295
NỘI SOI CHẨN ĐOÁN UNG THƢ ĐẠI TRỰC TRÀNG
I. ĐỊNH NGHĨA
Nội soi đại trực tràng là một thủ thuật đưa máy qua đường hậu môn để quan
sát trực tiếp, phát hiện các tổn thương trong lòng đại trực tràng và lấy các mẫu tổn
thương làm mô bệnh học chẩn đoán xác định bệnh
II. CHỈ ĐỊNH
Tất cả các rối loạn về tiêu hoá kéo dài như: đi ngoài phân lỏng, phân táo, lúc
lỏng lúc táo, đi ngoài ra mũi, máu...
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Tắc ruột
- Bán tắc ruột
- Suy tim nặng
- Suy hô hấp
- Suy kiệt nặng
- Gan to, lách to
- Bệnh túi thừa trong giai đoạn viêm cấp
- Viêm ruột chảy máu sau tia xạ.v v…
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
- 1 bác sỹ nội soi
- 2 điều dưỡng
2. Dụng cụ
- Máy nội soi
+ Nguồn sáng
+ Dây soi
+ Màn hình
+ Máy hút
+ Hệ thống máy vi tính
- Bàn soi hoặc giường soi
- Thuốc và vật tư tiêu hao
296
+ Seduxen 10mg x 1 ống
+ Atropin 1/4mg x 2ống
+ Thuốc uống sạch ruột Fortrans x 3 gói
+ Thuốc bôi trơn ( Jelly 2 )
+ Bơm tiêm 5 ml x 2 cái
+ Bơm tiêm 20 ml x 1 cái
+ Nước cất ( cần bơm rửa trong soi )
+ Kìm sinh thiết
+ Các thiết bị và dụng cụ vệ sinh máy soi
+ Găng tay x3 đôi
+ Lọ đựng Formol 10
+ Lam kính
3. Chuẩn bị thủ tục hành chính
- Kiểm tra chỉ định của bác sỹ: Phiếu soi hoặc hồ sơ bệnh án.
- Các xét nghiệm bổ sung nếu cần
- Tình trạng máu chảy máu đông
+ Kiểm tra và tư vấn người bệnh
- Kiểm tra:
+ Tiền sử bệnh tật của người bệnh: tim mạch,
+ huyết áp, hô hấp
+ Tiền sử về dị ứng với thuốc
+ Tiền sử choáng phản vệ
+ Các bệnh về rối loạn đông máu
+ Các bệnh lây nhiễm HIV, viêm gan B, C
+ Tình trạng ăn uống và uống thuốc sạch ruột trước khi nội soi
- Tư vấn và giải thích cho người bệnh
+ Tình trạng chung của người bệnh
+ Sự cần thiết phải làm nội soi đại trực tràng
+ Quy trình thực hiện nội soi
+ Các biến chứng có thể xảy ra trong và sau khi soi
297
+ Thời gian trả kết quả
+ Chi phí cho nội soi đại trực tràng
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Phòng nội soi
- Có đủ thuốc và trang thiết bị cấp cứu
- Oxy
2. Ngƣời bệnh
- Người bệnh nhịn ăn tối thiểu 6 giờ trước khi soi
- Uống thuốc làm sạch ruột trước khi soi 3 gói Fortrans
- Mỗi gói pha và 1 lít nước. Mỗi lít nước + thuốc uống trong vòng 15 phút. Mỗi
gói uống các nhau 1 giờ. Gói cuối cùng trước khi soi 1 giờ
- Tiêm thuốc an thần:
+ Seduxen 10mg x 1ống (tiêm bắp)
- Tiêm thuốc giảm co thắt
+ Atropin 1/4 mg x 2 ống (tiêm dưới da)
- Tư thế người bệnh nằm nghiêng, trái, phải hoặc nằm ngửa nội soi
3. Ngƣời thực hiện
Bác sỹ, điều dưỡng: đội mũ, khẩu trang, găng tay.
4. Tiến hành nội soi
- Máy soi được bôi chơn Jelly xyclocaine 2 đặt qua đường hậu môn
- Bác sỹ trực tiếp đưa máy soi và điều khiển (có thể sử dụng điều dưỡng hỗ trợ)
- Điều dưỡng hỗ trợ ép ―loop‘‘chỗ cuộn vòng của ống soi trong lòng đại tràng để
đưa máy soi thuận lợi
- Quan sát, xác định vùng đầu máy soi đưa tới
5. Quan sát nhận định tổn thƣơng
- Vị trí tổn thương: Manh tràng, đại tràng lên, đại tràng góc gan, đại tràng ngang,
đại tràng góc lách, đại tràng xuống, đại tràng sigma hay trực tràng?
- Số lượng tổn thương (1 hay nhiều tổn thương)
- Kích thước tổn thương
- Thể tổn thương: sùi, loét hay thâm nhiễm chít hẹp…
- Ranh giới giữa tổn thương với tổ chức lành: nham nhở, gọn
298
- Sơ bộ xác định tổn thương lành hay ác
- Sinh thiết tổn thương
+ Vị trí sinh thiết
+ Số mẫu sinh thiết
6. Kết luận ban đầu tình trạng tổn thƣơng
- Tổn thương lành tính
- Tổn thương ác tính
7. Sử lý bệnh phẩm
- Mảnh bệnh phẩm sinh thiết:
+ Phết lam để chuyển tế bào học
+ Bệnh phẩm cố định trong lọ Formol 10 chuyển khoa giải phẫu bệnh
VI. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
- Nghỉ ngơi tại giường 10-20 phút. Nếu chướng hơi có thể đặt lại máy soi hút bớt
hơi
- Trường hợp tai biến thủng trong khi soi phải được phát hiện kịp thời và xử trí
ngoại khoa
- 70-80 người bệnh sau khi soi đại tràng ống mềm tìm thấy có vãn khuẩn
huyết- nếu những ngày sau khi soi người bệnh có sốt cao cần được tái khám