TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (285) 2022
15
XÂY DNG CHÍNH QUYỀN ĐÔ THỊ
TỈNH BÌNH DƯƠNG HIỆN NAY
NGUYN TH VINH*
Bình Dương tỉnh công nghip thuc vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, tc
độ đô thị hóa nhanh, hin có 3 thành ph, 2 th xã và 4 huyn với 91 đơn vị hành
chính cấp sở. Để các đô thị ca tnh thc s đóng vai trò trung tâm phát
trin kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội cn có mô hình t chc phù hp bảo đảm
cho chính quyn các đô thị tinh gn, hot đng hiu lc, hiu qu.
T khóa: chính quyền đô thị, các thành ph, th xã tỉnh Bình Dương
Nhn bài ngày: 10/12/2021; đưa vào biên tập: 20/12/2021; phn bin: 22/3/2022;
duyệt đăng: 10/5/2022
1. M ĐẦU
Văn kiện Đại hội đại biu toàn quc
ln th XIII của Đảng khi nói v xây
dng chính quyền địa phương đã xác
định: “Tiếp tc hoàn thin t chc
chính quyền địa phương phù hợp vi
địa bàn nông thôn, đô th, hải đảo,
đơn vị hành chính, kinh tế đặc bit
theo luật định; thc hin tng kết
việc thí điểm chính quyền đô thị nhm
xây dng vn hành các mô hình
qun tr chính quyền đô thị theo
ng tinh gn, hoạt động hiu lc,
hiu quả” ng Cng sn Vit Nam,
2021: 167). Đối vi tỉnh Bình Dương,
Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng b tnh
ln th XI ch ra: “Tiếp tục đổi mi,
sp xếp t chc b máy ca h thng
chính tr tinh gn, hoạt động hiu lc,
hiu quả” (Đảng b tỉnh Bình Dương,
2020: 126). Vi tốc độ đô thị hóa
nhanh trong những năm qua, để các
đô thị đóng vai trò trung tâm phát
trin kinh tế, chính trị, văn hóa, hội
ca tnh thì nht thiết phi xây dng
hình chính quyền đô thị phù hp
với đặc điểm lãnh th, quy mô dân s,
kinh tế sở h tng nhm nâng
cao hiu lc, hiu qu điu hành ca
chính quyn các đô thị.
Với chiến lược phát triển thành phố
thông minh, Bình Dương trong những
năm qua đã xây dựng và triển khai
hiệu quả. Tỉnh được công nhn
thành viên Hip hội Đô thị khoa hc
thế gii (WTA) Cộng đồng thành
ph thông minh thế giới (ICF); đồng
thời được bình chn 1 trong 21
thành ph, khu vc có chiến lược phát
trin thành ph thông minh tiêu biu
ca thế giới trong hai năm 2019, 2020
(Tnh ủy Bình Dương, Báo cáo s
456-BC/TU, 2020).
V b máy chính quyn các cp, Bình
* Trường Đại học Thủ Dầu Một.
NGUYN TH VINH XÂY DNG CHÍNH QUYN ĐÔ THỊ…
16
Dương đã chú trọng đổi mi, t chc
sp xếp theo hướng tinh gn, hot
động hiu lc, hiu qu đã đạt
đưc nhiu kết qu ch cc (Tnh y
Bình Dương, Báo cáo số 726-BC/TU,
2021). Tuy nhiên, quá trình xây dng
chính quyền đô thị của Bình Dương
còn hn chế nhất định, theo đánh giá
ca Đảng b tỉnh Bình Dương lần th
XI nhim k 2020-2025, “Công c
trin khai thc hiện đề án “Sắp xếp t
chc b máy, tinh gin biên chế tinh
gn, hot đng hiu lc, hiu quả” còn
chậm” (Đảng b tỉnh Bình Dương,
2020: 86). T nguồn liệu th cp
bài viết tp trung phân tích làm rõ thc
trạng này, trên sở đó khuyến ngh
gii pháp nhm tháo g bt cp trong
xây dng chính quyền đô thị c
thành ph, th ca tỉnh Bình Dương
hin nay.
2. MT S KHÁI NIM
- Đơn vị hành chính nông thôn - đô
th
Theo T đin tiếng Vit đô thị “nơi
dân đông đúc trung tâm thương
nghip th c công nghip
(thành ph, th xã, th trấn)” (Trung
tâm T đin hc, 2008: 421). V đơn
v hành chính, theo Lut T chc
chính quyền địa phương năm 2015
gm: các đơn vị hành chính cp tnh
(tnh thành ph trc thuc trung
ương); các đơn vị hành chính cp
huyn (huyn, qun, th xã, thành ph
thuc tnh, thành ph thuc thành ph
trc thuộc trung ương; các đơn vị
hành chính cp gồm xã, phường,
th trấn); các đơn vị hành chính - kinh
tế đặc biệt. Đơn v hành chính đơn
v hành chính đô thị đơn vị hành
chính nông thôn (Bng 1).
- Chính quyền đô thị đặc điểm
ca chính quyền đô thị
Theo cách tiếp cn chính quyền là “bộ
máy điều hành, qun công vic ca
nhà nước” (Trung tâm T đin hc,
2008: 213) thì chính quyền đô thị
đưc xem là b máy điu hành,
qun lý công vic Nhà c c
đô th. Xut phát t đc thù qun
nhà c ng đô th thì chính
quyền đô th thưng đưc rút bt
các cp nh chính lãnh th
ngưi đng đu cnh quyn do
dân bu trc tiếp (Lê Đc Viên,
2014), theo đó chính quyn đô th
ca các quc gia trên thế gii có
các đặc đim: (1) đưc t chc rút
gn mt s cp hành chính, (2)
quyn t ch lớn hơn chính quyền
nông thôn trong mi hoạt động, (3)
người đứng đầu chính quyền đô thị
do dân trc tiếp bu mt cách công
khai, minh bch, dân ch.
Bng 1. Phân loại đô thị - nông thôn mi
cấp đơn v hành chính
Cấp đơn
vị hành
chính
Đơn vị
hành chính
nông thôn
Đơn vị
hành chính đô thị
Cấp tỉnh
Tỉnh
Thành phố trực thuộc
trung ương
Cấp huyện
Huyện
Quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh, thành
phố thuộc thành phố
trực thuộc trung ương
Cấp xã
Phường, thị trấn
Ngun: Tác gi tng hp.
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (285) 2022
17
Theo đó, chính quyền đô thị mt
dng c th ca chính quyền địa
phương, đưc t chc phù hp vi
các đặc điểm của đời sng chính tr,
kinh tế, văn hóa, hội các điều
kin t nhiên ca đô thị, nhm qun
đô thị mang đầy đủ đặc điểm
bn ca chính quyền địa phương.
Chính quyền đô thị va th hin các
vấn đề chung ca chính quyền địa
phương về bn cht, v trí, vai trò,
chức năng đại din ca nhân dân
các mi quan h gia chính quyn
các cấp theo quy định ca pháp lut,
va th hin các yêu cầu đặc thù
riêng của phương thức t chc, qun
lý và phát triển đô thị.
Đối vi Vit Nam, theo Lut T chc
chính quyền địa phương (2015), b
máy điều hành qun thành ph
trc thuộc trung ương, quận, th xã,
thành ph thuc tnh, thành ph thuc
thành ph trc thuộc trung ương,
phưng, th trấn (đô thị) gm: Hi
đồng nhân dân y ban nhân dân
các cp của đơn vị hành chính đô th
Chính quyền địa phương th xã,
thành ph thuc tnh, thành ph thuc
thành ph trc thuộc trung ương
cp chính quyền địa phương gồm
Hội đồng nhân dân th xã, thành ph
thuc tnh, thành ph thuc thành ph
trc thuộc trung ương và y ban nhân
dân th xã, thành ph thuc tnh, thành
ph thuc thành ph trc thuc trung
ương” (Điu 52, Lut T chc chính
quyền địa phương, 2015). Do vy,
trong xây dng chính quyền đô thị
Vit Nam hin nay cn tinh gn b
máy, thc hiện tinh giảm biên chế,
gim cấp trung gian, giảm đầu mối,
tăng quyền t ch cho chính quyền đô
th bảo đảm cho chính quyền đô thị
hot đng hiu lc, hiu qu.
3. THC TRNG VIC SP XP T
CHC B MÁY H THNG CHÍNH
TR Y DNG CHÍNH QUYN
ĐÔ THỊ TỈNH BÌNH DƯƠNG HIN
NAY
- V công tác hc tp, quán trit;
lp kế hoạch, đề án
Sau khi Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa XII ban hành Ngh quyết
s 18-NQ/TW ngày 25/10/2017. Ban
Thường v Tnh ủy Bình Dương ban
hành Kế hoch s 40-KH/TU ngày
24/11/2017 hc tp, quán trit ch
đạo các đảng b trc thuc Tnh y t
chc quán trit, trin khai Ngh quyết
của Trung ương đến toàn th cán b,
đảng viên; thành lp Ban ch đạo, T
giúp vic thc hin Ngh quyết 18-
NQ/TW; thành lp các đoàn khảo sát
tình hình thc tế v thc trng t chc
b máy ca mt s cơ quan, đơn vị
thành lp Hội đồng xét tinh gin biên
chế trin khai thc hin theo tinh thn
ch đạo ca Trung ương. Bên cạnh đó,
Ban Thường v Tnh ủy đã chỉ đo
xây dng ban hành Đề án sp xếp
t chc b máy ca h thng chính tr
tỉnh Bình Dương tinh gọn, hoạt động
hiu lc, hiu qu theo Ngh quyết s
18-NQ/TW ca Ban Chp hành Trung
ương, khóa XII (gi tắt Đề án 711);
tăng cường công tác theo dõi, đôn
đốc, kim tra, nm tình hình thc hin
của các quan, đơn vị để kp thi
ch đạo thc hin hiu qu đảm
NGUYN TH VINH XÂY DNG CHÍNH QUYN ĐÔ THỊ…
18
bo theo l trình đ ra (Tnh y Bình
Dương, Báo cáo s 726-BC/TU, 2021).
- V công tác sp xếp, t chc b
máy ca h thng chính tr
Tnh ủy Bình Dương đã chỉ đạo thc
hin hp nhất Đảng y Khối các
quan tỉnh và Đảng y khi Doanh
nghiệp thành Đảng y Khi các
quan Doanh nghip tỉnh. Đại hi
đảng b các cp trong tnh nhim k
2020-2025 thc hin vic gim
khong 5% s ng y viên cp tnh,
cp huyn so vi s ng tối đa đã
được Trung ương xác đnh nhim
k 2015-2020, c th: Ban Chp hành
Đảng b tnh 49 y viên, gim 3 y
viên (t l 5,76%); Ban Chp nh
Đảng b cp huyện tương đương
484 y viên, gim 63 y viên (t l
11,52%). Sáp nhp Ban Qun các
khu công nghip Vit Nam -
Singapore o Ban Qun các Khu
Công nghiệp Bình Dương; Văn phòng
Đoàn Đại biu Quc hi vào Văn
phòng Hi đồng nhân dân tnh; Cnh
sát Phòng cy cha cy vào Công
an tnh (Tnh ủy Bình Dương, Báo cáo
s 726-BC/TU, 2021).
Thc hin sp xếp, t chc b máy
các quan, đơn vị trong h thng
chính tr theo hướng tinh gn, phù
hợp, các quan tham mưu, giúp
vic ca Tnh y; Mt trn t quc, các
đoàn thể; các s, ngành cp tỉnh đã
thc hin vic gim t 1 đến 2 phòng,
c th: khối Đảng tnh gim 9 phòng
(32,14%); khi Mt trn t quốc, đoàn
th tnh gim 14 phòng, ban (32,56%);
đơn vị s nghip thuc Tnh y gim 6
phòng, khoa (35,29%); khi hành
chính Nhà nước tnh gim 36 phòng
(29,51%). Thc hin gim 1 phó Ch
tch Hi đồng nhân dân cp huyn 8
địa phương gồm thành ph Th Du
Mt, thành ph Thun An, thành ph
An, thị Tân Uyên, huyn Du
Tiếng, huyn Bàu Bàng, huyn Phú
Giáo, huyn Bc Tân Uyên (Tnh y
Bình Dương, Báo cáo số 726-BC/TU,
2021).
Thc hiện chế kiêm nhim chc
danh trong h thng chính tr như:
Trưởng Ban Dân vn kiêm Ch tch
y ban Mt trn T quc tỉnh; Trưởng
Ban T chức kiêm Trưởng phòng Ni
v ti thành ph Thun An huyn
Bc Tân Uyên; Ch nhim y ban
Kim tra kiêm Chánh Thanh tra cp
huyn tại 6 địa phương (thành phố
Th Du Mt, thành ph Thun An, th
Tân Uyên, các huyn Phú Giáo,
Bàu Bàng, Bắc Tân Uyên); Trưng
Ban Dân vận đồng thi Ch tch y
ban Mt trn T quc cp huyn ti 9
địa phương. Hoàn thành việc thc
hiện Trưởng Ban Tuyên giáo kiêm
Giám đốc Trung tâm Chính tr cp
huyn (Tnh y Bình Dương, Báo cáo
s 726-BC/TU, 2021).
Qua cấu li b máy, chất lượng
hoạt động Hội đồng nhân dân đại
biu Hội đồng nhân dân tnh ngày
càng được nâng lên, đáp ng kp thi
nhng nguyn vng, kiến ngh ca c
tri địa phương. y ban nhân dân các
cấp đã thực hin tt chức năng, nhiệm
v điều hành, lãnh đạo thc hin
nhim v chính tr địa phương. Việc
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (285) 2022
19
phân cp qun lý cho các s, ban,
ngành y ban nhân dân các th xã,
thành ph tiếp tục được thc hin trên
mt s lĩnh vực đã giúp phát huy tính
ch động, sáng to, khai thác tt tim
năng, thế mnh ca mỗi ngành, địa
phương, từng bước nâng cao vai trò,
trách nhim trong quản lý, điều hành.
T chc, b máy các quan quản
Nhà nước từng bước được kin toàn,
sp xếp theo hướng tinh gn, hot
động hiu lc, hiu quả. Đến năm
2021, Bình Dương đã giảm được 37
phòng, 4 chi cục 17 đơn vị s
nghip thuc s (Tnh ủy Bình Dương,
Báo cáo s 726-BC/TU, 2021).
Tuy nhiên, vic hp nht, sáp nhp
mt s cơ quan văn phòng cấp y cp
huyn thành văn phòng phục v
chung; thc hin b phn giúp vic
chung các quan y ban Mt trn
T quc Vit Nam cp huyn các
đoàn thể; sáp nhp mt s đơn vị khi
Đảng Nhà nước, đơn vị s nghip
công lập hiện nay gặp khó khăn trong
thc hiện. Nguyên nhân do chế,
quy định chưa ràng, s vt cht
chưa được đầu xây dựng đồng b
để đảm bảo cho các quan, đơn vị
sau khi hp nht, sáp nhp đi vào
hoạt động (Tnh y Bình Dương, Báo
cáo s 726-BC/TU, 2021).
- V tinh gin biên chế, đào tạo
s dng đội ngũ cán b các cp
Đáp ng mc tiêu tinh gn b máy
góp phn nâng cao hiu lc, hiu qu
điu hành ca chính quyn các cp,
t năm 2017 đến nay tỉnh đã thực
hin tinh gin biên chế t 27% đến
hơn 31%, cụ th: Khối đảng, y ban
Mt trn t quc, các đoàn thể gim
342 biên chế (27,14%); Khi hành
chính Nhà nước gim 803 biên chế
(31,09%); Cp gim 1.156 người
(30,32%) (Bng 2).
Công tác xây dng, quản đội ngũ
cán b, công chức được đổi mi, vic
t chc thi tuyn các chc danh lãnh
đạo, qun lý, thi tuyn công chc, xét
tuyn viên chức theo phương thc
cnh tranh công bng, th hin s đổi
mi trong công tác cán b góp phn
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,
công chc, viên chc ca tnh. Công
tác đào tạo, bồi dưỡng được quan
tâm, đầu tư. Giai đoạn t năm 2015
đến năm 2020 bình quân mỗi năm
8.000 lượt cán b, công chức được
c đi đào to, bồi dưỡng v chuyên
môn, nghip v, lun chính tr, k
năng; riêng cấp xã, trong 5 năm gần
Bng 2. Tinh gin biên chế đội ngũ cán bộ
các cấp (đơn vị tính: người)
2017
2021
Giảm
S
ng
%
1.260
918
342
27,14
2.582
1.779
803
31,09
3.813
2.657
1.156
30,32
Ngun: Tng hp t Báo cáo s 726-BC/TU
(Tnh ủy Bình Dương, 2021).