Sôi động chuyện mua bán
doanh nghiệp
Cung, cầu đa dạng
“Chúng tôi cần tìm mua một doanh nghiệp
kinh doanh máy vi tính, phân phối sản
phẩm công nghệ thông tin, phần mềm. Yêu cầu: tối thiểu có hai
nhân viên kỹ thuật, có trụ sở sẵn; có hệ thống khách hàng và đại
lý thì càng tốt, ở quận Đống Đa, Ba Đình hoặc Hoàn Kiếm”.
“Doanh nghiệp thành lập năm 2002, kinh doanh trong lĩnh vực
dịch vụ bảo vệ tại TPHCM. Do sức phát triển vượt quá tầm quản
lý, ban lãnh đạo chuyển hướng kinh doanh, muốn chuyển
nhượng toàn bộ bao gồm: tài sản hữu hình, hệ thống khách
hàng, thương hiệu, đội ngũ nhân viên đã được đào tạo. Giá
chuyển nhượng: 12 tỉ đồng”.
Trên đây là hai trong số hàng trăm mẩu quảng cáo có nội dung
tương tự đang được rao trên website muabandoanhnghiep.com
của Công ty Đầu tư và Phát triển đô thị quốc tế (IDJ). Ông Trần
Trọng Hiếu, Giám đốc IDJ, nói rằng với website trên, công ty của
ông đang có ý định tạo ra một “siêu thị” mà hàng hóa trao đổi
chính là các doanh nghiệp. Vào “siêu thị” này, người ta mới thấy
cung - cầu ở đây thật đa dạng. Một công ty chuyên kinh doanh
nhà hàng ăn uống tại TPHCM muốn nhượng quyền thương mại
món hủ tiếu tuyệt chiêu của người Tiều với giá 7.000 đô la/tháng.
Do gia đình chuyển ra nước ngoài, một công ty tư nhân hoạt
động trong lĩnh vực sản xuất xe máy ở Quảng Nam đề nghị bán
lại toàn bộ doanh nghiệp của mình với giá 350 tỉ đồng. Có công ty
đưa ra mức giá ngợp trời 640 tỉ đồng cho khu biệt thự và sân golf
18 lỗ được quảng cáo là đẹp nhất ở miền Bắc nhưng không bán
hết mà chỉ đề nghị hợp tác dưới các hình thức liên doanh, góp
vốn hoặc mua lại một phần công ty.
Không chỉ khối doanh nghiệp tư nhân mà ngay cả thành phần
kinh tế tập thể cũng vào “siêu thị”. Một hợp tác xã ở tận Bắc
Giang đã rao bán “mình” với giá 10 tỉ đồng, bao gồm những tài
sản khá hấp dẫn như quyền sử dụng đất, nhà xưởng, hầm rượu,
hệ thống khách hàng tại thị trường các nước Hà Lan, Đức,
Pháp... Trong khi đó, có những đơn đặt hàng (cầu) cũng rất lạ.
Một công ty ở Nghệ An nói rằng họ cần mua thương hiệu của các
công ty xây dựng “đã có trên ba năm kinh nghiệm, đã thi công
trên ba công trình xây dựng dân dụng-công nghiệp từ 2-7 tầng,
đã thi công các công trình giao thông từ 3-7 tỉ đồng...”. Hoặc, có
công ty sẵn sàng bỏ từ 100 triệu đồng đến một tỉ đồng để mua từ
50-90% vốn của những doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh
vực kiểm toán với điều kiện: doanh nghiệp đã có tối thiểu hai năm
tuổi, có tối thiểu 10 nhân viên và trụ sở ở Hà Nội! Tham gia “chợ”
còn có cả các nhà đầu tư nước ngoài. Một Việt kiều ở Anh cần
mua lại một doanh nghiệp Việt Nam chuyên về cơ khí hàng hải
với số tiền khoảng hai tỉ đồng. Một tập đoàn lớn của Nga tìm mua
một công ty hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, phân phối sắt thép
và khai thác than với “hầu bao” dự kiến lên tới 80 tỉ đồng...
Giám đốc Hiếu cho biết mỗi ngày “chợ” điện tử của công ty ông
tiếp nhận hàng chục giao dịch mua bán, chuyển nhượng doanh
nghiệp. Chỉ sau ba tháng hoạt động, trang web này đã “tác hợp”
thành công cho 60 vụ chuyển nhượng, sáp nhập doanh nghiệp
trong số hàng trăm đơn đặt hàng, giao dịch.
Website muabandoanhnghiep chỉ là một trong nhiều biểu hiện
sinh động của một thị trường mới nổi tại Việt Nam - thị trường
chuyên về mua và bán doanh nghiệp.
Cản trở
Hoạt động mua bán doanh nghiệp có một ý nghĩa rất tích cực.
Nếu đó là một doanh nghiệp đang trong tình trạng khó khăn thì
nhà đầu tư mới sẽ vực dậy. Nếu đó là một doanh nghiệp đang
hoạt động tốt thì việc đầu tư mới lại càng làm cho nó tốt hơn lên.
Người mua, tức nhà đầu tư sẽ tiết kiệm đáng kể chi phí gia nhập
thị trường nhờ bộ máy, mặt bằng, thương hiệu, khách hàng đã có
sẵn. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn đang gặp nhiều cản ngại.
Về nguyên tắc, Luật Đầu tư không hạn chế việc đầu tư trực tiếp
của nhà đầu tư nước ngoài vào các công ty Việt Nam, trừ những
ngành nghề có điều kiện. Thế nhưng, hiện nay mức góp vốn,
mua cổ phần trong doanh nghiệp Việt Nam của các nhà đầu tư
nước ngoài vẫn bị hạn chế với tỷ lệ không quá 30% vốn điều lệ
của doanh nghiệp đó theo một văn bản có trước Luật Đầu tư. Đó
là Quyết định số 36/2003/QĐ-TTg về quy chế góp vốn, mua cổ
phần của nhà đầu tư nước ngoài trong các doanh nghiệp Việt
Nam. Văn bản này đã được các cơ quan có thẩm quyền “hứa” sẽ
thay đổi cho phù hợp với Luật Đầu tư và mới đây là các cam kết
của Việt Nam với WTO nhưng thực tế đến nay vẫn chưa thấy
động tĩnh. Hậu quả là đang có sự ách tắc trong thủ tục chuyển
nhượng doanh nghiệp.