SỞ GIÁO D C VÀ ĐÀO T O THANH HÓAỤ Ạ
TR NG THPT YÊN ĐNH 3ƯỜ Ị
SÁNG KI N KINH NGHI MẾ Ệ
NH N D NG VÀ GI I TOÁN DI TRUY N LIÊN K TẬ Ạ Ả Ề Ế
GI I TÍNH CÓ HOÁN V GEN- TR NG H P HAIỚ Ị ƯỜ Ợ
GEN N M TRÊN X KHÔNG CÓ TRÊN YẰ
H và tên tác gi : Lê Th Giangọ ả ị
SKKN thu c môn : Sinh h cộ ọ
THANH HOÁ NĂM 2017
M C L CỤ Ụ
Trang
1. M đu…………………………………………........................................ở ầ
1.1. Lí do ch n đ ọ ề
tài...................................................................................
2
1.2. M c đích nghiên ụ
c u............................................................................ứ2
1.3. Đi t ng nghiên ố ượ
c u………………………………………………..ứ3
1.4. Ph ng pháp nghiên c u…………………………………………….ươ ứ 3
2. N i dung………………………………………………………….............ộ4
2.1. C s lý lu n……………..ơ ở ậ
……………………………………..........
4
2.2. Th c tr ng c a v nự ạ ủ ấ
đ……………………………………………......ề4
2.3. Gi i quy t v nả ế ấ
đ………………………………………......................ề5
2.4. Bài t p v n d ng……………………………………….…………..ậậụ
…
7
2.5. K t qu ……………………………..ế ả
………………………………...
13
2.5.1. Nh ng k t qu đã đtữ ế ả ạ
đc................................................................ượ 13
2.5.2. K t qu cế ả ụ
th ....................................................................................ể13
2.5.3. Nh ng thi u sót h nữ ế ạ
ch ....................................................................ế14
2.5.4. Bài h c kinh nghi m……………………………………….……...ọ ệ 14
3. K t lu n, ki n ngh …………………………………………………...ế ậ ế ị 15
Tài li u tham kh o…………………………………………………………..ệ ả 16
Danh m c đ t i sáng ki n kinh nghi m đc x pụ ề ạ ế ệ ượ ế
lo i……………………..ạ17
Phụ
l c……………………………………………………………………….ụ18
2
1. M ĐUỞ Ầ
1.1. Lí do ch n đ tài:ọ ề
- T v trí c a b môn sinh h c trong c p h c THPT hi n nay:ừ ị ủ ộ ọ ấ ọ ệ
Môn sinh h c cũng nh nhi u môn h c khác đc xem là môn khoaọ ư ề ọ ượ
h c c b n, h c sinh h c càng c n phát tri n năng l c t duy, tính ch đng,ọ ơ ả ọ ọ ầ ể ự ư ủ ộ
đc l p, sáng t o c a h c sinh đ tìm hi u và lĩnh h i các tri th c khoa h c.ộ ậ ạ ủ ọ ể ể ộ ứ ọ
Trong khuôn kh nhà tr ng ph thông, các bài t p sinh h c th ng là nh ngổ ườ ổ ậ ọ ườ ữ
v n đ không quá ph c t p, có th gi i đc b ng nh ng suy lu n lôgic,ấ ề ứ ạ ể ả ượ ằ ữ ậ
b ng tính toán ho c th c nghi m d a trên c s nh ng quy lu t sinh h c,ằ ặ ự ệ ự ơ ở ữ ậ ọ
ph ng pháp nghiên c u sinh h c đã quy đnh trong ch ng trình h c; bài t pươ ứ ọ ị ươ ọ ậ
sinh h c là m t khâu quan tr ng trong quá trình d y và h c sinh h c.ọ ộ ọ ạ ọ ọ
Vi c gi i bài t p sinh h c giúp c ng c , đào sâu, m r ng nh ng ki nệ ả ậ ọ ủ ố ở ộ ữ ế
th c c b n c a bài gi ng, xây d ng, c ng c k năng, k x o v n d ng líứ ơ ả ủ ả ự ủ ố ỹ ỹ ả ậ ụ
thuy t vào th c ti n, là bi n pháp quý báu đ phát tri n năng l c t duy c aế ự ễ ệ ể ể ự ư ủ
h c sinh, có tác d ng sâu s c v m t giáo d c t t ng. Vì th trong gi i bàiọ ụ ắ ề ặ ụ ư ưở ế ả
t p sinh h c vi c tìm ra ph ng án t i u nh t đ gi i nhanh, chính xác, đúngậ ọ ệ ươ ố ư ấ ể ả
b n ch t sinh h c là đi u vô cùng quan tr ng.ả ấ ọ ề ọ
- Đc tr ng c a môn sinh h c l p 12 THPT:ặ ư ủ ọ ớ
Ch ng trình sinh h c l p 12 đc xây d ng v i kh i l ng ki n th cươ ọ ớ ượ ự ớ ố ượ ế ứ
r t l n thu c ba lĩnh v c r t r ng nh ng cũng r t ph c t p: Di truy n, ti nấ ớ ộ ự ấ ộ ư ấ ứ ạ ề ế
hóa và sinh thái h c. Trong đó, kh i l ng ki n th c v tính quy lu t c aọ ố ượ ế ứ ề ậ ủ
hi n t ng di truy n luôn là ki n th c khó, tr u t ng đi v i h c sinh m cệ ượ ề ế ứ ừ ượ ố ớ ọ ặ
dù h c sinh đã đc ti p c n t l p 9. Đây cũng là ph n chi m t l l n trongọ ượ ế ậ ừ ớ ầ ế ỉ ệ ớ
3
các đ thi đi h c và cao đng. Tuy v yề ạ ọ ẳ ậ , ph n quầy lu t di truy n có nhi u bàiậ ề ề
t p v n d ng nh ng ph n l n th i gian dành cho vi c nghiên c u lí thuy t,ậ ậ ụ ư ầ ớ ờ ệ ứ ế
còn th i gian đ h ng d n và ch a bài t p r t h n ch ờ ể ướ ẫ ữ ậ ấ ạ ế “1 ti t bài t p/h cế ậ ọ
kì” [1]. Đa s h c sinh th ng ch bi t làm nh ng bài t p đn gi n thay vàoố ọ ườ ỉ ế ữ ậ ơ ả
công th c có s n ho c nh ng bài t p di truy n áp d ng vào m t quy lu t nh tứ ẵ ặ ữ ậ ề ụ ộ ậ ấ
đnh, còn nh ng bài t p có s chi ph i đng th i các quy lu t v i khác nhauị ữ ậ ự ố ồ ờ ậ ớ
nh : quy lu t phân li đc l p v i di truy n liên k t ho c hoán v gen; Phân liư ậ ộ ậ ớ ề ế ặ ị
đc l p v i di truy n liên k t v i gi i tính..., ộ ậ ớ ề ế ớ ớ hay nh ng bài t p di truy nữ ậ ề
liên k t v i gi i tính có hoán vế ớ ớ ị thì k t qu r t kém. ế ả ấ
T đó đòi h i ng i giáo viên d y b môn ph i không ng ng nâng caoừ ỏ ườ ạ ộ ả ừ
ki n th c, chuyên môn nghi p v , ph i có ph ng pháp t t trong ôn t p vàế ứ ệ ụ ả ươ ố ậ
ki m tra.ể
- T th c t c a vi c h c t p b môn: ừ ự ế ủ ệ ọ ậ ộ
Nhi u ềh c sinh ọcó ý th c ứh c môn ọsinh h c đ thi kh i Bọ ể ố , nh ng ph ngư ươ
pháp còn b đng, đi phóị ộ ố , trông ch , l i vào giáo viên.ờ ỷ ạ
Đ giúp h c sinh có k năng c b n gi i các bài t p trong ph n quyể ọ ỹ ơ ả ả ậ ầ
lu t di truy n, tôi ch n đ tài: ậ ề ọ ề “Nh n d ng và gi i ậ ạ ả toán di truy n liên k tề ế
gi i tính có hoán v - Tr ng h p ớ ị ườ ợ hai gen n m trên X không có trên Y”ằ.
1.2. M c đích nghiên c uụ ứ
+ Giúp h c sinh l p 12 ban c b n h c t ch n môn sinh h c có thêm đcọ ớ ơ ả ọ ự ọ ọ ượ
các ki n th c và k năng c b n trong ôn t p ph n “quy lu t di truy n”, giúpế ứ ỹ ơ ả ậ ầ ậ ề
các em ôn luy n lí thuy t, có các ph ng pháp t i u đ gi i các bài t p ph nệ ế ươ ố ư ể ả ậ ầ
này.
+ Tìm cho mình 1 ph ng pháp đ t o ra các ph ng pháp gi ng d y phù h pươ ể ạ ươ ả ạ ợ
v i đi t ng h c sinh n i mình công tác, t o ra không khí h ng thú và lôiớ ố ượ ọ ơ ạ ứ
cu n nhi u h c sinh tham gia gi i các bài t p, giúp các em đt k t qu caoố ề ọ ả ậ ạ ế ả
trong các k thi.ỳ
+ Đc nghe l i nh n xét góp ý t đng nghi p, đng mônượ ờ ậ ừ ồ ệ ồ
+ Nâng cao ch t l ng h c t p b môn, góp ph n nh bé vào công cu c CNHấ ượ ọ ậ ộ ầ ỏ ộ
– HĐH đt n c.ấ ướ
+ Mong mu n đc HĐKH các c p nh n xét, đánh giá, ghi nh n k t qu nố ượ ấ ậ ậ ế ả ỗ
l c c a b n thân giúp cho tôi có nhi u đng l c m i hoàn thành t t nhi m vự ủ ả ề ộ ự ớ ố ệ ụ
đc giao.ượ
1.3. Đi t ng nghiên c u.ố ượ ứ
- Nghiên c u ph ng pháp gi i bài t p ph n di truy n liên k t v i gi i tính,ứ ươ ả ậ ầ ề ế ớ ớ
trong đó hai gen n m vùng không t ng đng c a NST X có hoán vằ ở ươ ồ ủ ị
- Áp d ng cho h c sinh l p c b n t ch n kh i Toán – Hóa- Sinh: 12Cụ ọ ớ ơ ả ự ọ ố 4,
12C6, tr ng THPT Yên Đnh 3.ườ ị
Tham kh o cho h c sinh l p 12 Ban KHTNả ọ ớ
- Đ tài đc s d ng vào vi c:ề ượ ử ụ ệ
+ Ôn t p chính khóa và ôn thi t t nghi p (ch là ph ).ậ ố ệ ỉ ụ
+ Ôn thi HSG và CĐ – ĐH (là chính ).
4
2.4. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
- Nghiên c u tài li u v ph ng pháp gi i bài t p di truy n liên k t v i gi iứ ệ ề ươ ả ậ ề ế ớ ớ
tính có hoán v genị
- Kh o sát th c t h c sinh 12 Tr ng THPT Yên Đnh 3ả ự ế ọ ườ ị
- Th c nghi m đ tài thông qua hình th c ki m tra nhanh.ự ệ ề ứ ể
2. N I DUNGỘ
2.1. C s lí lu n:ơ ở ậ
2.1.1. C s c a vi c d y - h c b môn:ơ ở ủ ệ ạ ọ ộ Theo quan đi m d y h c là h cể ạ ọ ọ
ph i đi đôi v i hành, lý thuy t ph i g n li n v i th c ti n, đó là ph ngả ớ ế ả ắ ề ớ ự ễ ươ
châm gi ng d y m i c p h c nói chung và b c THPT nói riêng. Do đóả ạ ở ọ ấ ọ ở ậ
m c đích c a quá trình d y h c không ch đn thu n cung c p cho h c sinh lýụ ủ ạ ọ ỉ ơ ầ ấ ọ
thuy t, mà còn ph i h ng d n h c sinh v n ế ả ướ ẫ ọ ậ d ngụ ki n th c vào v n đ gi iế ứ ấ ề ả
bài t p và gi i quy t m t s v n đ th c t có liên quan, đng th i phát huyậ ả ế ộ ố ấ ề ự ế ồ ờ
tính ch đng sáng t o c a h c sinh.ủ ộ ạ ủ ọ
2.1.2. C s c a vi c n m ki n th c - k năng:ơ ở ủ ệ ắ ế ứ ỹ
+ V m t ki n th cề ặ ế ứ : Sau khi h c xong, h c sinh ph i nh đc, hi u đcọ ọ ả ớ ượ ể ượ
các ki n th c c b n trong ch ng trình sách giáo khoa. Đó là n n t ng v ngế ứ ơ ả ươ ề ả ữ
ch c đ phát tri n năng l c cho h c sinh c p cao h n.ắ ể ể ự ọ ở ấ ơ
+ V k năng: H c sinh bi t v n d ng ki n th c đã h c đ ề ỹ ọ ế ậ ụ ế ứ ọ ể tr l i đcả ờ ượ
các câu h i lí thuy t, v n d ng lí thuy t gi i đc các bài t pỏ ế ậ ụ ế ả ượ ậ . Vi c b iệ ồ
5
