Nhân tố ảnh hưởng và nguyên tắc trong xây dưng và hoạch định Chính sách công

Chöông 3

NHAÂN TOÁAÛNH HÖÔÛNG VAØ

NGUYEÂN TAÉC TRONG

XAÂY DÖÏNG VAØHOAÏCH

ÑÒNH CHÍNH SAÙCH COÂNG

Nhaân toá aûnh höôûng vaønguyeân taéc trong xaây döïng vaøhoaïch ñònh Chính Saùch Coâng n Trong xaây döï ng vaøhoaïch ñ ònh CSC chòu aûnh höôûng bôûi nhöõng nhaân toánhöheäthoá ng chính trò, caùc nhaân toábeân trong treân caù c c nhaân beân maët kinh teá-xaõ hoäi vaøcaùc taù i ngoaøi nhöngoaïi giao, quan heäkinh teáñoá ngoaïi, thaùi ñoäcaùc nöôùc

neân khoa hoïc vaøthöïc hieän ñuùng muïc tieâu cuûa CSC.

n Nhöõng nguyeân taéc giuùp xaây döïng CS trôû

3.1 Nhaân toáaûnh höôûng XD CSC

3.1.1 Heäthoáng chính trò

n Heäthoáng chính trò cuûa moãi quoác gia seõ chi phoái noäi dung laãn hình thöùc cuûa vieäc xaây döïng chính saùch.

n Víduï: cuøng veàCS quoác phoøng hoaëc giaùo duïc, y teá…nhöng caùc quoác gia nhöVN, Nhaät baûn, CHDCND Trieàu tieân, Iran…laøraát khaùc nhau veà noäi dung.

3.1.1 Heäthoáng chính trò

n Heäthoáng chính trò bao goàm:

n1. Vaên Hoùa chính trò

n2. Hieán phaùp n3. Theåcheáchính trò

nVaên hoù a chính trò laøtaäp hôïp caùc giaùtrò mang tính töông ñoàng, oån ñònh phaûn aùnh nhaän thöùc vaøcaùc hoaït ñoäng cuûa caùc toåchöùc vaøcaùnhaân trong heä thoáng chính trò.

n Vaên hoùa chính trò, bao goàm: n 1. Nhaän thöùc chính trò cuûa nhöõng ngöôøi, nhöõng toåchöùc trong heäthoáng chính trò n 2. Caùc haønh vi öùng xöûcuûa nhöõng ngöôø nhöõng toåchöùc trong heäthoáng chính trò

n 3. Giaùtrò caùc ñaûng phaùi, luaät phaùp n 4. Hoaøn caûnh lòch söû, ñòa lyù

n Nhaän thöùc chính trò chòu aûnh höôûng: n - Kieán thöùc CT n -Quan ñieåm, n -Nieàm tin CT n -Lyùtöôûng CT, cöông lónh cuûa ñaûng

phaùi...

n Nhaän thöùc chính trò cuûa nhaølaøm chính saùch vaøhaønh ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi xung quanh taùc ñoäng ñeán ñònh höôùng, muïc tieâu vaøcaùch thöùc xöûlyùcuûa chính saùch.

n Nhaän thöùc CT moät maët ñöôïc truyeàn töøtheá heänaøy sang theáheäkhaùc, moät maët chòu aûnh höôûng bôûi khoâng khícuûa thôøi ñaïi vaøhaønh ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi xung quanh, töøngaøy töøng ngaøy ngaám vaøo caùch nghóvaøhaønh ñoäng vaøhöôùng xöûlyùvaán ñeà.

thöùhai aûnh höôûng ñeán quaùtrình xaây döïng, hoaïch ñònh chính saùch.

n Trong heäthoáng CT, hieán phaùp laønhaân toá

khaùc phaûi tuaân theo caùc qui ñònh cô baûn veà quyeàn coâng daân, lôïi ích quoác gia, giôùi haïn hoaït ñoäng cuûa ñaûng phaùi chính trò vaøgiôùi haïn quyeàn löïc cuûa nhaønöôùc.

n Hieán phaùp laøluaät cao nhaát buoäc moïi CS

ng nh

n Quoác hoäi vaøtoøa aùn laøhai ñôn vò thöôø xuyeân duøng hieán phaùp ñeåkieåm tra tí hôïp lyùcuûa caùc quyeát ñònh.

n Caùc chính saùch coâng cuõng chælaønhöõng coâng cuïdieãn giaûi, tieáp tuïc thöïc hieän nhöõng muïc tieâu, chieán löôïc cuûa hieán phaùp n Hieán phaùp giôùi haïn suy nghóvaønhöõng giaûi

phaùp cuûa nhaølaøm chính saùch.

n Theåcheáchính trò bao goàm: theåcheánhaø

nöôùc ñôn nhaát hay lieân bang; nhaønöôùc quaân chuûhay daân chuû; ña ñaûng hay ñoäc ñaûng…

n CS Coâng tuøy thuoäc vaøo theåcheáCT maø xaây döïng, hoaïch ñònh cho phuøhôïp.

3.1.2 Caùc taùc nhaân beân trong

n Sau heäthoáng chính trò, söï

taùc ñoäng qua laïi cuûa caùc taùc nhaân beân trong taïo aûnh höôûng ñeán chính saùch coâng. Caùc taùc nhaân beân trong bao goàm:

Vai troøcuûa coâng luaän vaø truyeàn thoâng

quan ñieåm cuûa nhaân daân ñöôïc theåhieän döôùi hình thöùc naøy hay hình thöùc khaùc veàmoät hieän töôïng hay vaán ñeàxaõ hoäi hoaëc chính saùch naøo ñoùcuûa nhaønöôùc.

n Coâng luaän laøphaûn öùng, bình phaåm,

truyeàn taûi, phaûn aùnh nhöõng thoâng tin hay hieän töôïng xaõ hoäi

n Truyeàn thoâng laønhöõng phöông tieän

Vai troøcuûa coâng luaän vaø truyeàn thoâng

n Coâng luaän vaøtruyeàn thoâng coùsöï

hoã trôïvaøcoäng höôûng laãn nhau taïo neân söùc aûnh höôûng vaølan truyeàn maïnh ñeán chính saùch.

n VD: caùc yùkieán, phaûn öùng cuûa ngöôøi daân veàcaùc vaán ñeàgiaùo duïc, y teá, giao thoâng...ñöôïc baùo, ñaøi ñöa leân ñeàu aûnh höôûng ñeán caùc CS sau naøy.

Heäthoáng giaùtrò xaõ hoäi

toàn taïi trong

n Bao goàm söïña daïng veàvaên hoù, toân giaùo, ngheànghieäp, chuûng toäc, taàng lôùp xaõ hoäi, caùc nhoùm lôïi ích…taát caû taïo neân moät heäthoáng caùc giaùtrò xaõ hoäi. CS Coâng chòu aûnh höôûng raát lôùn veàheäthoáng caùc giaùtrò xaõ hoäi. CS phaûi theåhieän söï söïña daïng vaøthoûa hieäp cuûa heä thoáng caùc giaùtrò xaõ hoäi.

Heäthoáng kinh teá

n Heäthoáng kinh teátaùc ñoäng raát lôùn ñeán vieäc xaây döïng CSC. Söïvaän ñoäng cuûa neàn kinh teákeùo theo haøng loaït caùc vaán ñeàXH môùi naûy sinh buoäc caùc nhaøhoaïch ñònh CS phaûi tính toaùn xaây döïng CS vöøa ñeågiaûi quyeát caùc tình huoáng môùi, vöøa löôøng tröôùc taùc ñoäng sau naøy.

Heäthoáng kinh teá

hieän ñaïi caùc vaán ñeàxh phaùt sinh töølyùdo kinh teácaøng nhieàu, caøng phöùc taïp khieán cho ña soáCSC daàn daàn taäp trung cho vaán ñeà kinh teá. vd: thöông maïi ñieän töû, chuyeån giao coâng ngheä, lao ñoäng quoác teá, hôïp ñoàng kinh teá, tín duïng...

n Khi neàn kinh teácaøng lôùn caøng

Caùc quan heäbeân trong chính quyeàn

saùch vöøa teánhò vöøa caêng thaúng. Nhieàu Cs do chính phuûdöïthaûo bò quoác hoäi baùc boû. Hoaëc nhieàu döïluaät cuûa QH bò toøa aùn hoaëc chính phuûphaûn baùc...

n CSC laøkeát quaûcuûa moät loaït hoaït ñoäng cuûa nhieàu ngöôøi töønhieàu cô quan chöùc naêng khaùc nhau. Thaäm chí laøsöïthoûa hieäp, maëc caû, thöông löôïng. n Quan heätrong caùc boäphaän laøm chính

Caùc quan heäbeân trong chính quyeàn

n Caùc moái quan heävöøa rieâng töcuûa caùc coâng chöùc vöøa chính thöùc beân trong chính quyeàn ñeàu aûnh höôûng ñeán noäi dung, tính chaát cuûa chính saùch coâng. Caùc coâng chöùc vöøa hình thaønh caùc moái quan heätheo chieàu ngang vöøa coù caùc quan heätheo chieàu doïc…taát caû ñeàu aûnh höôûng ñeán xaây döïng vaø hoaïch ñònh chính saùch

3.1.3 Caùc taùc nhaân beân ngoaøi

n Caùc taùc nhaân beân ngoaøi, bao goàm:

nhaân toáñòa -chính trò, lôïi theáso saùnh cuûa quoác gia, caùc quan heä kinh teáquoác teá, chính saùch vaø phaûn öùng cuûa caùc quoác gia coù lieân quan veàmoät chính saùch tröôùc ñaây, söùc eùp vaøthuyeát phuïc ngoaïi giao cuûa caùc nöôùc khaùc...

3.2 Nguyeân taéc cô baûn XD CSC

n CSC khoâng gioá ng nhömoät chöông trình phaùt trieån kinh doanh cuûa doanh nghieäp hay keáhoaïch ñaøo taïo cuûa tröôøng hoïc…caøng khoâng gioáng nhömoät quyeát ñònh cuûa caùnhaân. Noùlaømoät heäthoáng caùc coâng vieäc cuûa chính quyeàn vôùi nhöõng tính chaát, cô caáu vaøquyeàn haïn chi phoái roäng khaép.

3.2 Nguyeân taéc cô baûn XD CSC

n Vìvaäy, quaùtrình Xd CSC ñoøi hoûi

phaûi thöïc hieän moät soánguyeân taéc nhaát ñònh. Nhöõng nguyeân taéc naøy laøcaùi khung giöõ cho ngöôøi xaây döïng chính saùch yùthöùc nhaát ñònh ñieàu hoïlaøm. Nguyeân taéc cung caáp cho ngöôøi laøm CS caùc qui phaïm caên baûn nhaèm ñaûm baûo tính chính xaùc vaøhieäu quaûcuûa CS.

3.2 Nguyeân taéc cô baûn XD CSC

n Ñoái vôùi nhaønghieân cöùu, nguyeân taéc giuùp hoïthaåm ñònh ñoähoaøn haûo cuûa CS veà phöông dieän lyùthuyeát. Vìlyù thuyeát xuaát phaùt töøcaûmoät quaùtrình toång keát thöïc tieãn.

3.2 Nguyeân taéc cô baûn XD CSC

n Ñoái vôùi ngöôøi hoïc, caùc nguyeân taéc caên baûn trong XD CS coù theågiuùp deã tieáp caän vaøo qui trình xaây döïng CS, giaûi thích ñöôïc nguyeân nhaân cuûa nhöõng thaønh coâng laãn thaát baïi cuûa caùc chính saùch

3.2 Nguyeân taéc cô baûn XD CSC

n 1. Vìlôïi ích coäng ñoàng n 2. Quaûn lyùvaøbaét buoäc n 3. Heäthoáng n 4. Taäp hôïp caùc quyeát ñònh n 5. Lieân ñôùi n 6. Keáthöøa lòch söû n 7. Quyeát ñònh ña soá

(1). Ng taéc vìlôïi ích coâng coäng

n Vìnhaønöôùc laøñaïi dieän cho toaøn daân, CSC phaûi höôùng veàphuïc vuïcho coäng ñoàng, ít ra laøphuïc vuïcho nhöõng boä phaän coäng ñoàng.

n Ngöôøi XD CS phaûi thöôøng xuyeân tra vaán muïc tieâu, töùc laøtöïtraûlôøi caâu hoûi CS naøy laøphuïc vuïcho ai? Soáñoâng hay khoâng?

(2). Ng taéc quaûn lyùvaøbaét buoäc

n Nguyeân taéc naøy ñaûm baûo vieäc

thöïc hieän chính saùch nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeàra.

n Tuy nhieân, hì nh thöùc vaømöùc ñoä cheátaøi ñeåñaûm baûo thöïc hieän phaûi ñöôïc caân nhaéc. Bieän phaùp quaùmaïnh hay quaùyeáu ñeàu aûnh höôûng ñeán hieäu quaûCS.

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n Moät chính saùch bao giôøcuõng

laømoät heäthoáng vaøhaønh ñoäng cuûa chính quyeàn, khoâng laømoät quyeát ñònh ñôn leû. n Heäthoáng naøy ít nhaát cuõng

bao goàm:

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n bao goàm:

n 1. Xuaát hieän nhu caàu coäng ñoàng veà

n 2. Quyeát ñònh chính saùch

n 3. Coâng boá chính saùch n 4. Trieån khai thöïc hieän CS n 5. Xaùc ñònh hieäu quaûchính saùch

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n 1. Xuaát hieän nhu caàu coäng

ñoàng veàCS : khoâng phaûi nhu caàu naøo cuõng trôûthaønh tieàn ñeàcuûa CS, chæcoùnhöõng nhu caàu ñöôïc söïquan taâm cuûa coâng chuùng. Nhu caàu phaûi theåhieän: tính phoå bieán; hôïp lyù; khaûnaêng thoâng tin (phuïthuoäc vaøo truyeàn thoâng vaø quan taâm cuûa giôùi chính trò.)

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n 2. Quyeát ñònh chính saùch : sau khi nhu caàu cuûa coäng ñoàng hoäi ñuû3 tính chaát treân seõ ñöôïc chaáp nhaän nghieân cöùu vaø seõ coùcaùc quyeát ñònh caàn thieát töøcaùc caáp lieân quan.

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n 3. Coâng boá chính saùch: ñaây laø hoaït ñoäng mang tính thuûtuïc. Nhöõng hình thöùc coâng boácoùtheå baèng vaên baûn hay phaùt bieåu vôùi truyeàn thoâng, taát caûphaûi laø thoâng tin chính thöùc cuûa ngöôøi coùthaåm quyeàn.

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n 4. Thöïc hieän vaøquaûn lyùCS: ñaây laøhoaït ñoäng ñöa chính saùch ñeán coäng ñoàng vaøgiaùm trình thöïc hieän saùt quaù chính saùch ñaûm baûo ñuùng muïc tieâu, ñònh höôùng, ñoái töôïng thôøi gian vaøtaøi chính.

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n 5. Xaùc ñònh hieäu quaûchính

saùch: taäp trung caùc döõ lieäu ñeåchöùng minh raèng, CS ñaõ taùc ñoäng ñeán coäng ñoàng ntn? Ñaõ ñöôïc trieån khai ntn so vôùi döïkieán? chæra CS coùgiaûi quyeát ñöôïc yeâu caàu cuûa coäng ñoàng khoâng?

(3). Nguyeân taéc heäthoáng

n 5. Xaùc ñònh hieäu quaûchính

saùch: giaûi quyeát nhu caàu cuûa coäng ñoâng ñeán ñaâu? CS coù taïo ra hieäu öùng phuïkhoâng? neáu coùthìmöùc ñoävaøñoái töôïng naøo? CS coùñöôïc nhaân daân uûng hoäkhoâng?...

(4).Ng taéc taäp hôïp caùc quyeát ñònh

n CS laømoät taäp hôïp caùc quyeát ñònh. vaán ñeàcaàn phaân bieät quaùtrình laøm chính saùch vôùi laøm quyeát ñònh cuûa chính quyeàn.

n Laøm quyeát ñònh laømoät haønh vi choïn löïa caùc phöông aùn trong soánhieàu phöông aùn coùtheå. Ñieàu quan troïng nhaát cuûa laøm quyeát ñònh laølaøm theá naøo ñeåchoïn ñuùng.

(4).Ng taéc taäp hôïp caùc quyeát ñònh

n Trong khi laøm chính saùch laømoät heäthoáng caùc hoaït ñoäng bao goàm nhieàu laàn ra quyeát ñònh traûi ra trong moät khoaûng thôøi gian daøi. Hieám coùhoaït ñoäng laøm chính saùch naøo chægoùi goïn trong moät quyeát ñònh ñôn nhaát.

(4).Ng taéc taäp hôïp caùc quyeát ñònh

n Nhövaäy, vieäc ra quyeát ñònh laømoät khaâu trong chuoãi thao taùc cuûa moät heäthoáng hoaït ñoäng laøm chính saùch. Chaát löôïng cuûa moät chính saùch phuïthuoäc vaøo chaát löôïng cuûa caùc quyeát ñònh ñöa ra. Vìvaäy, caùc quyeát ñònh ñöa ra ôûmoãi khaâu phaûi thaän troïng vaøchính xaùc.

(4).Ng taéc taäp hôïp caùc quyeát ñònh

n Ñeåcoùnhöõng quyeát ñònh ñuùng. Caùc

nhaønghieân cöùu ñöa ra 2 lyùthuyeát veà quyeát ñònh:

n (1). Lyùthuyeát quyeát ñònh lyùtrí n (2). Lyùthuyeát quyeát ñònh kinh

nghieäm

Lyùthuyeát quyeát ñònh lyùtrí

phaûi ñöôïc saùng toû

n Xaùc ñònh ñuùng vaán ñeàcaàn xöûlyù töønhöõng hieän töôïng phaùt sinh n muïc tieâu, noäi dung cuûa vaán ñeà

phaûi ñöôïc ñaët ra

n caùc giaûi phaùp thay theánhau

taïo ra phaûi ñöôïc döïkieán ñaày ñuû

n Chi phívaølôïi ích moãi giaûi phaùp

Lyùthuyeát quyeát ñònh lyùtrí

n Haäu quaûcuûa moãi giaûi phaùp phaûi ñöôïc döïtính thaät kyõ roài tieán haønh so saùnh chuùng.

n Choïn giaûi phaùp phuøhôïp

nhaát vôùi muïc tieâu cuûa vaán ñeàphaûi xöûlyù

Lyùthuyeát quyeát ñònh kinh nghieäm

n Nhaän xeùt khaùch quan töøng maët maïnh yeáu cuûa töøng giaûi phaùp

cuûa töøng giaûi phaùp

n choïn giaûi phaùp naøo deã quaûn lyùnhaát n giôùi haïn nhöõng haäu quaûquan troïng

taïi, khoâng neân ñaët naëng muïc tieâu daøi haïn.

n Neáu coùnhieàu giaûi phaùp cuøng ñuù thìchoïn theo quyeát ñònh ña soá n quyeát ñònh chuùtroïng vaán ñeàhieän

(5). Nguyeân taéc lieân ñôùi

n Moät CSC thöôøng lieân quan ñeán nhöõng chính saùch khaùc cuøng vaán ñeàhay cuøng nhoùm vaán ñeà.

n Hoaëc lieân quan ñeán nhöõng chính saùch tröôùc ñoù. CS sau laøboåsung, dieãn giaûi, khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa CS tröôùc. n XD CS caàn traùnh truøng laép hoaëc taïo ra maâu thuaån vôùi caùc chính saùch khaùc.

(6). Ng taéc keáthöøa lòch söû

n Ña soáCSC tröôùc khi ñöa ra ñeàu coù

moät trong caùc tình traïng sau: 1. Ñaõ coùCS gioáng nhötheáhay cuøng nhoùm ñang thöïc hieän. 2. CS ñaõ coùtieàn leä, töùc laøôûñaâu ñoùtreân theágiôùi hoaëc chính quyeàn tröôùc kia ñaõ töøng thöïc hieän. 3. Vaán ñeànaøy, tri thöùc con ngöôøi ñaõ toång keát, ñaõ coùcaâu traûlôøi.

(6). Ng taéc keáthöøa lòch sö

n Tieàn leälòch söûvaøcaùc keát quaûcuûa noù

c. Do

laøñieàu khoâng ai choái caõi ñöôï vaäy, moät CS ñöa ra theo moät tieàn leä coùsaün thöôøng mang tính thuyeát phuï c cao hôn, deã ñöôïc chaáp nhaän hôn.

n Giuùp giaûm ñöôïc chi phí, traùnh sai laàm

bôûi tinh traïng töïsuy nghóchuûquan

(7). Ng taéc quyeát ñònh ña soá

n CS ñöôïc laøm cho ña soá, coùtaùc ñoäng ñeán ña soávaøtaát nhieân noùcuõng ñöôïc quyeát ñònh bôûi ña soá. Ñaây laøngtaéc cuoái cuøng

n Veàmaët lyùthuyeát, ngtaéc naøy laøm cho CS coâng deã daøng phuøhôïp vaøhieäu quaû khi noùlaøm ra khoâng bôûi moät ngöôøi maø laøbôûi taäp theå.

(7). Ng taéc quyeát ñònh ña soá

n Tuy nhieân, ngtaé c naøy deã bò lôïi duïng khi caùc theálöïc ñuûmaïnh ñeåthao tuùng vaøthoûa hieäp nhau vieäc hôn 1 laù phieáu. HeäquaûlaøCS ñöôïc thoâng qua chöa chaéc ñaõ hoaøn haûo.

n ngoaøi ra, ngöôøi ta lôïi duïng ngtaéc naøy

ñeåtraùnh traùch nhieäm caùnhaân.