4
Sáng kiến kinh nghiệm
Một số biện pháp chỉ đạo rèn
chữ viết cho học sinh lớp 1
5
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đi học là một bước ngoặt trong đời trẻ. Năm đầu tiên cắp sách đến trường, trẻ vô
cùng bỡ ngỡ với việc chuyển hoạt động từ vui chơi sang học tập. Người ta thường nói
“Một trong những hạnh phúc lớn nhất của trẻ là được đến trường, được học đọc, học
viết. Bởi vậy vấn đề rèn luyện chữ viết cho học sinh Tiểu học là vô cùng quan trọng
và cấp thiết đặc biệt là của học sinh đầu cấp Tiểu học, đặt nền móng cơ bản cho toàn
bộ quá trình học tập, rèn luyện cho HS những phẩm chất đạo đức tốt như: Tinh thần
kỷ luật, tính cẩn thận và óc thẩm mĩ. Cố vấn Phạm Văn Đồng đã nói “Chữ viết là biểu
hiện của nết người. Dạy cho HS viết đúng, viết đẹp, viết cẩn thận là góp phần rèn
luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như với thầy và bạn
đọc bài vở của mình....”.
Tính đến nay, Bộ GD&ĐT đã nhiều lần ban hành những quy định về thay đổi
chữ viết ở TH. Sau nhiều lần thay đổi, chúng ta lại quay về với mẫu chữ mềm mại,
thanh gọn trước kia nhằm giúp học sinh viết chữ đẹp và có thẩm mỹ hơn. Tuy nhiên,
sau nhiều lần thay đổi như vậy lại có những điều làm được và chưa làm được. Thực
trạng chữ viết của học sinh còn rất xấu và thiếu chính xác. Các em còn viết sai, viết
quá chậm, trình bày không sạch sẽ, rõ ràng. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất
lượng học Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác nói chung. Là một cán bộ quản
lí, tôi nhận thấy Tập viết là một phân môn có tầm quan trọng đặc biệt. Việc rèn luyện
kĩ năng viết chữ cho học sinh, nhất là HS lớp 1 lại càng quan trọng hơn. Chính vì vậy
nên tôi rất mong muốn có biện pháp chỉ đạo có hiệu quả môn Tập viết để HS viết đẹp
6
hơn, s
ạch h
ơn và c
ẩn thận h
ơn. Đó c
ũng l
à nh
ư
ợng dạy học ở Tiểu
học nói chung và dạy học chữ viết nói riêng.
Chính vì thấy được tầm quan trọng của môn Tập viết, nên tôi đã mạnh dạn tìm
hiểu học hỏi và nghiên cứu để tìm ra“Một số biện pháp chỉ đạo rèn chữ viết cho học
sinh lớp 1” giúp các em trở thành những con người phát triển toàn diện có ích cho đất
nước.
Việc nghiên cứu đề tài này được tiến hành ở lớp 1B.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. THỰC TRẠNG
Hiện nay chữ viết của các em học sinh tiểu học chưa được đẹp, chưa đúng
mẫu, sự liên kết giữa các nét, các con chữ chưa chuẩn, tốc độ viết còn chậm, học sinh
còn dùng nhiều loại mực, ngòi bút viết nét chữ to quá hoặc nhỏ quá đều làm ảnh
hưởng đến việc giữ gìn vở sạch, viết chữ đẹp. Đặc biệt càng lên lớp trên thì chữ viết
của nhiều em không đúng mẫu. Các em không tích cực rèn chữ viết thường xuyên
dẫn đến chữ viết của các em chưa đẹp, vở không giữ gìn sạch sẽ.
Việc dạy của một số giáo viên chưa chú trọng thường xuyên đến rèn chữ viết
cho học sinh. Trong ngôn ngữ viết có chức năng giao tiếp và được quy định thống
nhất, mặc dù như vậy nhưng thực tế cho thấy phân môn Tập viết trong trư
ờng Tiểu
học chưa được coi trọng, sách giáo viên, tài liệu tham khảo chưa cụ thể, rõ ràng như
những môn học khác, việc dạy phân môn Tập viết còn hạn chế, giáo viên chưa nắm
vững tên gọi các nét cơ bản. Đây là nguyên nhân làm cho chữ viết của học sinh không
đúng mẫu, không đẹp, vở không sạch sẽ .
II. NGUYÊN NHÂN THỰC TRẠNG
Chương trình tập viết lớp 1 gồm có 2 phần: Học kì 1 và nửa đầu học kì 2 sau
mỗi bài học vần học sinh được luyện viết những chữ các em vừa học và mỗi tuần có
thêm một bài tập viết. Nửa sau học kì 2 mỗi tuần có 1 tiết tập viết, mỗi tiết học trong
7
35 phút, h
ọc sinh đ
ư
ợc l
àm quen v
ới chữ viết hoa, mỗi b
ài g
ồm hai lần viết, mỗi lần
viết gồm 3 phần: phần thứ nhất là tô chữ viết hoa cỡ chữ vừa, riêng tuần cuối viết số
theo mẫu cỡ vừa và cỡ nhỏ; phần thứ hai viết lại hai vần đã học theo cỡ chữ vừa;
phần thứ ba viết hai từ chữ cỡ nhỏ.
Qua khảo sát thực trạng dạy và học tập viết ở lớp 1 cho thấy kỹ năng viết của
học sinh chưa đẹp, giữ gìn vở chưa sạch, giáo viên chưa chú ý sửa sai theo dõi tốc độ
viết cho học sinh, tất cả các yếu tố trên cho thấy chất lượng giữ vở sạch, viết chữ đẹp
chưa cao.
III. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
Ngay từ đầu năm học, tôi kiểm tra đánh giá phân loại chữ viết của từng em ở
lớp 1B. Qua kiểm tra đánh giá tôi nhận thấy các em đã có ý thức xong các em viết
chữ còn chưa đúng mẫu, chưa đúng các nét cơ bản, các chữ cái chỉ viết thành hình
con chữ, có em còn chưa biết cầm bút.
Khảo sát chất lượng chữ viết của 24 em học sinh lớp 1B, tháng 10 năm 2011
cho thấy:
Số
HSKS
Kết quả
Gi
ỏi
Khá
TB
Y
ếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
19
1
5
6
32
10
53
2
10
- Học sinh thường khó tập trung cao độ trong khi viết nên học sinh chỉ có thể
viết cẩn thận, nắn nót theo chữ mẫu được mấy chữ đầu, sau đó các em viết ẩu, viết láu
cho xong bài mà không quan tâm mình viết như thế đã đúng, đẹp chưa.
Học sinh không quan sát kỹ chữ mẫu nên tuỳ tiện theo ý mình và do vậy nên
chữ viết không đúng cỡ chữ, khoảng cách giữa các con chữ trong một chữ và khoảng
8
cách gi
ữa các chữ
đ
ặc biệt ghi sai vị trí dấu thanh.
Học sinh không nghe và theo dõi giáo viên hướng dẫn quy trình viết nên viết sai
quy định tạo nên những nét không đúng cỡ chữ, nét cao thấp không đều và đặc biệt là
nét nối giữa các con chữ, nét bắt đầu và nét kết thúc chưa đúng quy định.
Vì vậy để nâng cao chất lượng chữ viết của học sinh lớp 1 tôi xin mạnh dạn đề
xuất một số biện pháp nhằm khắc phục các hạn chế đã nêu ở trên như sau:
1. Việc rèn tư thế viết, cách cầm bút của học sinh
Với học sinh, tư thế ngồi viết đúng, thoải mái, tâm trạng phấn khởi thì chất
lượng chữ viết tốt, nếu tư thế ngồi chưa đúng, tâm trạng buồn phiền thì chữ viết cũng
bị ảnh hưởng. Để viết được chữ thì phải hoạt động tiêu hao năng lượng của thần kinh
và bắp thịt. Khi giáo viên hướng dẫn thì trẻ phải tri giác bằng mắt, tai và tay sẽ làm
theo, nói điều mình tri giác được, vừa nói vừa đưa tay theo các đường nét của chữ cái
để nhấn mạnh cách viết đồng thời nhận ra tên gọi, hình dáng của chữ đó. Nói thầm
kiến thức mới thu nhập được để tái hiện hình ảnh đó trong óc trước khi viết, được thể
hiện trên bảng con, trên giấy bằng các dụng cụ như phấn, bút. Tay điều khiển quá
trình viết là các cơ và xương bàn tay còn đang độ phát triển nên cử động các ngón tay
còn vụng về, chóng mệt mỏi. Khi cầm bút các em có tâm lí sợ rơi nên các em cầm rất
chặt, các cơ tay cứng khó di chuyển. Nếu các em cầm bút bằng bốn hoặc năm ngón
tay thì khi viết vận động cổ tay, cánh tay sẽ mau mệt mỏi, sức chú ý kém, kết quả chữ
viết không đúng, không nhanh. Trẻ tiếp thu hình ảnh chữ viết qua mắt nhìn, do vậy
nếu chữ viết được trình bày với kích thước quá nhỏ hoặc ánh sáng kém thì các em
phải cúi sát mắt nhìn cho rõ chữ, lâu dần sẽ dẫn đến cận thị. Trong thời gian đầu, có
thể các em nhận ra đúng hình dáng của chữ nhưng bàn tay chưa ghi lại đầy đủ hình
dáng của mẫu chữ. Chỉ sau quá trình luyện tập, số lần nhắc đi nhắc lại nhiều thì các
em mới chép đúng mẫu.
2. Việc chuẩn bị của giáo viên về kiến thức chuyên môn