CON MÈO TRÊN GỐM CỔ
Hình ảnh quê hương Đại Việt từ phong cảnh, con người, hoa điểu, thú nuôi xuất
hiện khá phong phú trên gốm cổ Việt. Đặc biệt là số lượng gốm khổng lồ với hơn
240 nghìn cổ vật thu nhặt từ con tàu đắm Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam có
nguồn gốc từ Chu Đậu* . Trở lại và tiếp xúc các hoa văn, đồ án trang trí trong các
đồ đựng thông dụng như đĩa, lọ, bình, âu, ấm, hộp… với kiểu dáng số lượng lớn
nói trên đi tìm hình ảnh con vật nuôi thân thương trong nhà là con mèo thì thật là
hiếm. Thật sự ngạc nhiên khi những con vật nuôi gần gũi với con người ở vùng
quê Việt như Ngựa, Trâu, Gà, Ngan, Chó… dễ tìm thấy và xuất hiện nhiều lần như
con Ngựa, con Trâu.
Để tìm một vật có biểu tượng cùng năm với con mèo là con thỏ thì cũng rất hiếm
chỉ với một tiêu bản là hình con thỏ với tư thế ngồi trang trí trong lòng một cái đĩa
nhỏ** có nhiều thùy, vẽ tam thái (màu đỏ và xanh bị mất (xem ảnh 1). Và để tìm
một con vật khắc tinh với mèo là chuột thì chỉ có 2 tiêu bản, rõ nhất là con chuột
có cái mỏ dài trang trí ở trên một cái ấm có quai (ảnh 2). Họ nhà mèo – tiểu hổ - rất
dễ nhầm lẫn với chúa sơn lâm, vì vậy khi gặp gỡ các hình vẽ trên gốm làm ta khó
phân biệt. Cuối cùng, việc cố gắng đi tìm con mèo thân thương, tôi chỉ dám giới
thiệu với các bạn hình một con mèo được người xưa vẽ trong lòng đĩa cỡ nhỏ. Với
nét vẽ lam dưới men, con mèo tư thế hiên ngang, phô trương hai chân trước thấp
xuống nhưng vươn tới, hai chân sau cao, chống lên, thân mình cong, mặt nhìn
thẳng có chi tiết một cái răng chìa ra ở bên trái (nhìn vào) (ảnh 3). Trang trí chung
quanh con mèo là hai bụi cỏ, trông như loài cỏ mọc ở bờ nước. Vành ngoài đĩa
cũng lập lại họa tiết của lá cỏ. Nhìn chung nét vẽ thật bay bướm theo kiểu phóng
bút. Mỗi năm một con vật biểu tượng tôi xin giới thiệu đến các bạn yêu gốm cổ,
mỹ thuật cổ thưởng thức và cho thêm nhận xét.
