Nghiên cứu dự báo chiều dài xâm nhập mặn trên nhánh sông Cổ Chiên và sông Hậu bằng phương pháp phân tích hồi quy

Nghiên cứu dự báo xâm nhập mặn đóng vai trò quan trọng đối với sản xuất và dân sinh ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng. Tỉnh Vĩnh Long, nằm giữa sông Cổ Chiên và sông Hậu, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chế độ dòng chảy sông Mê Kông và thủy triều biển Đông. Mặc dù có điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi so với các tỉnh ven biển, Vĩnh Long vẫn phải đối mặt với những đợt hạn mặn bất thường gây thiệt hại nặng nề. Điển hình là các năm 2016 và 2020, khi độ mặn tăng cao đột ngột, vượt ngưỡng chịu đựng của nhiều loại cây trồng và ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân.

Nghiên cứu này hướng đến việc cung cấp công cụ dự báo xâm nhập mặn sớm và chính xác cho tỉnh Vĩnh Long, giúp các nhà quản lý và người dân chủ động trong việc điều hành sản xuất nông nghiệp và ứng phó với các tình huống hạn mặn. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các kế hoạch phòng chống xâm nhập mặn, điều chỉnh lịch thời vụ và đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cho cộng đồng.

Nghiên cứu này tập trung vào việc dự báo chiều dài xâm nhập mặn lớn nhất trên sông Cổ Chiên và sông Hậu, hai nhánh sông chính ảnh hưởng đến tỉnh Vĩnh Long. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng phương pháp phân tích hồi quy đa biến, kết hợp số liệu quan trắc độ mặn, dòng chảy từ thượng nguồn (Tân Châu và Châu Đốc) và mực nước triều tại Bến Trại và Trần Đề. Mục tiêu là xây dựng các công thức dự báo chiều dài xâm nhập mặn lớn nhất tương ứng với các ngưỡng độ mặn 0,5 g/l, 1 g/l, 2 g/l và 4 g/l trong các đợt triều cao từ tháng 1 đến tháng 5.

Quá trình nghiên cứu bao gồm:

1. **Thu thập và xử lý số liệu:** Tổng hợp số liệu độ mặn từ các trạm quan trắc trên sông Cổ Chiên và sông Hậu, cùng với số liệu lưu lượng và mực nước triều.
2. **Phân tích hồi quy:** Sử dụng phần mềm Excel để xây dựng các phương trình hồi quy đa biến, với chiều dài xâm nhập mặn là biến phụ thuộc và các yếu tố lưu lượng, mực nước là biến độc lập.
3. **Đánh giá kết quả:** So sánh số liệu dự báo với số liệu thực đo để đánh giá độ chính xác của các công thức hồi quy, thông qua hệ số tương quan (R).
4. **Xây dựng phương trình dự báo:** Kết hợp các công thức hồi quy với khoảng lệch dự kiến để tạo ra phương trình dự báo tổng quát, có thể áp dụng trong thực tế.
5. **Ứng dụng dự báo:** Áp dụng các công thức đã xây dựng để dự báo chiều dài xâm nhập mặn trên sông Cổ Chiên và sông Hậu trong năm 2024, sử dụng số liệu dự báo triều và lưu lượng.

Kết quả cho thấy các công thức hồi quy có hệ số tương quan từ 0,5 đến 0,9 cho tất cả các đợt triều cao tính toán, và từ 0,7 đến 0,9 cho các năm đại diện 2020 và 2021. Điều này cho thấy phương pháp phân tích hồi quy là phù hợp và các yếu tố đầu vào được lựa chọn có ảnh hưởng đáng kể đến chiều dài xâm nhập mặn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc dự báo lưu lượng từ thượng nguồn là một thách thức lớn, đòi hỏi sự cập nhật liên tục và sử dụng các mô hình dự báo phức tạp hơn.