Nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển nhân lực phục vụ hệ thống bảo tàng thiên nhiên Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0

Trước yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và phát triển đất nước trong bối cảnh của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, phát triển nhân lực là một nhân tố quan trọng và điều kiện tiên quyết. Chính sách phát triển nhân lực trong Hệ thống Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam không chỉ đảm bảo nhân lực cho các bảo tàng, ngành văn hóa mà còn góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách phát triển nhân lực của hệ thống bảo tàng thiên nhiên vẫn còn một số hạn chế và thách thức như số lượng nhân lực mỏng, cơ cấu chưa hợp lý, trình độ chuyên môn, kỹ năng chưa đáp ứng yêu cầu. Để giải quyết vấn đề này, cần có những giải pháp cụ thể và toàn diện nhằm phát triển nhân lực, hướng đến mục tiêu nâng cao năng lực, đảm bảo về số lượng, chất lượng, cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu và định hướng phát triển chung của ngành văn hóa.

Các cơ quan quản lý nhà nước, lãnh đạo các bảo tàng và những nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực văn hóa và du lịch, đặc biệt là Hệ thống Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam.

Bài viết tập trung nghiên cứu hiệu quả thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực cho hệ thống bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0. Trước bối cảnh cách mạng 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, việc phát triển nhân lực trở thành yếu tố then chốt, đặc biệt trong ngành bảo tàng, nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và thúc đẩy du lịch bền vững. Mặc dù các chính sách phát triển nhân lực đã được ban hành và thể hiện nhiều ưu điểm như định hướng rõ ràng, phù hợp với xu thế phát triển, được sự quan tâm của các cấp quản lý và thúc đẩy hợp tác quốc tế, nhưng việc triển khai vẫn còn đối mặt với nhiều hạn chế. Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập, tổng hợp, phân tích và đánh giá tài liệu thứ cấp từ các báo cáo, công trình khoa học uy tín. Kết quả cho thấy, yêu cầu về nguồn nhân lực cho các bảo tàng thiên nhiên trong kỷ nguyên 4.0 đòi hỏi đội ngũ chuyên môn giỏi về công nghệ thông tin, kỹ năng số, kỹ năng mềm và kỹ năng cá nhân. Hiện trạng nguồn nhân lực còn mỏng, cơ cấu chưa hợp lý, trình độ chuyên môn và kỹ năng chưa đáp ứng được yêu cầu, đặc biệt thiếu chuyên gia về công nghệ thông tin và công nghệ số. Về tài chính, nguồn lực chủ yếu phụ thuộc ngân sách nhà nước, trong khi các nguồn huy động khác như tài trợ quốc tế, gây quỹ còn hạn chế. Cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật của nhiều bảo tàng chưa đáp ứng được tiêu chuẩn hiện hành, ảnh hưởng đến hoạt động nghiên cứu, trưng bày và bảo quản mẫu vật. Để nâng cao hiệu quả, bài viết đề xuất một số giải pháp. Đối với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cần xây dựng và phê duyệt chiến lược phát triển nhân lực ngành bảo tàng rõ ràng, tăng cường kinh phí đầu tư cho đào tạo, bồi dưỡng và hiện đại hóa cơ sở vật chất. Bộ Nội vụ cần ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực. Đối với hệ thống bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, cần chủ động nâng cao năng lực đội ngũ thông qua các khóa đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng làm việc nhóm, giao tiếp, tăng cường hợp tác quốc tế và thu hút các chuyên gia. Đồng thời, cần đa dạng hóa nguồn tài chính thông qua việc thu hút đầu tư từ bên ngoài và đẩy mạnh tự chủ tài chính. Việc hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách linh hoạt, đồng bộ và bền vững là điều cần thiết để đạt mục tiêu phát triển trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, góp phần vào sự phát triển chung của ngành văn hóa và du lịch bền vững.