ĐẠ I HỌ C QUỐ C GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯ Ờ NG ĐẠ I HỌ C KINH TẾ - LUẬ T
NGUYỄ N THỊ KIM THOA
PHÁP LUẬ T VỀ BẢ O ĐẢ M BÍ MẬ T THÔNG TIN
KHÁCH HÀNG TRONG HOẠ T ĐỘ NG NGÂN HÀNG
Ở VIỆ T NAM
Chuyên ngành: Luậ t Kinh tế
Mã số chuyên ngành: 62.38.01.07
TÓM TẮ T LUẬ N ÁN TIẾ N SĨ LUẬ T HỌ C
Tp. Hồ Chí Minh năm 2020
Công trình đư ợ c hoàn thành tạ i: Trư ờ ng Đạ i họ c Kinh tế - Luậ t
Ngư ờ i hư ớ ng dẫ n khoa họ c: PGS. TS. Lê Vũ Nam
Phả n biệ n độ c lậ p 1
Phả n biệ n độ c lậ p 2
Phả n biệ n 1
Phả n biệ n 2
Phả n biệ n 3
Luậ n án sẽ đư ợ c bả o vệ trư ớ c Hộ i đồ ng chấ m luậ n án họ p tạ i
……………………………………………………….………………..
……………………………………………………….………………..
Vào lúc.......... ngày........tháng.........năm 2020
Có thể tìm hiể u luậ n án tạ i thư việ n:
- Thư việ n trung tâm ĐHQG - HCM
- Thư việ n Khoa họ c Tổ ng hợ p TP.HCM
- Thư việ n Trư ờ ng Đạ i họ c Kinh tế - Luậ t
1
PHẦ N MỞ ĐẦ U
1. Lý do lự a chọ n đề tài nghiên cứ u
Thông tin là “tài sả n” quan trọ ng, quý giá đố i vớ i mỗ i tổ chứ c, cá nhân.
Xã hộ i ngày càng phát triể n, các yêu cầ u đư ợ c bả o mậ t thông tin củ a con ngư ờ i
ngày càng đư ợ c coi trọ ng, đặ c biệ t trong các hoạ t độ ng kinh tế nói chung và hoạ t
độ ng ngân hàng (HĐNH) nói riêng. Bở i các giao dị ch củ a khách hàng tạ i các tổ
chứ c tín dụ ng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nư ớ c ngoài (CNNHNNg) phả n ánh
trự c tiế p nhu cầ u, lố i số ng, sở thích cá nhân, hộ i nhóm mà họ là thành viên,
nhữ ng vấ n đề liên quan đế n hoạ t độ ng tài chính, đế n quá trình hoạ t độ ng, sả n
xuấ t, kinh doanh củ a khách hàng…Các thông tin riêng tư , cá biệ t này củ a khách
hàng đư ợ c TCTD thu thậ p và lư u giữ nhằ m phụ c vụ hoạ t độ ng kinh doanh củ a
mình. Vớ i tư cách là mộ t bên trong quan hệ pháp luậ t, khi TCTD yêu cầ u khách
hàng cung cấ p các thông tin để phụ c vụ cho hoạ t độ ng kinh doanh củ a mình,
phả i có nghĩa vụ bả o mậ t thông tin khách hàng mà họ có đư ợ c, đây là nghĩa vụ
mà TCTD cầ n triệ t để tuân thủ .
Tạ i Việ t Nam, thờ i gian qua, cùng vớ i sự phát triể n mạ nh mẽ củ a khoa
họ c công nghệ và truyề n thông, nhiề u dị ch vụ ngân hàng mớ i đã đư ợ c triể n khai,
đang dầ n đi vào cuộ c số ng, phù hợ p vớ i xu thế thanh toán củ a các nư ớ c trong
khu vự c và trên thế giớ i. Sự phát triể n các dị ch vụ đó làm cho các hành vi khai
thác thông tin cũng tinh vi hơ n, nguy cơ xâm phạ m bí mậ t thông tin củ a khách
hàng trong HĐNH càng trở nên phổ biế n và đe dọ a đế n việ c bả o mậ t thông tin
khách hàng. Số liệ u thố ng kê về vấ n đề bả o mậ t thông tin củ a Tổ chứ c chứ ng
nhậ n TÜVRheinland Việ t Nam cho thấ y, mỗ i năm có trên 30.000 mậ t khẩ u củ a
các tài khoả n Internet bị công bố trên mạ ng và 30.0000 số tài khoả n tín dụ ng cá
nhân bị trộ m, mộ t số bị công bố trên Web. Thự c tiễ n HĐNH cho thấ y ngày càng
nhiề u khách hàng củ a các TCTD “bỗ ng dư ng” mấ t tiề n trong tài khoả n làm cho
khách hàng củ a các TCTD lo lắ ng và đặ t ra các nghi ngờ về mứ c độ an ninh, sự
bả o mậ t thông tin củ a khách hàng khi sử dụ ng các dị ch vụ ngân hàng củ a TCTD.
Nhậ n thứ c đư ợ c vị trí, tầ m quan trọ ng củ a việ c bả o mậ t thông tin khách
hàng, Luậ t các Tổ chứ c tín dụ ng (Luậ t các TCTD) Việ t Nam xác đị nh đây là
nghĩa vụ mà TCTD phả i triệ t để tuân thủ , là mộ t trong nhữ ng tiêu chí xác đị nh
mứ c độ bả o đả m an toàn trong cung ứ ng dị ch vụ ngân hàng. Trư ờ ng hợ p TCTD
2
không thự c hiệ n nghĩa vụ bả o mậ t thông tin khách hàng thì có thể bị tạ m ngừ ng
hoạ t độ ng. Nói cách khác, bả o mậ t thông tin khách hàng đã đư ợ c Luậ t các TCTD
quy đị nh và Ngân hàng nhà nư ớ c (NHNN) Việ t Nam cũng đã có nhữ ng hư ớ ng
dẫ n làm cơ sở cho TCTD cụ thể hóa trong thự c tiễ n hoạ t độ ng. Tuy nhiên, trư ớ c
biế n đổ i nhanh củ a tình hình thự c tế về tính đan xen, phứ c tạ p củ a các quan hệ
liên quan đế n lĩnh vự c tín dụ ng, ngân hàng; sự phát triể n củ a công nghệ thông
tin; hiệ u quả quả n trị nộ i bộ củ a TCTD; yêu cầ u về quả n lý nhà nư ớ c và về sự
đồ ng bộ , thố ng nhấ t, khả thi trong thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách
hàng trong HĐNH cầ n đư ợ c nghiên cứ u hoàn thiệ n. Chính vì vậ y, nghiên cứ u
sinh lự a chọ n chủ đề “Pháp luậ t về bả o đả m bí mậ t thông tin khách hàng
trong hoạ t độ ng ngân hàng ở Việ t Nam” làm nộ i dung nghiên cứ u cho luậ n
án tiế n sĩ luậ t họ c, chuyên ngành Luậ t Kinh tế .
2. Mụ c đích và nhiệ m vụ nghiên cứ u củ a đề tài
Mụ c đích nghiên cứ u củ a đề tài bao gồm:
- Làm sáng tỏ nhữ ng vấ n đề lý luậ n củ a pháp luậ t về bả o mậ t thông tin
khách hàng trong HĐNH.
- Phân tích, so sánh, đố i chiế u pháp luậ t Việ t Nam vớ i pháp luậ t củ a mộ t
số nư ớ c trên thế giớ i về nhữ ng vấ n đề pháp lý có liên quan đế n việ c bả o mậ t
thông tin khách hàng trong HĐNH.
- Phân tích, đánh giá thự c trạ ng thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông tin
khách hàng trong HĐNH ở Việ t Nam.
- Nghiên cứ u đề xuấ t phư ơ ng hư ớ ng, giả i pháp và kiế n nghị hoàn thiệ n
pháp luậ t và bả o đả m thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách hàng trong
HĐNH ở Việ t Nam.
Đề tài tập trung thực hiện một sốnhiệm vụnghiên cứu sau:
Thứnhất, phân tích, đánh giá có hệ thố ng nhữ ng công trình nghiên cứ u
trong và ngoài nư ớ c, làm cơ sở cho việ c tiế p thu, kế thừ a nhữ ng kế t quả nghiên
cứ u đã đạ t đư ợ c, đồ ng thờ i tiế p tụ c nghiên cứ u phát triể n nhữ ng vấ n đề lý luậ n
củ a pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách hàng trong HĐNH.
Thứhai, làm rõ khái niệ m, đặ c điể m thông tin khách hàng trong HĐNH;
phân tích cơ sở hình thành, phát sinh và bả n chấ t củ a nghĩa vụ bả o mậ t thông
tin khách hàng; phân tích phạ m vi, nguyên tắ c, giớ i hạ n nghĩa vụ bả o mậ t thông
tin khách hàng; làm rõ nộ i hàm khái niệ m thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông
tin khách hàng trên các khía cạ nh: chủ thể thự c thi, phư ơ ng thứ c thự c thi, các
3
biệ n pháp thúc đẩ y việ c thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách hàng trong
HĐNH; phân tích sự cầ n thiế t phả i bả o mậ t thông tin khách hàng trong HĐNH.
Thứba, phân tích, so sánh, đánh giá nhữ ng quy đị nh pháp luậ t liên quan
đế n nghĩa vụ bả o mậ t thông tin khách hàng trong HĐNH ở Việ t Nam vớ i mộ t
số nư ớ c trên thế giớ i để làm rõ nhữ ng ư u điể m, bấ t cậ p trong các qui đị nh hiệ n
hành về điề u chỉ nh pháp luậ t đố i vớ i hoạ t độ ng bả o mậ t thông tin củ a khách
hàng trong HĐNH ở Việ t Nam và đề xuấ t các kiế n nghị hoàn thiệ n.
Thứ tư , phân tích, đánh giá thự c trạ ng thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông
tin khách hàng trong HĐNH ở Việ t Nam nhằ m phát hiệ n nhữ ng hạ n chế , bấ t
cậ p; nhữ ng khó khăn, vư ớ ng mắ c để từ đó xác đị nh phư ơ ng hư ớ ng cơ bả n củ a
việ c hoàn thiệ n, đề xuấ t nhóm giả i pháp, kiế n nghị góp phầ n hoàn thiệ n pháp
luậ t và bả o đả m thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách hàng trong HĐNH.
3. Đố i tư ợ ng và phạ m vi nghiên cứ u
Đố i tư ợ ng nghiên cứu
i) Cơ sở lý luậ n ghi nhậ n nghĩa vụ bả o mậ t thông tin khách hàng trong
HĐNH ở Việ t Nam cũng như trên thế giớ i. ii) Các quy đị nh củ a pháp luậ t Việ t
Nam và mộ t số nư ớ c trên thế giớ i về bả o mậ t thông tin khách hàng trong HĐNH.
iii) Thự c tiễ n thự c thi pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách hàng trong HĐNH
củ a các TCTD. iv) Đị nh hư ớ ng chiế n lư ợ c phát triể n thị trư ờ ng ngân hàng theo
hư ớ ng minh bạ ch, hiệ n đạ i theo tiêu chuẩ n quố c tế củ a Nhà nư ớ c.
Phạm vi nghiên cứu
Bí mậ t thông tin trong lĩnh vự c ngân hàng bao gồ m bí mậ t quố c gia trong
ngành ngân hàng, bí mậ t kinh doanh ngân hàng, bí mậ t thông tin liên quan đế n
khách hàng. Trong khuôn khổ luậ n án này, tác giả tâp trung nghiên cứ u quy đị nh
pháp luậ t về bả o mậ t thông tin củ a khách hàng trong HĐNH củ a TCTD.
Khái niệ m HĐNH trong luậ n án đư ợ c sử dụ ng đồ ng nghĩa vớ i quy đị nh
củ a Luậ t các TCTD năm 2010, nghĩa là, luậ n án nghiên cứ u hoạ t độ ng bả o mậ t
thông tin khách hàng trong các hoạ t độ ng nhậ n tiề n gử i, cấ p tín dụ ng và cung
ứ ng dị ch vụ thanh toán qua tài khoả n củ a các TCTD. Đồ ng thờ i, tác giả luậ n án
chỉ nghiên cứ u pháp luậ t về bả o mậ t thông tin khách hàng củ a các ngân hàng
thư ơ ng mạ i Việ t Nam.
Nhữ ng vấ n đề liên quan đế n hợ p tác quố c tế trong ngăn chặ n rử a tiề n, trố n
thuế , tài trợ khủ ng bố cũng sẽ đư ợ c xem xét/ đề cậ p trong luậ n án này. Tuy
nhiên, phạ m vi nghiên cứ u củ a luậ n án chỉ giớ i hạ n trong việ c xem xét các tác