Phân tích mối quan hệ giữa kết cấu chi phí và điểm hòa vốn ảnh hưởng đến quyết định của nhà quản trị

Tạp chí Khoa học, Tập 1, Số 1/2022

PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA KẾT CẤU CHI PHÍ VÀ ĐIỂM HÒA

VỐN ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÁC QUYẾT ĐỊNH CỦA NHÀ QUẢN TRỊ

Nguyễn Thị Phương Chi ,*

1Trường Đại học Kinh tế Nghệ An, *Email: nguyenthiphuongchi@naue.edu.vn

Tóm tắt: Doanh nghiệp muốn tồn tại, khi tiến hành hoạt động kinh doanh, cần xác

định doanh thu tối thiểu đủ bù đắp chi phí của quá trình hoạt động kinh doanh. Phân tích

điểm hoà vốn giúp các đối tượng quan tâm đến tài chính doanh nghiệp, nhìn nhận quá

trình kinh doanh trong mối quan hệ với các yếu tố tác động tới lợi nhuận, cho phép xác

định rõ ràng vào thời điểm nào trong kỳ kinh doanh, hay ở mức sản xuất và tiêu thụ bao

nhiêu sản phẩm thì doanh nghiệp không bị lỗ, doanh nghiệp muốn đạt được mức lợi nhuận

mong muốn thì cần phải sản xuất và bán ra bao nhiêu sản phẩm… từ đó có các quyết định

chủ động, phù hợp và đảm bảo thực hiện được mục tiêu đặt ra. Phân tích điểm hoà vốn

của doanh nghiệp là kỹ thuật phân tích mối quan hệ giữa chi phí cố định (định phí), chi

phí biến đổi (biến phí), số lượng tiêu thụ và lợi nhuận của doanh nghiệp. Từ ý nghĩa đó,

bài viết chỉ ra mối quan hệ giữa kết cấu chi phí và điểm hòa vốn ảnh hưởng tới việc quyết

định của các nhà quản trị.

Từ khóa: Kết cấu chi phí, Điểm hòa vốn.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Khi bước chân vào kinh doanh, các nhà

quản trị dường như ai cũng hiểu điểm hoà

vốn là điểm tại đó doanh nghiệp không lãi,

không lỗ. Nhưng thực tế phần lớn các Doanh

nghiệp chưa tính được điểm hoà vốn, chưa

lập kế hoạch kinh doanh thông qua các bảng

tính cụ thể mà chỉ ở mức “áng chừng”. Và

họ không hiểu khi đạt đến điểm hoà vốn rồi

thì nên đưa ra những chiến lược kinh doanh

nào để tối ưu hoá lợi nhuận. Vậy, điều gì

sẽ xảy ra nếu kinh doanh nhưng không xác

định được điểm hoà vốn? Làm thế nào để

các nhà quản trị có cơ sở đưa ra mức giá

hợp lý, làm thế nào để doanh nghiệp đạt lợi

nhuận mục tiêu? Làm sao doanh nghiệp có

thể hạ thấp chi phí sản xuất trong khi mọi

thứ đã đi vào ổn định?

2. NỘI DUNG

2.1. Tổng quan về kết cấu chi phí và

điểm hòa vốn

2.1.1. Khái niệm

Kết cấu chi phí là mối quan hệ về tỉ trọng

của chi phí cố định và chi phí biến đổi của

doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có kết cấu

chi phí khác nhau thì sẽ có kết quả kinh

doanh là khác nhau mặc dù có cùng mức độ

tăng doanh thu.

Chi phí cố định (Định phí): là chi phí

xét trên toàn bộ công ty không đổi khi

doanh thu thay đổi nhưng tính trên 1 đơn

vị sản phẩm bán ra thì thay đổi. Dù bạn có

bán được hàng hay không bạn vẫn phải chi:

Thuê văn phòng, lương nhân viên cố định,

điện nước văn phòng, khấu hao phương

Trường Đại học Kinh tế Nghệ An

pháp đường thẳng…

Chi phí biến đổi: là chi phí thay đổi theo

doanh thu nhưng xét trên 1 đơn vị sản phẩm

lại không thay đổi. Ví dụ: khấu hao theo sản

phẩm, hoa hồng cho đối tác, lương doanh số.

Điểm hòa vốn là một điểm mà tại đó

tổng doanh thu bằng tổng chi phí hoặc là một

điểm mà tổng lãi trên biến phí đúng bằng

tổng chi phí cố định (định phí)

2.1.2. Điều kiện điểm hòa vốn

Phân tích điểm hoà vốn của doanh

nghiệp là kỹ thuật phân tích mối quan hệ

giữa chi phí cố định (định phí), chi phí biến

đổi (biến phí), số lượng tiêu thụ và lợi nhuận

của doanh nghiệp. Điểm hòa vốn cần các

điều kiện cơ bản sau:

Thứ nhất, phân chia chi phí sản xuất

kinh doanh của doanh nghiệp thành 2 loại là

chi phí cố định (định phí) và chi phí biến đổi

(biến phí)

Thứ hai, các giả định đó là:

- Doanh nghiệp không có hàng tồn kho;

- Biến phí đơn vị (chi phí biến đổi tính

cho 1 đơn vị sản lượng) là không thay đổi hay

tỷ lệ biến phí so với doanh thu không thay đổi;

- Tổng định phí không thay đổi trong

phạm vi xem xét, giá bán đơn vị sản phẩm

không đổi ở mọi mức độ của sản lượng;

không xét đến giá trị tiền tệ theo thời gian;

- Chỉ quan tâm đến chi phí hoạt động

kinh doanh hàng hoá nên lợi nhuận xem xét

chỉ là lợi nhuận kinh doanh hàng hoá thông

thường trước thuế.

2.2. Phân tích mối quan hệ giữa kết

cấu chi phí và điểm hòa vốn ảnh hưởng

đến quyết định nhà quản trị

Để cạnh tranh trên thương trường, điều

quan trọng là phải xác lập một vị thế cạnh

tranh tốt hơn với đối thủ. Hai yếu tố cơ bản

nhất để nâng tầm cạnh tranh đó là: Thứ nhất

là chi phí thấp, thứ hai là khác biệt hóa về sản

phẩm, dịch vụ. Bài toán chi phí thấp lúc nào

cũng ở trong đầu các nhà lãnh đạo, đặc biệt là

những người làm quản trị tài chính. Ở bài viết

này sẽ chỉ đề cập đến bài toán chi phí thấp.

2.2.1. Chiến lược giảm chi phí trong

khi mọi thứ đã đi vào ổn định

Trong kinh doanh, đừng bỏ quên

quy luật đường cong kinh nghiệm. Đường

cong kinh nghiệm là một hiện tượng kinh

tế dẫn đến sai lệch dự toán. Đây chính là

hiện tượng hiệu suất con người luôn luôn

cải thiện khi một công việc được lặp lại. Cụ

thể hơn mỗi lần sản lượng tăng gấp đôi, số

giờ lao động giảm xuống theo một tỉ lệ phần

trăm cố định của giá trị trước đó. Phần trăm

đó được gọi là tỉ lệ kinh nghiệm. Ví dụ như

nếu một cá nhân cần 10 phút để hoàn thành

một nhiệm vụ nhất định trong lần đầu tiên

và chỉ cần 8 phút trong lần thứ hai, người ta

gọi người đó có một tỉ lệ kinh nghiệm 80%.

Nếu sản lượng tăng gấp đôi một lần nữa từ

hai lên bốn, chúng ta sẽ kì vọng một sản

phẩm thứ tư được sản xuất trong 8 x (0.8)

= 6,4 phút... hay nói cách khác quy luật này

dựa trên thực tế rằng một người sẽ làm một

công việc nhanh hơn và ít sai sót hơn nếu

thường xuyên làm công việc ấy. Vậy trong

quản lý Doanh nghiệp, năng lực của nhân

viên làm công việc lặp đi lặp lại sẽ thành

thạo hơn, hao phí thời gian giảm.

Như vậy, hoàn toàn có thể yêu cầu doanh

thu tăng nhưng chi phí giảm, không giảm theo

giá trị tuyệt đối thì giảm theo tỉ lệ %. Nếu

tổng biến phí tăng theo doanh thu nhưng chi

Tạp chí Khoa học, Tập 1, Số 1/2022

phí cố định trên một đơn vị sản phẩm giảm

thì chắc chắn doanh thu tăng 10% thì chi phí

sẽ tăng thấp hơn tốc độ tăng của doanh thu.

Trong trường hợp này doanh thu tăng nhanh

hơn chi phí. Điều đó có nghĩa, bạn càng làm

thì lãi gộp (Gross margin) càng tăng. Vậy lời

khuyên đưa ra cho các nhà quản trị là gì?

Thứ nhất, không chạy theo tăng trưởng

theo quy mô. Tăng trưởng doanh thu kèm

theo tăng trưởng lợi nhuận với một tỉ lệ chi

phí giảm đi, khi ấy công ty phát triển, ngược

lại chỉ là tăng trưởng theo quy mô. Điều đó

có nghĩa là nếu đội bán hàng đề xuất tăng

quy mô bán, tăng sản lượng bán, nhưng đòi

chi phí phát triển thị trường và chi phí quảng

cáo cao vượt tỉ lệ cho phép nếu không phải

thị trường mới, nếu không có chiến dịch mới

nào đó, mà chỉ là hoạt động thông thường thì

bắt buộc nhà quản trị phải xem lại.

Thứ hai, Các nhà quản trị hãy luôn nhớ tỉ

lệ % đặc biệt cho các khoản chi phí lớn: Chi

phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp,

tỉ lệ giá thành sản phẩm so với doanh thu.

Hãy luôn tư duy: phải tìm mọi cách để doanh

thu tăng, chi phí cũng tăng nhưng tỉ lệ tăng

chi phí chậm hơn doanh thu.

Thứ ba, các nhà quản trị cần xây dựng

các chỉ tiêu sau:

- Xây dựng kết cấu chi phí: từng khoản

chi phí chiếm tỷ trọng bao nhiêu % trên tổng

chi phí.

- Xây dựng tỉ lệ % từng khoản chi phí

so với doanh thu. Nếu không xây dựng được

tỷ lệ thì mọi uỷ quyền của nhà quản trị đều

vô giá trị.

2.2.2. Cách thức vận hành mô hình

tài chính

Các nhà quản trị đã xây dựng được mô

hình tài chính, hệ thống định mức, hạn mức

và quản trị bằng tỉ lệ % rồi nhưng như thế vẫn

chưa đủ, nên thực hiện tiếp các công việc sau:

Thứ nhất, Các nhà quản trị phải cụ thể

hóa bằng việc giao việc quản lý các thông số

về tài chính, định mức, chứng từ cho những

người sau đây:

- Trưởng bộ phận: được giao chi phí và

xét duyệt trong kế hoạch định mức chi phí đã

được duyệt từ cuối năm trước.

- Phụ trách tài chính kế toán: sau khi các

Trưởng bộ phận đã duyệt chứng từ, thì bước

cuối để trình phòng kế toán. Kế toán là cửa

ngõ cuối cùng soát xét khoản chi đó có nằm

trong định mức kế hoạch hay không.

- Nhân viên phải hiểu ngay quy định từ khi

phát sinh nghiệp vụ. Chẳng hạn: quy định công

ty cho phép nhân viên tạm ứng lương, nhưng

quy chế tài chính quy định , tính đến ngày anh

viết đề xuất tạm ứng anh chỉ được 80% lương

của số ngày đã làm.Có nghĩa nhân viên họ phải

hiểu quy định đó để họ biết chỉ được viết số

tiền như vậy khi làm đề nghị tạm ứng.

Thứ hai, Xây dựng bảng kê các khoản

mục chi phí:

- Giá vốn (Nguyên vật liệu chính, nguyên

vật liệu phụ, nhân công, khấu hao, …)

- Chi phí tài chính

- Chi phí bán hàng (hoa hồng, lương

kinh doanh...)

- Chi phí quản lý doanh nghiệp (lương

quản lý, tiếp khách…)

Sau khi đã có bảng danh mục chi phí,

chỉ rõ đâu là định phí, đâu là biến phí. Đây

là cơ sở để tính điểm hòa vốn. Hãy xác định

khoản nào là chi phí cố định, khoản nào là

chi phí biến đổi, có biến động khi doanh thu

Trường Đại học Kinh tế Nghệ An

biến động không, nếu gần như không biến

động hoặc biến động ít thì xem là chi phí cố

định. Đó là mấu chốt của quản trị chi phí và

điểm hòa vốn.

Xác định Điểm hòa vốn là xác định điểm

tại đó doanh thu bằng chi phí, điểm đó ứng với

một mức doanh thu, sản lượng nào đó, ứng

với mức chi phí nào đó với từng khoản chi

phí chi tiết: tại điểm đó chi phí bán hàng bằng

bao nhiêu, nhân công mấy người, sản lượng

bán bao nhiêu, nhà xưởng này sản xuất đến

công suất nào bắt đầu hòa vốn, lúc lập bảng

kế hoạch kinh doanh dự kiến tới tháng mấy thì

hòa vốn. Hay nói cách khác: Điểm hoà vốn -

Điểm sống và chết của mỗi doanh nghiệp.

Công thức tính sản lượng hòa vốn và

doanh thu hòa vốn:

Định phí

Sản lượng hòa vốn = —————————

Đơn giá bán - Biến phí đơn vị

Hay Định phí

Sản lượng hòa vốn = —————————

Lãi trên biến phí

Doanh thu hòa vốn = Đơn giá bán x Sản

lượng hòa vốn

Trước tiên, chúng ta cùng hiểu rõ

về điểm hoà vốn thông qua ví dụ đơn giản

sau: Mở một quán cà phê, mỗi loại đồ uống

giá bán khác nhau, nhưng để đơn giản, tính

trung bình 1 sản phẩm bán ra với giá tương

đương là 60.000 đồng/cốc. Định phí 1 năm là

1.005.000.000 đồng, biến phí là 20.000 đồng/

cốc, lãi trên biến phí là 40.000 đồng/cốc.

1.005.000.000

Sản lượng hòa vốn = = 25.125 cốc.

40.000

Doanh thu hoà vốn = 25.125 cốc x 60.000

đồng/cốc = 1.507.500.000 đồng.

Vậy trong năm nay phải bán ra được 25.125

cốc cà phê, tính trung bình 1 ngày phải bán

25.125/365 = 69 cốc cà phê.

Từ điểm hoà vốn này, có thể thiết lập lợi

nhuận mục tiêu mong muốn của năm. Chẳng

hạn muốn lợi nhuận năm sau là 400.000.000

đồng/ năm, thì số cốc cà phê để được lợi

nhuận mục tiêu như trên là: (400.000.000+1.

005.000.000)/40.000 = 35.125 cốc. Như vậy

mỗi ngày phải bán ra 35.125/365 = 97 cốc.

Nếu bán thấp hơn số này thì không đạt mục

tiêu lợi nhuận, ngược lại nếu bán cao hơn sẽ

đạt lợi nhuận trên mong đợi.

Tuy nhiên, việc tìm ra điểm hòa vốn: sản

lượng hòa vốn, doanh thu hòa vốn không chỉ

đơn thuần là tính điểm hòa vốn. Tìm ra điểm

hòa vốn giúp các nhà quản trị đưa ra một số

quyết định:

- Tính sản lượng sản xuất/ sản lượng bán

để đạt lợi nhuận mong muốn

- Xác định giá bán sản phẩm/ Quyết định

thay đổi chính sách bán

- Tiếp tục hay đình chỉ sản xuất

- Quyết định tăng sản lượng

- Quyết định thay đổi chi phí

Sau khi đã đạt điểm hòa vốn thì sản

phẩm nào bán ra là lời sản phẩm đó, vì chi

phí cố định đã được bù đắp xong, lúc đó chỉ

cần bán cao hơn chi phí biến đổi/1 sản phẩm

là đã có lãi. Nếu không biết được điểm hòa

vốn ở đâu thì các nhà quản trị sẽ không quyết

định được giá, giảm giá sau hòa vốn vẫn có

lãi, giảm giá trước hòa vốn là lỗ.

Chẳng hạn các mặt hàng thời trang, ban

đầu ra mẫu mới, bạn mua với giá 1.000.000

đồng, sau 30 ngày ưu đãi 30%, tiếp tục bán

đến bộ 400 hòa vốn rồi, từ bộ 401 đến 1000

Tạp chí Khoa học, Tập 1, Số 1/2022

chia tiếp các đợt để bán ưu đãi 40%, 50%

…, đợt cuối xả kho. Với doanh nghiệp sản

xuất, một số nhà máy đã hòa vốn đầu tư rồi

thì khấu hao bằng 0, vì khấu hao = 0 nên

giá thành sản xuất chỉ tính bằng chi phí biến

đổi. Vậy lời khuyên đưa ra cho các nhà quàn

trị ở đây là gì?

Thứ nhất, Phải làm điểm hòa vốn ước

tính nghĩa là khi nhà quản trị lập kế hoạch

bán hàng thì phải lập điểm hòa vốn, lập điểm

hòa vốn xong sẽ có chương trình bán hàng

cho từng tháng, từng quý. Nếu là hàng luân

chuyển thường xuyên, mỗi tháng đội kinh

doanh phải ra chương trình bán khác nhau,

nếu là hàng tương đối ổn định thì mỗi quý

chương trình bán khác nhau. Chẳng hạn: bán

đồ điện không phải mùa, tốc độ tiêu dùng

chậm, vốn đọng, chấp nhận chương trình bán

mềm dẻo để đẩy hàng, đến mùa lại bán khác.

Thứ hai, Bảng tính điểm hòa vốn được

lập và tính trong excel (ví dụ như phần mềm

Goal Seek), bao gồm những nội dung cơ bản

sau, tùy thuộc vào hình thức kinh doanh của

doanh nghiệp:

P1- Doanh thu từ báo cáo bán hàng, sổ

doanh thu, kế hoạch bán hàng.

P2 - Chi phí kinh doanh (giá vốn + chi

phí bán hàng) và chi phí vận hành: những

khoản nào là chi phí cố định, những khoản

nào là chi phí biến đổi (trước đó, ta đã lập

bảng kê chi phí biến đổi, cố định).

P3 - Từng tháng, từng quý hòa vốn ở

Doanh thu nào? Bán sản phẩm thứ bao nhiêu

là hòa vốn?

3. KẾT LUẬN

Trên đây là những phân tích về mối

quan hệ giữa kết cấu chi phí và điểm hòa

vốn, từ đó đưa ra những lời khuyên cần

thiết cho các nhà quản trị. Thêm vào đó, bài

viết còn đưa ra cách tính điểm hòa vốn, còn

được gọi là điểm then chốt. Đây là điểm mà

tổng doanh thu sẽ bằng tổng chi phí. Trong

trường hợp đó, doanh nghiệp sẽ hòa vốn và

cả chi phí cố định và chi phí biến đổi đều

được thu hồi. Doanh thu thấp hơn tổng chi

phí sẽ là lỗ vốn. Tất cả những điểm nằm bên

trên điểm then chốt này thì có thể được ghi

nhận là lợi nhuận.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đoàn Xuân Tiên (2009). Giáo trình kế toán quản trị doanh nghiệp, NXB Tài chính.

2. Nguyễn Ngọc Quang (2011). Giáo trình kế toán quản trị, NXB Đại học Kinh tế

quốc dân.

3. Bộ Tài chính (2006), Thông tư 53/2006/TT-BTC Hướng dẫn áp dụng kế toán quản trị

trong các doanh nghiệp.

4. Nguyễn Ngọc Huyền (2018). Giáo trình Kiểm soát, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân.

Phân tích mối quan hệ giữa kết cấu chi phí và điểm hòa vốn ảnh hưởng đến các quyết định của nhà quản trị

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi