CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
MỘT SỐ BIỆN PHÁP
CHỈ ĐẠO XÂY DỰNG THƯ VIỆN TIÊN TIẾN XANH-THÂN THIỆN
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
Họ và tên:Nguyễn Quang Hùng
Chức vụ: Hiệu trưởng
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học KimThủy
Lệ Thủy, tháng 5 năm 2019
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
MỘT SỐ BIỆN PHÁP
CHỈ ĐẠO XÂY DỰNG THƯ VIỆN TIÊN TIẾN XANH- THÂNTHIỆN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
Lệ Thủy, tháng 5 năm 2019
1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
Trong thời đại cộng nghệ 4.0 thì thông tin là quan trọng bậc nhất, bỡi ta tiếp
nhận thông tin sớm, kịp thời cho chúng ta có cơ hội, thời gian để ta xử lý tốt
nhất những công việc có liên quan.Trong bản ghi nhớ về vấn đề Học tập suốt
đời của Ủy ban Châu Âu thì “mọi người cần phải được trang bị các kỹ năng học
hỏi, thích ứng với sự thay đổi và hiểu được quá trình luân chuyển của các dòng
thông tin”. Điều này cũng khẳng định, mọi người sống trong một thế giới hiện
đại, luôn chuyển động như hiện nay, sự hình thành năng lực, kỹ năng của con
người đều phải thông qua quá trình tiếp nhận và xử lý thông tin. Trong các
phương tiện hỗ trợ con người thực hiện quá trình ấy, sách, tài liệu là một trong
những phương tiện hữu ích nhất. Có thể nói không quá rằng sự hình thành đạo
đức, phẩm giá và nhân cách con người một phần là do đọc sách. Nhà phê bình
văn học Hoài Thanh từng nói về nguồn gốc của văn chương là “lòng thương
người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài”. Văn chương hướng con
người tới Chân Thiện Mỹ, giúp con người hoàn thiện nhân cách để trở nên hữu
ích cho xã hội.Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy, sự tác động của văn hóa đọc với
sự hình thành cá tính và nhân cách ở lứa tuổi thiếu nhi (từ 5- 14 tuổi) đặc biệt là
lứa tuổi học sinh tiểu học (7- 11 tuổi)là rất mạnh mẽ. Do ở lứa tuổi đó, các em
còn chưa tự định hướng trong tiếp nhận thông tin nên việc sử dụng và biến sách
báo tài liệu trở thành công cụ và phương tiện để giáo dục là việc làm hữu ích và
đem lại hiệu quả to lớn. Tuy nhiên một thực trạng hiện nay là trẻ em đang bị chi
phối bởi rất nhiều các phương tiện và văn hóa nghe nhìn khiến chúng trở nên
không còn hứng thú với việc đọc sách. Việc cấm các em sử dụng các thiết bị
hiện đại với ý nghĩ việc làm đó thúc đẩy hứng thú đọc sách (do không có gì để
chơi) nhiều khi lại phản tác dụng. Điều chúng ta nên làm hơn để thúc đẩy nhu
cầu và hứng thú đọc sách cho các em lứa tuổi tiểu học là tạo ra môi trường đọc
sách hiện đại, thân thiện, biến những cuốn sách và thư viện trở thành thú vị, dần
dần xây dựng xã hội đọc sách và cao hơn là xã hội học tập.
Thực hiện Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ Giáo dục
và Đào tạo về việc triển khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực”, để các hoạt động giáo dục trong nhà trường đảm bảo
an toàn, thân thiện và hiệu quả thì vai trò của thư viện trong nhà trường là hết
sức quan trọng. Thư viện phải làm thế nào để thu hút được nhiều bạn đọc, tạo thuận lợi cho giáo viên và học sinh khi tham gia đọc sách, phát triển văn hóa đọc
trong nhà trường và nâng cao chất lượng dạy và học. Song song với hoạt động
giáo dục của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực” thì việc xây dựng mô hình thư viện tiên tiến xanh- thân thiện nhằm đáp ứng
các yêu cầu của bạn đọc cán bộ, Giáo viên và học sinh của một nhà trường.
Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều thư viện trường học chưa phát huy hết vai trò
của mình như cách tổ chức kho sách “đóng”, mượn- đọc sách tại chỗ, hình thức
phục vụ còn cứng nhắc. Cán bộ, giáo viên và học sinh khi tham gia đọc sách còn
mất nhiều thời gian cho việc mượn, trả; hoạt động thư viện còn đơn điệu, hiệu
quả chưa cao.
Để khắc phục những tồn tại ở thư viện trường tôi hiện nay, đồng thời mong
muốn xây dựng một thư viện tiên tiến xanh- thân thiện, thật sự hoạt động có
hiệu quả ở trường Tiểu học. Điều đó làm cho tôi trăn trở, thôi thúc bản thân phải
làm một điều gì đó để thay đổi một phần, mặc dù nhỏ trong công tác tổ chức lập
kế hoạch để xây dựng được một thư viện hoạt động thực sự có hiệu quả, tác
dụng tích cực đến bạn đọc và tôi đã quyết định chia sẻ đến mọi người một sáng
kiến kinh nghiệm của bản thân tôi đó là: “Một số biện pháp chỉ đạo xây dựng
thư viện tiên tiến xanh- thân thiện ở trường tiểu học”.
2. Điểm mới của đề tài: Với sáng kiến này chắc chắn đã có nhiều người và nhiều tài liệu đề cập đến
và đã làm thành công.Nhưng với sáng kiến của mình tôi muốn chia sẻ với bạn
đọc một số biện pháp hết sức cụ thể, từ thực tiễn khó khăn của đơn vị và sự tìm
tòi trải nghiệm để có được một kết quả như mong đợi.Với tựa đề sáng kiến “Một
số biện pháp chỉ đạo xây dựng thư viện tiên tiến xanh- thân thiện” là những biện
pháp lấy cái đã có, cái đã đạt được làm điểm tự để phát triển lên cái ý tưởng mới
phù hợp với điều kiện của đơn vị và đáp ứng tốt nhất với phương châm chỉ đạo
phát triển thư viện của SGD và PGD đang chỉ đạo thực hiện trong năm học
2018-2019.Bản thân mong muốn đưa ra những biện pháp thiết thực nhằm xây dựng và phát huy được hiệu quả của mô hình thư viện tiên tiến xanh- thân thiện
đó là sự tham gia tích cực, chủ động của học sinh, giáo viên, ban giám hiệu, cha
mẹ học sinh và các thành viên trong cộng đồng. Học sinh có trách nhiệm hơn
khi các em được tham gia vào các khâu thiết lập và quản lý thư viện. Sự tham
gia của các em vào việc bài trí, quản lý và tổ chức thư viện... nhằm đảm bảo vai
trò làm chủ của các em. Sự tham gia của hội cha mẹ học sinh, các ban ngành đóng chân trên địa bàn. Làm tốt công tác huy động tài chính, nguồn lực chủ yếu
để có điều kiện triển khai tổ chức, xây dựng được một thư viện như mong muốn.Tạo được một phong trào, chung tay xây dựng để tạo điều kiện tốt nhất
cho học sinh, CBGV và mọi người dân được hưởng lợi từ mô hình thư viện
nhằm đảm bảo phát triển bền vững của một thư viện tiên tiến xanh - thân thiện
đúng nghĩa. Đó chính là điểm mới của sáng kiến mà bản thân muốn chia sẻ với
bạn đọc về những ai quan tâm đến phát triển của thư viện và đích cuối cùng là
hiệu quả của hoạt động của thư viện ở trường học.
1.3 Phạm vi áp dụng đề tài, sáng kiến:
Tập trung nghiên cứu một số biện pháp chỉ đạo xây dựng thư viện tiến
tiến xanh- thân thiện ở trường tiểu học, thực hiện trong nội bộ trường, đã và
đang áp dụng triển khai trong những năm học vừa qua, có thể vận dụng vào các
trường trong toàn huyện với những đặc điểm tương đồng.
2.Phần nội dung
2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu:
Trường vừa mới được thành lập cách đây không lâu, đến nay cơ sở vật
chất phòng học cơ bản đã đáp ứng được theo yêu cầu, trang thiết bị dạy học,
phòng thư viện, các đầu sách, bàn ghế ngồi đọc và không gian đọc vẫn chưa
được hấp dẫn thu hút học sinh và CB-GV-NV vào các lớp và thư viện để đọc
sách, báo, tạp chí. Đặc biệt trường đóng chân trên địa bàn vùng khó khăn có
hơn 80% học sinh là con em dân tộc thiểu số. Đa số các học sinh đều nói tiếng
mẹ đẻ tiếng dân tộc. Đời sống kinh tế của nhân dân còn nhiều thiếu thốn, có
nhiều hộ nghèo. Phụ huynh chưa thật quan tâm nhiều đến việc học tập của con
em. Địa hình hiểm trở, có nhiều khe suối rất nguy hiểm khi đi lại vào mùa mưa.
Mật độ dân cư sinh sống thưa thớt, độ tuổi của học sinh ở các bản không đồng
đều. Do đó các em ở bản xa không có điều kiện gặp gỡ giao lưu, học hỏi các bạn
ở vùng thuận lợi. Các em không có được nhiều sách, không có những không
gian đọc sách hiện đại, thân thiện như các học sinh ở vùng thuận lợi khác. Việc
giao lưu văn hóa, trao đổi kiến thức chủ yếu qua các bài dạy của giáo viên, qua
đài, báo, ti vi và thư viện của các lớp.Thậm chí nơi các em sinh sống vẫn chưa
có điện lưới, chưa hưởng được niềm hạnh phúc trọn vẹn. Cái nhu cầu tối thiểu
ấy tưởng chừng như đơn giản, tầm thường với chúng ta, nhưng các em đâu xem
được những chương trình thiếu nhi, phim hoạt hình hay là những buổi biểu diễn
văn nghệ của các bạn cùng trang lứa, những buổi tối xem truyền hình trực tiếp
những chương trình lớn nói về cuộc sống, kinh tế xã hội, văn học, thơ ca, nhạc
họa... Thì các em đâu dễ gì có “vốn sống”, vốn từ phong phú, kiến thức toán
học, văn chương, thơ ca, nhạc họa của nhân loại được. Chính những yếu tố đó
thôi cũng ảnh hưởng không nhỏ đến nhận thức, sự hiểu biết, văn hóa và đặc biệt
kĩ năng sống của học sinh nơi đây.Việc đọc sách, mượn sách, văn hóa đọc sách
của các em chưa trở thành một phong trào do nhiều yếu tố tạo nên.
Cơ sở vật chất của thư viện trường:
Nhà trường mặc dù mới thành lập chưa lâu nhưng về phòng thư viện,
trang thiết bị, cơ sở vật chất bàn ghế, giá sách, tủ, máy tính kết nối internet, tạo
được không gian đọc khá đẹp thoáng mát. Sách giáo khoa dùng chung, sách
nghiệp vụ, sách tham khảo, sách thiếu nhi, báo, tạp chí được nhà trường quan
tâm đầu tư mua sắm đảm bảo đạt thư viện tiến tiến.
Về đội ngũ cán bộ giáo viên, nhân viên:
Về cô thủ thư có năng lực chuyên môn khá tốt, có ý thức trách nhiệm, luôn
quan tâm đến hoạt động thư viện, chất lượng phục vụ bạn đọc.Nhưng chưa quan
tâm nhiều đến luân chuyển sách,báo tạo không gian đọc hấp dẫn cho thư viện
lưu động ở khu vực lẻ và tủ sách các lớp thiếu thường xuyên. BGH nhà trường
luôn quan tâm đến phát triển thư viện, chất lượng, hiệu quả hoạt động nhưng
kinh phí để đầu tư xây dựng chưa nhiều, không chủ động về kinh phí. Đối với
giáo viên một bộ phận giáo viên thực hiện việc đọc sách, làm nhiệm vụ tổ cộng
tác thư viện chưa trở thành nề nếp, còn làm việc theo tính thời vụ do đó hiệu quả
hoạt động vẫn chưa cao.
Đối với học sinh:
Cơ bản học sinh đã có ý thức trong việc mượn sách, đọc sách, đọc sách tại
lớp, tại các khu vực, thư viện lưu động, lên thư viện mượn sách. Song vẫn còn
không ít học sinh việc đọc sách như bắt buộc, chưa có ý thức và chưa đam mê
đọc sách để chiếm lĩnh tri thức. Tính hấp dẫn, lôi cuốn của việc đọc sách ở một
bộ phận học sinh chưa trở thành nề nếp, đọc sách cho có khi kiểm tra.
BẢNG 1:
Bảng khảo sát số lượt đọc sách của học sinh và giáo viên khi mới xây
dựng thư viện tiên tiến.Năm học: 2017-2018
Năm học
Tỷ lệ thu hút được bạn đọc đến thư viện đọc sách và đọc sách ngay tại lớp và thư viện các khu vực lẻ
Ghi chú
Giáo viên tham gia đọc sách, báo
Học sinh ở khu vực trung tâm
Học sinh ở khu vực lẻ
90%
85%
81%
2017-2018
Thư viện trường học là một cơ quan truyền thông trong nhà trường có vai trò
cung cấp thông tin để giải đáp thắc mắc, thỏa mãn óc tò mò, tìm hiểu của học
sinh; là một động lực đóng góp vào việc cải tiến giáo dục trong nhà trường,
nhằm mục đích sử dụng các nguồn tài liệu để hỗ trợ cho sự thay đổi cách học tập
của học sinh và giảng dạy của giáo viên trong nhà trường. Thư viện góp phần
nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức và xây dựng
thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo cơ sở từng bước thay đổi
phương pháp dạy và học, đồng thời thư viện tham gia tích cực vào việc bồi
dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hóa mới cho các thành viên
trong và ngoài nhà trường.
Mô hình thư viện tiên tiến xanh- thân thiện là dạng thư viện lưu động vì thế
phải bố trí làm sao để sách được đảm bảo an toàn tránh mất mát hư hỏng. Bàn
ghế phải sử dụng ra sao để khi đặt ngoài trời mưa, nắng không bị hỏng. Trước
đây học sinh được bố trí theo lịch đọc truyện một số em ở từng lớp vì không đủ
chỗ ngồi, giáo viên giờ nghỉ đến thư viện đọc sách cũng chật chội nóng nảy. Do
đó phần nào giảm hứng thú đọc truyện của các em, hạn chế tỷ lệ giáo viên đến
thư viện đọc để trau dồi thêm chuyên môn nghiệp vụ.
Từ những nguyên nhân trên, bản thân là một thủ trưởng đơn vị trực tiếp chỉ
đạo hoạt động của thư viên, tôi luôn trăn trở suy nghĩ tìm nhiều cách, đắn đo sử
dụng những biện pháp nào chỉ đạo cô thủ thư trực tiếp phụ trách thư viện và
định hướng cho tổ cộng tác thư viện làm việc như thế nào cho có hiệu quả. Cần
huy động nguồn lực kinh tế từ đâu, tăng trưởng cơ sở vất chất từ nguồn kinh phí
nào, huy động sức mạnh từ các mạnh thường quân, các nhà hảo tâm như thế nào
và rồi tôi đã tìm ra được cho mình một hướng đi mới, sát thực tế của đơn vị, phù
hợp với đặc điểm tình hình của địa phương. Từ đó tôi đã tìm ra được cho mình
một lối đi và đó chính là:
2.2 Một số biện pháp chỉ đạo xây dựng Thư viện tiên tiến xanh-thân thiện ở trường tiểu học:
Để thực hiện mô hình thư viện tiên tiến xanh- thân thiện ngoài những nghiệp
vụ thư viện đã thực hiện trong phòng thư viện chúng tôi đã mở rộng phạm vi
hoạt động của thư viện tại phòng đọc của học sinh, ở từng lớp học và ngoài sân
trường, tạo ra hoạt động thư viện phong phú, thuận lợi để giáo viên cũng như
học sinh chủ động khám phá, tìm tòi kiến thức tôi đã thực hiện một số biện pháp
chỉ đạo như sau:
2.2.1 Chỉ đạo lập kế hoạch hoạt động Thư viện theo năm học và từng
giai đoạn.
Xác định rỏ mục tiêu nhiệm vụ của Thư viện trong năm học theo sự chỉ
đạo hướng dẫn của cấp trên về thực hiện nhiệm vụ của năm học và cấp học. Đó
là trong năm học cần thực hiện được những kế hoạch nào. Nắm chắc được đặc
điểm tình hình của đơn vị, những thuận lợi gì trong thực hiện kế hoạch và đồng
thời có những khó khăn nào cần phải giải quyết một cách kịp thời.Từ mục tiêu
chung cần đạt của năm học thì người “thủ thư” cần lên kế hoạch hoạt động năm
tháng, tuần, khoa học, hợp lý, có tính khả thi cao.
Làm tốt công tác tham mưu cho đ/c Hiệu trưởng nhà trường và tổ cộng tác
thư viện. Phân công công việc cho các đ/c trong BGH, các thành viên trong tổ
cộng tác thư viện, nắm rỏ công việc, nhiệm vụ và cách làm của mình. Để từ đó
triển khai họp, đánh giá rút kinh nghiệm sau triển khai công việc và từng giai
đoạn khi thực hiện kế hoạch. Yêu cầu người “thủ thư” nghiên cứu kĩ và nắm
vững các văn bản hướng dẫn của cấp trên và nắm rỏ tinh thần chỉ đạo của PGD
và SGD về hoạt động thư viện theo từng giai đoạn có như thế mới làm được một
kế hoạch xây dựng và phát triển thư viện trường đi đúng hướng mang lại hiệu
quả thiết thực. Hiệu trưởng nhà trường đóng vai trò quyết định và chỉ đạo thực
hiện kế hoạch phải xác định rỏ nhiệm vụ để thực hiện có hiệu quả khả thi khi
xây dựng kế hoạch phải hoạch định rỏ từng giai đoạn cụ thể để thực hiện. Ví dụ: Giai đoạn thứ nhất xây dựng phòng đảm bảo đủ diện tích, mua sắm trang thiết bị
bên trong như bàn ghế, giá sách, tủ đựng sách, ti vi, máy tính, thảm lót, làm nhà
thư viện goài trời…Giai đoạn thứ hai bổ sung sách, báo, tài liệu, xây dựng các
kho sách phong phú về chủng loại, đảm bảo về tỷ lệ đầu sách…Giai đoạn thứ ba
là trang trí thư viện bên trong lẫn thư viện ngoài trời, các góc thư viện các lớp,
xây dựng các góc như góc đọc, góc nghệ thuật, góc sáng tạo, góc vui chơi, góc Âm nhạc, góc nghệ thuật…Khi ta có kế hoạch rỏ ràng chi tiết, sát đúng với thực
tiễn thì cho triển khai thực hiện và giám sát để có những điều chỉnh phù hợp hơn khi thực hiện kế hoạch.
2.2. 2 Tăng trưởng cơ sở vật chất và tổ chức hoạt động tại phòng đọc của
học sinh:
Tại phòng đọc của học sinh nhà trường đã chia ra các góc hoạt động như góc
đọc sách, góc nghệ thuật, góc giải trí,góc sân khấu hóa... Mỗi góc đều có biển
tên và các tài liệu, đồ dùng phù hợp.
Góc đọc: Được xếp các loại sách như sách giáo khoa, sách tham khảo, truyện
cổ tích, truyện doanh nhân, ... Học sinh có cơ hội đọc sách để nâng cao kiến
thức, phục vu nhu cầu học tập hoặc tham gia các chương trình của thư viện.
Góc nghệ thuật: Được sắp xếp các đồ dùng như giấy, bút chì, tẩy, phấn, màu
nước, đất nặn, sáp màu, các dụng cụ thêu... Có không gian để trưng bày các sản
phẩm do các em tạo ra như tranh vẽ, sản phẩm đất nặn...
Góc viết: Các đồ dùng chủ yếu ở đây là giấy, vở viết, bút mức, bút chì, thước
kẻ.... Tại góc viết, các em có khả năng thể hiện sự sáng tạo như viết truyện, thơ,
thư, nhật ký, những cảm nghĩ về sách. Các em ghi vào sổ tay bạn đọc về những
nội dung câu chuyện hay hoặc vẽ lại những hình ảnh đẹp, ý nghĩa động lại của
câu chuyện qua nội dung trại đọc…
Góc Âm nhạc: Ở đây các em có thể nghe các bài hát, bản nhạc phù hợp với
lưa tuổi của các em, các câu chuyện và các loại nhạc cụ... Người thủ thư và Giáo
viên sẽ giúp đỡ học sinh trong việc thưởng thức cảm nhận các câu chuyện và
các bài hát dân ca, đồng dao... Đồ dùng cần chuẩn bị tại góc Âm nhạc là đầu đĩa
nhạc, băng kể chuyện, đài catset, các nhạc cụ đơn giản để học sinh có thể thực
hành vận dụng ngay..
Góc sân khấu hóa: Tại góc sân khấu hóa nhà trường đã chuẩn bị sân khấu
và các vật dụng như áo quần trang phục, các đạo cụ mô phỏng để có thể học sinh
đóng vai. Trong phòng nhà trường lắp đặt 6 máy tính có nối mạng Internet. Tại đây, học sinh có thể tra cứu, lấy thông tin trên mạng hoặc xem các nội dung cần
thiết phục vụ cho hoạt động học tập…
Các hoạt động của học sinh trong phòng đọc có sự hướng dẫn, giúp đỡ của
nhân viên thư viện, các đ/c trong tổ cộng tác thư viện theo lịch phân công hỗ trợ,
ngoài ra có giáo viên chủ nhiệm, giáo viên tổng phụ trách Đội khi tổ chức một
buổi trại đọc cho học sinh các khối lớp. Các em tự tìm cho mình vị trí thích hợp và tự lựa chọn tài liệu mà mình cần một cách thuận tiện, tuy nhiên cần hướng
dẫn cho học sinh có nề nếp, ý thức văn hóa khi đọc sách, không làm ảnh hưởng đến hoạt động của các bạn khác tại phòng đọc.
2.2.3. Trang bị cơ sở vật chất và tổ chức hoạt động thư viện tại các
phòng học.
Tại các lớp học, nhà trường trang bị cho mỗi lớp 1 giá treo tường đựng sách
được gọi là tủ sách linh động và thân thiện. Giáo viên chủ nhiệm sẽ hướng dẫn
và bố trí thêm các góc đọc, góc viết, góc vẽ tại từng lớp.Tổ chức bình bầu ban
thư viện của các lớp học theo sơ đồ, có phân công nhiệm vụ của các thành viên
trong ban để tổ chức cùng với GVCN có hiệu quả trong việc tạo điều kiện cho
học sinh đọc sách.
Sách, báo trong giá sách thân thiện là những sách, báo mà nhà trường mua
bổ sung hằng kì hằng năm học. Nhà trường kêu gọi sự ủng hộ, hỗ trợ của các
nhà hảo tâm, mạnh thường quân, các công ty, các tổ chức Đoàn, cơ quan doanh
nghiệp quan tâm đến học sinh của nhà trường. Giao cho các em tự bảo quản,
dưới sự giám sát của GVCN, luân chuyển và theo dõi cũng như tạo điều kiện
cho học sinh và CB-GV-NV có không gian, cơ hội đọc sách, báo, tạp chí một
cách thuận tiện nhất. Giáo viên chủ nhiệm, cùng với tổ cộng tác thư viện trường
sẽ giúp đỡ để học sinh sử dụng sách có hiệu quả và bảo quản tốt tủ sách của lớp.
Hằng tuần, các lớp sẽ liên hệ với lớp bạn để chuyển sách từ lớp nọ sang lớp kia,
với sự giúp đỡ của cô thủ thư. Như vậy các em luôn luôn có sách mới để đọc,
gây hứng thú cho học sinh khi đọc.
2.2.4. Xây dựng cơ sở vật chất cho thư viện xanh, thân thiện.
Xác định rỏ muốn có được một nhà thư viện xanh ngoài trời, gần gủi hòa
quyện với thiên nhiên, phong cảnh của vường trường. Trước hết nhà trường triển
khai bàn bạc thong nhất quan điểm trích kính phí hoạt động thường xuyên một
phần và đặc biệt là nhà trường tìm kiếm nhà tài trợ, mạnh thường quân, những
nhà hảo tâm ủng hộ cơ sở vât chất như: bàn ghế, sách vở, các dụng cụ phục vụ trang trí cho nhà thư viện xanh ngoài trời đảm bảo thân thiện với môi trường
cảnh quan chung và đặc biệt thân thiện với mỗi bạn đọc đó chính là cốt lõi của
thư viên nói chung.
Trong năm học nhà trường đã được hỗ trợ 08 bộ bàn ghế, 05 xích đu từ các
doanh nhân đến từ Hà Nội và Nghệ An, hàng trăm đầu sách, tài liệu do dự án
Thiên Nhiên Việt tài trợ cho thư viện nhà trường. Nhà trường đã chi hơn 80 triệu đồng để làm mái nhà thư viên xanh ngoài trời cùng trang trí bên trong lẫn bên
ngoài với diện tích gần 70m2 và mua thêm 01 ti vi 55inch phục vụ thư viện hoạt động. Để có được không gian thư viện xanh ngoài sân trường vừa đẹp mắt, hấp
dẫn vừa tiện dụng, có khu nhà che có thể treo các tủ sách thân thiện không phải
cất vào sau mỗi ngày; có khu gốc cây râm mát để treo tủ sách lưu động có thể
mang ra và thu về mỗi ngày; có các góc thư giãn cho học sinh vui chơi như chơi
cờ vua, vẽ tranh, khu vận động cho học sinh thỏa thích khi mỗi giờ ra chơi và
mỗi ngày đến trường. Tại các khu vực có sách, tài liệu, bố trí ghế ngồi, xích đu,
thảm cỏ nhân tạo, thuận lợi cho việc đọc sách của học sinh, giáo viên vừa thư
giản sau những giờ học căng thẳng. Nhà trường và tập thể giáo viên cùng với
nhân viên thư viện đã tạo được một thư viện có cảnh quan đẹp, thoáng mát, gần
gủi với thiên nhiên, đặc biệt cách phục vụ bạn đọc chuyên nghiệp, đầy trách
nhiệm do đó thư viện nhà trường ở tất cả các khu vực và đặc biệt thư viện xanh-
thân thiện đã thu hút được rất nhiều bạn đọc khi thư viện đưa vào hoạt động.
Đây là sự thắng lợi ban đầu, tạo hứng thú và niềm vui cho tập thể nhà trường khi
triển khai một hoạt động có ý nghĩa và có kết quả như mong đợi.
2.2.5 Xây dựng vốn sách, báo tạp chí, tài liệu ở thư viện.
Vốn tài liệu thư viện trường học cần được bổ sung thêm các loại sách, báo,
tạp chí phục vụ mục đích đọc giải trí cho học sinh bởi đây là một trong những
kênh tài liệu thu hút sự quan tâm của nhiều em. Nhà trường đã thay đổi nhận
thức, cách nghĩ, cách làm để tăng tỷ lệ các đầu sách một cách phong phú về
chủng loại. Bổ sung nhiều loại sách như: Sách giáo khoa dùng chung cho học
sinh nghèo, sách nhi đồng, truyện, sách tham khảo, sách kinh điễn, sách nghiệp
vụ, sách từ điễn, sách pháp luật, báo, tạp chí…Trong năm học 2018-2019 nhà
trường đã đầu tư mua bổ sung sách giáo khoa cho tủ sách dùng chung, sách cho
học sinh nghèo mượn: 1035 bản: Tổng trị giá: 19.199.000 đồng. Sách tham khảo
mua mới: 722 bản tổng số tiền là: 17.268.900 đồng. Với tổng kinh phí đầu tư
mua các loại sách báo phục vụ trong năm học với số tiên là: 40.104.900 đồng
với 1838 bản, chưa tính đến các nhà hảo tâm thiện nguyện tặng cho học sinh và giáo viên.
2.2.6 Xây dựng môi trường xanh sạch đẹp gần gủi với thiên nhiên.
Trường lớp xanh, sạch đẹp luôn là điều quan trọng để các em thích đến trường. Vận dụng thực tế trường đã trồng nhiều cây bóng mát, tăng cường làm vệ sinh là việc làm thường xuyên để sử dụng thư viện xanh. Bản thân đã chỉ đạo cho nhân viên thư viện phối hợp với Chi đoàn, TPT Đội sắp xếp bàn ghế chỗ ngồi, bày trí các xích đu, các loại đồ chơi được nhà trường làm và được tặng theo từng khu vực đảm bảo hài hòa, cân đối đẹp mắt đảm bảo khoa học và tính thẩm mỹ . Tạo được một môi trường một không gian đọc thực sự là gần gủi thân
thiện với thiên nhiên lẫn con người, đúng nghĩa với thư viện tiên tiến xanh- thân thiện.. Môi trường sạch sẽ, không gian thoáng mát lại được đọc truyện vì thế vừa tăng thêm vẻ đẹp cho trường vừa giúp các em ham thích hơn trong phong trào đọc và làm theo sách do liên Đội phát động thực hiện cuộc vận động “ Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, tác phong Hồ Chí” cho học sinh lẫn giáo viên.
Để khai thác triệt để hiệu quả từ thư viện tiên tiến xanh-thân thiện chúng tôi
đã mạnh dạn chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ về cách thức tổ chức đọc sách, trưng bày
sách không theo kiểu “truyền thống” thư viện không phải là “kho sách” bố trí
“đóng” mà phải bố trí theo hướng “mở”, tức là làm sao để việc đọc sách ở thư
viện phải gần gũi và thân thuộc như đọc sách ở nhà. Điều này đòi hỏi Thư viện
phải có không gian xanh, thoáng mát, trong lành, không nhất thiết phải quá
nghiêm trang mà cần tạo môi trường đọc -học thân thiện. Thư viện có thể trang
trí theo các chủ đề khác nhau theo từng thời điểm trong năm. Ví dụ: Chủ điểm
khai giảng, 20/10; 20/11;22/12; Chủ điểm ngày hội đọc sách…Điều này tạo cho
các em học sinh niềm hứng khởi mỗi khi bước vào thư viện là bước vào khu
vườn tri thức đầy màu sắc.Thay đổi về cách bố trí thì phương thức hoạt động
của thư viện cũng cần có sự thay đổi theo hướng tích cực và thân thiện như: kho
tài liệu là kho mở, phân loại theo mã mầu, đưa học sinh tham gia các khâu hoạt
động của thư viện như cho mượn tài liệu, hướng dẫn bạn bè tra tìm tài liệu, tăng
cường các hoạt động tuyên truyền hướng dẫn đọc thông qua các cuộc thi tìm
hiều về sách, câu lạc bộ đọc sách… việc làm này nâng cao tinh thần tự giác của
các em, đồng thời kích thích nhu cầu và hứng thú đọc của học sinh.
2.2.7. Tổ chức hoạt động ở Thư viện xanh, ngoài trời.
Khi đã xây dựng được cơ sở vật chất cho Thư viện xanh thì việc tổ chức hoạt
động thư viện ngoài trời cũng là cả một vấn đề cần quan tâm chỉ đạo. Thư viện
xanh đòi hỏi phải có sự tổ chức tốt để có thể quản lý được lượng sách báo ngoài
thư viện xanh mà ai cũng có thể lấy được đồng thời sử dụng có hiệu quả. Ngoài
hoạt động của cán bộ phụ trách thư viện, chúng tôi đã huy động sự vào cuộc của
Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm
lớp. Cụ thể:
Cán bộ phụ trách thư viện: phân loại từng khu vực để sách cho dễ sử dụng,
trực tiếp xuất sách và để vào những vị trí sách đã quy định, kiểm soát sách hằng ngày và thay sách hằng tuần để học sinh luôn luôn có sách mới để đọc.
Tổng phụ trách Đội: Phân công học sinh trong Đội tuyên truyền măng non
phụ trách từng khu vực sách. Hằng ngày Đội tuyên truyền măng non có trách
nhiệm hướng dẫn các bạn đọc sách và bảo quản sách; mang sách ra và thu về
sau mỗi ngày (đối với sách ở khu vực lẻ).
Tất cả bạn đọc: Có thể đọc sách ở bất cứ lúc nào ngoài giờ lên lớp, tự lựa
chọn loại sách mà mình yêu thích, đọc sách xong cẩn cất sách vào đúng nơi quy
định, không tự chuyển sách sai khu vực quy định, tránh làm rách sách, cần tự
giác giữ gìn sách.
Giáo viên chủ nhiệm lớp: Lồng ghép văn hóa đọc trong các phần bài giảng
của mình: ví dụ giáo viên có thể yêu cầu các em học sinh viết những cảm nhận
về cuốn sách mình đọc hoặc vẽ những hình ảnh mình cho là ý nghĩa, yêu thích
trong các buổi tổ chức trai đọc ….Yêu cầu học sinh tự tìm kiếm tư liệu phục vụ
các chủ đề của bài học,… điều này yêu cầu mỗi giáo viên phải là một tấm gương
đọc sách, những người truyền cảm hứng đọc cho các em học sinh.
Để hoạt động thư viện tiên tiến xanh- thân thiện hiệu quả thì hình thức tổ
chức của thư viện cũng cần được thay đổi thường xuyên, tránh cho học sinh bị
nhàm chán; ví dụ: thư viện góc lớp, thư viện cây xanh, thư viện đa năng, thư
viện tự quản, giờ kể chuyện tại thư viện, sân khấu hóa các hình thức đọc sách, tổ
chức thi kể chuyện, thi đọc sách…giải pháp này đòi hỏi cán bộ thư viện trường
học phải có kỹ năng hướng dẫn, tuyên truyền, khơi dậy trí tò mò và sự sáng tạo
của học sinh đồng thời phải không ngừng đổi mới phù hợp với điều kiện hoàn
cảnh của thư viện và nhà trường, đặc điểm tâm sinh lý theo lứa tuổi của học
sinh.
Từ mô hình hoạt động thư viện mở rộng và thân thiện, thư viện nhà trường
đã thu hút được 100% cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trong trường
tham gia hằng ngày. Hoạt động thư viện thực sự sôi nổi và tạo ra không khí hào
hứng, vui tươi, phấn khởi của cả phụ huynh cũng như CB, GV, NV và học sinh.
Số lượt giới thiệu sách của cán bộ thư viện cũng nhiều lên vì số sách mới
được tăng lên hằng tuần và phương thức tiếp cận sách thuận lợi.
Nhờ áp dụng những giải pháp trên đã tạo được sự ham mê đọc sách trong
học sinh, thư viện trở thành nơi sinh hoạt, giải trí lành mạnh và bổ ích không thể
thiếu đối với các em học sinh khi đến trường, là môi trường thân thiện giúp các
em học tập, sáng tạo, phát triển tư duy.
BẢNG 2:
Kết quả hoạt động của Thư viện tiến tiến xanh- thân thiện đi vào hoạt
động sau một năm, năm học 2018-2019.
Năm học
Tỷ lệ thu hút được bạn đọc đến thư viện đọc sách và đọc sách ngay tại lớp và thư viện các khu vực lẻ
Ghi chú
Học sinh ở khu vực lẻ
Giáo viên tham gia đọc sách, báo Học sinh ở khu vực trung tâm
2018-2019 100% 100% 100%
Năm học 2017 – 2018 đạt danh hiệu thư viện tiên tiến.
Năm học 2018 – 2019 đạt danh hiệu thư viện tiến tiến.
3. KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của các giải pháp:
- Có thể khẳng định rằng muốn tổ chức hay xây dựng một thư viện hoạt
động có hiệu quả có mầu sắc thì điều quan trọng phải là xây dựng được kế
hoạch. Đặc biệt phải cụ thể hóa được các biện pháp cần phải thực hiện trong xây
dựng kế hoạch thực hiện. Phân định được từng việc cần làm và định rỏ các giai
đoạn phải hoàn thành để tạo thành một xâu chuỗi hoàn hảo, khép kính trong
thực hiện xây dựng được một Thư viện như trình bày ở trên.
- Xây dựng được “Thư viện tiên tiến xanh- thân thiện” đã tạo được sức
hấp dẫn, thu hút và kích thích được học sinh đọc sách, tạo ra một không gian
đọc, học tập thoải mái và tích cực góp phần gợi mở, gần gũi và thân thiện, đánh
thức được sự ham đọc, ham tìm hiểu kiến thức trong sách, báo của đông đảo học
sinh, cán bộ, giáo viên và phụ huynh. Học sinh dễ tập trung, cảm nhận thoải mái
và tự do hơn khi được đọc sách dưới những gốc cây xanh thoáng mát, những
chiếc xích đu, hay những chiếc ghế ngồi xinh xắn, những thảm cỏ xanh xung quanh trường, những tấm xốp mềm mại và đầy màu sắc quyến rũ các em đến
đọc sách.Vào những ngày thời tiết không thuận lợi, các em học sinh có thể đọc
sách ở các góc trong lớp học, ở thư viện trung tâm, thư viện di động ở các khu
vực lẻ. Nhờ vậy mà các công tác giáo dục đạo đức, ý thức chấp hành kỷ luật,
chất lượng học cũng được nâng cao một cách rõ rệt. Hiệu quả từ mô hình Thư
viện tiên tiến xanh- thân thiện là rất khả quan.
- Tập cho các em có thói quen đọc sách, được tiếp xúc với nhiều loại sách và không bị nhàm chán về chủng loại sách. Học sinh lẫn giáo viên đã hình thành
một thói quen, hình thành một văn hóa đọc theo đúng nghĩa.
- Tạo cho không khí học tập giảm bớt sự căng thẳng, ứng xử, giao tiếp
giữa học sinh và học sinh chan hòa hơn, đoàn kết thân ái hơn.Với một môi
trường thân thiện gần gủi như thế tất nhiên sẽ không có bạo lực diễn ra.
- Tạo sân chơi bổ ích, lý thú mang cảm giác nhẹ nhàng, có văn hóa,
không bạo lực. Bỡi phần lớn các giờ ra chơi các em tiểu học đã giảm đi các trò
chơi chạy nhảy, đuổi nhau, rượt bắt, mồ hội nhễ nhại, quần áo xộc xệch khi vào
lớp. Mà đã thay thành những không gian đọc sách với nhiều tư thế đọc, nhiều
cảm xúc, nhiều ý tưởng hay, ý nghĩa đã đến với học sinh, giáo viên qua từng
trang sách “mở” và những giờ học lý thú bổ ích.
- Các em đến trường là được tiếp xúc với sách với tri thức của nhân loại,
được gần gủi yêu thương, dùi dắt chỉ bảo của các thầy cô giáo đang ngày đêm
thầm lặng hướng dẫn cho các em có một văn hóa đọc sách ngay từ nhỏ, trên ghế
nhà trường.
- Từ thích đọc sách, đam mê đọc sách đã thực sự hữu ích, tích cực giúp
các em trong học tập cũng như chiếm lĩnh tri thức của nhân loại. Phong trào đọc
sách của nhà trường đã thực sự được lan tỏa đến mọi người.
3.2.Những kiến nghị đề xuất: Để hoạt động thư viện nhà trường nói chung và hoạt động “ Thư viện tiên
tiến xanh- thân thiện” nói riêng có hiệu quả, tôi xin mạnh dạn đề xuất một số
vấn đề sau:
- Sự quan tâm đầu tư đúng mức của nhà trường về kính phí để xây dựng,
người phụ trách quản lý, chỉ đạo phải là người chủ động, quan tâm đến phong
trào là người khơi nguồn, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm về công tác Thư
viện.
- Cán bộ Thư viện phải có tình yêu nghề, có ý thức, có chuyên môn nghiệp vụ có tính sáng tạo, trách nhiệm cao, biết tham mưu, xây dựng kế hoạch
hoạt động chủ động sáng tạo.
Trên đây là một số biện pháp chỉ đạo xây dựng Thư viên tiên tiến xanh-
thân thiện mà trong quá trình chỉ đạo bản thân đã làm, đang làm và tiếp tục thực
hiện trong quá trình công tác để phát huy tốt hiệu quả của mô hình thư viện
này.Với những kết quả đạt được trong 2 năm qua là một sự nổ lực của đơn vi
nhưng so với những đơn vị bạn thì còn những hạn chế nhất định. Rất mong sự góp ý chân thành của đồng chí đồng nghiệp để sáng kiến của bản thân hoàn
thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của thư viện nói
riêng và sự phát triển giáo dục của huyện nhà nói chung.
Xin chân thành cảm ơn!
