Những lưu ý ở trẻ sau tiêm chủng
Sau tiêm chủng, trẻ thường gặp phải một số phản ứng. Cha mẹ và người chăm
sóc cần lưu ý để kịp thời phát hiện các phản ứng nặng.
Tất cả các loại vắc xin sử dụng trong tiêm chủng mở rộng là an toàn. Nếu việc tổ
chức và thực hành tiêm chủng được thực hiện tốt, tất cả các trường hợp bị mắc
bệnh và các trường hợp chống chỉ định hoặc hoãn tiêm được sàng lọc thật tốt, thì
số phản ứng sau tiêm chủng sẽ rất thấp.
Ảnh: Shutterstock
Tuy nhiên, trong thực tế thì vẫn xảy ra các trường hợp phản ứng sau tiêm chủng do
trùng hợp ngẫu nhiên. Phản ứng sau tiêm chủng ở Việt Nam thấp hơn nhiều so với
các tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Không có loại vắc xin nào tuyệt đối
an toàn 100%. Tiêm vắc xin là đưa vào cơ thể một kháng nguyên, kích thích cơ thể
sản sinh miễn dịch chủ động để dự phòng bệnh. Cũng như việc sử dung thuốc hay
thực phẩm, tùy theo cơ địa của từng người mà có thể xảy ra một số phản ứng sau
tiêm vắc xin. Phản ứng này có thể là nhẹ hay nặng tùy từng trường hợp và tùy loại
vắc xin. Một tỷ lệ rất nhỏ có phản ứng nặng sau tiêm.
Những trường hợp phản ứng thông thường như sốt nhẹ, sưng, đau. Phản ứng nặng
gây tử vong sau tiêm có thể do 4 nguyên nhân. Đó là phản ứng do vắc xin, sai sót
trong tiêm chủng, trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh tật có sẵn của trẻ, và phản ứng do
tiêm. Tỷ lệ phản ứng nặng, gây nguy hiểm cho tính mạng, phải nhập viện thường
rất thấp, ít xảy ra. Phản ứng sốc nặng cũng có thể qua khỏi nếu được điều trị kịp
thời và thích hợp. Cũng có nhiều trường hợp tử vong vì lý do khác như trùng hợp
ngẫu nhiên với bệnh khác của trẻ tại thời điểm tiêm chủng.
Lưu ý sau tiêm
Lợi ích của tiêm chủng là rất lớn, nó dự phòng cho hàng triệu trẻ em khỏi mắc
bệnh và tử vong. Trong khi đó nguy cơ tai biến sau tiêm là rất thấp, thường liên
quan đến cơ địa của trẻ. Nếu các cán bộ y tế thực hiện đúng quy định và các bà mẹ
thực hiện tốt tư vấn của cán bộ y tế thì có thể giảm được nguy cơ tai biến sau tiêm
chủng. Các bà mẹ cần theo dõi trẻ chặt chẽ 48 giờ sau khi tiêm chủng. Nếu có gì
bất thường cần đưa ngay đến các cơ sở y tế.
Cần thông báo cho nhân viên y tế nếu trẻ có phản ứng trầm trọng với thuốc chủng
ngừa ở những lần chủng trước để có chỉ định phù hợp. Các bậc phụ huynh cần cho
trẻ tiêm phòng đầy đủ theo đúng lịch hẹn nhằm bảo vệ cho trẻ tránh được nhiều
bệnh nguy hiểm. Sau tiêm chủng, trẻ thường có sốt, cần cho uống nhiều nước; trẻ
tiếp tục được ăn, uống bình thường; uống thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của nhân
viên y tế, chườm mát và theo dõi nhiệt độ mỗi 15-30 phút.
Các phản ứng thông thường sau tiêm chủng: đau tại chỗ tiêm; quấy khóc; sốt nhẹ
trong vòng 24-48 giờ; chán ăn, mất ngủ dễ kích động. Lưu ý các dấu hiệu sau tiêm
chủng cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất: sốt cao trên 39 độ C, vết tiêm sưng to,
tấy đỏ quanh chỗ tiêm, tay chân lạnh, tím tái, khó thở; quấy khóc nhiều không đáp
ứng thuốc hạ sốt thông thường, trẻ lừ đừ, bỏ bú.
Cha mẹ không cho con đi chủng ngừa khi trẻ đang có bệnh cấp tính: sốt, viêm
phổi, tiêu chảy… và đang được điều trị bằng các loại thuốc ức chế miễn dịch.