû (1988),

Taâm lyù hoïc (saùch Ñaïi hoïc sö phaïm), NXB.GD.

22. Leâ Vaên Hoàng (chuû bieân) – Leâ Thò Ngoïc Lan (1998), Taâm lyù hoïc löùa

tuoåi vaø Taâm lyù hoïc sö phaïm, NXB.GD.

23. Nguyeãn Sinh Huy – Nguyeãn Höõu Duõng (1998), Giaùo duïc hoïc,

85

NXB.GD.

24. I.Ia. Lecne (1997), Daïy hoïc neâu vaán ñeà, NXB.GD.

25. Traàn Tuaán Loä (1993), Taâm lyù hoïc b13, Thaønh phoá Hoà Chí Minh.

26. A.M. Machiuskin (1972), Nhöõng tình huoáng coù vaán ñeà trong tö duy vaø

trong daïy hoïc, NXB.GD.

27. Traàn Thò Tuyeát Mai (1999), Phöông thöùc giaûi quyeát tình huoáng coù vaán

ñeà trong quaûn lyù giaûng daïy cuûa hieäu tröôûng tröôøng phoå thoâng trung hoïc moät soá

tænh phía Nam, Luaän vaên thaïc só, Haø Noäi.

28. Traàn Thò Quoác Minh (1996), Phöông phaùp phaân tích tình huoáng coù

vaán ñeà trong quan heä giöõa giaùo vieân vaø treû maãu giaùo, Luaän aùn PTS khoa hoïc sö

phaïm – taâm lyù, Haø Noäi.

29. Nguyeãn Ñöùc Minh – Phaïm Coác – Ñoã Thò Xuaân (1992), Taâm lyù hoïc,

NXB.GD.

30. Vuõ Nho (1999), Vaän duïng daïy hoïc neâu vaán ñeà trong giaûng vaên ôû

tröôøng trung hoïc cô sôû, NXB.GD.

31. A.V. Petrovski (1982), Taâm lyù hoïc löùa tuoåi vaø taâm lyù hoïc sö phaïm,

NXB.GD.

32. Nguyeãn Ngoïc Quang – Nguyeãn Cöông – Döông Xuaân Trinh (1977),

Lyù luaän daïy hoïc hoaù hoïc, taäp 1, NXB.GD.

33. Phan Theá Suûng (1996), Ngheä thuaät öùng xöû trong quaûn lyù tröôøng phoå

thoâng, Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo, Haø Noäi.

34. Söï thoâng minh trong öùng xöû sö phaïm (1998), NXB. Thanh nieân.

35. Haø Nhaät Thaêng – Leâ Tieán Huøng (1996), Toå chöùc hoaït ñoäng giaùo duïc,

86

NXB.GD.

36. Nguyeãn Vaên Thaïc – Hoaøng Anh (1995), Luyeän giao tieáp sö phaïm,

Haø Noäi.

37. Traàn Troïng Thuyû (chuû bieân) (1990), Baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc,

NXB.GD.

38. Traàn Troïng Thuyû (1978), Taâm lyù hoïc lao ñoäng, Ñaïi hoïc sö phaïm Haø

Noäi I.

39. Traàn Troïng Thuyû, Taâm lyù hoïc lao ñoäng (taøi lieäu duøng cho hoïc vieân

cao hoïc taâm lyù), Haø Noäi.

40. Traàn Troïng Thuyû (chuû bieân) – Nguyeãn Quang Uaån (1998), Taâm lyù

hoïc ñaïi cöông, NXB.GD.

41. Ñoã Xuaân Thu (2001), Kyõ naêng giaûi quyeát tình huoáng sö phaïm cuûa sinh

vieân tröôøng Cao ñaúng sö phaïm Beán Tre, Luaän vaên Thaïc só, Haø Noäi.

42. Trieát hoïc daønh cho nghieân cöùu sinh vaø cao hoïc, taäp 3, (1992), NXB.

Khoa hoïc kyõ thuaät.

43. Traàn Anh Tuaán (1996), Xaây döïng quy trình taäp luyeän caùc kyõ naêng

giaûng daïy cô baûn trong caùc hình thöùc thöïc haønh, thöïc taäp sö phaïm, Luaän aùn PTS.

Haø Noäi.

44. Nguyeãn AÙnh Tuyeát (chuû bieân) (1996), Baøi taäp thöïc haønh taâm lyù hoïc –

giaùo duïc hoïc. NXB.GD.

45. Nguyeãn AÙnh Tuyeát (1997), Nhöõng tình huoáng trong giaùo duïc maàm

non, NXB.GD.

46. Nguyeãn Quang Uaån (chuû bieân) (1995), Taâm lyù hoïc ñaïi cöông (chöông

trình giaùo trình ñaïi hoïc), Haø Noäi.

47. Vuï giaùo vieân (1995), Höôùng daãn reøn luyeän nghieäp vuï sö phaïm. Boä

87

Giaùo duïc vaø ñaøo taïo.

48. Nguyeãn Khaéc Vieän (1995), Töø ñieån taâm lyù hoïc, NXB. Theá giôùi vaø

Trung taâm nghieân cöùu treû em, Haø Noäi.

49. Phaïm Vieát Vöôïng (1998), Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc giaùo

88

duïc, NXB.GD.

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100