S GIÁO D C VÀ ĐÀO T O THANH HÓA
TR NG THPT YÊN ĐNH 3ƯỜ
SÁNG KI N KINH NGHI M
NH N D NG VÀ GI I TOÁN DI TRUY N LIÊN K T
GI I TÍNH CÓ HOÁN V GEN- TR NG H P HAI ƯỜ
GEN N M TRÊN X KHÔNG CÓ TRÊN Y
H và tên tác gi : Lê Th Giang
SKKN thu c môn : Sinh h c
THANH HOÁ NĂM 2017
M C L C
Trang
1. M đu…………………………………………........................................
1.1. Lí do ch n đ
tài...................................................................................
2
1.2. M c đích nghiên
c u............................................................................2
1.3. Đi t ng nghiên ượ
c u………………………………………………..3
1.4. Ph ng pháp nghiên c u…………………………………………….ươ 3
2. N i dung………………………………………………………….............4
2.1. C s lý lu n……………..ơ
……………………………………..........
4
2.2. Th c tr ng c a v n
đ……………………………………………......4
2.3. Gi i quy t v n ế
đ………………………………………......................5
2.4. Bài t p v n d ng……………………………………….…………..ậậụ
7
2.5. K t qu ……………………………..ế
………………………………...
13
2.5.1. Nh ng k t qu đã đt ế
đc................................................................ượ 13
2.5.2. K t qu cế
th ....................................................................................13
2.5.3. Nh ng thi u sót h n ế
ch ....................................................................ế14
2.5.4. Bài h c kinh nghi m……………………………………….……... 14
3. K t lu n, ki n ngh …………………………………………………...ế ế 15
Tài li u tham kh o………………………………………………………….. 16
Danh m c đ t i sáng ki n kinh nghi m đc x p ế ượ ế
lo i……………………..17
Ph
l c……………………………………………………………………….18
2
1. M ĐU
1.1. Lí do ch n đ tài:
- T v trí c a b môn sinh h c trong c p h c THPT hi n nay:
Môn sinh h c cũng nh nhi u môn h c khác đc xem là môn khoa ư ượ
h c c b n, h c sinh h c càng c n phát tri n năng l c t duy, tính ch đng, ơ ư
đc l p, sáng t o c a h c sinh đ tìm hi u và lĩnh h i các tri th c khoa h c.
Trong khuôn kh nhà tr ng ph thông, các bài t p sinh h c th ng là nh ng ườ ườ
v n đ không quá ph c t p, có th gi i đc b ng nh ng suy lu n lôgic, ượ
b ng tính toán ho c th c nghi m d a trên c s nh ng quy lu t sinh h c, ơ
ph ng pháp nghiên c u sinh h c đã quy đnh trong ch ng trình h c; bài t pươ ươ
sinh h c là m t khâu quan tr ng trong quá trình d y và h c sinh h c.
Vi c gi i bài t p sinh h c giúp c ng c , đào sâu, m r ng nh ng ki n ế
th c c b n c a bài gi ng, xây d ng, c ng c k năng, k x o v n d ng lí ơ
thuy t vào th c ti n, là bi n pháp quý báu đ phát tri n năng l c t duy c aế ư
h c sinh, có tác d ng sâu s c v m t giáo d c t t ng. Vì th trong gi i bài ư ưở ế
t p sinh h c vi c tìm ra ph ng án t i u nh t đ gi i nhanh, chính xác, đúng ươ ư
b n ch t sinh h c là đi u vô cùng quan tr ng.
- Đc tr ng c a môn sinh h c l p 12 THPT: ư
Ch ng trình sinh h c l p 12 đc xây d ng v i kh i l ng ki n th cươ ượ ượ ế
r t l n thu c ba lĩnh v c r t r ng nh ng cũng r t ph c t p: Di truy n, ti n ư ế
hóa và sinh thái h c. Trong đó, kh i l ng ki n th c v tính quy lu t c a ượ ế
hi n t ng di truy n luôn là ki n th c khó, tr u t ng đi v i h c sinh m c ượ ế ượ
dù h c sinh đã đc ti p c n t l p 9. Đây cũng là ph n chi m t l l n trong ượ ế ế
3
các đ thi đi h c và cao đng. Tuy v y , ph n quy lu t di truy n có nhi u bài
t p v n d ng nh ng ph n l n th i gian dành cho vi c nghiên c u lí thuy t, ư ế
còn th i gian đ h ng d n và ch a bài t p r t h n ch ướ ế “1 ti t bài t p/h cế
kì [1]. Đa s h c sinh th ng ch bi t làm nh ng bài t p đn gi n thay vào ườ ế ơ
công th c có s n ho c nh ng bài t p di truy n áp d ng vào m t quy lu t nh t
đnh, còn nh ng bài t p có s chi ph i đng th i các quy lu t v i khác nhau
nh : quy lu t phân li đc l p v i di truy n liên k t ho c hoán v gen; Phân liư ế
đc l p v i di truy n liên k t v i gi i tính..., ế hay nh ng bài t p di truy n
liên k t v i gi i tính có hoán vế thì k t qu r t kém. ế
T đó đòi h i ng i giáo viên d y b môn ph i không ng ng nâng cao ườ
ki n th c, chuyên môn nghi p v , ph i có ph ng pháp t t trong ôn t p vàế ươ
ki m tra.
- T th c t c a vi c h c t p b môn: ế
Nhi u h c sinh có ý th c h c môn sinh h c đ thi kh i B , nh ng ph ngư ươ
pháp còn b đng, đi phó , trông ch , l i vào giáo viên.
Đ giúp h c sinh có k năng c b n gi i các bài t p trong ph n quy ơ
lu t di truy n, tôi ch n đ tài: “Nh n d ng và gi i toán di truy n liên k t ế
gi i tính có hoán v - Tr ng h p ườ hai gen n m trên X không có trên Y”.
1.2. M c đích nghiên c u
+ Giúp h c sinh l p 12 ban c b n h c t ch n môn sinh h c có thêm đc ơ ượ
các ki n th c và k năng c b n trong ôn t p ph n “quy lu t di truy n”, giúpế ơ
các em ôn luy n lí thuy t, có các ph ng pháp t i u đ gi i các bài t p ph n ế ươ ư
này.
+ Tìm cho mình 1 ph ng pháp đ t o ra các ph ng pháp gi ng d y phù h pươ ươ
v i đi t ng h c sinh n i mình công tác, t o ra không khí h ng thú và lôi ượ ơ
cu n nhi u h c sinh tham gia gi i các bài t p, giúp các em đt k t qu cao ế
trong các k thi.
+ Đc nghe l i nh n xét góp ý t đng nghi p, đng mônượ
+ Nâng cao ch t l ng h c t p b môn, góp ph n nh bé vào công cu c CNH ượ
– HĐH đt n c. ướ
+ Mong mu n đc HĐKH các c p nh n xét, đánh giá, ghi nh n k t qu n ượ ế
l c c a b n thân giúp cho tôi có nhi u đng l c m i hoàn thành t t nhi m v
đc giao.ượ
1.3. Đi t ng nghiên c u. ượ
- Nghiên c u ph ng pháp gi i bài t p ph n di truy n liên k t v i gi i tính, ươ ế
trong đó hai gen n m vùng không t ng đng c a NST X có hoán v ươ
- Áp d ng cho h c sinh l p c b n t ch n kh i Toán – Hóa- Sinh: 12C ơ 4,
12C6, tr ng THPT Yên Đnh 3.ườ
Tham kh o cho h c sinh l p 12 Ban KHTN
- Đ tài đc s d ng vào vi c: ượ
+ Ôn t p chính khóa và ôn thi t t nghi p (ch là ph ).
+ Ôn thi HSG và CĐĐH (là chính ).
4
2.4. Ph ng pháp nghiên c uươ
- Nghiên c u tài li u v ph ng pháp gi i bài t p di truy n liên k t v i gi i ươ ế
tính có hoán v gen
- Kh o sát th c t h c sinh 12 Tr ng THPT Yên Đnh 3 ế ườ
- Th c nghi m đ tài thông qua hình th c ki m tra nhanh.
2. N I DUNG
2.1. C s lí lu n:ơ
2.1.1. C s c a vi c d y - h c b môn:ơ Theo quan đi m d y h c là h c
ph i đi đôi v i hành, lý thuy t ph i g n li n v i th c ti n, đó là ph ng ế ươ
châm gi ng d y m i c p h c nói chung và b c THPT nói riêng. Do đó
m c đích c a quá trình d y h c không ch đn thu n cung c p cho h c sinh lý ơ
thuy t, mà còn ph i h ng d n h c sinh v n ế ướ d ng ki n th c vào v n đ gi iế
bài t p và gi i quy t m t s v n đ th c t có liên quan, đng th i phát huy ế ế
tính ch đng sáng t o c a h c sinh.
2.1.2. C s c a vi c n m ki n th c - k năng:ơ ế
+ V m t ki n th c ế : Sau khi h c xong, h c sinh ph i nh đc, hi u đc ượ ượ
các ki n th c c b n trong ch ng trình sách giáo khoa. Đó là n n t ng v ngế ơ ươ
ch c đ phát tri n năng l c cho h c sinh c p cao h n. ơ
+ V k năng: H c sinh bi t v n d ng ki n th c đã h c đ ế ế tr l i đc ượ
các câu h i lí thuy t, v n d ng lí thuy t gi i đc các bài t p ế ế ượ . Vi c b i
5