1
PHÒNG GD&ĐT HƯỚNG HÓA CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG TH&THCS A DƠI Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
A Dơi, ngày tháng năm 2023
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
- Họ và tên tác giả: Trần Thị Hải Nam, nữ: Nữ
- Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ: Đại học sư phạm Sinh Học
- Chức vụ: Giáo viên
- Đơn vị công tác: Trường TH&THCS A Dơi
- Tên sáng kiến: Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 6
thông qua Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THCS
- Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chủ nhiệm
- Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 10/9/2022
1. Lý do chọn sáng kiến
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và thời đại
công nghệ 4.0, với nhu cầu hội nhập và phát triển thì giáo dục và đào tạo thế hệ
trẻ lại càng trở nên quan trọng, là nhân tố quyết định đến sự phát triển của đất
nước. Do vậy, trong các kỳ đại hội Đảng và Nhà nước ta luôn xác định phát triển
giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và là động lực thúc đẩy
phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước, hội nhập với thế giới.
Học sinh sống trong xã hội phát triển cần phải được trang bị những kỹ năng
thích hợp để hòa nhập với cộng đồng, với xu thế toàn cầu hóa. Đối với học sinh
THCS, đặc biệt là học sinh vùng núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số có điều
kiện kinh tế đặc biệt khó khăn như xã A Dơi thì kỹ năng sống là rất cần thiết.
Lứa tuổi này là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ,
ham hiểu biết, thích tìm tòi và khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã
hội, thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động; các em luôn đứng trước
những nguy cơ của cuộc sống hiện đại như: bị lừa đảo qua mạng Internet, qua
zalo, Facebok, tảo hôn, bỏ học đi theo bạn bè làm công nhân…; chưa có kỹ năng
ứng phó với tình huống xảy ra, nguy cơ bị xâm hại…
Vì vậy, việc giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống sẽ giúp học sinh thích ứng
được với cuộc sống đầy những biến động khôn lường, phát huy các nhân tố tích
cực, hạn chế nhân tố tiêu cực; các em có những khả năng để có hành vi thích
ứng và tích cực, có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của
cuộc sống hằng ngày.
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục tại trường
THCS tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm những cảm xúc tích
cực, khai thác kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng của
2
các môn học khác nhau để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết
các vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa
tuổi. Thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức
mới, kỹ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng
với cuộc sống đặc biệt trong thời đại công nghệ số hiện nay, góp phần phát huy
tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề
nghiệp tương lai của các em.
Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống đối với học sinh
và vai trò của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp vì vậy tôi chọn nghiên cứu
sáng kiến: “Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 6 thông qua
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THCS” với đối tượng và phạm
vi nghiên cứu là học sinh lớp 6A trường TH và THCS A Dơi, lớp mà tôi được
phân công chủ nhiệm và giảng dạy Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.
2. Giải quyết vấn đề
2.1. Tính mới của sáng kiến
2.1.1. Các bước/quy trình thực hiện giải pháp mới
2.1.1.1. Giải pháp 1: Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm gắn với nội dung
giáo dục kỹ năng sống
Ngay từ đầu năm học tôi đã thực hiện nghiêm túc công tác xây dựng kế
hoạch giáo dục chủ nhiệm kết hợp với giáo dục kỹ năng sống trong Hoạt động
trải nghiệm, hướng nghiệp. Hội đồng giáo viên chủ nhiệm trao đổi những nội
dung quan trọng cần tích hợp trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 6
trong năm học. Trong quá trình trao đổi đi sâu vào phân tích những kỹ năng còn
yếu và thiếu thì cần phải khắc phục và hỗ trợ cho học sinh, qua đó hình thành
cho các em những kỹ năng sống cần thiết. Sau khi Hội đồng chủ nhiệm nghiên
cứu và đề xuất với Ban giám hiệu nhà trường thống nhất và xây dựng trong kế
hoạch giáo dục nhà trường để có thể có những giải pháp thực hiện hiệu quả và
thiết thực nhất.
Để giáo dục kỹ năng sống hiệu quả tôi nhận thấy việc xác định các nhóm
kỹ năng sống cơ bản cần hình thành cho học sinh là rất cần thiết. Việc xác định
các nhóm kỹ năng này được thực hiện thông qua việc khảo sát đối với học sinh,
nếu học sinh yếu ở nhóm kỹ năng nào thì tôi sẽ chú trọng rèn cho học sinh
những nhóm kỹ năng đó.
Đối với đơn vị trường TH& THCS A Dơi, sau khi khảo sát với toàn thể học
sinh lớp 6A, tôi đã xác định các nhóm kỹ năng cơ bản cần hình thành cho học
sinh gồm:
+ Kỹ năng tự phục vụ bản thân
+ Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân.
+ Kỹ năng xác lập mục tiêu cuộc đời
+ Kỹ năng ứng phó với tình huống nguy hiểm
3
+ Kỹ năng giao tiếp và ứng xử
+ Kỹ năng hợp tác và chia sẻ
Giáo viên tiến hành xây dựng kế hoạch giáo dục chi tiết cho Hoạt động trải
nghiệm, hướng nghiệp với 9 chủ đề tương ứng với 9 tháng của năm học:
Tháng
Các chủ đề
Tháng 9
Chủ đề 1. Em với nhà trường
Tháng 10
Chủ đề 2. Khám phá bản thân
Tháng 11
Chủ đề 3. Trách nghiệm với bản thân
Tháng 12
Chủ đề 4. Rèn luyện bản thân
Tháng 1
Chủ đề 5. Em với gia đình
Tháng 2
Chủ đề 6. Em với cộng đồng
Tháng 3
Chủ đề 7. Em với thiên nhiên và môi trường
Tháng 4
Chủ đề 8. Khám phá thế giới nghề nghiệp
Tháng 5
Chủ đề 9. Hiểu bản thân - chọn đúng nghề
Mỗi một chủ đề sẽ thực hiện trong một tháng, tương ứng với các tuần trong
tháng. Với các hoạt động được chia ra các thời điểm khác nhau với hình thức
khác nhau như: sinh hoạt dưới cờ, dạy học theo chủ đề và sinh hoạt lớp. Chính
vì vậy, giáo viên sẽ tổ chức lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phù
hợp với các hoạt động của lớp.
2.1.1.2. Giải pháp 2: Phối hợp với giáo viên bộ môn, các ban ngành
đoàn thể để tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho học sinh và phụ huynh
về vai trò của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường
Nhiều phụ huynh quan niệm rằng chỉ cần học sinh có kiến thức thì sẽ có
kỹ năng sống. Đó là quan niệm sai lầm khiến học sinh thiếu đi những kỹ năng cơ
bản cần có của một công dân trong thời kỳ hội nhập. Trước đây, việc giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh ở trường TH&THCS A Dơi chưa được chú trọng,
đặc biệt các kỹ năng như: kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân; kỹ
năng giao tiếp và ứng xử; kỹ năng hợp tác và chia sẻ; kỹ năng xác lập mục tiêu
cuộc đời; kỹ năng ứng phó với các tình huống nguy hiểm... Chính sự thiếu hụt
các kỹ năng đó đã dẫn đến một số hệ lụy về sau. Một số em do không có định
hướng rõ ràng cho tương lai, chưa tự nhận thức được bản thân, chưa biết sống
hòa hợp với cộng đồng và thiên nhiên nên đã khiến con đường dẫn đến tương lai
của các em bị gián đoạn. Sau khi kết thúc chương trình ở bậc THCS, một số em
đã theo bạn bè đi vào các thành phố lớn để làm các công việc bán thời gian
không đúng với lứa tuổi, một thời gian do không chịu nổi công việc nên các em
quay trở về địa phương. Hoặc một số em do thiếu kỹ năng sống đã lấy chồng,
lấy vợ ở độ tuổi chưa phù hợp… Vậy nên, phụ huynh cần ý thức được trách
4
nhiệm của mình trong giáo dục kỹ năng sống cho con em, để học sinh nhận biết
được giá trị bản thân, biết quý trọng tương lai và nỗ lực vươn lên trong học tập.
Do đó trong các cuộc họp phụ huynh định kì hoặc đột xuất, tôi thường
tuyên truyền thông qua các video, hình ảnh và các câu chuyện liên quan đến kỹ
năng sống. Qua các cuộc họp đã nâng cao nhận thức cho phụ huynh, định hướng
cho phụ huynh những cách thức để hình thành kỹ năng sống cho học sinh và tạo
thành những thói quen cho các em trong cuộc sống hàng ngày. Giáo viên cũng
thường xuyên gửi văn bản về pháp luật liên quan đến bạo lực học đường, luật
hôn nhân và gia đình, bình đẳng giới, tình yêu và giới tính hay các chiến dịch
tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường trên nhóm zalo của lớp để các phụ
huynh theo dõi và định hướng các em.
Đặc biệt, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được giáo viên kết hợp với
đội, dự án “Trẻ em gái sẵn sàng cho tương lai” cùng với sự tham gia của đoàn
thanh niên xã, hội phụ nữ xã, phụ huynh học sinh như các sự kiện: Bình đẳng
giới, đối thoại liên thế hệ các vấn đề của thanh thiếu niên… trong các chủ đề
như “Khám phá bản thân em”, “Trách nhiệm với bản thân”, “Rèn luyện bản
thân”, “Em với gia đình, em với cộng đồng” để lồng ghép giáo dục kỹ năng
sống cho các em. Qua đó hình thành cho các em những kỹ năng sống như: Kỹ
năng tự phục vụ bản thân, kỹ năng xác lập mục tiêu cuộc đời, kỹ năng tự nhận
thức và đánh giá bản thân, đặc biệt là kỹ năng ứng phó với các tình huống nguy
hiểm.
Hình 1. Học sinh tham gia đối thoại liên thế hệ có sự tham gia giữa chính
quyền địa phương, Ban giám hiệu, phụ huynh về các vấn đề của thanh thiếu niên
2.1.1.3. Giải pháp 3: Sinh hoạt chủ đề: “Các vấn đề của thanh thiếu
niên”, “ Bình đẳng giới”
Phần lớn học sinh chưa có đủ kiến thức và nhận thức chưa được đúng đắn
về sức khỏe sinh sản vị thành niên. Chính vì vậy mà ảnh hưởng rất lớn tới việc
kiểm soát hành vi cũng như không có các kỹ năng bảo vệ mình, bảo vệ sức khỏe
cho mình. Giáo dục giới tính và chăm sóc sức khỏe vị thành niên được tổ chức
linh hoạt triển khai bằng hình thức như sinh hoạt chào cờ đầu tuần hay thông
qua tiết sinh hoạt theo chủ đề ở các lớp nhằm tuyên tuyên truyền, giáo dục.
Trong những năm gần đây, nhà trường phối hợp với tổ chức Plan phổ biến
những kiến thức sức khỏe sinh sản, giới tính vị thành niên; tình yêu, tình bạn lứa
tuổi học sinh cho học sinh toàn trường qua các hội thi tìm hiểu về bình đẳng
giới, giao lưu văn hóa tuyên truyền về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống…
5
Thông qua các hoạt động các em đã mạnh dạn trao đổi, chia sẻ những tâm tư và
cùng xử lý những tình huống liên quan đến sức khỏe sinh sản, tâm sinh lý của
giới trẻ, hiểu biết sâu sắc hơn về các mối quan hệ trong tình bạn, tình yêu khác
giới.
Hình 2. Học sinh tham gia sinh hoạt chủ đề về bình đẳng giới
Hình 3. Học sinh vẽ tranh về tránh xâm hại tình dục
2.1.1.4. Giải pháp 4: Tổ chức hoạt động trải nghiệm với chủ đề “Em
với thiên nhiên và môi trường”
Với mục đích giúp học sinh có những hiểu biết cụ thể về thiên nhiên, môi
trường. Từ đó thay đổi tích cực về nhận thức và hình thành các kỹ năng ứng phó
với tình huống nguy hiểm, kỹ năng hợp tác chia sẻ và kĩ năng hòa nhập với thiên
nhiên, cộng đồng. Cùng với sự phối hợp của dự án Plan đã tổ chức cáchoạt động
ngoại khóa với chủ đề: Em với thiên nhiên và môi trường”.
Giáo viên chủ nhiệm chia nhóm học sinh. Mỗi nhóm gồm 5 em vẽ tranh
tuyên truyền về biện pháp bảo vệ thiên nhiên và môi trường sau đó nộp sản
phẩm lên Padlet. Giáo viên tổ chức cho học sinh báo cáo, chia sẻ sản phẩm hoạt
động của mình trước lớp để cả lớp cùng được tìm hiểu các giải pháp đó. Tác
phẩm hay sẽ được trung bày và giới thiệu tại các buổi ngoại khóa của trường.
Hoạt động 1: Giáo viên xây dựng chương trình ngoại khóa “Giờ Trái
Đất” năm 2023 nhằm tuyên truyền bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm năng
lượng. Phân công học sinh thực hiện.
Hoạt động 2: Lớp thực hiện lên kịch bản, giáo viên duyệt kịch bản
chương trình. Học sinh được tổ chức thực hiện nhiệm vụ.
Hoạt động 3: Giáo viên tổng duyệt chương trình.
Hoạt động 4: Công diễn chương trình vào giờ chào cờ đầu tuần (tiết sinh
hoạt dưới cờ).
Học sinh rất hào hứng tham gia hoạt động giáo dục trải nghiệm, hướng
