NGHIEN
cufu
- TRAO DOI
u
SUY NGHI VE VAN DE DO
LUCJNG
RUI RO DANH MUC CHO VAY TAI CAC
NGAN
RANB
THifONG
MAI
ThS.
BUI DIEU ANH
Rui ro danh muc cho vay
(RRDMCV) va sfl can thiet
phSi
do Ifldng RRDMCV tai
cac ngan hang thfldng mai
(NHTIVI)
Trong hoat dong cua NHTM,
tin dung la san pham mang
lai nhieu
loi
nhuan dong thdi
cung tiem an nhieu rui ro nha't.
Theo Hiep
\J6c
Basel
H
cua
Uy ban giam sat ngan hang
Basel - Basel Committee on
Banking Supervision dinh
nghia "Rui ro tin dung (RRTD)
la rui ro co nguyen nhdn tir
sU
khong chdc chdn ve khd ndng
hoac do sdn sdng
cila
mgt ddi
tdc
thUc
thi cdc nghla vu trong
hgp
dong".
Theo
each
hieu day du thi
RRTD khong chi xua't hien
trong hoat dong cho vay
ciia
ngan hang, ma con trong ca
hoat
dgng
dau
til,
lien quan
de'n kha nang thu hoi von va
lai
ciia
cac trai phieu ma ngan
hang dang nam
giOf
trong danh
muc tai san cua minh. Tuy
nhien ne'u xet trong pham vi
hep la hoat dong cho vay ciia
ngan hang thi RRTD thudng
bao ham cac dac
trUng
sau day:
RRTD luon luon
gdn
lien
vdi ton thdt cua ngan
hdng
ve mat tai chinh;
RRTD xudt phdt tit syt vi
pham nghia vu trong
hc/p
dong tit phia khdch hdng
vay.
Ve ca'u
true,
RRTD trong
hoat dong cho vay co the phan
biet thanh hai loai co ban la
rui ro giao dich va riii ro danh
muc.
Riii ro danh muc bao gom
hai thanh phan la riii ro noi tai
va riii ro tap trung.
Riii ro ngi tai xua't phat
ttf nhij'ng dac diem rieng biet
cua m5i chu the vay von,
m6i
nganh kinh te,
m6i
hinh thufc,
phirong thufc cap tin dung. Co
the noi rui ro noi tai co tinh
tat ye'u, khong the triet tieu
vi no thuoc ve ban tinh vo'n co
cua do'i
tugng
vay von, cac bien
phap
ciia
ngan hang
chi
co the
lam giam thieu hoac han che
no ma thoi.
Rui ro tap trung la loai rui
ro xua't phat tir
sir
thie'u da
ngan
hang
So 53•Thang
8/2010
III!
NGHIEN cufu
TRAO DOI
dang trong danh muc cho vay
cua ngan hang, di
ngUgc
lai
nguyen
tSc
phan tan riii ro
trong kinh doanh tien te. Theo
dinh nghla cua Uy ban Basel
"rui ro tap trung la bdt ky
riii
ro dan le hoac nhom
rili
ro ndo
CO khd ndng tg.o ra tdn thdt
du ldn lien quan den
mUc
von
cua ngdn hdng, tdi sdn co eda
ngdn hdng hoac tdng tdn thdt
ciia ngdn hdng". Nhan xet ve
tam quan trgng cua riii ro tap
trung, Uy ban Basel
cijng
nhan
dinh "Hoat dgng cho vay la
hoat dgng co ban ciia hau he't
cac ngan hang nen RRTD tap
trung cung la loai riii ro tap
trung
CO
ban nha't trong pham
vi cua mgt ngan hang"
Ly do
din
de'n mgt danh
muc cho vay thie'u
sir
da dang
CO
the la do viec
diT
doan xu
hirdng phat trien cac nganh
kinh te khong chinh xac, dSn
de'n dau
tiT
qua mufc cho mgt so
nganh/khu
vUc
kinh te hep,
khong
lirdng
he't nhufng riii ro
khi nen kinh te bie'n dgng theo
chieu hudng xa'u, keo theo sU
xudng dd'c cua cac nganh kinh
te
da dau tU trUdc dd. Cugc
khung hoang tai chinh the
gidi trong nam 2008 cho tha'y
kha nhieu ngan hang tren the
gidi (phai ke de'n dau tien la
cac ngan hang nUdc My ) trUdc
do da dau tU qua nhieu vao thi
trudng bat dgng san vao luc thi
trudng nay dang "ndng", gia tri
cho vay dUa tren gia "ao", cho
de'n khi thi trudng nay ngugi
lanh, ddng bang, gia sut giam
thi hau qua la nhUng khoan
cho vay trong
linh
vUc nay da
trd thanh nhUng khoan no khd
ddi khong
16,
tham chi khdng
the ddi dugc.
Ly do khac cua viec hinh
thanh mgt danh muc cho vay
thie'u da dang cd the bat nguon
tu
nhUng sai lam trong dUdng
ld'i chie'n
lugc
cua ngan hang
cho vay. Chang han do ap
lyfc
canh tranh md rgng thi
trudng.
//'
//,
/L^
—.^
1*
Ifl
0-1^
">
%.J^^
5''^
ji^jgtKk
'm
^1
%
•-"••
^
...-V
^:^
^iK
^^ * "'.ml
^^'•'{^
I^^Wk
r "^ 1
non ndng muo'n tang nhanh
doanh so' ciia ngan hang, cho
nen danh muc cho vay qua ng-
hieng ve mgt loai dd'i tugng
vay vd'n nao dd nham thu hut
niu keo khach hang, vugt qua
kha nang kiem soat thUc te
cua ngan hang. TrUdng hop
nay thUdng
rOi
vao cac ngan
hang mdi di vao hoat dgng,
tam nhin va nang
lUc
quan tri
cd gidi han. Hau qua cua tinh
trang nay la mgt danh muc cho
vay thie'u an toan, do rui ro
cao.
Tuy nhien, rui ro tap trung
chii ye'u xua't phat tU yeu to' chu
quan nen cac ngan hang hoan
toan
CO
the giam thieu dugc
rui ro nay thdng qua qua trinh
quan tri riii ro.
Tie'n trinh quan tri riii ro
ndi chung va quan tri RRTD
danh muc cho vay ndi rieng
tai NHTM ludn bao gom cac
budc
CO
ban sau day:
* Nhdn dang rdi ro
* Do ludng rdi ro
* Gidm sdt rdi ro
* Dieu chinh gidm thiiu rdi ro
Trong cac ndi dung tren, do
ludng rui ro la mgt bUdc quan
trgng trong toan bg quy trinh
quan ly riii ro va dang ngay
cang trd nen quan trgng hon
trong quan tri rui ro hien dai.
Khdng dUng lai d mUc do nhan
bie't, do ludng rui ro bugc cac
nha quan tri tinh toan dinh
lugng mgt
each
chinh xac ve
riii ro ma ngan hang gap phai
trong ta't ca cac giao dich co
lien quan. NhU dinh nghia de
cap d phan tren, RRTD la kha
nang xay ra bien cd' gan vdi
ton that ve tai chinh cho ngan
hang. Do vay, do
lUdng
RRTD
thUc chat la do
lUdng
xac sua't
(possibility) xay ra bie'n co' va
mUc do tdn that (Loss severity)
ma bie'n cd' dd mang lai, tU dd
nha quan tri se cd
nhOng
dgng
thai thich hop nham bao dam
muc tieu kinh doanh da de ra.
Muc tieu do Ifldng RRMCV
cua NHTM
De cd the do
lUdng
chinh
xac RRTD, trUdc he't phai dinh
nghia rd ve
bi^'n
cd' RRTD
(Credit Risk Event). Bie'n
cd' RRTD cd the bao gom hai
loai:
thu nhat la bie'n cd' vd no
khdng tra dUOc no tU phia do'i
tac va thU hai la sU sut giam
gia tri tai san tin dung (khoan
cho vay, trai phieu) theo thdi
gian. Tuy vao dieu kien cu the,
cac ngan hang cd the
lUa
chon
mgt trong hai bie'n cd' nay hoac
ca hai khi xay dUng md hinh do
ludng RRTD. De tinh toan cac
xac xua't ndi tren, NHTM dUa
vao cac so' lieu thd'ng ke lich sd
trong he thd'ng xep hang ngi bg
hoac suf dung cac so lieu dugc
cung cap bdi cac cdng ty xep
hang ddc lap. Trong do
lUdng
rui ro danh muc, sU tUOng quan
giiJfa
cac khoan cho vay tren
danh muc la ye'u to bat bugc
phai tinh den. Do vay, xac
sua't d day la kha nang xay ra
bie'n cd' dong thdi cho ta't ca cac
khoan cho vay tren danh muc
cua ngan hang.
Muc tieu do
lUdng
RRDMCV
tai NHTM
chi
ra
nhCng
ke't
qua ma viec do
lUdng
riii ro
phai dat dugc, bao gom cac ngi
dung cu the sau day:
* Tao ca sd cho viec thiet lap
du
trU
nhdm bu ddp tdn thdt
ky vong
Udc
tinh
Can cU vao kha nang dU
kie'n td'n that, cd hai loai
la ton that ky vgng cdn ggi
la td'n that udc tinh dugc
ngan
hang
So 53 •Thang 8/2010
NGHIEN
cufu
- TRAO DOI
(Expected Loss - EL) va td'n
that khdng ky vgng/ khdng dU
tinh dugc (Unexpected Loss -
UL).
Trong quan diem quan tri
rui ro hien dai (theo tinh than
cua Hiep Udc Basel II), td'n that
ky vgng dugc xem la mdt khoan
chi phi cho kinh doanh. Bdi vi
trUdc khi thUc hien cac khoan
cho vay, cac ngan hang ludn dU
tinh mdt ty le nha't dinh cac
khoan cho vay bi vd no. Do vay
gia cua giao dich can phai dii
de trang trai cho ton that dU
tinh nay. Ngan hang thudng
tinh toan gia RRTD cho tUng
hang khach hang rieng biet,
can cU vao xac suat vd no va
ty le ton that khdng thu hoi
dugc khi xay ra vd ng. Ke't qua
tinh toan sau dd se dugc dUa
vao trong gia ca / lai sua't tUng
khoan vay cu the khi ky hgp
dong cap
tin
dung. Vi vay cac
khach hang khac nhau cd the
dugc hudng mdt lai sua't tien
vay khdng gid'ng nhau, tuy theo
do rui ro ciia hg. Viec do
lUdng
gia RRTD de xac dinh lai sua't
tien vay la mgt trong cac muc
tieu cua viec do
lUdng
RRTD
ndi chung ciia ngan hang.
Tuy nhien, do
lUdng
ton that
ky vgng khdng chi phuc vu cho
viec xac dinh gia RRTD. DUng
d gdc do danh muc cho vay, cac
NHTM cdn phai trich du phdng
cu the de lap quy dU trU tUOng
xdng vdi td'n that ky vgng da
xac dinh. Theo quy dinh trong
Hiep Udc Basel thi dU phdng
ton that dugc tinh vao trong
thanh phan vd'n tU cd cua cac
ngan hang.
* Tinh von kinh te bit ddp cho
ton thdt khong ky vgng
I
khdng
du kien dugc
Td'n that khdng ky vgng cd
the hieu la hau qua
ciia
bie'n
cd' RRTD phat sinh ngoai du
kie'n. Do tinh chat nay nen xac
xua't xay ra cung nhu mUc do
ton that ciia bie'n cd' khdng xac
dinh dugc. Vi vay, cac ngan
hang khdng the thie't lap dU
trU
cho td'n that khdng ky vgng
ma phai dung vd'n kinh te de
trang trai (d day xin
lUu
y vd'n
kinh te' dugc xac dinh tU gia tri
cua cac tai san chiu rui ro, vi
vay nd khac biet vdi vd'n phap
ly
ciia
ngan hang. Ndi khac di
vd'n kinh te cua mdt ngan hang
la nguon bu dap cho
nhUng tdn
that khdng dU tinh dugc do
cac tai san
chUa
dUng rui ro,
ma phan ldn trong dd la cac
khoan cho vay mang lai). Dd'i
vdi mdt ngan hang, cau hdi
quan trgng phai giai dap dugc
la ngan hang can bao nhieu
vd'n kinh te de cd the bu dap
cho cac tai san chUa dUng rui
ro cua hg? De tra ldi cho cau
hdi nay, Uy ban Basel khuyen
khich cac ngan hang tU xay
dung va dUa vao suf dung cac
md hinh do
lUdng
RRTD ndi
bd phu hgp vdi dieu kien, dac
diem cua tUng ngan hang. Gia
tri vd'n kinh te, hay cdn ggi la
gia tri chiu rui ro VaR - Value
at Risk cd the dugc tinh cho
tUng khoan vay cung nhu toan
danh muc cho vay.
* Xde dinh gid tri thi trUdng
cua tdng khodn cho vay vd
cua todn danh muc
Day cung la mgt muc tieu
can thiet cua viec do
lUdng
RRTD trong hoat ddng cua
ngan hang hien dai. Cac ngan
hang truyen thd'ng thUdng tao
lap danh muc cho vay va sau dd
duy tri chung trong sud't thdi
gian cho den khi cac khoan
cho vay nay dao han. Dieu nay
cung cd nghla la ngan hang ha'p
thu toan bd rui ro cua khoan
vay tu luc chap nhan cap tin
dung cho de'n khi ke't thuc hop
ddng cho vay. Xu hUdng md
cufa thi trudng vd'n ngay nay
ddi hdi cac ngan hang mdt sU
linh hoat, uyen chuye'n trong
viec
sSn
sang dieu chinh sd'
lugng tai san tren danh muc
ciia
minh thay vi nam
giU
nd
mdt
each
cd dinh. Hay ndi
khac di, ngan hang can chuye'n
tu quan niem " khdi tao va
nam
giU"
cac khoan cho vay
sang quan niem quan tri danh
muc cua mdt nha dau tU. Theo
dd, cac khoan cho vay tren
danh muc cd the dugc chuyen
nhugng tren thi trudng thdng
qua cac giao dich phai sinh,
chUng
khoan hda no, mua ban
khoan cho vay
....Dieu
nay se
giup cho cac ngan hang cd the
tim kiem lgi nhuan tren co
sd kiem soat, giam thieu rui
ro theo xu hUdng bie'n ddi ciia
thi trUdng. Cac ngan hang se
khdng bi rang budc bdi mdt
danh muc cac khoan vay da
hinh thanh trUdc dd. De phuc
vu cho muc dich nay, dinh gia
cac khoan vay cung nhU cua
toan danh muc theo thi trUdng
la ye'u td' can thie't,
tU
dd tao
dieu kien de md rdng cac giao
dich phai sinh ngoai bang can
dd'i ciia ngan hang. Cd the
ndi dinh gia khoan vay theo
thi trudng la muc tieu khdng
the thie'u dugc cua viec do
ludng RRTD trong nen kinh te
hien dai.
M6
hinh
do Ifldng RRDMCV
tai NHTM
Ngay tu khi y thdc ve
RRTD, cac NHTM da suf dung
cac phuong phap do
lUdng,
chang han nhu phuong phap
chuyen gia, phuong phap
cho diem, phuong phap xep
hang tin nhiem. NhUng
phuong phap do
lUdng
truyen
thd'ng nay chu ye'u tap trung
vao cac rui ro giao dich don
le,
chUa de cap de'n gdc do ciia
rui ro danh muc. Khi cac ngan
hang chuyen sang quan diem
cda nha dau tU chUng khoan
thi cac md hinh do
lUdng
rdi
ro danh muc
cijng
ra ddi. Khac
vdi cac phuong phap do
lUdng
trUdc dd, md hinh do
lUdng
rui ro la tap hgp cua nhieu ky
thuat tinh toan chu ye'u suf
dung ly thuyet xac sua't thd'ng
ke,
dUa tren mgt nen tang ly
thuyet va
each
tie'p can rieng
biet. Mdi mdt md hinh do
ludng rui ro deu hUdng tdi mdt
ngan
hang
So
53•Thang
8/2010