Th c tr ng r i ro kinh doanh ngo i h i các NHTM Vi tự ạ ủ ạ ố ở ệ
Nam
Ho t đ ng kinh doanh ngo i h i c a NHTM g m: ạ ộ ạ ố ủ ồ
Th nh tứ ấ , mua và bán ngo i t cho khách hàng. Thông qua d ch vạ ệ ị ụ
mua bán h , ngân hàng thu m t kho n phí ph bi n d ng chênh l chộ ộ ả ổ ế ở ạ ệ
t giá mua bán. Vì là mua bán h nên ngân hàng không ph i b v n,ỷ ộ ả ỏ ố
không ch u r i ro t giá và không làm thay đ i k t c u b ng cân đ iị ủ ỷ ổ ế ấ ả ố
tài s n n i b ng.ả ộ ả
Th haiứ, mua và bán ngo i t v i khách hàng nh m đi u ch nh tr ngạ ệ ớ ằ ề ỉ ạ
thái ngo i h i c a đ ng ti n đó c a ngân hàng đ gi m thi u r i ro.ạ ố ủ ồ ề ủ ể ả ể ủ
Đây th c ch t là nghi p v phòng ng a r i ro ngo i h i.ự ấ ệ ụ ừ ủ ạ ố
Th baứ, kinh doanh cho chính mình, t c mua bán ngo i h i nh mứ ạ ố ằ
ki m lãi khi t giá thay đ i. Ho t đ ng kinh doanh này t o ra tr ngế ỷ ổ ạ ộ ạ ạ
tháI ngo i h i, do đó ngân hàng ph I b v n, ch u r i ro t giá và làmạ ố ả ỏ ố ị ủ ỷ
thay đ i k t c u b ng cân đ i tài s n n i b ng.ổ ế ấ ả ố ả ộ ả
Nh v y tr ng thái ngo i h i m gi a các Interbank d n đ n r iư ậ ạ ạ ố ở ữ ẫ ế ủ
ro ngo i h i. Các ngân hàng có t t ng kinh doanh m o hi m th ngạ ố ư ưở ạ ể ườ
đ tr ng thái ngo i t m quá l n so v i v n t có nên khi r i ro tể ạ ạ ệ ở ớ ớ ố ự ủ ỷ
giá trên th tr ng bi n đ ng, các ngân hàng này ph i đ i m t v iị ườ ế ộ ả ố ặ ớ
nguy c m t v n, th m chí thua l , gi m năng l c tài chính. Chính vìơ ấ ố ậ ỗ ả ự
v y, ngày 10/01/1998, Th ng đ c NHNN ban hành Quy t đ nhậ ố ố ế ị
18/1998/QĐ-NHNN7 v vi c quy đ nh tr ng thái ngo i t đ i v i cácề ệ ị ạ ạ ệ ố ớ
ngân hàng NHTM Vi t Nam, ngân hàng liên doanh và công ty tài chính.ệ
Theo đó các ngân hàng ph i th c hi n t ng tr ng thái ngo i t cu iả ự ệ ổ ạ ạ ệ ố
ngày không v t quá 30% v n t có c a ngân hàng mình. ượ ố ự ủ
K t sau năm 1998 cho đ n năm cu i năm 2006ể ừ ế ố , các NHTM Vi tệ
Nam th ng duy trì tr ng thái ngo i h i đo n và h u qu là ph i đ iườ ạ ạ ố ả ậ ả ả ố
m t v i r i ro t giá khi t giá tăng. Đó là do nh ng nguyên nhân sau:ặ ớ ủ ỷ ỷ ữ
Th nh tứ ấ , m c t giá giao d ch bình quân interbank mà NHNN côngứ ỷ ị
b th ng n đ nh trong th i gian dài, h u nh không có bi n đ ngố ườ ổ ị ờ ầ ư ế ộ
l n, th m chí có lúc t giá USD và JPY so v i VND đ ng yên ho cớ ậ ỷ ớ ứ ặ
gi m. Do đó vi c duy trì tr ng thái ngo i t đo n đ i v i USD và JPYả ệ ạ ạ ệ ả ố ớ
là bình th ng.ườ
Th haiứ, đ c đi m c a ngo i h i Vi t Nam trong th i gian này làặ ể ủ ạ ố ệ ờ
theo h ng 1 chi u, c u v ngo i t luôn l n h n cung ngo i t , doướ ề ầ ề ạ ệ ớ ơ ạ ệ
v y mà doanh s mua vào nh h n doanh s bán ra và đi u này d t iậ ố ỏ ơ ố ề ẫ ớ
tr ng thái ngo i t các ngân hàng th ng là tr ng thái đo n.ạ ạ ệ ở ườ ạ ả
Th baứ, lãi su t cho vay VND th ng cao h n nhi u so v i lãi su tấ ườ ơ ề ớ ấ
cho vay c a USD, EUR và JPY (lãi su t th c c a VND d ng), vì thủ ấ ự ủ ươ ế
các ngân hàng s n sàng bán ngo i t đ i l y n i t đ h ng lãi su tẵ ạ ệ ổ ấ ộ ệ ể ưở ấ
cao, đ n h n hoàn tr ngo i t h s mua ngo i t vào và kho n lãiế ạ ả ạ ệ ọ ẽ ạ ệ ả
thu đ c t cho vay VND luôn l n h n kho n thua l do t giá tăngượ ừ ớ ơ ả ỗ ỷ
(t c VND m t giá) trong khi chính sách t giá mà NHNN theo đu i l iứ ấ ỷ ổ ạ
n đ nh trong th i gian dài và vì th tr ng thái ngo i t c a các ngânổ ị ờ ế ạ ạ ệ ủ
hàng th ng đo n.ườ ả
T cu i năm 2006 đ n nh ng tháng đ u quý I/2008ừ ố ế ữ ầ , k t sau khiể ừ
Vi t Nam chính th c tr thành thành viên th 150 c a T ch c WTO,ệ ứ ở ứ ủ ổ ứ
tr ng thái ngo i t c a các NHTM Vi t Nam l i tình hu ng ng cạ ạ ệ ủ ệ ạ ở ố ượ
l i, đó là nó luôn m c d th a.ạ ở ứ ư ừ Đi u này đ c lí gi i nh sau:ề ượ ả ư
Th nh tứ ấ , ngu n cung ngo i t cho các NHTM tăng nhanh là do thồ ạ ệ ị
tr ng ch ng khoán Vi t Nam th i gian qua đã phát tri n v i t c đườ ứ ệ ờ ể ớ ố ộ
khá nóng. Đi u đó khi n cho các nhà đ u t n c ngoài đ xô vào thề ế ầ ư ướ ổ ị
tr ng Vi t Nam. H chuy n USD vào Vi t Nam và chuy n đ i raườ ệ ọ ể ệ ể ổ
VND đ kinh doanh ch ng khoán d n đ n cung ngo i t tăng m nh.ể ứ ẫ ế ạ ệ ạ
Th haiứ, ngoài ngu n v n đ u t gián ti p thì ngu n v n đ u tồ ố ầ ư ế ồ ố ầ ư
tr c ti p FDI th c hi n trong năm 2007 cũng nh trong quý I nămự ế ự ệ ư
2008 tăng cao. trong quý I năm 2008, tính chung c v n c p m i vàả ố ấ ớ
tăng thêm, c n c đã thu hút thêm đ t 5,436 t USD v n đ u t đăngả ướ ạ ỷ ố ầ ư
kí, tăng 31% so v i cùng kỳ năm 2007 đã làm tăng ngu n cung USDớ ồ
c a các NHTM.ủ
Th 3ứ, do C c d tr Liên bang M (FED) liên t c c t gi m lãiụ ự ữ ỹ ụ ắ ả
su t đã làm cho USD gi m giá m nh so v i các ti n t nh EUR,ấ ả ạ ớ ề ệ ư
JPY... cũng đã làm cho dòng v n đ u t chuy n t USD sang VND.ố ầ ư ể ừ
Trong khi đó, đ tránh áp l c cho l m phát, NHNN không mua sể ự ạ ố
ngo i t d th a này (vì n u NHNN mua ngo i t vào, đ y VND raạ ệ ư ừ ế ạ ệ ẩ
đ h tr thì s làm tăng VND trong l u thông) đã khi n cho t giáể ỗ ợ ẽ ư ế ỷ
USD/VND liên t c suy gi m. Và chính đi u này l i gây ra r i ro t giáụ ả ề ạ ủ ỷ
cho các NHTM.
Tuy nhiên năm 2009, t giá USD/VND ti p t c đà tăng trong 4ỷ ế ụ
tháng đ u năm, đ c bi t sau khi NHNN n i r ng biên đ t giá lênầ ặ ệ ớ ộ ộ ỷ
±5% khi n cho t giá ngo i t liên ngân hàng đã có đ t tăng đ t bi n.ế ỷ ạ ệ ợ ộ ế
Có tr ng h p th ng xuyên âm ph i nh s vi n tr c a NHNNườ ợ ườ ả ờ ự ệ ợ ủ
ho c các NH ph i đ y giá chào mua lên b ng giá bán nh m đáp ngặ ả ẩ ằ ằ ứ
nhu c u ngo i t c a NH mình. Nguyên nhân chính đ c gi i thích tầ ạ ệ ủ ượ ả ừ
hi n t ng nhi u doanh nghi p có ngu n thu b ng USD không ch uệ ượ ề ệ ồ ằ ị
bán cho NH, có tâm lý ch giá ti p t c tăng lên, thâm chí còn “ra giá”ờ ế ụ
đ có th đ t m c cao h n tr n quy đ nh hi n hành m i bán d n đ nể ể ạ ứ ơ ầ ị ệ ớ ẫ ế
tình tr ng ngân hàng không mua đ c ngo i t đ bán. M t khác cácạ ượ ạ ệ ể ặ
NH h n ch vi c huy đ ng b ng ti n USD, càng huy đ ng càng cóạ ế ệ ộ ằ ề ộ
th l do lãi su t huy đ ng USD liên t c s t gi m do không cho vay raể ỗ ấ ộ ụ ụ ả
đ c nên n u các NH huy đ ng càng nhi u USD thì s càng l , b iượ ế ộ ề ẽ ỗ ở
h ph i g i s ngo i t này n c ngoài v i m c lãi su t th p h nọ ả ử ố ạ ệ ở ướ ớ ứ ấ ấ ơ
r t nhi u so v i m c huy đ ng.ấ ề ớ ứ ộ
6 tháng đ u năm 2011ầ, do chính sách th t ch t ti n t c a NHNNắ ặ ề ệ ủ
đã duy trì đ c s n đ nh c a th tr ng ngo i t . T giá giao d chượ ự ổ ị ủ ị ườ ạ ệ ỷ ị
d n “gi m nhi t”. Trên th tr ng chính th c, t giá giao d ch c a cácầ ả ệ ị ườ ứ ỷ ị ủ
NHTM th ng m c th p h n biên đ t i đa theo quy đ nh (1% soườ ở ứ ấ ơ ộ ố ị
v i t giá bình quân trên th tr ng liên ngân hàng do NHNN công b ).ớ ỷ ị ườ ố
Xen k nh ng ngày tăng, t giá đã có nhi u ngày đ ng và nhi u ngàyẽ ữ ỷ ề ứ ề
gi m. Đây là đi u hi m có tr c đây.ả ề ế ướ
Khi th tr ng t do b thu h p, chênh l ch t giá gi a th tr ngị ườ ự ị ẹ ệ ỷ ữ ị ườ
t do và th tr ng chính th c đã đ c gi m thi u, t giá c b n nự ị ườ ứ ượ ả ể ỷ ơ ả ổ
đ nh và có xu h ng gi m đã t o th i c đ NHNN mua vào ngo i t .ị ướ ả ạ ờ ơ ể ạ ệ
Theo s li u c a NHNN, tính đ n h t tháng 7/2011, NHNN đã muaố ệ ủ ế ế
đ c 5 t USD d tr ngo i h i, m t đ ng thái mà t gi a năm 2008ượ ỷ ự ữ ạ ố ộ ộ ừ ữ
đ n tr c tháng 5/2011 ch a th c hi n đ c. Các doanh nghi p vàế ướ ư ự ệ ượ ệ
ng i dân đã b t đ u bán ngo i t cho ngân hàng, b c đ u chuy nườ ắ ầ ạ ệ ướ ầ ể
d n quan h huy đ ng và cho vay b ng ngo i t sang quan h mua-ầ ệ ộ ằ ạ ệ ệ
bán b ng ngo i t gi a NH v i khách hàng; vi c niêm y t giá thanhằ ạ ệ ữ ớ ệ ế
toán tr c ti p b ng ngo i t đã đ c thu h p.ự ế ằ ạ ệ ượ ẹ
Cho t i tháng 4/2012ớ, qua nghiên c u c th tr ng chính th cứ ở ả ị ườ ứ
và phi chính th c và bi u th trên bi u đ Reuters cho th y di n bi nứ ể ị ể ồ ấ ễ ễ
t giá USD/VND m c n giá đ nh. Th tr ng chính th c giao d chỷ ở ứ ổ ị ị ườ ứ ị
ph bi n 20840-20890. Th tr ng t do giao d ch 20830-20880.ổ ế ị ườ ự ị
T giá duy trì n đ nh và m c th p là đi u ki n t t đ NHNN ti pỷ ổ ị ở ứ ấ ề ệ ố ể ế
t c mua vào l ng l n ngo i t c a các NHTM, góp ph n c i thi nụ ượ ớ ạ ệ ủ ầ ả ệ
d tr ngo i t . Đây là tháng mà thông t 03/2012/TT-NHNN chínhự ữ ạ ệ ư
th c có hi u l c thi hành k t ngày 02/5/2012 v vi c h n ch đ iứ ệ ự ể ừ ề ệ ạ ế ố
t ng vay ngo i t .ượ ạ ệ
Do th ng xuyên ph i đ i m t v i tình tr ng ngo i h i m nh v yườ ả ố ặ ớ ạ ạ ố ở ư ậ
nên vi c qu n tr r i ro ngo i h i ngày càng có vai trò quan tr ngệ ả ị ủ ạ ố ọ
trong ho t đ ng kinh doanh ngo i t c a các NHTM.ạ ộ ạ ệ ủ