Luận văn tốt nghiệp: Tác động của tâm lý làng xã đối với quá trình thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở nông thôn hiện nay

Ố

Ậ

Ệ

LU N VĂN T T NGHI P

Ố Ớ

Ộ

Ủ

TÁC Đ NG C A TÂM LÝ LÀNG XÃ Đ I V I QUÁ

Ự

Ệ

Ế

TRÌNH TH C HI N QUY CH  DÂN CH

Ủ Ở Ơ Ở   C  S

ƯỚ

NÔNG THÔN N

Ệ C TA HI N NAY

1

Tháng 04/2011

M  Đ UỞ Ầ

ọ ề 1. Lý do ch n đ  tài

ổ ậ ủ ộ ạ ể ệ ặ ộ   Tâm lý làng xã là m t d ng bi u hi n đ c thù và n i b t c a tâm lý xã h i

ộ ệ ấ ủ ữ ể ả ườ trong xã h i Vi t Nam, ph n ánh nh ng nét tâm lý tiêu bi u nh t c a ng i nông

ộ ộ ạ ồ ộ ớ ư dân trong m t c ng đ ng dân c  (làng xã – m t lo i nhóm l n).

ủ ở ệ ể ế ộ ướ ơ Vi c tri n khai quy ch  dân ch nông thôn là m t b c phát huy c  ch ế

ả ạ ướ ơ ậ ằ ả ộ Đ ng lãnh đ o, Nhà n ủ c qu n lý, nhân dân làm ch , nh m kh i d y m t cách

ủ ệ ổ ệ ố ứ ạ ộ ị toàn di n vai trò c a các t ch c trong h  th ng chính tr  và đ ng viên m nh m ẽ

ự ữ ụ ề ạ ầ nhân dân góp ph n xây d ng chính quy n ngày càng v ng m nh, ph c v  đ ụ ườ   ng

ớ ủ ự ệ ệ ệ ạ ả ố ổ l ộ i đ i m i c a Đ ng, th c hi n công cu c công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông

ủ ở ơ ở ằ ự ệ ệ ế nghi p, nông thôn. Th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn là nh m phát huy

ộ ơ ở ộ ủ ủ ủ ự ề ộ quy n làm ch  c a nhân dân, xây d ng đ i ngũ cán b  c  s  là công b c c a dân,

ủ ự ứ ể ầ ẩ ấ ổ có đ  năng l c và ph m ch t đáp  ng yêu c u phát tri n và đ i m i đ t n ớ ấ ướ   c,

ề ễ ặ ố ngăn ch n, ch ng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, phi n hà và sách nhi u nhân dân.

ể ấ ự ủ ề ể ệ ế ậ   Qua nhi u năm tri n khai th c hi n, có th  th y Quy ch  dân ch  đã nh n

ượ ự ồ ể ệ ộ ạ ẽ ủ ủ ộ đ c s  đ ng tình và  ng h  m nh m  c a nhân dân. Nó th  hi n đây là m t ch ủ

ươ ủ ự ệ ế ả ắ ợ tr ng đúng đ n, h p lòng dân c a Đ ng. Song, quá trình th c hi n Quy ch  dân

ủ ở ơ ở ị ự ế ố ủ ộ ỉ ự ch c  s  nông thôn không ch  ch u s  tác đ ng c a các y u t tích c c, mà còn

ộ ố ế ố ị ự ủ ộ ự ự ệ ệ ạ ở ch u s  tác đ ng c a m t s  y u t tiêu c c, gây tr  ng i cho vi c th c hi n quy

ế ố ơ ả ự ẫ ữ ự ế ế ộ ộ ch  này. M t trong nh ng y u t c  b n tác đ ng tích c c l n tiêu c c đ n quá

ủ ở ơ ở ự ế trình th c hiên Quy ch  dân ch c  s  nông thôn là tâm lý làng xã.

ủ ở ơ ở ự ệ ế Tâm lý làng xã và quá trình th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn có

ệ ệ ứ ể ẩ ặ ố m i quan h  bi n ch ng. Tâm lý làng xã có th  thúc đ y ho c kìm hãm quá trình

ủ ở ơ ở ự ẽ ự ế ệ th c hi n Quy ch  dân ch ẩ    c  s  nông thôn. Tâm lý làng xã tích c c s  thúc đ y

ự ủ ệ ế ự ạ quá trình th c hi n Quy ch  dân ch . Ng ượ ạ c l ậ   i, tâm lý làng xã tiêu c c, l c h u

2

ạ ố ớ ự ệ ế ở ẽ s  kìm hãm, gây khó khăn, tr  ng i đ i v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở

ủ ở ơ ở ẽ ế ế ầ ặ ổ ơ ở c  s . M t khác Quy ch  dân ch c  s  s  góp ph n bi n đ i tâm lý làng xã theo

ướ ồ ạ ự ụ ữ ự ắ h ng tích c c và kh c ph c nh ng tâm lý làng xã tiêu c c đang t n t i làm hình

ớ ủ ữ ư ặ ở ờ ỳ ổ ư ớ thành nh ng đ c tr ng m i c a tâm lý làng xã th i l ờ  đ i m i – th i kì đ a nông

ủ ế ể ệ ể ầ ả ấ thôn phát tri n nông nghi p là ch  y u, chuy n d n sang s n xu t theo h ướ   ng

ữ ệ ệ ạ ộ ạ ề ượ ả công nghi p, hi n đ i hóa. Nh ng tác đ ng qua l i này đ u đ ấ   c ph n ánh, in d u

ộ ặ ủ ườ ư ộ ồ vào b  m t tâm lý c a ng i nông dân, c ng đ ng dân c  làng xã nông thôn, các t ổ

ứ ế ộ ở ế ị ữ ệ ậ ộ ch c và thi t ch  chính tr  ­ xã h i ế    nông thôn. Nh n di n nh ng tác đ ng, bi n

ố ớ ủ ở ơ ở ự ệ ế ổ ủ đ i c a tâm lý làng xã đ i v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông

ệ ệ ả ố ạ ạ ữ thôn hi n nay là kh o sát m i quan h  qua l ộ i, tác đ ng qua l i gi a tâm lý làng xã

ủ ở ự ế ệ ớ v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch nông thôn.

ủ ệ ể ộ ớ ự ệ ế Vi c tìm hi u tác đ ng c a tâm lý làng xã t ệ i vi c th c hi n Quy ch  dân

ủ ở ơ ở ụ ầ ệ ộ ế ố ch c  s  nông thôn là m t nhi m v  c n thi ứ t trong nghiên c u m i quan h ệ

ế ố ữ ộ ớ ủ ở ự ệ ế gi a các y u t tâm lý xã h i v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch nông thôn

ở ẽ ệ ế ố ạ ế ố hi n nay. B i l , tâm lý làng xã là h t nhân, là y u t ủ  trung tâm c a các y u t tâm

ộ ở ự ề ả lý xã h i ộ  nông thôn. Tâm lý làng xã có tác đ ng trên c  hai chi u tích c c và tiêu

ố ớ ủ ở ơ ở ệ ế ự ự c c đ i v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn. Trên c  s ơ ở

ư ậ ế ị ứ ủ ề ậ ọ ộ ố   nh n th c nh  v y, tôi quy t đ nh ch n đ  tài: “Tác đ ng c a tâm lý làng xã đ i

ủ ở ơ ở ự ể ề ế ệ ớ v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch ệ  c  s  nông thôn hi n nay” đ  làm đ  tài

ậ ố ữ ệ ề ấ ằ ả ộ lu n văn t t nghi p nh m có nh ng đ  xu t, gi ự   i pháp phát huy tác đ ng tích c c

ự ủ ố ớ ự ế ệ ệ ạ ộ và h n ch  tác đ ng tiêu c c c a tâm lý làng xã đ i v i vi c th c hi n Quy ch ế

ủ ở ơ ở dân ch c  s  nông thôn.

ứ ủ ề ụ ệ ụ 2. M c đích và nhi m v  nghiên c u c a đ  tài

ố ớ ụ ủ ể ề ộ ự   M c đích: Tìm hi u v  tác đ ng c a tâm lý làng xã đ i v i quá trình th c

ủ ở ơ ở ệ ệ ế hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn hi n nay.

ụ ệ Nhi m v :

ộ ố ấ ứ ể ề ề Th  nh t: ậ ấ  Tìm hi u m t s  v n đ  lí lu n chung v  tâm lý làng xã và Quy

ủ ở ơ ở ủ ự ế ệ ế ể ch  dân ch , th c hi n tri n khai Quy ch  dân ch c  s  nông thôn.

ố ớ ủ ự ệ ộ ứ Th  hai : Tác đ ng c a tâm lý làng xã đ i v i quá trình th c hi n Quy ch ế

3

ủ ở ơ ở dân ch c  s  nông thôn.

ả ự ế ằ ạ Th  baứ ữ : Nh ng gi ộ i pháp nh m phát huy tác đ ng tích c c và h n ch  tác

ự ủ ự ệ ệ ế ố ớ ộ đ ng tiêu c c c a tâm lý làng xã đ i v i vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở   c  s

nông thôn.

ố ượ ứ ủ ề ạ 3. Đ i t ng và ph m vi nghiên c u c a đ  tài

ố ớ ứ ủ ự ề ề ộ ệ   Đ  tài nghiên c u v  tác đ ng c a tâm lý làng xã đ i v i quá trình th c hi n

ủ ở ệ ế Quy ch  dân ch nông thôn hi n nay.

ứ ứ ủ ề ậ ạ ộ Ph m vi nghiên c u: Lu n văn nghiên c u v  tác đ ng c a tâm lý làng xã

ủ ừ ự ệ ế ố ớ đ i v i quá trình th c hi n Quy ch  dân ch  t ế  1998 đ n nay.

ươ ứ 4. Ph ng pháp nghiên c u

ậ ượ ế ơ ở ủ ủ ậ Lu n văn đ c vi t và hoàn thành trên c  s  lý lu n c a ch  nghĩa Mác –

ề ấ ủ ể ề ả ồ Lênin, t ư ưở  t ủ ng H  Chí Minh và quan đi m c a Đ ng ta v  v n đ  dân ch  và

ủ ở ơ ở ử ụ ậ ự ế ệ th c hi n Quy ch  dân ch c  s . Trong bài lu n văn này tôi s  d ng m t s ộ ố

ươ ư ố ợ ổ ươ ị ph ng pháp nh : so sánh, phân tích, t ng h p, th ng kê, ph ng pháp logic l ch

s .ử

ế ấ ủ ậ 5. K t c u c a lu n văn

4

ở ầ ậ ậ ầ ồ ươ ế ế Ngoài ph n m  đ u và k t lu n, lu n văn g m 3 ch ng, 13 ti t

Ộ

N I DUNG

ươ Ch ng 1

Ộ Ố Ấ

Ậ

Ề

Ề

M T S  V N Đ  LÝ LU N CHUNG V  TÂM LÝ LÀNG XàVÀ

Ủ Ở Ơ Ở

Ự

Ế

Ệ

TH C HI N QUY CH  DÂN CH

C  S  NÔNG THÔN

­­­    ­­­

ướ ầ ệ ị 1.1  B c đ u xác đ nh khái ni m “tâm lý làng xã”.

ớ ư ứ ề ộ ấ ề ộ Nghiên c u v  tâm lý làng xã v i t ế    cách là m t v n đ  tâm lý xã h i còn h t

ỏ ớ ắ ầ ở ạ ấ ế ứ s c ít i và m i b t đ u m y năm tr  l ờ ố i đây. Đ i s ng kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a làng

ệ ạ ử ị ượ ứ ừ xã ở ướ  n c ta trong l ch s  và hi n t ủ ế i, ch  y u đ c nghiên c u t ộ ủ    góc đ  c a

ộ ọ ộ ọ ọ ị ử ế ọ khoa h c l ch s , dân t c h c, văn hóa, xã h i h c, kinh t h c...Chúng ta còn  ít các

ứ ề ặ ọ ệ nghiên c u tâm lý h c có tính chuyên sâu v  tâm lý làng xã, đ c bi ữ   t là nh ng

5

ự ễ ứ nghiên c u th c ti n.

ư ứ ế ệ ậ ộ ẫ Chính vì v y mà đ n nay, chúng ta v n ch a có m t khái ni m chính th c v ề

ự ề ế ệ ầ tâm lý làng xã. Đã đ n lúc chúng ta c n xây d ng khái ni m v  tâm lý làng xã. S ở

ở ẽ ụ ứ ề ệ ậ ở ộ ở ọ dĩ đi u này tr  thành m t nhi m v  nghiên c u lý lu n quan tr ng b i lý b i l :

ứ ấ ướ ộ ướ ệ ớ ầ ố ố Th  nh t, n c ta là m t n c nông nghi p, có t i g n 80% dân s  s ng ở

ấ ặ ư ủ nông thôn. Cho nên, tâm lý nông dân là tâm lý là tâm lý r t đ c tr ng c a ng ườ   i

ệ ự ễ ủ ạ ạ ộ ố ườ ả ệ Vi t Nam, nó ph n ánh ho t đ ng th c ti n c a đ i đa s  ng i dân Vi t Nam.

ồ ạ ấ ứ ử ơ ị ị Th  hai, làng xã là đ n v  hành chính đã t n t ộ   i r t lâu dài trong l ch s  dân t c

ừ ể ố ộ ộ ệ ỏ ta. Nó đã t ng là “ti u qu c gia”, m t xã h i Vi t Nam thu nh  trong hàng ngàn

ứ ủ ế ộ ủ ề ế ườ ừ năm c a ch  đ  phong ki n. Nó ăn sâu vào ti m th c c a ng i nông dân t thê h ệ

ế ệ ủ ố ườ này qua th  h  khác. Nó chi ph i suy nghĩ và hành vi c a ng i nông dân (k  c ể ả

ữ ườ ố ở ở ộ ị nh ng ng ờ ỏ i nông dân đã r i b  làng xã ra s ng đô th  và tr  thành cán b  công

ứ ướ ch c nhà n c).

ơ ở ể ề ộ ứ ứ ữ ệ ấ ủ   Th  ba, khái ni m là c  s  đ  chúng ta nghiên c u nh ng v n đ  n i dung c a

tâm lý làng xã.

ộ ế ộ ố ệ ả ạ ị ọ   Vi c xác đ nh tâm lý làng xã ph i chú ý m t đ n m t s  khía c nh quan tr ng

sau:

ơ ả ủ ạ ộ ộ              ­ Tâm lý làng xã là d ng c  b n c a tâm lý xã h i. Nói cách khác, đây là m t

ứ ủ hình th c c a tâm lý nhóm.

ữ ư ể ấ ặ ả ấ ủ               ­ Tâm lý làng xã ph n ánh nh ng nét tiêu bi u nh t, đ c tr ng nh t c a

ữ ườ ồ nh ng ng ư ộ ộ i nông dân trong m t c ng đ ng dân c .

ượ ử ể ộ ị ­ Tâm lý làng xã đ c hình thành và phát tri n trong m t quá trình l ch s  lâu

ượ ự ắ ọ ủ ủ ị ệ ể ờ dài. Nó đ ử c s  ch t l c c a th i gian và ki m nghi m c a l ch s .

ể ư ừ ữ ệ ướ ầ T  nh ng phân tích trên, chúng ta có th  đ a ra khái ni m b ề c đ u v  tâm lý

ộ ề ộ ạ ộ ộ ủ ữ ồ   làng xã: Tâm lý làng xã là m t d ng tâm lý xã h i b n v ng c a m t c ng đ ng

ư ơ ả ở ữ ể ấ ặ ả dân c  c  b n ư    nông thôn, nó ph n ánh nh ng nét tâm lý tiêu bi u nh t, đ c tr ng

ấ ủ ữ ườ ấ ộ ồ nh t c a nh ng ng i nông dân trong c ng đ ng  y.

ệ ẩ ả ệ ủ ề Tâm lý làng xã là s n ph m c a n n văn minh nông nghi p Vi t Nam, đ ượ ạ   c t o

ừ ạ ộ ạ ộ ậ ộ ấ ả ấ ả ớ nên t ho t đ ng s n xu t, ho t đ ng đ u tranh, v t l n v i thiên nhiên tr i qua

ệ ủ ề ả ấ ộ ệ m t quá trình hàng ngàn năm. N n s n xu t nông nghi p c a làng xã Vi ả   t Nam tr i

6

ề ả ấ ể ấ ườ qua hàng năm  y là n n s n xu t ti u nông, manh mún. Ng ả   i nông dân làm ra s n

ể ụ ụ ủ ế ế ạ ẩ ổ ộ ph m ch  y u đ  ph c v  cho gia đình mình, n u có trao đ i thì cũng m t ph m vi

ề ả ề ả ấ ể ấ ợ ự ấ ẹ r t h p (ch  làng). N n s n xu t ti u nông là n n s n xu t mang tính t cung t ự

ề ả ủ ế ệ ấ ở ườ ấ ấ c p r t cao, là n n s n xu t ch  y u theo kinh nghi m mà đó ng ấ   i ta ít th y

ệ ủ ế ố ệ ậ ậ ấ ọ ỹ hi n di n c a các y u t ộ    khoa h c – k  thu t, chính vì v y mà năng su t lao đ ng

ủ ề ả ữ ể ệ ấ ấ ặ ệ ấ r t th p. Nh ng đ c đi m này c a n n s n xu t nông nghi p Vi ậ   t Nam đã in đ m

ộ ạ ở ấ ấ ủ d u  n c a nó lên tâm lý làng xã, làm cho tâm lý làng xã tr  thành m t d ng tâm lý

ộ ấ ặ xã h i r t đ c thù.

ủ ứ ặ ả ẩ ộ ộ ộ ủ   Là m t hình thái c a ý th c xã h i, tâm lý làng xã m t m t là s n ph m c a

ạ ộ ạ ộ ạ ộ ự ễ ả ấ ạ ộ ho t đ ng th c ti n (ho t đ ng lao đ ng s n xu t và ho t đ ng sinh ho t hàng

ủ ườ ở ạ ự ặ ộ ạ ộ ngày) c a ng i nông dân, m t khác, nó tác đ ng tích c c tr  l ố   i ho t đ ng s ng

ườ ề ướ ự ề ướ ủ c a ng ặ i nông dân ho c theo chi u h ặ ng tích c c ho c theo chi u h ng tiêu

c c.ự

ổ ề ữ ế ệ ộ ở ơ ở Nh ng thay đ i v  kinh t ­ xã h i hi n nay ể    nông thôn trên c  s  phát tri n

ấ ự ộ ứ ụ ả ậ ọ ề n n kinh t ế ị ườ  th  tr ậ ng,  ng d ng khoa h c – kĩ thu t vào s n xu t, s  h i nh p v ề

ế ế ớ ố ộ ớ kinh t ề   , văn hóa v i các qu c gia khác...đã tác đ ng l n đ n tâm lý làng xã truy n

ế ố ố ấ ị ữ ộ ổ th ng, làm cho y u t ộ ố ế    tâm lý xã h i này có nh ng thay đ i nh t đ nh. M t s  y u

ớ ẽ ổ ộ ắ ớ ố t tâm lý m i s  b  sung vào tâm lý làng xã làm cho nó mang m t s c thái m i. Đó

ổ ề ư ữ ủ ả ộ ườ ế là nh ng bi n đ i v  t duy, tình c m, thái đ  và hành vi c a ng i nông dân trong

ệ ả ề ấ ướ đi u ki n s n xu t theo h ng kinh t ế ị ườ  th  tr ng.

ủ

ự

ể

ế

ế

ệ 1.2   Quy ch  dân ch  và th c hi n tri n khai Quy ch  dân ch

ủ ở ơ ở   c  s

nông thôn.

ị ố ủ ấ ỉ Ch  th  s  30/CT­ TW ngày 18 – 02 – 1998 c a Ban ch p hành Trung ươ   ng

ủ ở ơ ở ự ự ệ ế ề v  xây d ng và th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nêu rõ:

ủ ủ ở ộ ủ ủ ề ộ M  r ng dân ch  xã h i ch  nghĩa, phát huy quy n làm ch  c a nhân dân là

ự ả ụ ả ắ ồ ờ ộ ợ ủ ủ m c tiêu, đ ng th i là đ ng l c b o đ m cho th ng l ạ i c a cách m ng, c a công

ộ ổ ớ cu c đ i m i.

ữ ả ướ ổ Nh ng năm qua, Đ ng và Nhà n ớ   ề c ta đã ban hành nhi u chính sách đ i m i

ế ộ ướ ị ề ề v  kinh t ộ , chính tr , xã h i, phát huy m t b ủ ủ c quy n làm ch  c a nhân dân, nh ờ

ạ ượ ủ ữ ự ự ự ệ ớ đó đã đ t đ ộ   c nh ng thành t u to l n trong s  nghi p xây d ng ch  nghĩa xã h i

7

ệ ổ ả ố và b o v  T  qu c.

ủ ủ ạ ở ề ị Tuy nhiên, nhìn chung, quy n làm ch  c a nhân dân còn b  vi ph m ề    nhi u

ự ệ ệ ề ệ ề ơ n i, trên nhi u lĩnh v c; t ử  quan liêu, m nh l nh, c a quy n, tham nhũng, sách

ổ ế ễ ề ẫ ọ ư   nhi u, gây phi n hà cho dân v n đang ph  bi n và nghiêm tr ng mà chúng ta ch a

ư ặ ượ ươ ế ẩ đ y lùi, ch a ngăn ch n đ c. Ph ng châm “dân bi ể   t, dân bàn, dân làm, dân ki m

ư ượ ụ ể ể ế ộ ố ậ ậ tra” ch a đ c c  th  hóa và th  ch  hóa thành lu t pháp, ch m đi vào cu c s ng.

ị ầ ư ứ ế ấ ộ ị ươ ả Nh  Ngh  quy t H i ngh  l n th  ba Ban ch p hành Trung ng Đ ng khóa

ể ữ ữ ạ ấ ượ VIII (tháng 6 – 1997) đã nh n m nh, lúc này đ  gi v ng và phát huy đ ả   c b n

ấ ố ẹ ủ ủ ủ ướ ề ả ch t t t đ p c a Nhà N c ta, ph i phát huy quy n làm ch  c a dân, thu hút nhân

ả ướ ể ể ướ dân tham gia qu n lí nhà n c, tham gia ki m kê, ki m soát nhà n ụ   ắ c, kh c ph c

ủ ấ ạ ạ tình tr ng suy thoái, quan liêu, m t dân ch  và n n tham nhũng.

ấ ọ ướ ủ ủ ắ Khâu quan tr ng và c p bách tr ề c m t là phát huy quy n làm ch  c a nhân

ở ơ ở ơ ự ủ ươ ự ệ ế ọ ủ ả dân c  s , là n i tr c ti p th c hi n m i ch  tr ng, chính sách c a Đ ng và

ướ ơ ầ ủ ủ ự ự ệ ế ề ộ Nhà n c, là n i c n th c hi n quy n làm ch  c a nhân dân m t cách tr c ti p và

ấ ộ r ng rãi nh t.

ố ướ ầ ủ ở ơ ở ế ậ Mu n v y, Nhà n c c n ban hành Quy ch  dân ch c  s  có tính pháp lý,

ầ ọ ườ ọ ổ ứ ở ơ ở ề ự ệ ả ỉ yêu c u m i ng i, m i t ch c c  s  đ u ph i nghiêm ch nh th c hi n. Quy

ủ ầ ế ượ ạ ơ ở ự ừ ườ ch  dân ch  c n đ c xây d ng cho t ng lo i c  s  xã, ph ệ   ng, doanh nghi p,

ệ ườ ứ ệ ọ ơ ợ ệ b nh vi n, tr ớ ặ   ng h c, vi n nghiên c u, c  quan hành chính…phù h p v i đ c

ủ ừ ể ạ ơ ở đi m c a t ng lo i c  s .

ủ ở ơ ở ầ ự ệ ế ệ ữ ể Vi c xây d ng Quy ch  dân ch c  s  c n quán tri t nh ng quan đi m ch ỉ

ạ đ o sau:

ủ ủ ệ ặ ở ơ ở ơ ề Đ t vi c phát huy quy n làm ch  c a nhân dân ế ổ    c  s  trong c  ch  t ng

ể ủ ệ ố ạ ả ướ ả ị th  c a h  th ng chính tr  “Đ ng lãnh đ o, Nhà n ủ   c qu n lý, nhân dân làm ch ”.

ẹ ạ ấ ạ ặ ả ặ ọ ộ ấ Coi tr ng c  ba m t nói trên, không vì nh n m nh m t m t mà coi nh  h  th p các

ặ m t khác.

ừ ố ủ ạ ế ộ ấ ượ ệ V a phát huy t t ch  đ  dân ch  đ i di n, nâng cao ch t l ệ ự   ng và hi u l c

ạ ộ ộ ồ ủ ủ ố ộ ỷ ho t đ ng c a Qu c h i, Chính ph , H i đ ng nhân dân và U  ban nhân dân các

ệ ố ự ừ ủ ự ế ộ ế ở ấ ơ ở ể ấ c p, v a th c hi n t t các ch  đ  dân ch  tr c ti p c p c  s  đ  nhân dân bàn

ế ị ữ ự ệ ế ọ ế ự ề ạ b c và quy t đ nh tr c ti p nh ng công vi c quan tr ng, thi ớ   ắ t th c, g n li n v i

8

ợ l ủ i ích c a mình.

ủ ề ể ế ộ ả ắ Phát huy dân ch  ph i g n li n phát tri n kinh t ­ xã h i và nâng cao dân

ấ ượ ủ ề ệ ạ ở ộ trí, t o đi u ki n m  r ng dân ch  có ch t l ả ệ ng và hi u qu .

ủ ở ơ ở ế ả ộ ớ ế N i dung các quy ch  phát huy dân ch ợ  c  s  ph i phù h p v i Hi n pháp,

ớ ỉ ươ ể ệ ủ ậ ậ ự ề ạ ầ pháp lu t, th  hi n tinh th n dân ch  đi đôi v i k  c ng, tr t t ắ   , quy n h n g n

ệ ợ ụ ệ ệ ớ ố ồ ớ v i trách nhi m, l ờ   i ích đi đôi v i nghĩa v ; ch ng quan liêu, m nh l nh, đ ng th i

ủ ợ ụ ủ ạ ậ ạ ố ch ng tình tr ng vô chính ph , l i d ng dân ch  vi ph m pháp lu t.

ủ ớ ự ệ ả ắ ế G n quá trình và th c hi n Quy ch  dân ch  v i công tác c i cách hành

ử ổ ơ ế ủ ụ ữ ợ chính, s a đ i nh ng c  ch , chính sách và th  t c hành chính không phù h p.

ủ ở ơ ở ữ ệ ề ị ị ươ ế Quy ch  dân ch c  s  quy đ nh nh ng vi c chính quy n đ a ph ả   ng ph i

ể ế ế ị ữ ự ệ thông tin và công khai đ  dân bi ế   t, nh ng vi c dân bàn và quy t đ nh tr c ti p,

ữ ệ ế ướ ế ị ơ nh ng vi c dân tham gia ý ki n tr ữ   ướ c khi c  quan Nhà N c quy t đ nh, nh ng

ứ ự ệ ể ệ ế ủ vi c dân giám sát, ki m tra và các hình th c th c hi n Quy ch  dân ch .

ự ộ ả ắ ở ệ  Th c hi n Quy ch ể ế   ế dân chủ ở cơ s  là g n v i công cu c c i cách th  ch , ớ

ể ự ệ ươ ế ệ ả c i cách hành chính hi n nay đ  th c hi n ph ng châm: “Dân bi t, dân bàn, dân

ề ụ ể ủ ể ạ ằ ườ ở ơ ở ố làm, dân ki m tra” b ng b n lo i quy n c  th  c a ng i dân c  s  trong t ấ ả  t c

ộ ự ủ ờ ố các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i.

ể ế ệ ố ự ề ả ị ở ơ ở C i cách th  ch , xây d ng chính quy n và h  th ng chính tr ộ    c  s  là m t

ề ấ ớ ả ả ế ể ự ị ừ ơ ở ủ ấ v n đ  r t l n ph i gi ệ i quy t đ  th c hi n dân ch  chính tr  t c  s . Quy ch ế

ủ ở ả ướ ủ ế ụ ầ dân ch xã mà Đ ng ban hành h ng ch  y u vào m c đích này. Tinh th n c ơ

ủ ở ơ ở ủ ự ế ệ ệ ể ệ ả b n c a Quy ch  dân ch c  s  nông thôn là th c hi n tri t đ  các bi n pháp

ể ế ừ ơ ở ạ ố ch ng quan liêu, tham nhũng, làm trong s ch th  ch  t c  s , nâng cao ch t l ấ ượ   ng

ộ ở ơ ở ệ ự ả ủ ế ị ệ ề cán b c  s , coi đó là khâu quy t đ nh hi u l c, hi u qu  c a chính quy n c ơ

ị ơ ở ự ủ ệ ố ủ ề ả ả ượ ở ủ s , c a h  th ng chính tr  c  s . S   y quy n c a dân có đ m b o đ c lành

ự ự ạ ườ ủ ộ ộ m nh và có làm cho dân th c s  là ng ầ ớ   i ch  hay không, tùy thu c m t ph n l n

ự ủ ộ ự ế ấ ẩ ấ ộ ố ợ   vào ph m ch t và năng l c c a đ i ngũ cán b , vào s  đoàn k t, nh t trí, ph i h p

ự ổ ộ ớ ươ ủ ổ ứ hành đ ng và s  đ i m i ph ạ ộ ng pháp ho t đ ng c a các t ả  ch c đ ng, chính

ề ể ơ ở quy n, đoàn th  c  s .

ữ ữ ự ề ế ệ ả ị ệ   Nh ng đi u kho n quy đ nh trong quy ch  và nh ng bi n pháp th c hi n

ươ ế ể ạ ằ ề đ u nh m vào ph ng châm: “Dân bi t, dân bàn, dân làm, dân ki m tra”, t o th ế

9

ự ủ ủ ộ ể ẽ ạ ươ ủ ự ứ ế ch  đ ng, tích c c c a dân, phát tri n m nh m  ph ng th c dân ch  tr c ti p đ ể

ự ự ế ị ế ớ ữ ự ề ấ ộ ố dân t ả  qu n, t quy t đ nh nh ng v n đ  liên quan tr c ti p t i cu c s ng hàng

ủ ọ ớ ặ ể ợ ộ ồ ngày c a h . Nó phù h p v i đ c đi m tâm lý nông dân và tâm lý c ng đ ng làng

ượ ộ ấ ứ ừ ủ xã, phát huy đ ừ   c vai trò và ch c năng c a xã v a là m t c p bách hành chính, v a

ấ ự ả ồ có tính ch t t ộ  qu n, c ng đ ng.

ị ố Ư ủ ỉ ươ ả Ch  th  s  30 – CT/T  ngày 18 – 2 – 1998 c a Trung ng Đ ng đã nêu rõ

ủ ế ữ ể ộ ươ ươ nh ng quan đi m và n i dung ch  y u, ph ng châm, ph ự   ể ng pháp đ  xây d ng

ệ ầ

ố ớ

ữ

ể

ế

ứ ấ Th  nh t là,,

đ i v i nh ng vi c c n thông báo

đ  nhân dân bi

t:

ủ ở ơ ở ặ ự ế ệ ệ ở ơ ở và th c hi n Quy ch  dân ch c  s , đ c bi t là c  s  nông thôn:

ề ể ệ ờ ị Chính quy n xã có trách nhi m thông tin k p th i và công khai đ  nhân dân

ế ữ ệ bi t nh ng công vi c chính sau:

ủ ươ ậ ủ ướ ế Ch  tr ng, chính sách, pháp lu t c a Nhà n ự c liên quan tr c ti p đ n l ế ợ   i

ủ ồ ộ ồ ế ủ ế ị ị ích c a nhân dân trong xã bao g m: ngh  quy t c a H i đ ng nhân dân, quy t đ nh

ế ỷ ị ươ ị ấ ủ c a U  ban nhân dân xã và c p trên có liên quan đ n đ a ph ủ   ng; các quy đ nh c a

ề ủ ụ ậ ả ế ế pháp  lu t  v   th  t c  hành chính,  gi ệ i  quy t  các  công  vi c  liên  quan  đ n  dân;

ữ ủ ướ ề ị ươ ề ố ượ ị Nh ng quy đ nh c a Nhà n c và chính quy n đ a ph ng v  đ i t ứ ng, m c thu

ế ệ ố ớ ủ ụ ị ạ các lo i thu , l phí và các nghĩa v  khác đ i v i nhân dân theo quy đ nh c a pháp

ể ế ệ ậ ạ ế ủ ạ ộ lu t hi n hành; K  ho ch phát tri n kinh t ­ xã h i dài h n và hàng năm c a xã;

ử ụ ự ự ế ạ ấ quy ho ch s  d ng đ t đai, d  toán và quy t toán ngân sách xã hàng năm; d  toán

ỹ ự ự ế ả ộ và quy t toán thu chi các qu , d  án các kho n huy đ ng đóng góp xây d ng c  s ơ ở

ợ ả ự ủ ệ ộ ạ ầ h  t ng, các công trình phúc l ế i công c ng c a xã và k t qu  th c hi n; các công

ự ướ ổ ầ ư ứ ợ ự ế trình d  án do Nhà n c, các t ch c và cá nhân đ u t , tài tr  tr c ti p cho xã;

ủ ươ ể ả ề ế ả ấ ạ ố ỉ ch  tr ng, k  ho ch vay v n phát tri n s n xu t, xóa đói gi m nghèo; đi u ch nh

ớ ủ ế ể ả ả ụ ế ị đ a gi i hành chính c a xã; k t qu  thanh tra, ki m tra, gi ự   i quy t các v  tiêu c c

ủ ộ ố ệ ạ ộ tham nhũng c a cán b  xã; công tác phòng ch ng các t ơ ế ổ    n n xã h i; s  k t, t ng

ộ ộ ạ ộ Ủ ủ ươ ế k t ho t đ ng c a H i đ ng nhân dân,  y ban nhân dân xã; ph ề   ồ ng án đ n đi n,

ụ ụ ơ ấ ử ể ị ế ể ệ ế ổ đ i th a ph c v  chuy n d ch c  c u kinh t , phát tri n nông nghi p, kinh t trang

[10 tr.21]

ạ ợ tr i, h p tác xã.

ố ợ Ủ ặ ậ ớ ỷ ệ       y ban nhân dân xã có trách nhi m ph i h p v i U  ban M t tr n T ổ

ệ ặ ậ ủ ổ ố ệ ố qu c Vi ỷ t Nam, các thành viên c a U  ban M t tr n T  qu c Vi ấ   t Nam cùng c p

10

ưở ấ ị ạ ủ ề ế và Tr ng thôn cùng các c p thông tin theo quy đ nh t i đi u 5 c a Quy ch  này đ ể

ế ằ ả ạ ụ ở Ủ ứ ế nhân dân bi t b ng các hình th c sau: niêm y t công khai văn b n t i tr  s   y ban

ệ ố ư ủ ề nhân dân xã và các trung tâm dân c , văn hóa, h  th ng truy n thanh c a xã, thôn và

ổ ứ ề ơ ở ổ ứ ế ộ các t ch c văn hóa, thông tin, tuyên truy n c  s ; t ử    ch c các cu c ti p xúc c  tri

ể ạ ỳ ọ ủ ộ ồ ủ ạ c a đ i bi u H i đ ng nhân dân xã; t ộ ồ i các k  h p c a H i đ ng nhân dân xã, các

ặ ậ ố ổ ỷ ỷ ệ ỳ ọ ủ k  h p c a U  ban nhân dân, U  ban M t tr n T  qu c Vi t Nam, các thành viên

ặ ậ ổ ố ệ ọ ủ ủ ử ấ ủ c a M t tr n T  qu c Vi ả   ộ t Nam cùng c p và c a cu c h p c a thôn; g i văn b n

[10 tr.23]

ặ ưở ớ ộ t i h  gia đình ho c Tr ng thôn.

ượ ổ ọ ế ế ổ Nhân dân ph iả  đ c tham gia các bu i h p s ố   ơ k t 6 tháng, t ng k t cu i

ủ ộ ồ ể năm, ki mể  đi m các ho t ạ  đ ng c a H i Ủ ộ  đ ng nhân dân,  y ban nhân dân xã. Đ ngả

ề ứ ầ ộ b , chính quy n xã c n ph i t ỗ ả ổ ch c m i năm 2 k , ố ủ   ỳ  đoàn cán bộ chủ ch t c a

ượ ấ ả ự ự ể ế xã l nầ  l t đi t ề ọ   t c  các xóm đ  nhân dân đóng góp xây d ng tr c ti p v  m i

ứ

ố ớ

ữ

ệ

ự ế

ị

Th  hai là

, đ i v i nh ng vi c dân bàn và

quy tế  đ nh tr c ti p:

ộ ủ ố ư ủ ừ ạ ộ ủ ề ả ho t đ ng c a Đ ng, chính quy n cũng nh  c a t ng cán b  ch  ch t.

ố ự ế ọ Có thể th y hấ ệ th ng chính tr ị ở cơ  sở có vai trò quan tr ng tr c ti p trong

ệ ạ ế ị ữ ự ề ệ ể ệ ế vi c t o đi u ki n đ  nhân dân bàn và quy t đ nh nh ng công vi c tr c ti p ch ủ

ủ ươ ơ ở ạ ầ ứ ự ư ế y u nh : ch  tr ng và m c đóng góp xây d ng c  s  h  t ng và các công trình

ợ ệ ộ ườ ườ ế phúc l i công c ng (đi n, đ ng, tr ạ ng, tr m y t ,nghĩa trang, các công trình văn

ự ể ậ ậ ổ ỹ hóa, th  thao...); l p thu, chi các qu  trong khuôn kh  pháp lu t; xây d ng h ươ   ng

ướ ướ ữ ậ ự ừ c, quy ế ố c làng văn hóa, n p s ng văn minh, gi gìn an ninh tr t t , bài tr  mê

ị ệ ạ ư ệ ộ ộ ồ tín d  đoan, các t ộ ộ  n n xã h i; các công vi c n i b  trong c ng đ ng dân c  thôn,

ậ ủ ớ ợ ướ ậ phù h p v i pháp lu t c a Nhà n ự   c; thành l p Ban giám sát công trình xây d ng

ổ ệ ả ứ ấ ả ữ ậ ự do dân đóng góp; t ch c b o v  s n xu t, kinh doanh gi gìn an ninh, tr t t an

[12

tr.13]

ệ ườ ạ ộ ị toàn giao thông, v  sinh môi tr ng và các ho t đ ng khác trên đ a bàn xã, thôn.

ữ ả ị ạ ữ ề ả ả Ngoài nh ng kho n đóng góp quy đ nh t i kho n 1 đi u 7 nh ng kho n đóng

ộ ớ ủ ụ ươ ạ ợ ừ ệ ỷ ủ góp khác c a nhân dân  ng h  v i m c đích t ng tr , nhân đ o, t thi n, U  ban

ặ ậ ố ợ ớ ổ ố ệ ỷ nhân dân xã ph i h p v i U  ban M t tr n T  qu c Vi ủ   t Nam, các thành viên c a

ặ ậ ổ ố ệ ề ấ ộ M t tr n T  qu c Vi ậ t Nam cùng c p tuyên truy n v n đ ng nhân dân theo nguyên

tr.13]

11

ự ệ ượ ặ ấ ổ ạ [12 ắ t c hoàn toàn t nguy n, không đ c áp đ t, phân b , bình quân nh t lo t.

ạ Ủ ả ươ C pấ    yủ  Đ ng lãnh đ o,  y ban nhân dân xã ự  xây d ng ph ng án, ch ươ   ng

ạ Ủ ậ ặ ố Ủ trình,   kế ho ch.   y   ban   nhân   dân   xã ợ  ph i   h p   v i ớ   y   ban   M t   tr n   T ổ qu cố

ứ ứ ằ ọ ị ở ừ chỉ đ o, tạ ổ ch c nhân dân bàn quy t ế  đ nh b ng các hình th c: h p dân ấ    t ng  p

ử Ủ ể ế ế ể ả ậ ặ ậ ả th o lu n và bi u quy t công khai ho c ki m phi u kín, l p biên b n g i  y ban

ủ ộ ế ể ặ ậ ọ ả   ế nhân dân xã; h p ch  h  bàn, bi u quy t công khai ho c phi u kín, l p biên b n

ộ ọ ượ ế ấ ử Ủ g i  y ban nhân dân xã (các cu c h p này đ ầ   c ti n hành khi có ít nh t hai ph n

[12 tr.13]

ườ ế ấ ự ệ ế ọ ọ ố ba s  ng ế ủ   i trong di n h p tham d ); n u không h p thì phát phi u l y ý ki n c a

ộ h  gia đình.

ệ ấ ế ế ạ ế ặ ỏ ộ ọ ể Vi c l y ý ki n, bi u quy t công khai t i cu c h p ho c b  phi u kín v ề

ề ấ ự ế ị ị ủ ề ế ừ t ng v n đ  do nhân dân t quy t đ nh theo quy đ nh t ạ đi u 7 c a Quy ch  này i

ả ượ ậ ể ể ề ộ ả ộ ỷ ph i đ ọ   c l p biên b n đ  đ  báo cáo U  ban nhân dân xã v  n i dung cu c h p

ả ủ ữ ế ề ế ể ế ặ ấ ố và k t qu  c a nh ng v n đ  đã bi u quy t. N u đa s  nhân dân ho c ch  h ủ ộ

Ủ ổ ứ ủ ự ự ệ ể ồ đ ng ý thì  y ban nhân dân xã t ch c th c hi n có s  giám sát, ki m tra c a Ban

ử ặ thanh tra nhân dân xã ho c Ban giám sát công trình do dân c . Nhân dân có nghĩa v ụ

ế ị ấ ượ ố ồ ế ấ ỉ ch p hành nghiêm ch nh các quy t đ nh đ c đa s  đ ng ý. N u xét th y đa s ố

ế ị ủ ề ậ ớ ợ ị ị   quy t  đ nh không phù h p  v i lu t pháp  và  các  quy  đ nh c a  chính  quy n  đ a

[12 tr.14]

Thứ  ba  là, đ iố   v iớ   nh ngữ   vi cệ   dân  làm,  tham  gia  ý ki nế ,   Đ ngả   bộ,

H iộ  đ ngồ  nhân dân,  yỦ  ban nhân dân quy tế  đ nhị

:

ươ ế ị ị Ủ Ủ ề ph ng thì  y ban nhân dân xã đ  ngh   y ban nhân dân huyên xem xét, quy t đ nh.

ấ ượ ữ ổ ọ Khi nh ng bu i h p dân th c s ự ự có ch t l ng, nhân dân th c s ự ự là

ế ộ ị ọ chủ về m i m t c a ờ ố ặ ủ   đ i s ng kinh t , chính tr , văn hóa và xã h i, nhân dân có

ợ ị ữ ệ ậ ẳ ắ ươ ự trách nhi m góp ý th ng th n, không s  b  trù d p, thì nh ng ph ứ ng th c th c

ủ ộ ư ặ ư ệ ế ế ế hi n dân ch  m t cách gián ti p nh  đ t hòm th  góp ý, phát phi u thăm dò ý ki n

ả ườ ủ ể ự ả ự ữ ạ ầ ử ụ ph i ít s  d ng. Ng i dân là ch  th  sáng t o góp ph n xây d ng nh ng d  th o

ế ế ế ề ể ả ạ ộ ị ngh  quy t, quy ch  và k  ho ch cho Đ ng b , chính quy n các đoàn th  nhân dân,

ư ự ả ế ể ạ ạ ế ộ nh : d  th o quy ho ch, k  ho ch phát tri n kinh t ạ  ­ xã h i dài h n, hàng năm

ươ ổ ơ ấ ể ế ơ ấ ả ấ ươ ủ c a xã, ph ng án chuy n đ i c  c u kinh t , c  c u s n xu t và ph ng án phát

ể ề ả ế ệ ườ ạ ộ tri n nghành ngh , gi i quy t vi c làm cho ng ự ả i lao đ ng; d  th o quy ho ch, k ế

12

ử ụ ạ ấ ở ị ươ ử ụ ỹ ấ ệ ệ ả ả ho ch s  d ng đ t đai đ a ph ng và vi c qu n lý s  d ng có hi u qu  qu  đ t

ở ị ươ ự ả ư ư ề ạ ị ị công ích đ a ph ng; d  th o quy ho ch khu dân c  và đ  án đ nh canh, đ nh c ,

ế ớ ử ụ ự ế ả ạ ộ vùng kinh t ủ    m i, k  ho ch và d  án huy đ ng và s  d ng các kho n đóng góp c a

ể ầ ư ơ ở ạ ầ ự ả ự ề ả nhân dân đ  đ u t xây d ng c  s  h  t ng do xã qu n lý; d  th o đ  án phân

ề ị ỉ ớ ề ấ ả ậ ạ v ch, đi u ch nh đ a gi i hành chính xã, đ  án chia, thành l p thôn, làng,  p,b n;

ươ ả ặ ằ ớ ườ ứ ử ạ ể ộ ph ề ng án đ n bù, gi i phóng m t b ng; gi ệ i thi u ng i  ng c  đ i bi u H i

ươ ư ự ả ể ố ồ đ ng nhân dân xã,... ữ Hay nh ng ch ng trình có tính qu c gia nh  d  th o tri n

ươ ề ế ướ ạ ườ ự khai các ch ố ng trình qu c gia v  y t c s ch, môi tr , n ẩ   ng, an toàn th c ph m,

[12 tr.14]

ạ ế k  ho ch hóa gia đình.

ươ ộ ồ ự ứ ữ ế ệ ệ Ph ng th c th c hi n nh ng vi c dân bàn, tham gia ý ki n, H i đ ng Nhân

ự ả ế ị ả ỷ ỷ dân, U  ban Nhân dân quy t đ nh: U  ban nhân dân xã d  th o các văn b n, k ế

ạ ươ ố ợ ể ổ ố ớ ỷ ho ch, ph ặ ậ ng án và ph i h p v i U  ban M t tr n T  qu c xã, các đoàn th  nhân

ổ ứ ấ ướ ứ dân t ế  ch c l y ý ki n công khai d ế ừ   ể i các hình th c: Phát bi u thăm dò ý ki n t ng

ủ ộ ấ ả ả ậ ậ ặ ọ ả   ộ h  gia đình; h p nhân dân ho c ch  h  thôn, làng,  p, b n th o lu n, l p biên b n

ể ọ ỷ ổ ứ ế ể ả ậ ử g i U  ban Nhân dân xã; h p các đoàn th , các t ch c kinh t đ  th o lu n, ghi

ử ư ặ ả ỷ ỷ ổ   biên b n g i U  ban Nhân dân xã; đ t hòm th  góp ý, U  ban Nhân dân xã t ng

Thứ tư  là, nh ngữ  vi cệ  nhân dân giám sát, ki mể  tra:

ế [12 tr.15] ợ h p ý ki n.

ữ ườ ủ ấ ế Nhân  dân là nh ng  ng i  ch ủ th t sậ ự c a  làng,  xã,   nh t thi t  ph i ả  đ cượ

ủ ộ ồ ữ ể ệ ki m tra, giám sát nh ng vi c sau: ho t ạ  đ ng c a H i ộ  đ ng nhân dân và Ủ   y ban

ự ệ ế ủ ố ỗ nhân dân xã; k t quế ả th c hi n ngh ị   quy t c a h ị ệ th ng chính tr  sau m i năm,

ỗ ỳ ạ ộ ạ ộ ộ ồ ủ ể ỗ ủ ạ m i khóa, m i k  đ i h i; ho t đ ng c a đ i bi u H i đ ng Nhân dân xã, c a cán

ứ ộ ướ ạ ị ươ ộ ỷ b  U  ban Nhân dân và cán b , công ch c Nhà n ạ ộ c ho t đ ng t i đ a ph ng;

ả ạ ố ế ế ủ ự ế gi i quy t khi u n i, t ế  cáo c a dân; d  toán và quy t toán ngân sách xã; k t qu ả

ự ệ ế nghi m thu và quy t toán công trình do nhân dân đóng góp xây d ng và các ch ươ   ng

ự ướ ổ ầ ư ứ ợ ự ế trình d  án do Nhà n c, các t ch c vá cá nhân đ u t tài tr  tr c ti p cho xã;

ử ụ ả ệ ả ấ ủ qu n lý và s  d ng đ t đai; thu ­ chi các kho n l ị  phí theo quy đ nh c a Nhà n ướ   c,

ủ ế ể ả ả ả ụ ế các kho n đóng góp c a dân; k t qu  thanh tra, ki m tra, gi i quy t các v  tiêu

ự ư ế ệ ệ ộ ự c c, tham nhũng liên quan đ n cán b  xã; vi c th c hi n chính sách  u đãi, chăm

ỡ ươ ệ ườ sóc, giúp đ  th ng binh, gia đình li ữ t sĩ, nh ng ng ớ   i và gia đình có công v i

13

ướ ộ ứ ế ể ả n c, chính sách b o hi m xã h i, c u t xã h i. ộ [12 tr.16]

ủ ơ ạ ộ ự ế ổ ứ Nhân dân tr c ti p giám sát ho t đ ng c a c  quan, t ặ    ch c, cá nhân ho c

ế ổ ứ ộ ổ ứ ạ gián ti p thông qua các t ị  ch c chính tr  ­ xã h i, các t ệ  ch c đ i di n cho mình

ằ ặ ươ ứ ự ho c Ban Thanh tra nhân dân b ng các ph ế   ng th c sau đây: tham gia tr c ti p

ượ ặ ờ ổ ứ ạ ệ ộ ế (n u đ c m i) ho c thông qua các t ọ    ch c đ i di n cho mình trong các cu c h p

ự ề ề ề ề ế ế ấ ợ ủ c a chính quy n xã bàn v  các v n đ  liên quan tr c ti p đ n quy n và l ủ   i ích c a

ế ế ủ   ổ mình; tham gia ý ki n đánh giá báo cáo t ng k t công tác sáu tháng và hàng năm c a

ề ế ể ể ả ự ủ chính quy n xã; góp ý ki n vào b n ki m đi m công tác và t phê bình c a Ch ủ

ộ ồ ọ ổ ủ ị ộ ỷ ế   ị t ch H i đ ng Nhân dân và Ch  t ch U  ban Nhân dân xã trong cu c h p t ng k t

ứ ụ ố ớ ộ ồ ế ệ ỏ ố ầ   cu i năm; b  phi u tín nhi m đ i v i các ch c v  do H i đ ng Nhân dân xã b u;

ệ ơ ổ ứ ủ ủ ề ạ ữ phát hi n nh ng c  quan t ch c, cá nhân xâm ph m quy n làm ch  c a nhân dân

ụ ệ ấ ử ụ và có d u hi u tham nhũng, lãng phí, s  d ng sai m c đích thu, chi ngân sách và các

ủ ự ệ ả ươ ử ụ ự ả kho n đóng góp c a nhân dân; th c hi n ch ng trình, d  án và s  d ng qu n lý

ề ả ặ ằ ữ ủ ậ ớ ị ấ đ t đai, đ n bù gi i phóng m t b ng trái v i nh ng quy đ nh c a pháp lu t và các

ạ ậ ố ị ớ ề ế ơ hành vi vi ph m pháp lu t khác, t cáo, ki n ngh  v i chính quy n xã, c  quan có

ẩ ả ả ả ế ế ế [10 tr. 29] ề th m quy n làm rõ, gi i quy t và thông báo k t qu  gi i quy t.

ố ự ế ở V iớ   ý nghĩa đó, hệ th ng chính tr ị cơ  s , trong đó tr c ti p là chính quy nề

ự ứ ự ộ ả và Đ ng b ộ xã, ph i cóả vai trò tích c c, ch ủ   đ ng trong vi c t ệ   ệ ổ ch c th c hi n

ề ệ ườ ượ ề ủ ọ ữ và t oạ   đi u ki n cho ng i dân đ ạ   c phát huy nh ng quy n c a h  trong các ho t

ạ ộ ứ ớ ư ể ạ ộ đ ng trên v i các hình th c: nhân dân giám sát ho t đ ng và t ộ    cách đ i bi u H i

Ủ ề ế ế ệ ồ đ ng nhân dân, các thành viên  y ban nhân dân; Có quy n khi u ki n, khi u n i, t ạ ố

ủ ủ ề ậ ạ ạ cáo các hành vi xâm ph m quy n làm ch  c a nhân dân, vi ph m pháp lu t, tham

ự ủ ạ ộ ồ ủ Ủ ể nhũng, tiêu c c c a đ i bi u H i đ ng nhân dân và các thành viên c a  y ban nhân;

ỳ ọ ủ ờ ạ ộ ồ ệ ổ ứ ể các k  h p c a H i đ ng nhân dân xã m i đ i di n các t ch c đoàn th  tham d ự

ờ ạ ự ệ ổ ứ Ủ ặ ậ và m i đ i di n nhân dân d  thính; thông qua các t ch c:  y ban M t tr n T ổ

ụ ữ ệ ả ộ ố ồ ộ ộ qu c, Đoàn Thanh niên C ng s n H  Chí Minh, H i Liên hi p Ph  n , H i Nông

ự ộ ộ ườ ổ ế dân, H i C u chi n binh, H i Ng i cao tu i; thông qua Ban thanh tra nhân dân

ượ ạ ộ ậ Ủ ậ ị đ ệ   c thành l p và ho t đ ng theo pháp lu t;  y ban nhân dân xã ch u trách nhi m

ệ ế ả ế ị ạ ố ế ế ờ ị ổ ứ t ch c vi c ti p dân, gi i quy t k p th i các ki n ngh , khi u n i, t ủ  cáo c a công

ủ ệ ệ ậ ấ ị dân theo đúng quy đ nh c a pháp lu t; khi phát hi n có d u hi u tham nhũng, tiêu

14

ử ụ ụ ệ ả ự c c, s  d ng sai m c đích, lãng phí trong vi c thu, chi ngân sách, các kho n đóng

ề ấ ầ ạ ả ỹ ộ ồ   góp, các lo i qu  và qu n lý đ t đai, nhân dân có quy n yêu c u làm rõ, H i đ ng

Ủ ườ ự ế ả ấ ả ả nhân dân,  y ban nhân dân, ng i qu n lý tr c ti p ph i cung c p và gi ầ   i trình đ y

[12 tr. 17]

ấ ứ ộ ạ ế ệ ủ đ  các vi c nói trên mà không có b t c  m t h n ch  nào.

ệ ơ ổ ứ ệ ủ Trách nhi m c a các c  quan, t ố ớ  ch c, và cá nhân đ i v i vi c giám sát và

ệ ủ ặ ậ ờ ạ ủ ể ổ ố ỷ ệ ki m tra c a nhân dân: m i đ i di n c a U  ban M t tr n T  qu c Vi t Nam và

ặ ậ ố ượ ủ ấ ố ổ ự các thành viên c a M t tr n T  qu c cùng c p, các đ i t ế   ng liên quan tr c ti p

ộ ọ ủ ề ề ế ấ ạ ề   tham gia các cu c h p c a chính quy n xã bàn b c các v n đ  liên quan đ n quy n

ợ ế ủ ự ị ươ ả ế ế và l i ích tr c ti p c a nhân dân đ a ph ng, xem xét, gi ị ủ   i quy t các ki n ngh  c a

ổ ứ ả ả ế ề ẩ ơ c  quan, t ch c, cá nhân theo th m quy n và thông báo k t qu  gi ế i quy t cho t ổ

ụ ệ ứ ề ế ẩ ị ượ ơ ch c, cá nhân có ki n ngh , trình c  quan có th m quy n các v  vi c v t quá

ộ ồ ủ ị ề ệ ẩ ỷ ử   th m quy n; Ch  t ch H i đ ng nhân dân, U  ban nhân dân xã có trách nhi m g i

ưở ể ể ả ự ạ ộ cho Tr ng thôn b n ki m đi m công tác và t phê bình t ế   ọ ổ i cu c h p t ng k t

ể ưở ổ ứ ế hàng năm đ  Tr ng thôn t ặ ậ    ch c nhân dân đóng góp ý ki n; hàng năm, M t tr n

ổ ổ ặ ậ ố ớ ứ ấ ủ ế ệ ố T  qu c xã t ch c l y phi u tín nhi m c a các thành viên M t tr n đ i v i các

ứ ụ ủ ố ộ ồ ế ầ ch c v  ch  ch t do H i đ ng nhân dân xã b u ra. N u t ế ỷ ệ ố  l ệ    s  phi u tín nhi m

ướ ố ườ ị ộ ồ ặ ậ ề ổ ấ th p d i 50% s  ng ố i tham gia thì M t tr n T  qu c xã đ  ngh  H i đ ng nhân

ễ ệ ưở ớ ưở dân xã xem xét, mi n nhi m; tr ố ợ ng thôn ph i h p v i Tr ng thôn ban công tác

ệ ặ ậ ổ ứ ủ ế ề ậ ộ ọ M t tr n có trách nhi m t ch c cu c h p thu nh p ý ki n c a nhân dân v  các

ề ự ế ị ổ ợ ộ ấ v n đ  do nhân dân t quy t đ nh, t ng h p, báo cáo m t cách chính xác, khách

ự ủ ử ề ế ả ằ quan, trung th c ý ki n góp ý c a nhân dân b ng các văn b n g i chính quy n xã;

ườ ế ệ ượ ấ ấ ậ ự nhân dân không đ ượ ụ ậ c t t p đông ng i khi u ki n v t c p, gây m t tr t t an

ố ườ ụ ế ị ượ ố ninh và ch ng đ i ng i thi hành công v  trong khi các ki n ngh  đang đ c xem

ả ủ ế ậ [10 tr. 30] xét, gi ị i quy t theo quy đ nh c a pháp lu t.

ữ ề ế ế ấ ạ ớ Trong nh ng đi u dân bi t, Quy ch  nh n m nh t ậ   i chính sách, pháp lu t

ướ ủ ụ ế ể ạ ị ế nhà n c, các quy đ nh th  t c hành chính, k  ho ch phát tri n kinh t ộ  ­ xã h i dài

ủ ặ ệ ử ụ ự ế ạ ạ ấ ạ h n và hàng năm c a xã, đ c bi t là quy ho ch, k  ho ch s  d ng đ t đai, d  toán

ự ế ế ồ ợ và quy t toán ngân sách xã hàng năm, các d  án, các ngu n tài tr , các k t qu ả

ể ề ượ ế ằ ế ả ử thanh tra, ki m tra, x  lý, và dân có quy n đ c bi t b ng văn b n niêm y t công

ấ ấ ề ế ằ ằ ộ ị ự ự   khai, b ng truy n thanh, b ng h i ngh  và ch t v n khi ti p xúc. Đây th c s  là

15

ộ ướ ế ớ ủ ủ ể ế ề m t b c ti n l n, pháp lý hóa, th  ch  hóa quy n làm ch  c a nhân dân. Trong

ế ị ế ị ữ ự ư ế ề nh ng đi u mà dân quy t đ nh tr c ti p, đáng l u ý là dân bàn và quy t đ nh v ề

ủ ươ ơ ở ạ ầ ứ ự ợ ch  tr ng, m c đóng góp xây d ng c  s  h  t ng, các công trình phúc l i công

ổ ậ ự ạ ậ ỹ ộ c ng, l p thu, chi các lo i qu  trong khuôn kh  lu t, giám sát công trình xây d ng,

ệ ả ự ấ ươ ướ ướ ả b o v  s n xu t, kinh doanh, xây d ng h ng c, quy c làng văn hóa. Đó là

ổ ậ ề ự ộ ố ể ự ứ ề ề ể ậ ế m t s  đi m n i b t v  s  chuy n bi n tích c c trong nh n th c v  quy n và

ụ ề ệ ả ế ấ ủ ề ở nghĩa v , v  các bi n pháp gi i quy t v n đ  dân ch  cho nông dân làng xã trong

ự ế ệ ệ vi c ban hành và th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

ủ ở ế ậ ộ ộ ơ ở ạ Cu c v n đ ng Quy ch  dân ch nông thôn và các lo i hình c  s  nói

ượ ơ ế ổ ữ ề ầ chung đã đ c nhi u năm và c n có nh ng s  k t, t ng k t b ế ướ ầ ở ộ ố ị    m t s  đ a c đ u

ươ ả ướ ứ ầ ph ng và c  n ộ c, c n đi sâu nghiên c u, tác đ ng vào tâm lý nông dân, tâm lý

ể ộ ạ ồ ộ ở ậ ộ c ng đ ng làng xã đ  cu c v n đ ng có tính cách m ng này nông thôn đ t đ ạ ượ   c

ữ ề ả ơ ơ ế k t qu  cao h n và v ng b n h n.

ạ ủ ở ơ ở ặ ự ự ế ệ Tóm l ệ i, xây d ng và th c hi n Quy ch  dân ch c  s , đ c bi t là ở ơ   c

ủ ươ ộ ắ ủ ả ướ ứ ở s  nông thôn, là m t ch  tr ng đúng đ n c a Đ ng và Nhà n c ta, đáp  ng đ ượ   c

ỏ ứ ủ ể ệ ợ ọ ớ đòi h i b c xúc và phù h p v i nguy n v ng c a nhân dân. Ban hành, tri n khai

ủ ở ơ ở ủ ươ ợ ộ ự ệ ế th c hi n Quy ch  dân ch c  s  là h p lòng dân, là m t ch  tr ng có tính

ế ượ ủ ấ ả ướ ộ ủ ệ chi n l c nh t quán c a Đ ng và Nhà n ộ c c ng hòa xã h i ch  nghĩa Vi t Nam.

Qua m tộ  th iờ  gian tri nể  khai xây d ngự  và th cự  hi nệ , Quy chế dân chủ ở cơ

sở đang th cự  sự làm thay đ iổ  bộ m tặ  xã h iộ  nông thôn, đang là đ ngộ  l cự  thúc đ yẩ

kinh tế ­ xã h iộ  nông thôn phát tri nể , góp ph nầ  gi iả  phóng m iọ  ti mề  năng, khơi d yậ

trí sáng t oạ  c aủ  nông dân, góp ph nầ  đ uấ  tranh có hi uệ  quả các tệ n nạ  tiêu c cự  trong

ự ệ ệ ể bộ ph nậ  cán bộ, đ ngả  viên và nhân dân. Tuy nhiên, vi c tri n khai th c hi n Quy

ế ụ ấ ị ữ ế ế ề ầ ậ ạ ể   ư ạ ch  còn nh ng h n ch  nh t đ nh, ch a đ t yêu c u đ  ra. Vì v y, ti p t c tri n

ệ ệ ể ủ ở ơ ở ặ ế ộ ệ ở ự khai th c hi n tri t đ , sâu r ng Quy ch  dân ch c  s , đ c bi t là nông thôn

ụ ướ ủ ạ ằ ộ theo m c tiêu dân giàu, n ộ   c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh là m t

ầ ướ ế ượ ư ắ ỉ ấ yêu c u c p bách tr c m t nh ng cũng có tính chi n l c, lâu dài, không ch  làm

16

ộ ợ ả ắ ờ ộ ườ ị trong m t đ t, m t th i gian ng n mà ph i chú ý th ng xuyên và kiên đ nh.

ươ Ch ng 2

Ố Ớ

Ộ

Ủ

Ự   TÁC Đ NG C A TÂM LÝ LÀNG XÃ Đ I V I QUÁ TRÌNH TH C

Ủ Ở Ơ Ở

Ế

Ệ

HI N QUY CH  DÂN CH

C  S  NÔNG THÔN

Ệ

HI N NAY

17

­­­    ­­­

ủ ứ ậ ả ố ườ Tâm lý làng xã v n đã ăn sâu vào nh n th c, tình c m c a ng i nông dân.

ủ ở ơ ở ự ự ủ ệ ế ệ ộ ế S  tác đ ng c a tâm lý làng xã đ n vi c th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông

ể ệ ở ệ ự ự ự ặ ộ ượ thôn hi n nay th  hi n hai m t tích c c và tiêu c c. S  tác đ ng đó đ ể c th

ệ ở ữ ạ hi n nh ng khía c nh sau:

ủ

ự

ộ

ồ

ộ

ế

ệ

ệ

ế 2.1  Tác đ ng c a tâm lý c ng đ ng làng xã đ n vi c th c hi n Quy ch

ủ ở ơ ở

dân ch

c  s  nông thôn

ổ ế ể ệ ộ ồ ộ ộ Tâm lý c ng đ ng hình thành m t cách ph  bi n và bi u hi n m t cách t ự

ộ ộ ờ ố ủ ủ ồ nhiên trong đ i s ng c a làng xã. Đã là thành viên c a m t c ng đ ng làng xã thì

ụ ả ớ ỉ ườ không ch  có tình c m v i nhau, mà còn có nghĩa v  giúp ng i khác hay đ ượ   c

ườ ạ ể ả ả ấ ấ ng ớ   i khác giúp mình trong s n xu t, trong sinh ho t k  c  trong đ u tranh v i

ể ả ự ệ ọ ặ ả ỏ ộ ồ ố ị đ ch h a, thiên tai đ  b o v  làng. S  kh ướ ừ c t ho c l nh tr n kh i c ng đ ng t ấ   t

ẽ ị ẽ ự ậ ỏ ộ ồ ẽ ị ư ậ ủ s  b  d  lu n c a làng lên án, s  b  cô l p và s  t tách ra kh i c ng đ ng. Đó là

ạ ề ươ ộ ố ề ề ế ự ừ s  tr ng ph t v  l ng tâm. Trong cu c s ng còn khó khăn nhi u v  kinh t , còn

ể ắ ụ ự ả ộ ộ ỉ ph  thu c vào thiên nhiên, vào s  qu n lý xã h i thì cá nhân ch  có th  g n bó và

ể ự ồ ộ ẳ ị ượ ọ ợ ư ậ ợ ơ ự d a vào c ng đ ng đ  t kh ng đ nh đ c mình. H  s  d  lu n, s  cô đ n, s ợ

ệ ứ ươ ị ể ậ ồ tách bi t, b  day d t l ng tâm khi không hòa đ ng vào t p th , khi không đ ượ   c

ỡ ườ ỡ ườ ứ ấ giúp đ  và không giúp đ  ng i khác lúc khó khăn. Ng i nông dân ý th c r t rõ là

ể ả ứ ạ ộ ộ ồ ớ ớ ỉ ch  hành đ ng trong c ng đ ng, cá nhân m i có s c m nh, m i có th  gi ế   i quy t

ượ ệ ớ ủ đ c các công vi c l n c a gia đình và làng xã.

ệ ấ ặ ư ủ ể ệ ả ộ ộ ồ M t bi u hi n r t đ c tr ng c a tâm lý c ng đ ng trong quan h  tình c m là

ấ ả ộ ọ ồ ự ả   tình làng nghĩa xóm. Tình c m c ng đ ng đóng vai trò r t quan tr ng trong s   nh

ưở ủ ứ ủ ế ậ ồ ộ ườ h ng c a tâm lý c ng đ ng đ n nh n th c và hành vi c a ng i nông dân. Đó là

ủ ệ ả ả ồ ộ ự ể ệ s  th  hi n tính c ng đ ng c a làng xã trong quan h  tình c m. Nó ph n ánh tinh

ế ươ ầ ủ ộ ả ộ ỡ ẫ ợ ồ ồ th n đoàn k t, t ỗ   ng tr  giúp đ  l n nhau c a c ng đ ng, c  c ng đ ng vì m i

ườ ườ ụ ạ ả ộ ả ấ ầ ồ ng ỗ i, m i ng ứ   i vì c  c ng đ ng. Tình c m này th m nhu n nghĩa v  đ o đ c

ữ ộ ớ ồ gi a các thành viên trong c ng đ ng v i nhau.

ủ ộ ạ ộ ả ồ ộ ồ Tình c m c ng đ ng hình thành trong ho t đ ng chung c a c ng đ ng làng

ạ ộ ự ạ ộ ồ   xã – ho t đ ng lao đ ng và sinh ho t hàng ngày. Khu v c canh tác chung, ngu n

ướ ơ ở ể ả ơ ộ ọ ơ ờ n ữ   ụ c chung, n i h i h p chung, n i th  ph ng chung là c  s  đ  n y sinh nh ng

18

ế ẻ ả ả ắ ồ ỡ ộ ể hi u bi ồ   t, đ ng c m, g n bó, chia s  và giúp đ  nhau. Trong tình c m c ng đ ng

ượ ả ộ ớ ợ “cái tôi” và “cái chúng ta” đ c dung h p v i nhau. Tình c m c ng đó càng đ ượ   c

ứ ự ế ế ệ ệ ấ ạ tôi luy n, hun đúc và bi n thành s c m nh đoàn k t trong s  nghi p đ u tranh

ệ ổ ặ ạ ả ố ố ch ng gi c ngo i xâm b o v  T  qu c.

ể ề ướ Ngày nay, khi chúng ta phát tri n n n kinh t ế ị ườ  th  tr ị ng đ nh h ộ   ng xã h i

ủ ự ề ặ ả ộ ồ ở ở ự   ch  nghĩa, tình c m c ng đ ng cũng có m t tiêu c c, nhi u khi tr  thành tr  l c

ự ể ế ỡ ẽ kìm hãm s  phát tri n kinh t ộ  và xã h i. B i l ố   ữ , nó níu kéo nh ng cá nhân mu n

ươ ể ộ ộ ỏ ộ ồ v ể n lên, tách kh i c ng đ ng đ  làm giàu chính đáng, đ  b c l ự  năng l c riêng

ủ ề ệ ế ộ ọ ạ ủ c a mình. Cu c đi u tra tâm lý nhân dân c a Vi n tâm lí h c ti n hành t i Hòa

ấ ầ ượ ỏ Bình, Thái Bình, Thanh Hóa năm 1995 cho th y, g n 30% nông dân đ c h i cho là

ạ ộ ở ệ ự s  phân hóa giàu nghèo, ho t đ ng kinh doanh nông thôn hi n nay là không th ể

ấ ậ ượ ộ ạ ỉ ch p nh n đ ề c. Trong trong cu c đi u tra tâm lí nông dân t ạ i 7 t nh đ i diên cho

ệ ế ọ ả ướ c  n c do Vi n tâm lý h c ti n hành năm 1999 – 2000, có 39,7% nông dân cho

ạ ở ệ ể ế ẫ ẫ ằ r ng vi c phát tri n trang tr i ế    nông thôn d n đ n phân hóa giàu nghèo, d n đ n

ủ ệ ườ ẫ ớ ộ ự ủ ấ quan h   ông ch  và ng i làm thuê, d n t i bóc l t và m t danh d  c a con

ườ ng i…

Ở ự ố ấ ủ ộ ồ ặ ố ậ  đây có s  th ng nh t c a hai m t đ i l p. Trong c ng đ ng làng xã, tính

ủ ể ườ ể ệ ấ ư ư ữ t h u, ti u nông và cá nhân c a ng i nông dân th  hi n r t rõ nh ng trong các

ạ ộ ủ ế ả ấ ộ ằ   ệ ho t đ ng lao đ ng s n xu t và công vi c chung c a làng xã, trong giao ti p h ng

ồ ạ ể ệ ấ Ở ộ ngày, tính c ng đ ng l i th  hi n r t rõ nét. đây, “cái tôi” và “cái chúng tôi”

ườ ư ấ ệ ạ ấ ễ ổ ỗ ị d ng nh  r t khó phân bi t r ch ròi, r t d  hoán v  và đ i ch  cho nhau. Nhân

ườ ườ ư ượ ạ ừ ố ủ cách c a ng i nông dân d ng nh  đ c t o nên t hai thành t : “cái tôi” và “cái

ạ ộ ế ố ề ẫ ớ ạ ho t đ ng”. Hai y u t này không h  mâu thu n v i nhau, mà trái l ế ợ ấ   i, k t h p r t

ạ ườ ủ ộ ườ linh ho t và hài hòa trong con ng ồ i và c ng đ ng c a ng i nông dân .

ườ ệ ừ ừ ả ẩ ộ ồ ớ V i ng i nông dân Vi t Nam, tâm lý c ng đ ng v a là s n ph m, v a là

ươ ế ố ừ ệ ế ượ ph ộ ng ti n hành đ ng, v a là y u t ể  không th  thi u đ ủ   ờ ố c trong đ i s ng c a

ạ ộ ủ ả ấ ộ ạ ề   ọ h . Ho t đ ng c a cá nhân dù trong lao đ ng s n xu t hay trong sinh ho t đ u

ồ ạ ượ ể ộ ồ ế ệ ề mang tính c ng đ ng. Đ c hình thành, phát tri n và t n t i qua nhi u th  h , tâm

ể ệ ồ ộ ườ ủ ậ ậ lý c ng đ ng in đ m và th  hi n th ỗ   ứ ng xuyên trong nh n th c và hành vi c a m i

19

ườ ứ ố ệ ờ ố ng i nông dân và có s c s ng mãnh li t trong đ i s ng nông thôn.

ừ ề ệ ể ướ T  khi chúng ta phát tri n n n nông nghi p nông thôn theo h ng kinh t ế ị   th

ườ ứ ự ệ ệ ệ ệ tr ạ ng, th c hi n công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông nghi p và nông thôn (t c là

ổ ơ ả ệ ự ạ ộ ự ấ ả ộ ổ ứ th c hi n s  thay đ i c  b n trong ho t đ ng lao đ ng s n xu t và t ộ    ch c cu c

ủ ườ ộ ồ ượ ở ộ ố s ng c a ng i nông dân) thì tâm lý c ng đ ng càng đ ể   c m  r ng và phát tri n,

ả ưở ộ ố ủ ế ớ ườ ệ nh h ng l n đ n cu c s ng c a ng i nông dân hi n nay.

ự ệ ự ủ ộ ộ ồ ế ệ S  tác đ ng c a tâm lý c ng đ ng làng xã đ n vi c th c hi n Quy ch ế

ộ

ự * Tác đ ng tích c c

ủ ở ể ệ ở ệ ự ặ dân ch nông thôn hi n nay th  hi n ự  hai m t tích c c và tiêu c c.

ạ ầ ồ ộ ộ ế   ự Tâm lý c ng đ ng có tác đ ng tích c c vì nó t o ra b u không khí đoàn k t,

ủ ươ ấ ạ ế ạ ế ị nh t trí trong bàn b c, quy t đ nh và giám sát các ch  tr ng, k  ho ch liên quan

ể ế ị ươ ẽ ồ ộ ớ ự t i s  phát tri n kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a đ a ph ng. Tâm lý c ng đ ng s  là c  s ơ ở

ố ợ ứ ế ể ề ậ ấ ọ ộ ố ế   quan tr ng ph i h p hành đ ng và th ng nh t cao v  nh n th c đ  đi đ n quy t

ủ ệ ợ ớ ọ ố ị đ nh phù h p v i nguy n v ng c a đa s  nhân dân trong quá trình nhân dân tham

ả ề ớ ữ ủ ế ấ ị ươ ượ ế ị ữ gia gi i quy t nh ng v n đ  l n c a đ a ph ng. Khi có đ c nh ng quy t đ nh

ế ị ẽ ượ ườ ệ ự ệ ợ h p lòng dân thì các quy t đ nh đó s  đ c ng ự i dân th c hi n t nguy n, nhanh

ệ ả ấ ầ ả ẽ chóng và có hi u qu  cao, trong làng xã s  có b u không khí tho i mái,  m cúng và

ấ ở ph n kh i.

ế ố ế ấ ầ ồ ộ ủ Tinh th n đoàn k t, nh t trí c a tâm lý c ng đ ng là y u t ọ  quan tr ng trong

ộ ấ ệ ượ ố ở cu c đ u tranh ch ng tham nhũng và các hi n t ự ng tiêu c c khác ệ    nông thôn hi n

ả ướ ệ ị ở nay. Đ ng và Nhà n c ta đã xác đ nh, tham nhũng hi n nay đã tr ố    thành “qu c

ỉ ở ị ở ả ơ ả ề ạ n n” không ch các đô th  mà ộ  c  nông thôn. Trong cu c đi u tra c  b n toàn

ố ề ạ ệ ạ ỉ ế qu c v  tâm lý nông dân t i 7 t nh đ i di n cho các vùng kinh t trong c  n ả ướ ủ   c c a

ệ ố ượ ỏ ằ Vi n Tâm lý năm 1999 – 2000, có 60, 5% s  nông dân đ c h i r ng tham nhũng là

ự ứ ệ ượ ứ ề ầ ấ ố ự ở ấ v n đ  tiêu c c b c xúc nh t, đ ng đ u trong s  các hi n t ng tiêu c c nông

ệ thôn hi n nay.

ệ ấ ự ộ ồ ố Tâm lý c ng đ ng cũng có vai trò tích c c trong vi c đ u tranh ch ng các t ệ

ộ ở ữ ầ ệ ạ ướ ạ n n xã h i nông thôn. Trong nh ng năm g n đây, t ộ  n n xã h i có xu h ng tăng

ỉ ở ở ả Ở ệ ạ ố ề ờ ạ không ch ị  đô th  mà c  nông thôn. nông thôn t ệ    n n c  b c, s  đ , nghi n

ệ ạ ệ ề ạ ộ ượ r ể u phát tri n, các t ấ  n n ma túy m i dâm đã xu t hi n. Cu c đi u tra tâm lý

20

ạ ồ ỉ ị ị nông dân t ệ i 7 t nh (Yên Bái, Nam Đ nh, Ngh  An, Bình Đ nh, Lâm Đ ng, Tây

ủ ề ệ ấ ọ ế Ninh, Ti n Giang) c a vi n tâm lý h c ti n hành năm 1999 – 2000 cho th y, hai t ệ

ấ ở ệ ượ ệ ố ề ờ ạ ổ ế ạ n n ph  bi n nh t nông thôn hi n nay là nghi n r u và c  b c, s  đ . Có

ượ ệ ượ ở ỏ 66,1% nông dân đ ằ c h i cho r ng có t n t ồ ạ ệ ạ i t n n nghi n r u nông thôn,

ằ ệ ạ ấ ỉ trong đó có 52,3 % cho r ng t n n này xu t hi n ệ ở ứ ộ ườ  m c đ  th ng xuyên, ch  có

ệ ạ ở ả ờ 9% cho là không có t n n này nông thôn và 24,9% khó tr  l ư ậ i. Nh  v y, đa s ố

ự ồ ạ ệ ạ ệ ượ ở ệ nông dân cho là có s  t n t n n nghi n r i t u nông thôn hi n nay. Đ i v i t ố ớ ệ

ạ ờ ạ ố ề ở ạ n n có n n c  b c, s  đ , có 55,7 % cho là có t n t ồ ạ ệ ạ i t n n này ệ    nông thôn hi n

ộ ườ ỉ nay và 26, 3% cho là t n t ồ ạ ở ứ i m c đ  th ng xuyên, ch  có 10,7% cho là không

ệ ấ xu t hi n.

ạ ệ ạ ồ ạ ấ ớ Bên c nh đó, các t ạ  n n ma túy, m i dâm cũng t n t i. Tuy m i xu t hi n ệ ở

ể ủ ứ ộ ổ ế ư ề ấ   nông thôn, m c đ  ph  bi n ch a cao , song ti m năng phát tri n c a chúng là r t

ể ạ ậ ấ ộ ọ ả ủ ớ l n và h u qu  c a chúng đ  l i cho gia đình và xã h i là r t nghiêm tr ng. Cùng

ệ ệ ệ ạ ộ ở ả ấ ớ v i vi c xu t hi n các t n n xã h i, ạ    nông thôn còn x y ra các hành vi vi ph m

ắ ướ ậ ế ườ ư ộ khác nh  tr m c p, c p gi ạ ự t, b o l c, gi t ng i.

ể ữ ộ ồ ự ừ ạ Tâm lý c ng đ ng có th  gi ệ  vai trò tích c c trong vi c phòng ng a, h n ch ế

ệ ạ ạ ộ ở ở ẽ ự ỉ các t n n xã h i và hành vi ph m pháp nông thôn. B i l ủ    s  ch  trích, lên án c a

ẽ ệ ố ớ ộ ộ ả ơ ệ ề ồ ẩ m t c ng đ ng đ i v i hành vi l ch chu n nào đó thì s  hi u qu  h n nhi u. Đó

ộ Ở ặ ệ ướ ư ậ chính là d  lu n xã h i. nông thôn, đ c bi ờ t là th i kì tr ộ   ư ậ c đây, d  lu n xã h i

ố ớ ệ ị ấ ớ ướ ủ ề ỉ có vai trò r t l n đ i v i vi c đ nh h ng và đi u ch nh hành vi c a các thành viên

ư ậ ỏ ủ ả ộ ồ ộ ư ậ   trong c ng đ ng làng xã. D  lu n xã h i trong hình  nh thu nh  c a nó là d  lu n

ủ ọ ủ ề ộ ủ c a làng xã, c a h  hàng thân t c, c a bà con hàng xóm láng gi ng xung quanh. Nó

ứ ạ ự ố ườ ố ố có s c m nh t nhiên chi ph i con ng i trong l ự ứ   ố i s ng và cách s ng, trong s   ng

ộ ử ự ề ệ ế ỉ ỉ ử x  và đi u ch nh thái đ , c  ch , hành vi. Trong quá trình th c hi n Quy ch  dân

ủ ở ơ ở ệ ế ạ ượ ộ ư ậ ộ ch c  s  nông thôn hi n nay, n u chúng ta t o nên đ c m t d  lu n xã h i và

ớ ư ự ệ ẩ ấ ộ ố ử ụ s  d ng nó v i t ệ   ộ  cách là m t chu n m c xã h i thì vi c đ u tranh ch ng vi c

ủ ộ ộ ố ử ủ ề ấ ộ tham nhũng, m t dân ch , đ c đoán, c a quy n, quan liêu c a m t s  cán b  lãnh

ơ ở ố ệ ạ ạ ộ ạ đ o c  s  và ch ng các t n n xã h i, hành vi ph m pháp nói chung s  đ t đ ẽ ạ ượ   c

ệ ả ả hi u qu  kh  quan.

ớ ộ ố ề ủ ữ ắ ồ ố   G n bó v i c ng đ ng làng đã c ng c  b n v ng tâm lý bám làng, đã s ng

21

ở ề ộ ế ệ ẫ ồ ớ ớ v i làng nên có ch t cũng v n tâm nguy n tr  v  c i ngu n, v i cha ông đ t t ấ ổ

ấ ề ự ự ị ủ ộ ứ ề “đ t l quê thói” là s  t ồ  ý th c v  giá tr  c a c ng đ ng. “Bán anh em xa mua láng

ự ầ ề ầ ế ấ ế ủ ố ố ồ ắ ử ố gi ng g n” là s  c n thi t y u c a l ộ i s ng c ng đ ng, t t, t t l a, t i đèn có

ươ ỉ ẫ ạ nhau. “Lá lành đùm lá rách” là ph ng châm đ o lý, tình nghĩa ch  d n hành vi cá

ộ ố ớ ướ ớ ạ ọ ọ nhân trong cu c s ng v i làng, v i n c. Tr ng đ o lý, quý tr ng tình nghĩa là nét

ả ủ ạ ứ ủ ứ ạ ườ ề ố ẹ đ p căn b n c a đ o đ c, văn hóa đ o đ c c a ng i nông dân truy n th ng, h ọ

ậ ấ ả ụ ể ừ ữ ề ấ ọ ừ ả v a c m nh n t ị ậ t c  tính c  th  nh ng giá tr  v t ch t, v a chú tr ng đ  cao ý

ể ượ ữ ủ ế ầ ộ ộ ị nghĩa bi u t ng c a nh ng hành đ ng mang giá tr  tinh th n “m t mi ng khi đói

ộ ồ ế ằ ộ ộ ơ h n m t mi ng khi no”, “m t b  cái lý không b ng m t tí cái tình”. Tình và nghĩa,

ề ấ ườ ượ ề ạ ẳ ơ trong r t nhi u tr ợ ng h p đ c đ  cao h n cái lý đúng ­ sai r ch ròi, sòng ph ng.

ộ ố ả ọ ộ ộ ồ ở Tr ng tình nghĩa trong cu c s ng c ng đ ng và c ng c m đã làm hình thành tâm

ấ ẹ ữ ủ ứ ủ ạ ậ ẩ lý nông dân nh ng ph m ch t đ p, đáng quý c a đ o đ c nhân h u, th y chung

ở ư ướ ầ ộ ượ ứ ẻ ạ “ăn nh  bát n ị c đ y”, đ c tính v  tha, bao dung, đ  l ng “đánh k  ch y đi ch ứ

ườ ạ ạ ằ ở ứ ề ề không đánh ng i ch y l i”. Nó ăn sâu vào ti m th c, n m ờ ố    chi u sâu đ i s ng

ườ ườ ả ả ơ ố ố ồ ủ tâm linh c a con ng i, “ng i ta s ng vì m  vì m , không ai s ng vì c  bát c m”.

ủ ả ề ạ ơ ướ Ti n b c, c a c i là quý mà tình nghĩa càng quý h n vì nó là th ủ c đo c a giá tr ị

ườ ườ ấ ườ ấ làm ng i. Con ng i là cao quý nh t “ng i ta là hoa đ t”.

ủ ứ ề ề ớ ở ố ồ V i tâm lý nông dân truy n th ng, ý th c v  làng xã là kh i ngu n c a ý

ề ấ ướ ứ ớ ả ố ổ ộ ộ ố th c m i, v  đ t n ồ   c, T  qu c, qu c gia dân t c. Tình c m yêu làng là c i ngu n

ể ở ấ ả ướ ự ệ ề xu t phát đ  tr  thành tình c m yêu n ề c. Ni m t ầ    hào v  làng là ý ni m ban đ u

ể ề ự ự ề ề ộ ể ở ộ đ  m  r ng và phát tri n thành ni m t hào v  dân t c. V  sau này, trong s  phát

ử ủ ễ ị ử ủ ự ự ể ấ ộ ướ tri n c a th c ti n l ch s , trong máu l a c a cu c đ u tranh d ng n c và gi ữ

ướ ộ ậ ự ề ố ệ ẩ ả ườ ầ n c vì đ c l p t do, vì b o v  quy n s ng và nhân ph m con ng ầ   i, d n d n

ườ ưở ở ộ ớ ứ ị ng i nông dân hình thành và tr ng thành mình ý th c chính tr , thái đ  v i ch ế

ự ả ự ế ể ề ậ ộ ọ ộ ớ đ , v i th  ch . Song m t đi u tr c quan và tr c c m, h  nhìn nh n và đánh giá

ộ ẫ ủ ấ ộ ừ ậ ở ữ ề v  dân t c và ch  nghĩa xã h i v n xu t phát t ụ ể  nh ng gì c  th , có th t làng

ớ ấ ả ệ ờ ố ễ ạ ườ ậ ủ quê mình v i t t c  hi n tr ng di n ra trong đ i s ng th ng nh t c a mình, ở

ệ ớ ữ ố ườ ớ ổ ứ ộ làng mình, trong m i quan h  v i nh ng ng i xung quanh, v i t ch c, b  máy

ể ế ở ả ơ ở ưở ọ ầ ộ ủ c a th  ch  ngay c  c  s . Ông tr ả   ng thôn mà h  b u ra, chi b  thôn và đ ng

ộ ố ọ ấ ủ ữ ộ ọ ơ ủ   ộ b  xã mà h  th y qua cu c s ng, hành vi c a nh ng cán b  xã mà h  coi là n i  y

22

ấ ả ủ ữ ề ườ ể ế ố ấ quy n c a dân chúng…T t c  nh ng con ng i và th  ch  đó, t t, x u, ra sao,

ượ ự ệ ứ ệ ữ ứ ế ấ đ c lòng dân hay m t lòng dân đ n m c nào…luôn là nh ng s  ki n, c  li u xác

ấ ể ọ ế ộ ự ể ế ộ ề th c nh t đ  h  suy nghĩ và đánh giá v  ch  đ  xã h i, th  ch  nói chung. Ng ườ   i

ừ ẫ ư ờ ụ ể ự ễ ằ ộ nông dân t bao đ i nay v n t ư ậ    duy b ng th c ti n và m t cách c  th  nh  v y.

ư ủ ể ấ ặ ấ ồ ọ ườ ấ H  Chí Minh th u hi u đ c tr ng tâm lý  y c a h , Ng ạ i nh n m nh: Dân ch ỉ

ậ ượ ộ ậ ự ị ủ ọ ượ ặ ấ ượ ả c m nh n đ c giá tr  c a đ c l p t do khi h  đ c ăn no, m c  m, đ ọ   c h c

ế ộ ộ ậ ự ẫ ứ ồ hành ti n b . Do đó, nhà n ướ ượ c đ c đ c l p t ố    do r i mà dân v n c  đói rét, d t

ộ ậ ự ự ề ừ ỏ ế ổ nát, c c kh  thì đ c l p t do đó ph ng có ích gì. Chính quy n t ế    làng xã đ n đ n

ủ ở ươ ề ầ ổ ứ ế chính ph Trung ng đ u do dân b u ra, do dân t ch c nên. N u chính ph ủ

ư ự ệ ầ ậ ự ủ không m u c u và th c hi n đ ượ ợ c l ụ   i ích c a dân, không làm tròn ph n s  ph c

ầ ớ ủ ữ ậ ườ ụ v  nhân dân thì dân không c n t i chính ph  n a. Th m chí, Ng i nói dân có

ữ ủ ủ ề ẫ ổ ọ ọ quy n đu i chính ph  đó đi, mà trong ngôn ng  c a khoa h c pháp lý ta v n g i là

ố ớ ủ ữ ề ễ ễ ườ ứ ệ quy n bãi mi n, mi n nhi m c a dân đ i v i nh ng ng i không còn x ng đáng là

ể ủ ữ ề ấ ộ ồ ạ đ i bi u c a dân n a. Nhũng đi u trình bày trên đây cho th y, tâm lý c ng đ ng và

ứ ự ế ố ề ự ể ả ố ế c  k t làng xã ch a đ ng nhi u y u t ầ  tích c c có th  và c n ph i khai thác góp

ự ủ ệ ầ ườ ậ ở ệ ph n vào vi c th c hi n dân ch  hóa và tăng c ng văn hóa pháp lu t nông thôn

ệ ụ ể hi n nay. C  th :

ướ ấ ằ ế ầ ầ ả ố ộ ồ Tr ề c h t ta c n ph i th y r ng, truy n th ng c ng đ ng, tinh th n đoàn

ướ ươ ườ ư ể ươ ủ ế k t, yêu n c, th ng ng i nh  th  th ng thân, bao dung và nhân ái c a nhân

ể ế ầ ấ ữ ự ể ợ ị ủ   dân ta là nh ng giá tr  văn hóa tinh th n r t phù h p đ  xây d ng th  ch  dân ch ,

ệ ở ệ ả ể ự đ  th c hi n và phát huy dân ch ủ ở ướ  n c ta, ả    nông thôn hi n nay. Nó đ m b o

ệ ữ ữ ủ ủ ự ẽ ặ ả ấ cho vi c gi v ng b n ch t nhân văn c a dân ch . Nó s  có m t trong s  hình

ủ ủ ứ ữ ệ ẩ ồ ờ thành ý th c dân ch  c a nông dân, đ ng th i vi c phát huy nh ng ph m ch t t ấ ố   t

ủ ư ề ố ẹ ủ đ p c a truy n th ng, c a tâm lý nông dân nh  đã nói trên làm cho y u t ế ố ạ ứ    đ o đ c,

ứ ủ ứ ủ ạ ạ văn hóa đ o đ c và đ o lý dân ch  có vai trò x ng đáng trong văn hóa dân ch  mà

ừ ướ ự ữ ề ể ặ ớ chúng ta đang t ng b ợ c xây d ng. Đi u này phù h p v i nh ng đ c đi m hình

ể ộ ướ ự ả ằ thành và phát tri n dân ch ủ ở ướ  n c ta, m t n c n m trong khu v c  nh h ưở   ng

ứ ề ạ ươ ươ ộ ề ố ủ c a truy n th ng đ o đ c ph ng Đông, văn hóa ph ng Đông, m t n n dân ch ủ

ừ ề ố ớ ạ ẽ ế ừ ị ạ ứ ệ ề đi t truy n th ng t ả ồ i hi n đ i s  k  th a và b o t n nhi u giá tr  đ o đ c, văn

ủ ộ ồ ả ữ ế ệ ố hóa c a c ng đ ng, gi ủ   i quy t hài hòa gi a lý và tình theo quan ni m s ng c a

23

ườ ươ ề ầ ơ ng i ph ạ ng Đông h n là nghiêng v  khía c nh thu n lý, duy lý và pháp lý theo

ể ươ ủ ư ế ươ ớ ự ấ ki u ph ệ ng Tây, theo h  quy chi u c a t duy ph ạ   ng Tây v i s  nh n m nh

ự ề ợ ế vào cá nhân, t do cá nhân, quy n và l i ích cá nhân. Tính duy lý – pháp lý n u là

ổ ậ ư ư ươ ủ ề ề ặ nét n i b t, đ c tr ng cho t duy ph ng Tây v  dân ch  và pháp quy n thì tính

ạ ạ ổ ậ ị ướ ủ ị nhân văn ­ đ o lý l i là nét n i b t trong đ nh h ự   ng giá tr  dân ch  và xây d ng

ể ế ủ ồ ườ ươ ệ ủ ộ th  ch  đân ch  c ng đ ng c a ng i ph ng Đông, trong đó có Vi t Nam.

ủ ủ ự ể ề ả ớ ố ồ ộ ố ế ộ   V i đi m t a c a c a di s n truy n th ng c ng  đ ng, tính c  k t c ng

ự ự ế ậ ợ ợ ộ ộ ồ ồ đ ng làng xã, s  hòa h p dân t c và đ ng thu n xã h i, s  đoàn k t và h p tác

ủ ể ể ể ả ả ộ trong dân t c đ m b o cho phát tri n dân ch  đ  phát tri n xã h i ộ ở ướ  n c ta theo

ướ ế ợ ớ ộ ề ắ ớ ồ ộ h ng k t h p cá nhân v i c ng đ ng và xã h i, g n li n nhân văn v i pháp lý,

ữ ệ ề ạ ấ ạ ộ ố th u lý và đ t tình m t cách hài hòa  gi a truy n th ng và hi n đ i.

ự ủ ữ ặ ơ ộ ậ   H n n a m t tích c c c a tâm lý làng xã nêu trên khi tham gia vào cu c v n

ể ế ủ ự ứ ự ế ợ ớ ể ế   ộ đ ng dân ch  hóa t c là xây d ng th  ch , tìm ki m nhân l c phù h p v i th  ch ,

ủ ể ủ ẽ ự ữ ệ ề ạ ọ các ch  th   y quy n là dân chúng (nông dân) s  l a ch n nh ng đ i di n cho

ờ ứ ư ự ắ ọ mình theo nguyên t c coi tr ng tài năng, năng l c nh ng không tách r i đ c, không

ẫ ấ ẹ ứ ứ ự ứ ệ ạ ố xem nh  đ c, v n l y đ c làm g c cho vi c xây d ng nhân cách. Đ o đ c luôn là

ố ả ả ữ ườ ề ự ự ượ ủ ề nhân t đ m b o, gi cho ng i th c thi quy n l c đ c  y quy n không làm

ề ự ề ự ủ ế ạ ở bi n d ng quy n l c và không làm tha hóa nhân cách c a mình b i quy n l c. Xét

ầ ớ ả ế ề ệ ế ể ộ ộ sâu xa ra, m t th  ch  có hi u qu  đ n đâu, đi u đó m t ph n l n do con ng ườ   i

ự ổ ế ể ằ ứ ể ế ộ ế ị trong th  ch  quy t đ nh b ng năng l c t ch c và hành đ ng. Song th  ch  có

ệ ự ủ ứ ế ề ạ ậ ậ   hi u l c đ n đâu, đi u đó do s c m nh công minh c a lu t pháp và thi hành lu t

ể ế ế ị ữ ạ ạ ượ pháp quy t đ nh. Và, th  ch  có trong s ch, v ng m nh hay không, đ c hay không

ượ ề ạ ự ả ộ ộ đ c lòng dân thì đi u này l i phù thu c m t cách căn b n vào s  thanh khi ế ạ   t đ o

ườ ầ ề ự ừ ự ủ ủ ộ ộ ủ ề ứ ủ đ c c a ng i c m quy n, c a b  máy quy n l c, t s   ng h  c a dân chúng, do

ượ ụ ở ứ ủ ế ạ ườ ầ dân chúng đ c thuy t ph c b i văn hóa đ o đ c c a ng ề i c m quy n. Dân ch ủ

ủ ủ ị ế ủ ộ ỗ là hành đ ng làm ch  và v  th  làm ch  c a m i công dân. Dân chúng là l c l ự ượ   ng

ế ị ọ ự ệ ậ quy t đ nh. Cho nên ng ườ ượ i đ ự ủ   c dân tín nhi m, tin c y giao cho h  th c thi s   y

ủ ứ ề ượ ầ ế ị ủ ọ ả quy n c a dân ph i luôn luôn ý th c đ c t m quan tr ng, quy t đ nh c a nhân

ị ợ ả ậ ớ ờ hòa, ph i thu n lòng dân, không làm gì trái v i  ý dân. Có thiên th i, có đ a l i  là

ư ủ ư ủ ủ ẩ ả ớ ầ c n nh ng ch a đ . Ph i có nhân hòa thì m i có dân ch , thúc đ y dân ch , công

24

ế ể ộ ằ b ng, ti n b , phát tri n.

ố ế ứ ề ề ể ộ ồ ọ Tính c ng đ ng c  k t làng xã là ti n đ  tâm lý ­ ý th c quan tr ng đ  phát

ủ ở ứ ệ ủ ạ ủ ữ ộ ạ huy s c m nh dân ch ủ    làng xã. M t trong nh ng quan h  ch  đ o c a dân ch  là

ớ ộ ữ ể ặ ồ ườ ẵ gi a cá nhân v i c ng đ ng. S n có đ c đi m tâm lý này, ng i nông dân trong

ấ ễ ả ầ ự ở ự ớ ợ làng xã r t d  n y n  tinh th n t ệ  nguy n, t giác và h p tác v i nhau đ  gi ể ả   i

ữ ụ ệ ế ệ ừ ả quy t nh ng nhi m v  chung, các công vi c chung, t s n xu t t ấ ớ ậ ự ị i tr t t , tr  an

ừ ế ầ ạ ữ ự ẩ thôn xóm, t các sinh ho t văn hóa – tinh th n đ n gìn gi các chu n m c, giá tr ị

ế ế ướ ậ ợ ỗ ạ ứ ừ đ o đ c, t ọ  gia đình đ n h  hàng đ n làng n c. Đó là ch  thu n l ự   ệ i cho vi c th c

ệ ươ ứ ợ ả ữ ấ ỗ ộ hi n các ph ng th c hòa h p, hòa gi i m i khi có nh ng va v p, xung đ t trong

ầ ự ệ ố ợ ớ ự ả các m i quan h . Nó cũng phù h p v i yêu c u t ủ ự   ệ  qu n, th c hi n dân ch  tr c

ế ủ ư ở ồ ế ế ổ ứ ộ ti p c a các c ng đ ng dân c nông thôn. Ngoài các thi t ch  t ứ    ch c chính th c

ặ ế ế ủ ị ườ ớ ả ư có đ c tr ng là thi ề ự t ch  c a quy n l c chính tr , ng i nông dân v i b n tính

ố ế ủ ừ ụ ể ồ ế ế ộ c ng đ ng, c  k t có th  phát huy tác d ng dân ch  t các thi t ch  không chính

ủ ứ ư ặ ế ứ ổ ế ứ ạ th c mang đ c tr ng c a thi ộ ớ t ch  xã h i v i hình th c t ề    ch c linh ho t, m m

ạ ự ệ ề ạ ộ ơ ộ ổ   ẻ d o h n (các h i, các câu l c b , các nhóm sinh ho t d a trên ngh  nghi p, tu i

ớ ư ộ ế ế ầ ở ọ tác, gi ộ   ế i tính, nhu c u, s  thích nh : h i khuy n nông, khuy n h c, khuy n tài, h i

ồ ườ ộ ờ ộ ậ ồ ừ ệ tr ng cây, làm v ồ n, h i c , h i v t, đ ng niên, đ ng môn, t thi n…). Thông qua

ứ ữ ạ ộ ộ ồ nh ng hình th c sinh ho t đó, nông dân và các h  nông dân, các c ng đ ng trong

ự ố ế ư ậ ẽ ạ ợ ộ thôn xóm, làng xã s  t o nên s  c  k t và h p tác, hình thành d  lu n xã h i có ý

ể ự ứ ủ ệ ạ ươ ệ nghĩa đ o đ c, văn hóa, đ  th c hi n dân ch  trên ph ộ ng di n xã h i – nhân văn

ư ộ ự ổ ề ỉ ươ ệ ị nh  m t s  b  sung, đi u ch nh cho ph ủ ự   ng di n pháp lý và chính tr . Dân ch  tr c

ứ ự ế ằ ự ỗ ợ ủ ạ ệ ả ti p b ng hình th c t ế   ẩ  qu n là s  h  tr  và thúc đ y dân ch  đ i di n, gián ti p

ủ ệ ể ả ạ ả ố ộ thông qua lãnh đ o và qu n lý m t cách hi u qu . Nó c ng c  và phát tri n trong ý

ứ ủ ề ậ ỗ ổ ườ ố ớ ệ th c dân chúng v  trách nhi m, b n ph n, c a m i ng ệ   i đ i v i các công vi c

ư ồ ế ế ộ ố ệ   chung trong xã h i. Kháng chi n ­ ki n qu c, nh  H  Chí Minh nói là công vi c

ể ế ờ ố ụ ự ớ ủ c a dân, phát tri n kinh t , văn hóa, xây d ng đ i s ng m i, giáo d c con ng ườ   i

ự ượ ự ầ ả ớ ủ m i ph i do dân tham gia, d a vào tinh th n và l c l ậ   ng c a toàn dân. Dân v n,

ả ượ ứ ủ ấ ả ọ ườ ộ do đó ph i phát huy đ ạ c s c m nh c a t t c  m i ng i không sót m t ng ườ   i

ự ượ ữ ủ ể ệ ả ợ nào trong l c l ng đông đ o c a dân chúng đ  làm nh ng công vi c ích l i cho

ộ

ự * Tác đ ng tiêu c c

25

dân, cho n c.ướ

ứ ụ ộ ị ươ ề ắ ớ ườ Tính phân tán, cát c  c c b  đ a ph ng g n li n v i tâm lý ph ộ ồ   ng h i t n

ẳ ở ệ ộ ở ạ ớ ườ ạ t i dai d ng nông thôn làng xã Vi t Nam là m t tr  ng i l n trên con đ ng phát

ủ ủ ể ể ặ ồ ộ tri n dân ch . Đây là m t trái c a tâm lý c ng đ ng ki u làng xã. Nó có căn nguyên

ừ ề ế ể ỏ ớ ỹ ậ ả ủ ả ấ ấ sâu xa t n n kinh t ạ    ti u nông, s n xu t nh  v i k  thu t s n xu t th  công, l c

ự ượ ự ễ ể ả ấ ậ ộ ậ h u, l c l ư ng s n xu t ch m phát tri n và ch a di n ra s  phân công lao đ ng xã

ệ ể ế ợ ạ ớ ư ợ ộ h i tri ề t đ . N n kinh t h p tác và h p tác hóa ch a đ t t ộ ể i trình đ  đi n hình.

ề ồ ộ ố ừ ư ẫ ồ ộ Các c ng đ ng làng xã truy n th ng hình thành t xa x a v n là c ng đ ng khép

ữ ắ ệ ậ ứ ạ ủ ữ kín trong nh ng không gian chia c t, bi ạ   t l p nhau. Tính ph c t p c a nh ng h n

ẫ ớ ế ỗ ở ự ả ủ ủ ủ ể ch  nói trên d n t i ch  tr ể    thành l c c n c a dân ch , c a phát tri n còn bi u

ệ ở ố ở ệ ọ ữ ồ ỗ ộ hi n ị  ch , nh ng c ng đ ng làng xã này b  chi ph i b i quan h  h  hàng, thân

ố ớ ố ở ộ ứ ấ ớ ự ạ ọ ọ   ộ t c, s  chi ph i b i tâm lý dòng h  là m t s c m nh tâm lý r t l n đ i v i m i

ự ủ ờ ố ờ ố ể ế ậ ả ộ ị lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, thâm nh p c  vào đ i s ng chính tr  ­ th  ch  chính

ị ở ề ợ ấ ượ ả ế ệ tr nông thôn. Khi v n đ  l i ích không đ c gi ắ i quy t đúng đ n và vi c giáo

ứ ẹ ậ ạ ị ụ d c v  t ề ư ưở  t ữ   ng, đ o đ c, pháp lu t và văn hóa nói chung b  xem nh  thì nh ng

ọ ấ ễ ả ấ ổ ữ ẫ ộ ị ở mâu thu n, xung đ t gi a các dòng h  r t d  x y ra, gây m t  n đ nh nông thôn,

ạ ớ ể ổ ạ ộ ờ ố ấ ầ ả có th  làm t n h i t i ho t đ ng s n xu t và đ i s ng văn hóa tinh th n, làm suy

ệ ự ủ ệ ố ị ạ ơ ở ụ ế y u tác d ng hi u l c c a h  th ng chính tr  t i c  s  nông thôn.

ụ ộ ị ươ ạ ớ ậ ứ Tính phân tán, cát c  và c c b  đ a ph ng là xa l ả    v i t p trung, do đó c n

ợ ự ự ắ ậ ủ ố ệ ắ ộ tr  s  th c hi n đúng nguyên t c t p trung dân ch  v n là m t nguyên t c quan

ầ ọ ế ể ự ủ ủ ế ể ệ ả ạ tr ng và c n thi t đ  th c hi n dân ch  trong lãnh đ o, qu n lý c a th  ch  và

ủ ộ ờ ố ồ trong đ i s ng c a c ng đ ng.

ệ ượ ủ ộ ọ ụ ộ ứ Do tác đ ng c a tâm lý dòng h  nên hi n t ng cát c , phân tán, c c b  đó

ố ậ ệ ể ẽ ể ấ   còn phát tri n và bi u hi n ra thành bè phái, chia r  và đ i l p nhau, gây nên m t

ộ ộ ế ổ ứ ề ả đoàn k t trong n i b  dân chúng và ngay trong t ch c Đ ng, chính quy n, đoàn

ẽ ố ậ ấ ồ ự ữ ể ề ả th . Nhi u khi, s  chia r , đ i l p, bè phái này không ph i vì nh ng b t đ ng gì

ủ ế ữ ứ ậ ị ợ ể ớ l n trong nh n th c, trong quan đi m chính tr  mà ch  y u vì nh ng l i ích nh ỏ

ị ỉ ữ ữ ư ế ế ắ ặ nh t, v  k  hàng ngày, vì nh ng thói h  danh, hi u danh, hi u th ng gi a dòng h ọ

ọ ớ ớ ườ này v i dòng h  khác, thôn làng này v i thôn làng khác, nhóm này, ng ớ   i này v i

ườ ữ ườ ự ạ ậ ủ ặ ợ nhóm khác, ng i khác. Trong nh ng tr ng h p đó, m t tiêu c c l c h u c a tâm

26

ỉ ộ ộ ủ ể ể ỗ ậ lý nông dân, c a nhân cách ti u nông, ti u k  b c l ắ    ra, tr i d y, có khi gay g t.

ừ ữ ệ ộ ộ ể ẫ Cũng có khi t nh ng khác bi ộ   t, mâu thu n n i b  mà phát tri n thành xung đ t,

ả ẳ ằ ưở ấ ớ ạ ầ ủ ớ ứ ố ậ đ i l p thù h n nhau dai d ng,  nh h ng x u t i đ o đ c, tinh th n c a l p tr ẻ

ố ụ ệ ệ ượ ể ệ ệ ớ ư ấ ấ hi n nay. Nó bi u hi n ra v i vô s  v  vi c, hi n t ng nh  tranh ch p đ t đai,

ướ ộ ổ ề ế ả ạ ờ ồ ồ ngu n n c, đ n th , đình chùa, mi u m o, đua nhau xây m  xây m  (m  t ) nhà

ờ ọ ạ ễ ộ ả ố ở ị th  h , c nh tranh nhau trong l h i, tranh tài, tranh gi i (do b  lôi cu n b i thói

ụ ợ ế ế ớ ườ hi u danh). Thói hi u danh cùng v i thói v  l ộ i “m t ng i làm quan c  h  đ ả ọ ượ   c

ệ ả ề ở ề ờ nh ” nhi u khi còn len sâu các quan h  Đ ng và chính quy n làng xã d n t ẫ ớ   i

ệ ượ ộ ọ ề ớ hi n t ng “chi b  h  nhà ta”, “chính quy n thôn ta, làng ta” mà cho t ư   i nay ch a

ụ ế ể ạ ắ ừ ọ ồ ạ ộ ứ th  kh c ph c h t. M t s c ép vô hình t o ra t tâm lý dòng h  t n t ờ   i trong đ i

ẫ ớ ả ằ ườ ả ố s ng nông thôn có khi d n t i gi i pháp trung hòa b ng cách ng ề   i ta ph i chia đ u

ụ ạ ự ượ ứ ằ ọ ế ự ữ các ch c v , t o ra cái g i là cân b ng l c l ề ng, th  l c, quy n hành gi a thôn

ư ấ ủ ớ ọ ọ ớ ườ làng này v i thôn làng khác, h  này v i h  khác. Bí th  c p  y là ng i làng A, h ọ

ắ ủ ị ườ ạ ệ A thì ả t ch  t ch ph i dành cho ng ọ i đ i di n làng B, h  B nào đó. Hi n t ệ ượ   ng

ở ẫ ớ ẹ ệ ẹ ẩ ả này x y ra không ít làng xã. Nó d n t i vi c xem nh  tiêu nh  tiêu chu n, năng

ự ế ỗ ừ ộ ả ề ế ự l c và uy tín th c t do ch  t cán b , đ ng viên đ n dân chúng đ u mang tam lý

ượ ượ ậ ủ ữ ủ ể nông dân và không v t qua đ c tính ch  quan, thi n c n c a mình. Nh ng xung

ư ậ ả ầ ấ ưở ộ đ t bè phái nh  v y có khi ng m ng m, có khi công khai, gây  nh h ng x u t ấ ớ   i

ệ ế ạ ả ở ợ đoàn k t trong Đ ng, trong dân, tr  ng i cho công vi c, l i ích chung, kìm hãm s ự

phát tri n.ể

ừ ườ ộ ườ ộ Mác đã t ng phê phán tâm lý ph ủ ng h i, ch  nghĩa ph ộ   ư ng h i nh  là m t

ể ư ả ứ ậ ứ ậ ể ả ộ ớ ậ ố ậ ể ậ ớ th  t p th  h   o, m t th  t p th  gi , nó đ i l p v i “t p th ” này v i t p th ể

ề ấ ỉ ạ ắ ố khác, đ u ch  mu n giành l y cái l ợ ướ i tr c m t cho mình, dù có xâm ph m t ớ ợ   i l i

ườ ặ ơ ườ ộ ườ ủ ích c a ng i khác, n i khác cũng m c. Tâm lý ph ủ ng h i, ch  nghĩa ph ộ   ng h i

ườ ộ ặ ề ể ể ể ậ th ng có m t đ c đi m chung là, đ u nhân danh “t p th ” đ  vun vén cho cá

ụ ộ ủ ề ự ấ ờ nhân, cho c c b  c a nhóm này, nhóm khác trong khi v  th c ch t bao gi nó cũng

ườ ợ ủ ả ậ xem th ng cái chung, cái l ể ớ i ích chung c a c  t p th  l n. Tâm lý này không th ể

ợ ượ ớ ạ ủ ự ủ ấ ỉ dung h p đ c v i đ o lý và pháp lý c a dân ch  th c ch t. Nó ch  có th  d n t ể ẫ ớ   i

ạ ớ ủ ủ ứ ổ ể dân ch  hình th c, dân ch  theo ki u bè phái, nhóm phái, làm t n h i t i dân ch ủ

27

ộ ủ ả ộ ủ ồ xã h i c a c  c ng đ ng theo nghĩa chân chính c a nó.

ữ ườ ẻ ấ ủ ữ ạ ợ ộ ị ị Trong nh ng tr ng h p b  nh ng k  x u dùng th  đo n kích đ ng, m  dân

ấ ễ ẫ ớ ể ệ ấ ữ ộ thao túng khi có các đi m nóng xu t hi n, r t d  d n t i nh ng hành vi manh đ ng,

ộ ố ườ ồ ỏ ấ ộ ủ quá khích c a m t s  ng ư   i r i lan t a r t nhanh chóng thành hành đ ng phiêu l u,

ạ ứ ủ ố ự ẩ ự c c đoan, mù quáng c a s  đông. Lúc đó các chu n m c pháp lý, đ o đ c xã h i b ộ ị

ỡ ị ượ ủ ư ạ ượ ủ ạ ả ị phá v , b  v t qua. Dân ch  ch a đ t đ ậ   c thì đã b  ph n dân ch  phá ho i. T p

ủ ế ậ ậ ự ạ trung dân ch  cũng v y, nó bi n d ng thành t p trung quan liêu và t do vô chính

ph .ủ

ủ ấ ự ự ủ ệ ả ấ ố ộ ố Đ  th y mu n th c hi n dân ch  hóa m t cách th c ch t ph i ch ng quan

ố ự ủ ụ ộ ế ộ liêu   chuyên   ch   đ c   tài,   ch ng   t ố   do   vô   chính   ph ,   ch ng   c c   b   bè   phái   và

ườ ủ ở ơ ở ộ ộ ph ệ ạ ậ ng h i. Vi c t o l p dân ch c  s  nông thôn, do đó là m t quá trình lâu dài.

ế ể ế ụ ư ưở ự ẩ ạ ể Phát tri n kinh t , văn hóa, xây d ng th  ch  và đ y m nh giáo d c t t ạ   ng, đ o

ừ ầ ướ ạ ậ ơ ở ế ứ đ c trong qu n chúng nhân dân là t ng b c t o l p c  s  kinh t ộ ể ự    ­ xã h i đ  th c

ủ ệ ả ả hi n và b o đ m dân ch .

ự

ủ

ộ

ệ

ế

ệ

ể

ế 2.2  Tác đ ng c a tâm lý ti u nông đ n vi c th c hi n Quy ch  dân ch

ủ ở

ơ ở c  s  nông thôn

ủ ể ườ ả ỏ Tâm lý ti u nông là tâm lý c a ng ấ i nông dân s n xu t nh , mang tính t ự

ự ự ấ ể ể ệ ặ ộ phát, manh mún và t cung t ư    c p. Tâm lý ti u nông là m t bi u hi n đ c tr ng

ấ ủ ộ ủ ự ề ả ấ ả ệ   nh t c a tâm lý làng xã, là s  ph n ánh trình đ  c a n n s n xu t nông nghi p

ỏ ẻ ạ ậ ồ ạ nh , l , l c h u và manh mún t n t i hàng ngàn năm ở ướ  n c ta.

ệ ề ướ ế ộ ề N n nông nghi p n ệ ạ   ế c ta trong ch  đ  phong ki n là n n nông nghi p l c

ự ư ữ ự ư ữ ấ ề ả ự ấ ộ ậ h u, d a trên s  t h u ru ng đ t. S  t ấ    h u  y đã hình thành nên n n s n xu t

ỏ ủ ở ồ ể ề ấ ằ nh  c a làng xã. Dù ề  đ ng b ng hay trung du, mi n núi hay mi n bi n, đ t đai

ữ ẫ ả ộ ớ ờ ữ   ỏ canh tác v n là nh ng m nh ru ng nh  nhoi, manh mún. V i th i gian, nh ng

ả ượ ở ộ ẹ ạ ị ưở ấ ấ m nh đ t  y không đ c m  r ng ra mà còn b  thu h p l ự i vì s  tăng tr ủ   ng c a

ớ ự ấ ả ấ ố ộ dân s . Ngày nay, v i s  phân chia đ t đai theo h  gia đình, đ t đai s n xu t l ấ ạ   i

ở ơ ờ ế ư ả ộ ỗ càng tr  nên manh mún h n bao gi h t. Trên m nh ru ng x a, nay m i gia đình có

ữ ả ấ ả ậ ộ ỏ ộ ố ộ m t m nh trên đó, th m chí là m t  lu ng đ t. Gi a các m nh ru ng nh  bé đó ch ỉ

ờ ườ ể ự là các b  ngăn cánh mà ng i và trâu bò khó có th  đi l ạ ượ i đ ủ   c. S  manh mún c a

ơ ở ể ạ ỏ ẻ ủ ề ả ự ấ đ t đai là c  s  đ  t o nên s  manh mún, nh  l ệ   ấ  c a n n s n xu t nông nghi p.

28

ườ ể ổ ỉ ứ ả ủ ả ấ ộ Ng i nông dân ch  có th  t ch c s n xu t trên m nh ru ng c a gia đình mình

ư ồ ệ ổ ả ẩ ạ ầ ọ ứ (đ u th , tr ng tr t, chăm bón, và thu ho ch s n ph m).Vi c t ộ    ch c lao đ ng

ứ ủ ạ ộ ữ ạ ớ ả   cũng trong ph m vi gia đình v i nh ng cách th c c a riêng mình. Ho t đ ng s n

ỏ ẻ ừ ế ệ ế ệ ấ ở ườ xu t nh  l th  h  này sang th  h  khác đã hình thành nên t ng i nông dân

ứ ả ộ ỏ ườ cách th c suy nghĩ manh mún. M nh ru ng nh  bé đóng khung con ng ộ   i trong m t

ế ầ ứ ủ ẹ ạ ườ không gian h p, h n ch  t m nhìn và cách th c suy nghĩ c a ng i nông dân. H ọ

ể ượ ẹ ầ ả ơ ế khó có th  ngĩ đ n cái gì cao xa v ủ   ạ t ra ngoài nhu c u h n h p, đ n gi n c a

ể ượ ầ ọ ả ộ ườ ủ mình, t m nhìn c a h  khó có th  v t ra ngoài m nh ru ng, góc v ủ n c a gia

ủ ư ườ ề ệ ổ đình mình. T  duy manh mún c a ng i nông dân không có đi u ki n thay đ i mà

ạ ượ ủ ố ữ ủ ắ trái l i nó ngày càng đ ở c c ng c  v ng ch c thêm b i lũy tre làng c a mình.Cách

ứ ổ ứ ộ ủ ế ộ ế ộ ở th c t ể    ch c xã h i c a ch  đ  phong ki n đã làm cho làng xã tr  thành m t “ti u

ử ự ị ộ ố ố ở ả qu c gia”, m t “qu c gia n a t tr ” mà đó t ư ưở  t ọ   ng “dĩ nông vi b n”, “tr ng

ươ ượ ự ệ ộ ươ ứ nông  c th ng” đã đ ộ c th c hi n hóa m t cách cao đ . Th ệ ng nghi p không

ượ ế ủ ự ể ườ ế đ c phát tri n đã làm cho s  giao ti p c a ng ế ứ ạ i nông dân h t s c h n ch , làm

ự ự ấ ủ ượ ủ ố ỗ ở cho tính t cung, t c p c a làng xã càng đ ộ   c c ng c . M i làng xã tr  thành m t

ạ ộ ứ ủ ễ ề ọ ủ   “cát c ” riêng, m i ho t đ ng c a các gia đình đ u di n ra sau lũy tre làng c a

ể ố “ti u qu c gia” đó.

ự ế ự ộ ệ ệ ể Tâm lý ti u nông có tác đ ng tiêu c c đ n vi c th c hi n Quy ch ế ở ơ   c

ở s  nông thôn.

ự ủ ự ự ể ế ệ ệ ộ S  tác đ ng tiêu c c c a tâm lý ti u nông đ n vi c th c hi n Quy ch ế ở ơ   c

ở ể ệ ở s  th  hi n ặ  các m t sau:

ế ị ữ ề ệ ấ ạ Trong vi c bàn b c, quy t đ nh nh ng v n đ  liên quan t ớ ợ i l i ích c a c ủ ả

ể ở ể ồ ạ ơ ẩ ộ c ng đ ng làng xã thì tâm lý ti u nông có th  tr ng i h n là thúc đ y. B i l ở ẽ   ,

ứ ả ế ấ ề ườ ư ể ấ trong cách th c gi i quy t v n đ , ng i có t ấ    duy ti u nông không nhìn th y v n

ệ ở ầ ỉ ấ ạ ổ ả ề ở đ ph m vi t ng quát, toàn di n, t m nhìn xa mà  ch  th y và gi ế ấ   i quy t v n

ỏ ẻ ụ ạ ẹ ắ ặ ạ ộ ề ở đ ph m vi nh  l , c c b , ph m vi h p và mang tính ch p vá. M t khác khi

ả ế ấ ồ ườ ở ị ư ữ gi ề ủ ộ i quy t v n đ  c a c ng đ ng, ng i nông dân b  thôi thúc b i tính t h u nên

ặ ợ ề ợ ể ậ nhi u khi đ t l i ích cá nhân lên trên l i ích t p th . Nói cách khác, khi đó ng ườ   i

ủ ề ế ơ ể   nông dân quan tâm đ n “cái tôi” c a mình nhi u h n là “cái chúng ta”. Tâm lý ti u

ể ệ ỡ ể ủ ể ả ấ ườ nông là m nh đ t màu m  đ  phát tri n và th  hi n “cái tôi”c a ng i nông dân.

29

ạ ả ộ ấ ủ ề ế ộ ồ ườ Khi bàn b c và gi i quy t m t v n  đ  chung c a c ng đ ng, ng i nông dân

ườ ệ ạ ế ợ ủ th ng tính toán xem nó có thi t h i gì đ n l i ích c a ca nhân mình, gia đình mình

ướ ế ợ ủ ậ ự ể ể ạ ộ tr ớ c, sau đó m i nghĩ đ n l i ích c a t p th . Khi bàn b c đ  xây d ng m t con

ươ ự ườ ườ ở ườ ọ ườ m ng, xây d ng đ ệ ng đi n, tr ng h c, m  đ ng giao thông…ng i nông dân

ệ ế ả ưở ế ợ ủ ế ẽ s  nghĩ đ n các vi c đó có  nh h ng gì đ n l ả   i ích c a cá nhân mình, đ n m nh

ườ ủ ử ế ộ v n, đ n th a ru ng c a gia đình mình.

ồ ạ ề ể ứ ả ế Đi u đáng chú ý là, n u tâm lý ti u nông t n t ắ   ậ i kh  năng nh n th c kh c

ụ ở ữ ườ ơ ở ự ả ạ ộ ưở ph c nh ng ng i cán b  lãnh đ o c  s  thì s   nh h ự ủ ng tiêu c c c a nó còn

ề ơ ớ l n h n nhi u:

ệ ổ ạ ộ ể ủ ứ ừ ệ ị Trong vi c t ủ ậ  ch c ho t đ ng c a t p th , c a làng xã (t vi c xác đ nh

ụ ế ậ ạ ươ ạ ộ ả ế ề m c tiêu, l p k  ho ch và ch ng trình ho t đ ng, gi ấ i quy t các v n đ  và tình

ả ố ườ ạ ườ ụ ộ ấ ể ệ hu ng n y sinh…), ng i lãnh đ o th ng th  hi n tính manh mún c c b  r t rõ.

ủ ệ ườ ạ ầ ộ ế ị Vi c ra quy t đ nh c a ng i lãnh đ o không có t m nhìn xa trông r ng, không có

ế ượ ớ ề ả ưở ầ đ u óc làm ăn l n, không có tính chi n l c lâu dài. Đi u  nh h ng x u t ấ ớ ự i s

ể ủ ị ươ ẽ ể ườ ự ạ phát tri n c a đ a ph ng. Tâm lý ti u nông s  làm cho ng i lãnh đ o có s  nhìn

ử ớ ậ ọ ườ ẹ ề ế ứ nh n, đánh giá và  ng x  v i m i ng ề   i mang tính h p hòi, nhi u khi thi u ni m

ữ ế ệ ẻ ủ ở ơ ở ế ề tin vào nh ng ng ườ ướ i d i quy n, vào th  h  tr . Quy ch  dân ch ỏ    c  s  đòi h i

ữ ườ ả ạ ổ ứ nh ng ng i lãnh đ o ph i thông báo công khai, t ch c cho nhân dân đóng góp ý

ự ế ệ ế ạ ế ộ ở ị ươ ki n vào vi c xây d ng các công trình , k  ho ch kinh t ­ xã h i đ a ph ng,

ụ ủ ự ệ ề ả ề   ế quy n và nghĩa v  c a công dân, góp ý ki n vào vi c xây d ng Đ ng, chính quy n

ướ ủ ộ ư ườ ị ả ạ ưở ở ư và quy ồ c c a c ng đ ng dân c . Ng i lãnh đ o b   nh h ng b i t ể    duy ti u

ế ẽ ưở ọ ườ ủ ẽ ả ấ nông  s  thi u  tin t ng vào  m i  ng ầ   i,  s   đánh  giá  th p kh  năng  c a  qu n

ệ ủ ự ệ ệ ầ ậ ầ   chúng…Do v y, vi c th c hi n yêu c u công khai hóa và phát huy trí tu  c a qu n

ự ệ ươ ể ế ạ chúng nhân dân trong vi c xây d ng các ch ng trình, k  ho ch phát tri n kinh t ế    ­

ộ ở ị ươ ủ ở ơ ở ẽ ặ ạ ở ủ ế xã h i đ a ph ng c a Quy ch  dân ch ề   ữ  c  s  s  g p nh ng tr  ng i. Nhi u

ế ủ ỉ ượ ệ ấ ệ ở ự ạ khi vi c công khai hóa, l y ý ki n c a nhân dân ch  đ c th c hi n ạ    ph m vi h n

ặ ệ ạ ả ữ ữ ề ề ề ấ ấ ẹ h p, đ c bi t là nh ng v n đ  nh y c m, nh ng v n đ  có liên quan nhi u đ n l ế ợ   i

ủ ữ ườ ạ ơ ở ẽ ượ ư ể ạ ích c a nh ng ng i lãnh đ o c  s  s  ít đ c đ a ra đ  nhân dân bàn b c.

ấ ộ ố ơ ở ủ ề ề ấ ạ Xu t phát t ừ ợ  l i ích cá nhân c a m t s  lãnh đ o c  s  mà nhi u v n đ  đã

ượ ạ ổ ộ ỏ ượ không đ c nhân dân bàn b c, trao đ i m t cách th a đáng, không đ c công khai.

30

ư ứ ẳ ạ ệ ở ị ươ ấ ả ỏ Ch ng h n nh  m c thu phí, l phí đ a ph ề ề ng, v n đ  đ n bù, gi i t a trong

ự ủ ệ ề ạ ộ ỉ xây d ng…cu c đi u tra tâm lý nông dân c a 7 t nh đ i di n cho 7 vùng trong c ả

ướ ủ ệ ấ ọ ỉ n c c a Vi n tâm lý h c năm 1999­2000 cho th y: ch  có 17,3% nông dân đ ượ   c

ế ở ạ ế ể ế ấ ệ ợ ỏ h i cho là các lo i thu nông thôn hi n nay là phù h p (thu  đ t, thu  ti u th ủ

ế ệ ụ ứ ệ ế ị ấ   công nghi p, thu  kinh doanh, d ch v …); 0,3% cho là m c thu  hi n nay là th p;

ả ờ ố ớ ạ ở ệ 15% cho là  cao và 67,5% khó tr  l i. Đ i v i các lo i phí nông thôn hi n nay, có

ả ờ ợ ệ ố ớ 11,4 % cho là phù h p; 34,45 cho là cao, 54,2% khó tr  l ặ i. Đ c bi ạ   t đ i v i lo i

ư ậ ệ ợ ố ỉ phí đi n, ch  có 10,5% cho là phù h p, còn 39,7% cho là cao. Nh  v y, s  nông dân

ứ ế ở ệ ấ ấ ợ cho m c thu  và phí nông thôn hi n nay là phù h p v i t ớ ỷ ệ ấ  l ơ    r t th p, th p h n

ớ ố ề ườ ở ứ ộ ứ ệ ấ ạ nhi u so v i s  ng i cho là m c đ  cao, nh t là m c thu các lo i phí hi n nay.

ế ệ ở ứ ộ ớ Vi c thu thu  và phí ế ủ  m c đ  khá cao (theo ý ki n c a nông dân) cùng v i vi c s ệ ử

ự ế ằ ả ụ d ng các kho n thu đó thi u công b ng., khách quan (do s  tham nhũng, lãng phí

ộ ơ ở ẽ ẫ ộ ố ẽ ủ ế ạ ả ữ ủ c a m t s  cán b  c  s ) s  d n đ n nh ng ph n ánh m nh m  c a nhân dân. Đây

ả ủ ể ả ậ ưở ế ộ chính là h u qu  c a tâm lý ti u nông,  nh h ủ   ng đ n suy nghĩ và hành đ ng c a

ả ạ ộ cán b  lãnh đ o, qu n lý ở ơ ở  c  s .

ưở ủ ự ế ệ ệ ể ộ ả M t  nh h ế ng khác c a tâm lý ti u nông đ n vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ

ở ơ ở ườ ệ ề ấ ậ c  s  là nó làm cho ng ế   i nông dân nhìn nh n v n đ  sai l ch và đôi khi thi u

ố ở ị ợ ả khách quan (do b  chi ph i b i cái tôi và l i ích cá nhân) nên kh  năng giám sát và

ủ ể ườ ủ ở ơ ở ẽ ấ ế ầ ki m tra c a ng ủ i dân (theo tinh th n c a Quy ch  dân ch c  s ) s  r t khó

ự ế ấ ấ ả ườ ủ ư khăn. Th c t m y năm qua cho th y, b n thân ng i dân do ch a đ  thông tin

ư ủ ể ặ ộ ế ề ấ ề ệ ộ ho c ch a đ  trình đ , hi u bi ự t v  v n đ  thu c lĩnh v c giám sát nên hi u qu ả

ấ ạ ế ệ ệ ạ ẳ ủ c a công vi c này còn r t h n ch . Ch ng h n, vi c giám sát các công trình xây

ầ ư ự ể ớ ườ ự d ng, các d  án đ u t ệ  phát tri n nông nghi p có quy mô l n, ng ự   ư i dân ch a th c

ệ ượ ứ ủ hi n đ c ch c năng giám sát c a mình.

ủ ự ể ệ ế ể ệ ế ệ ạ ở Bi u hi n tr  ng i khác c a tâm lý ti u nông đ n vi c th c hi n Quy ch  dân

ể ư ế ị ề ạ ấ ỗ ch ủ ở ơ ở ể ệ ở  c  s  th  hi n ch  khi bàn b c đ  đ a ra các quy t đ nh v  các v n đ ề

ớ ự ể ế ị ươ ể ườ liên quan t i s  phát tri n kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a đ a ph ng thì có th  ng i nông

ế ệ ế ế ề ạ ạ ạ ộ ạ dân thi u năng đ ng, sáng t o, thi u m nh d n. Đi u này làm h n ch  hi u qu ả

ườ ủ ị ấ ạ ọ ươ ệ ủ c a vi c ng ề i dân bàn b c các v n đ  quan tr ng c a đ a ph ng.

ự

ệ

ủ

ủ

ộ

ế

ệ

2.3 Tác đ ng c a tâm lý ch  nghĩa bình quân đ n vi c th c hi n Quy ch

ế

ủ ở ơ ở

dân ch

c  s  nông thôn

31

ẽ ệ ủ ủ ể Có l , trong các bi u hi n c a tâm lý làng xã thì tâm lý bình quân ch  nghĩa là

ệ ể ặ ộ ệ ự ồ ạ ưở ủ ắ ấ m t bi u hi n đ c bi t và s  t n t ả i và  nh h ậ   ng c a nó r t sâu s c trong nh n

ứ ủ ườ ồ ạ ủ ự ệ th c và hành vi c a ng i nông dân hi n nay. S  hình thành và t n t i c a ch ủ

ả ủ ề ủ ế ế ệ ỏ ơ nghĩa bình quân ch  nghĩa là k t qu  c a n n kinh t nông nghi p nh  và c  ch ế

ư ở ề ả ấ ậ t p trung bao c p ấ ở ướ  n c ta. Nh  đã phân tích ệ    trên, n n s n xu t nông nghi p

ớ ề ả ỏ ạ ậ ề ả ế ứ ấ ấ   ủ c a chúng ta là n n s n xu t nh , l c h u và h t s c manh mún. V i n n s n xu t

ờ ố ư ậ ủ ệ ệ ấ ả ấ ộ nông nghi p nh  v y thì năng su t và hi u qu  lao đ ng th p, đ i s ng c a ng ườ   i

ữ ậ ườ ả ươ ỉ nông dân khó khăn. Chính vì v y, nh ng ng i nông dân không ch  ph i n ự   ng t a

ể ồ ạ vào nhau đ  t n t i, “lá lành đùm lá rách”, “t ắ ử ố t l a t i đèn có nhau” mà còn có c ả

ủ tâm lý bình quân ch  nghĩa.

ề ệ ắ ệ ụ ạ ườ Đi u ki n thiên nhiên kh c nghi t (bão, l t, h n hán…) làm cho ng i nông dân

ả ợ ự ươ ạ ắ ớ ố ố ụ ph i h p l c v i nhau đào m ng, đ p đê, ch ng h n, ch ng bão l ệ   t. Công vi c

ủ ợ ạ ộ ị ủ ở ộ ồ ộ th y l i, tr  th y đã tr  thành m t ho t đ ng c ng đ ng mang tính ph  bi n ổ ế ở ầ    h u

ệ ự ượ ườ ế ự ủ ế h t làng xã Vi t Nam. Ngoài ra, s  xâm l c th ng xuyên c a các th  l c bên

ế ạ ả ộ ợ ự ạ ể ả ố ngoài đã làm cho dân t c ta ph i liên k t l i, h p l c l ẻ i đ  ch ng k  thù, b o v ệ

ẹ ổ ố ộ ố ế ộ ậ đ c l p và toàn v n lãnh th  qu c gia. N u làng xã là m t qu c gia thu nh , n a t ỏ ử ự

ứ ả ấ ạ ị tr , mang tính cát c , manh mún trong s n xu t và sinh ho t hàng ngày thì trong làm

ủ ợ ị ủ ạ ố ạ ữ ắ ơ th y l i, tr  th y và ch ng ngo i xâm, làng xã l i là pháo đài v ng ch c, là đ n v ị

ọ ự ượ ộ ể ự ể ế ớ ộ ơ ở c  s  huy đ ng m i l c l ng, là th c th  xã h i đ  liên k t các làng xã v i nhau,

ủ ẻ ế ấ ộ ộ ố ố ố ể đ  dân t c đoàn k t thành m t kh i th ng nh t ch ng k  thù và làm ch  thiên

ấ ả ữ ề ệ ộ ự ở nhiên. T t c  nh ng đi u ki n xã h i và t nhiên trên đã hình thành làng xã Vi ệ   t

ở ườ ệ ự ầ ầ ồ ộ Nam, ng i nông dân Vi ộ   t Nam tinh th n c ng đ ng tích c c. tinh th n c ng

ộ ế ố ồ ạ ộ ồ ườ ự ứ ồ đ ng, tâm lý c ng đ ng là m t y u t t n t i th ủ   ng tr c trong tâm th c c a

ườ ệ ng i Vi t Nam.

ơ ở ể ộ ồ ủ ở Tâm lý c ng đ ng là c  s  đ  hình thành t ư ưở  t ng bình quân ch  nghĩa làng

ệ ủ ệ ả ộ xã Vi t Nam và trên c  bình di n xã h i nói chung. Tâm lý bình quân ch  nghĩa

ỉ ườ ớ ộ ớ ộ ệ ắ không ch  làm cho con ng ồ   ồ i có trách nhi m v i c ng đ ng, g n bó v i c ng đ ng

ố ươ ự ẳ ố ị ữ mà còn níu kéo nh ng cá nhân mu n v ủ   n lên, mu n kh ng đ nh năng l c c a

ủ ứ ề ậ ườ ẫ ồ ạ ộ mình. Trong chi u sâu nh n th c c a ng i nông dân v n t n t i m t cách suy

32

ơ ố ộ ố ế ộ ườ nghĩ “ch t m t đ ng, còn h n s ng m t ng i”. Bình quân trong tâm lý nông dân

ự ự ự ề ằ ỉ ệ ế ố ch  là s  chia đ u, s  cào b ng, không còn s  phân bi t trong c ng hi n và h ưở   ng

ể ệ ụ ủ th . Tâm lý bình quân ch  nghĩa th  hi n qua cách phân chia bình quân t ừ ộ    ru ng

ầ ở ộ ọ ườ ầ ư ố ề ấ ế đ t đ n ph n ăn ngày h i làng, m i ng ậ   i g n nh  gi ng nhau v  thu nh p,

ứ ố ủ ế ơ ỉ ả   m c s ng, n u có h n kém cũng ch  chút ít mà thôi. Ch  nghĩa bình quân làm n y

ệ ố ườ ơ ưở sinh và duy trì quan ni m không mu n làm cho ng i khác giàu h n, h ụ ng th  cao

ơ h n mình.

ồ ạ ừ ế ệ ế ệ ủ ướ Tâm lý bình quân ch  nghĩa t n t th  h  này sang th  h  khác d i t i ch  đ ế ộ

ệ ế ể ả ộ ướ ự ự phong ki n, có bi u hi n và tác đ ng theo c  hai h ng tích c c và tiêu c c. Nó l ạ   i

ượ ữ ứ ậ ắ ơ ườ ạ đ c v ng ch c thêm, ăn sâu h n vào nh n th c con ng i và phát huy m nh m ẽ

ể ờ ỳ ợ ầ ậ ủ ể ọ ụ   thông qua tinh th n t p th , ch  nghĩa tâp th  th i k  h p tác xã. M i nghĩa v ,

ố ợ ữ ề ườ ự ả phân ph i, l i ích đ u bình quân. Nh ng ng i có năng l c, có kh  năng làm giàu,

ộ ộ ủ ề ữ ấ ả ậ ố có ti n c a không giám b c l ệ , th m chí mu n c i thi n b a ăn (dù là r t chính

ế ề ấ ợ ộ ự ủ   đáng) cũng gi u gi m, vì s  làng xóm, láng gi ng ghen ghét. Tác đ ng tiêu c c c a

ủ ủ ạ ầ tâm lý bình quân ch  nghĩa làm cho nhu c u, tính đa d ng, phong phú c a cá nhân b ị

ủ ẹ ộ ườ ị ể ố thu h p, làm cho tính năng đ ng c a con ng i b  kìm nén xu ng. Có th  nói, tâm

ự ồ ạ ờ ỳ ỡ ể ể ủ ẳ ấ ả ậ ấ ị lý t p th  c a th i k  bao c p là m nh đ t màu m  đ  kh ng đ nh s  t n t i và

ể ả ự ủ ủ ự ặ phát tri n c  hai m t tích c c và tiêu c c c a tâm lý bình quân ch  nghĩa.

ế ố ữ ể ộ ủ Có th  nói, tâm lý bình quân ch  nghĩa là m t trong nh ng y u t ộ    tâm lý xã h i

ẳ ấ ả ưở ờ ố ộ ộ ệ ồ ạ t n t i dai d ng nh t, có  nh h ng sâu r ng trong đ i s ng xã h i Vi t Nam

ướ ố ả ủ ở ự ệ ế ệ tr c đây. Trong b i c nh th c hi n Quy ch  dân ch nông thôn hi n nay,

ộ

ự   * Tác đ ng tích c c

ủ ự ữ ộ ự tâm lý bình quân ch  nghĩa cũng có nh ng tác đ ng tích c c và tiêu c c

ệ ả ề ủ ơ ở ế ấ Trong vi c xem xét, gi ẽ   i quy t các v n đ  c a c  s , tâm lý bình quân s  là

ậ ợ ộ ự ự ữ ệ ệ ướ ề m t thu n l i cho vi c xây d ng và th c hi n nh ng quy ề c v  quy n và nghĩa

ữ ế ằ ồ ộ ố   ụ ủ v  c a các thành viên trong các c ng đ ng, nh ng ch  tài khen chê công b ng đ i

ọ ệ ứ ữ ề ớ v i m i thành viên, không phân bi t giàu nghèo, nam n  có ch c quy n hay th ườ   ng

ự ộ    * Tác đ ng tiêu c c

33

dân.

ư ộ ế ậ ố ữ ồ ạ ằ ễ Tâm lý bình quân cào b ng nh  m t khuy t t t c  h u, t n t i và bám r  dai

ự ế ả ầ ầ ấ ẳ d ng trong đ u óc nông dân trên m nh đ t nông thôn thu n nông đã tr c ti p kìm

ề ở ự ủ ể ệ hãm s  phát tri n dân ch  ­ pháp quy n nông thôn hi n nay.

ằ ạ ớ ớ ằ ộ Tâm lý bình quân cào b ng nó xa l v i v i công b ng xã h i xét theo nghĩa

ố ớ ấ ủ ộ ả ở ớ ự ể ở th c ch t c a nó. Bình quân là m t c n tr  l n đ i v i phát tri n b i nó làm thui

ộ ố ự ể ấ ộ ọ ch t m i nhân t ả  kích thích phát tri n, làm suy gi m và m t đi đ ng l c bên trong

ủ ừ ự ể ể ị ở   ủ ộ ủ ự c a s  phát tri n đó. Tính tích c c ch  đ ng c a t ng cá th  đã b  kìm hãm b i

ươ ố ợ ứ ủ ph ng th c bình quân trong phân ph i l i ích. Tâm lý bình quân ch  nghĩa làm cho

ườ ể ệ ẹ ế ỉ ng i nông dân có bi u hi n h p hòi, ích k  cá nhân và thi u khách quan. T  t ư ưở   ng

ề ợ ượ ể ệ ả ưở ế ằ cào b ng v  l i ích đ c th  hi n làm  nh h ề   ủ ng đ n hành vi c a cá nhân. Đi u

ệ ế ả ả ộ ợ ấ này ph n ánh trong vi c phân chia k t qu  lao đ ng, phân chia l ậ i ích (v t ch t và

ự ế ế ế ặ ầ ố tinh th n) không xét đ n năng l c và c ng hi n cá nhân, không xét đ n đ c thù

ữ ườ ự ườ ỏ ẽ ả ệ gi a các thôn, xóm, gia đình. Ng i có năng l c, ng i gi i s  suy gi m nhi t tình

ở ọ ị ự ạ ệ ạ ợ ườ ườ ế và s  sáng t o b i h  b  thi t h i vì l i ích. Ng i kém và l i bi ng thì ỷ ạ  l i và

ạ ưỡ ồ ạ ữ ấ ể ạ bình quân l i nuôi d ng nh ng thói x u đó t n t i và phát tri n. Tình tr ng đó

ự ệ ệ ằ ạ ẩ ẫ ớ d n t i trì tr . Bình quân, không công b ng đã làm l ch l c các chu n m c đánh

ự ủ ề ằ ậ ả ộ ỉ ậ   giá xã h i. H u qu  tiêu c c c a bình quân, cào b ng, chia đ u không ch  làm ch m

ể ả ấ ư ở ị phát tri n s n xu t, kinh t ế ở nông thôn cũng  nh thành th , trong m i t ọ ổ ứ    ch c

ướ ạ ổ ự ộ ơ c  quan nhà n c xã h i mà còn d n t ẫ ớ ố ố i l ớ   ẫ i s ng thích d a d m, ng i đ i m i,

ữ ộ ở ườ ớ ể ự ạ ổ ố ườ l i lao đ ng. Nó ngăn tr  nh ng ng i tích c c mu n sáng t o, đ i m i đ  thay

ể ố ả ố ố ơ ả ơ ấ ượ ổ đ i hoàn c nh s ng đ  s ng t t h n, giàu có khá gi h n, ch t l ộ ố   ng cu c s ng

ơ Ở ồ ạ ờ ể ờ ợ ể phát tri n h n. nông thôn, th i kì t n t i mô hình h p tác xã ki u cũ là th i kì

ệ ể ả ạ “rong công phóng đi m” tràn lan, làm ăn không có hi u qu  và tình tr ng không có

ủ ủ ữ ỉ ớ   dân ch  mà ch  là vô ch , “cha chung không ai khóc” đã gây nên nh ng lãng phí l n

ứ ậ ả ờ ườ ứ ủ ế ả ồ ấ ề v  tài s n v t ch t, th i gian, s c ng ờ ự i, s c c a, đ ng th i s  qu n lý y u kém,

ẫ ớ ệ ạ ớ ợ ơ ở s  h  đã d n t i quan liêu, lãng phí, tham ô, gây thi t h i t i l i ích chung cho toàn

ế ị ườ ộ ứ ơ ấ ạ xã h i, t c là cho dân chúng. Trong c  ch  th  tr ậ ng nó ch p nh n c nh tranh,

ủ ứ ằ ợ ộ ượ phân hóa, t ư ưở  t ng làm giàu h p pháp, b ng s c lao đ ng c a mình đ ế   c khuy n

ỗ ậ ố ữ ẫ ớ ẫ ấ khích. Song tâm lý bình quân c  h u v n tr i d y, nó d n t i thói x u trong cách

34

ậ ườ ẫ ẳ nhìn nh n,  đánh giá  con ng ố   i v n còn dai d ng trong nông dân: không mu n

ườ ự ượ ộ ữ ủ ơ ố ộ ng i khác h n mình, không mu n có s  v ớ   t tr i, không  ng h  nh ng cái m i,

ậ ả ở ị không đánh giá đúng các giá tr , th m chí còn dèm pha, c n tr , níu kéo, kìm hãm

ữ ố ả ư ậ ữ ự ể ằ ằ ả nh ng nhân t ứ    tích c c phát tri n b ng c  d  lu n, b ng c  nh ng thách th c,

ọ ừ ề ệ ườ ợ ơ bi n pháp gây phi n hà cho h  t ể ế  trong th  ch . Đó là tr ậ   ng h p nhũng n i ch m

ủ ư ả ạ ỏ ớ ệ ổ đ i m i, ch a ra kh i tình tr ng b o th , trì tr .

ự ủ ủ ệ ộ ơ ớ ệ   Tác đ ng tiêu c c c a tâm lý bình quân ch  nghĩa càng l n h n khi nó hi n di n

ứ ữ ậ ườ ạ ơ ở trong nh n th c và hành vi nh ng ng i lãnh đ o c  s . Trong đánh giá con ng ườ   i,

ả ề ủ ậ ế ể ấ ườ ằ trong gi i quy t các v n đ  c a t p th , ng ạ i lãnh đ o mang t ư ưở  t ng cào b ng,

ề ẽ ủ ự ủ ế ả ặ chia đ u s  không tính đ n năng l c, hoàn c nh, đ c thù c a cá nhân, c a các nhóm

ộ ố ề ộ ồ ỏ ố ự   nh  trong c ng đ ng và nhi u khi không mu n cho m t s  cá nhân có năng l c

ượ ể ẳ ả ị v t lên đ  kh ng đ nh b n thân.

ầ ử ấ ứ ụ ủ ệ ự ề ế ệ ọ ị Trong vi c l a ch n, b u c , l y phi u tín nhi m v  các v  trí, ch c v  c a cán

ả ở ơ ở ủ ẽ ạ ộ b  lãnh đ o, qu n lý c  s , tâm lý bình quân ch  nghĩa s  làm cho các thành viên

ữ ộ ồ ố ọ ỉ ườ ườ trong c ng đ ng ch  mu n ch n nh ng ng ự i có năng l c bình th ng, dĩ hòa vi

ữ ọ ườ ự ố ữ ợ ườ ố quý, không mu n ch n nh ng ng i có năng l c t t, vì s  nh ng ng ạ   i lãnh đ o

ư ậ ẽ ẽ ả ầ ưở ế ợ ủ ữ ơ nh  v y s  có yêu c u cao, s   nh h ng đ n l i ích c a mình. H n n a, tâm lý

ườ ự ự ố ủ bình quân ch  nghĩa cũng th ng không mu n cho cá nhân có năng l c t ẳ    kh ng

ượ ị đ nh, v t lên.

ậ ự ủ ư ằ ấ ả ặ ấ ọ Đ c tr ng quan tr ng nh t nói lên b n ch t th t s  c a công b ng xã h i tr ộ ướ   c

ở ỗ ố ậ ớ ố ỏ ế h t là ạ   ề  ch  nó đ i l p v i bình quân, chia đ u trong phân ph i. Nó đòi h i đa d ng

ứ ữ ả ằ ố ườ ằ hóa các hình th c phân ph i, công b ng ph i là không b ng nhau gi a ng i gi ỏ   i

ườ ườ ớ ệ ấ ả ậ và ng i kém, ng i chăm v i ng ườ ườ i l i, do đó ph i ch p nh n chênh l ch, v ượ   t

ể ạ ộ ơ ở ằ tr i, phân hóa, kích thích phát tri n b ng c nh tranh. Song sâu xa h n còn ỗ    ch ,

ặ ấ ả ọ ủ ộ ữ ả ằ ồ công b ng là đ t t t c  m i thành viên c a c ng đ ng vào nh ng hoàn c nh, c ơ

ề ơ ộ ư ể ể ể ằ ọ ộ h i nh  nhau đ  phát tri n. Đó là công b ng v  c  h i phát tri n trong m i lĩnh

ế ề ộ ị ượ ể ộ ự ừ v c t kinh t , chính tr , văn hóa, xã h i. Quy n đ ừ c phát tri n v a có n i dung

ự ủ ừ ủ ể ế ằ ộ ị công b ng xã h i, v a mang ý nghĩa tích c c c a th  ch  chính tr  dân ch . Công

ừ ừ ủ ể ạ ộ ộ ộ ằ b ng v a là n i dung đ o lý, v a là lý trí c a phát tri n trong m t xã h i dân ch ủ

35

pháp quy n.ề

ố ố ế ổ ứ ộ ế ả ơ Tâm lý bình quân, l i s ng bình quân, cho đ n t ch c b  máy, c  ch  qu n lý

ự ủ ế ấ mang theo d u v t bình quân ch  nghĩa và hành chính quan liêu đã kìm hãm s  phát

ủ ể ể ế ế ị ườ ơ ỉ tri n dân ch . Ch  có phát tri n kinh t hàng hóa và c  ch  th  tr ớ ng m i có th ể

ỡ ượ ự ả ế ể ả ơ tháo g  đ ự   c l c c n kìm hãm đó. Mô hình phát tri n và c  ch  qu n lý này d a

ướ ự ủ ừ ể ườ ọ ỏ ườ vào th c đo năng l c c a t ng cá th . Nó th ng xuyên đòi h i m i ng ố   i mu n

ự ự ủ ả ự ể ồ ạ t n t ự i và phát tri n thì ph i d a trên năng l c, th c l c c a chính mình, mà năng

ư ố ở ấ ả ọ ườ ạ ự ố l c v n không gi ng nhau và không nh  nhau t c  m i ng t i, trái l i nó khác

ệ ấ ế ả ự bi ệ t, chênh l ch, do đó t t y u ph i phân hóa. Trong kinh t ế ị ườ  th  tr ỏ   ng, s  đòi h i

ứ ự ế ế ằ ở và khuy n khích năng l c có nghĩa là khuy n khích tr  nên giàu có b ng s c lao

ự ụ ưở ủ ở ả ằ ả ộ đ ng và s  th  h ộ ng chính đáng b ng lao đ ng. Nó đ m b o dân ch ỗ  ch  đó,

ế ự ệ ề ỏ ự ự trong khi bình quân không tính đ n s  khác bi t v  năng l c, không đòi h i s  quan

ớ ự ề ằ ấ ả ề ự tâm t i năng l c vì nó chia đ u và cào b ng t ấ t c . V  th c ch t, bình quân là rào

ố ớ ắ ườ ể ả ướ ch n đ i v i ng i có kh  năng phát tri n, có xu h ự ủ   ng nâng cao năng l c c a

mình.

ở ự ạ ớ ủ ế ơ ả Nó c n tr ể  s  phát tri n, do đó xa l v i dân ch . Trong c  ch  bình quân,

ườ ự ệ ạ ớ ừ ọ ộ ng i càng có năng l c thì thi t h i càng l n, t ố   ủ  góc đ  dân ch  thì h  là đ i

ạ ề ơ ộ ự ổ ị ổ ủ ấ ạ ạ ị ượ t ề ng b  t n h i, b  vi ph m dân ch  nhi u nh t. Đó là s  t n h i v  c  h i và

ự ể ể ạ ọ ợ tri n v ng phát tri n. Đó là s  vi ph m l ể i ích trong phát tri n đ i v i h  v i t ố ớ ọ ớ ư

ườ cách là con ng ủ ể i, là ch  th .

ọ ế

ủ ở

ủ

ự

ộ

ệ

ế

ệ

2.4  Tác đ ng c a tâm lý dòng h  đ n vi c th c hi n Quy ch  dân ch

ơ ở c  s  nông thôn

ọ ế ự ủ ự ộ ế ệ ệ S  tác đ ng c a tâm lý dòng h  đ n vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở

ộ

ự * Tác đ ng tích c c

ể ệ ở ệ ự ặ nông thôn hi n nay th  hi n ự  hai m t tích c c và tiêu c c.

ờ ố ườ ỉ ệ ớ ư ệ ­ Trong đ i s ng làng xã, ng i nông dân không ch  hi n di n v i t cách là

ủ ộ ớ ư ồ ộ ủ ộ m t thành viên c a c ng đ ng mà còn v i t ọ    cách là m t thành viên c a dòng h .

ộ ạ ủ ệ ả ặ Chính quan h  này đã hình thành nên m t d ng tình c m đ c thù c a nông thôn

ệ ư ả ả ả ọ ồ ộ Vi t Nam – tình c m dòng h . Cũng nh  tình c m c ng đ ng, tình c m dòng h ọ

36

ữ ộ ị ướ ử ủ ứ ẫ ườ gi m t v  trí có ý nghĩa trong h ng d n hành vi  và cách  ng x  c a ng i nông

ế ố ả ưở ẽ ơ ạ ạ ể dân. Có th  nói, y u t tâm lý này có  nh h ng m nh m  h n các khía c nh khác

ủ ứ ế ườ ậ ủ c a tâm lý làng xã đ n nh n th c và hành vi c a ng i nông dân.

ể ệ ở ả ọ ườ Tình c m dòng h  trong làng xã th  hi n ỗ  ch  ng i nông dân luôn luôn

ướ ề ự ệ ệ ủ ệ ố ứ ậ ề ộ ế ồ h ng v  c i ngu n, v  s  hi n di n c a mình trong h  th ng vai v , th  b c trên

ướ ủ ổ ườ ứ ủ ườ d ọ i c a dòng h  “chim có t ng i có tông”. Trong tâm th c c a ng i Vi ệ   t

ườ ạ ả ả ọ ự ấ Nam, nh t là ng i nông dân, tình c m dòng h  là lo i tình c m t nhiên và thiêng

ừ ố ở ậ ử ủ ữ ứ ệ ả liêng, n y sinh t m i quan h  dòng máu. B i v y, cách  ng x  c a nh ng ng ườ   i

ọ ờ ử ủ ứ ớ ườ ọ trong dòng h  bao gi cũng khác v i cách  ng x  c a ng i ngoài dòng h . Dân

ộ ọ ơ ướ ỗ ự ả ọ gian có câu “m t gi t máu đào h n ao n c lã”, tình c m dòng h  là ch  d a tinh

ầ ủ ả ỗ ọ ườ ọ th n c a m i cá nhân trong dòng h . Thông qua tình c m dòng h , ng i ta không

ặ ả ớ ề ị ứ ấ ạ ồ ơ ơ ữ   ớ ộ ả c m th y b  đ t đo n v i ti n thân, v i c i ngu n, không có m c c m b  v  gi a

ộ ờ ộ ườ ọ ườ ộ ề ự cu c đ i và xã h i. Ng i trong m t dòng h  th ng có chung ni m t ề    hào, ni m

ự ề ọ ủ ọ ự ọ ủ ề ớ ờ vinh d  v  dòng h  c a mình. H  t hào v  dòng h  c a mình to l n, lâu đ i, đông

ề ườ ỗ ạ ử ế con cháu, có nhi u ng i đ  đ t cao trong thi c , thăng ti n trên b ướ ườ c đ ng công

ặ ị ế ớ ộ danh ho c v  th  l n trong xã h i.

ề ả ọ ộ ở ươ ứ ề ỉ Tình c m dòng h  nhi u khi đã tr  thành m t ph ng th c đi u ch nh hành

ọ ườ ủ ỗ ỏ vi c a m i cá nhân. Các thành viên trong dòng h  th ng xuyên quan tâm và t thái

ử ủ ứ ậ ọ ộ ố ớ đ  đ i v i cách  ng x  c a các thành viên khác trong dòng h  mình. Do v y, cá

ể ự ể ả ưở ế ấ ớ nhân có th  t ngăn mình đ  không làm  nh h ng l n x u d n thanh danh dòng

ớ ộ ườ ườ ệ ườ ấ ọ Ở h . làng, khi nói t i m t cá nhân, ng i ta th ng liên h  ng ớ i  y v i dòng h ọ

ủ ề ề ố ố ố ẹ ủ ọ ả ưở và truy n th ng c a nó. Truy n th ng t t đ p c a dòng h   nh h ng l n t ớ ớ ự i s

ể ở ự ộ ủ phát tri n nhân cách c a các thành viên. Nó tr thành đ ng l c thôi thúc cá nhân

ườ ấ ấ ụ ữ ố ẹ th ả ng xuyên ph i ph n đ u, v ươ ớ n t i nh ng m c tiêu t ể ố ế   t đ p nào đó đ  n i ti p

ủ ọ ạ ữ ọ thanh danh c a dòng h  mình và đem l ự ớ Ả   i cho dòng h  nh ng vinh d  m i.  nh

ưở ạ ọ ở ữ ộ ồ ấ ớ h ng qua l i gi a các thành viên trong c ng đ ng dòng h nông thôn r t l n, nó

ả ố ưở ớ ươ ử ủ ứ ứ ấ chi ph i hành vi,  nh h ng t i ph ng th c  ng x  c a các thành viên r t rõ nét.

ự ố ế ầ ươ ạ ả ọ ươ Tình c m dòng h  đã t o nên s  c  k t, tinh th n t ng thân, t ữ   ng ái gi a

ạ ặ ạ ọ ỗ ỗ các thành viên trong dòng h . M i cá nhân, m i gia đình khi g p ho n n n, khó

37

ệ ớ ặ ượ ả ọ ợ ứ ạ ể khăn, ho c có công vi c l n thì đ c c  dòng h  h p s c l ỡ i đ  giúp đ .

ộ

ự * Tác đ ng tiêu c c

ố ớ ế ả ọ ọ ộ   N u đ i v i các thành viên trong dòng h  thì tình c m dòng h  có tác đ ng

ố ớ ủ ở ơ ở ự ự ệ ế ệ ấ r t tích c c, song đ i v i vi c th c hi n Quy ch  dân ch ệ    c  s  nông thôn hi n

ề ả ọ ạ ở ế ố ở nay thì tình c m dòng h  nhi u khi l i tr thành y u t tâm lý gây tr ạ  ng i cho

ơ ở ể ả ự ệ ế ệ ả ọ ộ ố ể   vi c th c hi n quy ch  này. Tình c m dòng h  là c  s  đ  n y sinh m t s  bi u

ụ ộ ủ ự ệ ườ ư ẹ hi n tâm lý tiêu c c nh  h p hòi, c c b  c a con ng i trong làng xã. Trong nhìn

ử ớ ứ ề ậ ấ ườ ọ nh n, đánh giá các v n đ , trong  ng x  v i ng i ngoài dòng h , cá nhân th ườ   ng

ả ườ ủ ủ ệ ể có “tình c m chúng tôi”, th ng thiên l ch theo ki u “gia đình ch  nghĩa” c a dòng

ộ ọ ơ ướ ề ở ọ h  mình. Câu châm ngôn “m t gi t máu đào h n ao n c lã” nhi u khi tr  thành

ươ ử ủ ứ ườ Ở ph ng châm  ng x  c a ng i dân trong làng. không ít làng xã, các dòng h ọ

ườ ộ ớ ố ỵ ườ th ng xung đ t v i nhau, đ  k , ganh ghét nhau. Nguyên nhân th ấ ng xu t phát

ự ế ế ị ẽ ệ ề ạ ả ọ ộ ừ t tình c m dòng h . Đi u này s  tác đ ng tiêu c c đ n vi c bàn b c, quy t đ nh

ề ề ể ấ ế ươ ấ các v n đ  v  phát tri n kinh t ộ ủ ị  ­ xã h i c a đ a ph ng (thôn, xã). Do xu t phát

ề ố ắ ủ ế ể ọ ừ ợ t  l i ích c a gia đình và giòng h , các cá nhân đ u c  g ng làm th  nào đ  có các

ế ị ủ ươ ợ ọ Ở ượ quy t đ nh, ch  tr ng có l i cho dòng h  mình. đây, “cái chúng tôi” đ ặ   c đ t

ự ế ộ ồ ỉ ượ ấ ồ ặ lên trên “cái c ng đ ng”. Th c t ộ  cho th y, “cái c ng đ ng” ch  đ c đ t lên trên

ấ ướ ẻ ế ố “cái chúng tôi” và “cái tôi” khi đ t n c có chi n tranh ch ng k  thù xâm l ượ   c,

ụ ầ ự ợ ứ ủ ứ ả ạ làng xã có lũ l ề   t, thiên tai, h n hán…T c là hoàn c nh c n s  h p s c c a nhi u

ườ ủ ả ộ ả ộ ng ồ i, c a c  c ng đ ng và c  dân t c.

ề ự ề ặ ọ ế ẩ ớ ệ ự ố ế V  m t quan h  quy n l c, s  c  k t trong các dòng h  n u đ y t i quá

ứ ẽ ễ ở ấ m c s  d  dàng tr thành t ư ưở  t ế ộ ộ   ng bè phái, phe cánh, làm m t đoàn k t n i b .

ữ ể ệ ườ ữ ươ ố ở ị ị ươ ễ ấ Bi u hi n d  th y là nh ng ng i gi các c ủ ng v  ch  ch t đ a ph ng khi

ể ự ắ ặ ộ ướ ườ ầ c n tuy n l a, s p đ t cán b  cho các ban nghành d ề i quy n th ng quan tâm

ề ế ậ ơ ả ế ệ ọ nhi u h n đ n quan h  h  hàng thân c n. Khi gi ệ i quy t công vi c chung cũng hay

ư ố ớ ọ ạ ữ ườ ườ ượ u tiên cho nh ng ai cùng h  m c. Đ i v i ng i dân bình th ng, khi đ c tham

ữ ử ế ậ ầ ộ ỏ ộ ườ gia vào cu c b u c  cũng hay v n đ ng nhau b  phi u cho nh ng ng i có quan

ề ủ ị ạ ấ ươ ườ ệ h  bà con thân thích. Khi xem xét bàn b c các v n đ  c a đ a ph ng, ng i ta hay

ủ ệ ả ọ ợ ọ nghĩ t ớ ợ i l i ích c a dòng h  mình và b o v  cho l ả i ích đó. Tình c m dòng h  đã

ơ ở ủ ự ề ự ụ ế ở tr  thành c  s  c a s  liên k t có tính bè phái vì m c đích tranh giành quy n l c và

38

ụ ầ ộ ọ ờ ươ ợ l i ích c c b  cho dòng h  mình. Trong th i gian g n đây, trên các ph ệ   ng ti n

ườ ệ ượ ế ạ thông tin đ i chúng ng ề i ta nói nhi u đ n hi n t ộ ọ ng “chi b  h  ta”, “chính

ả ủ ặ ọ ề ề ắ ắ ọ ọ quy n h  ta” ho c h  này n m đ ng  y, h  khác n m chính quy n.

ự ể ẫ ộ ườ ả ọ ượ ờ Tâm lý ỷ ạ  l i, d a d m ki u “m t ng i làm quan c  h  đ c nh ” không

ỉ ệ ữ ả ộ ưở ờ ố ệ ch  hi n h u trong xã h i cũ mà còn  nh h ng trong đ i s ng nông thôn hi n nay.

ườ ị ườ ả ế ấ ề ợ Ng i gi ữ ươ  c ả ng v  qu n lý th ng tìm cách gi i quy t v n đ  có l i cho ng ườ   i

ủ ể ả ặ ọ ọ ọ thân, cho dòng h  mình. Đ c đi m quan tr ng c a tình c m dòng h  là các cá nhân

ế ớ ơ ở ự ầ ỉ ự   ự bênh v c nhau, liên k t v i nhau không d a trên c  s  lý trí mà ch  thu n túy d a

vào tình c m.ả

ọ ể ệ ấ ự ủ ự ủ ả ộ S  tác đ ng tiêu c c c a tính phe phái, c a tình c m dòng h  th  hi n r t rõ

ở ệ ể ượ ằ ế ự nông thôn hi n nay. Chúng ta hoàn toàn có th  nói đ c r ng, các th  l c dòng

ệ ọ ớ ở ữ ố ọ ặ h , đ c bi t là nh ng dòng h  l n nông thôn, đang là nhân t thao túng quy n t ề ự

ủ ả ưở ủ ộ ồ Ở ỏ ế do dân ch  ,  nh h ờ ố ng không nh  đ n đ i s ng c a c ng đ ng. nông thôn, các

ọ ặ ủ ệ ị ộ ưở ườ thành viên c a dòng h , đ c bi t là các v  t c tr ng, th ệ ng can thi p vào công

ệ ụ ể ủ ọ ự ặ ả ệ ộ vi c c  th  c a các thành viên trong dòng h . S  can thi p này m t m t c n tr ở

ề ự ủ ự ệ ệ ặ ỗ ố quy n t do c a m i cá nhân, m t khác làm r i vi c th c hi n chính sách Nhà

ướ ạ ự ế ả ộ ộ N c, tóm l i là tác đ ng tiêu c c đ n công tác qu n lý xã h i. Khi phân tích v ề

ư ề ạ ế ệ ề ấ v n đ  này, giáo s  Phan Đ i Doãn đã vi ọ t: “quan h  dòng h  nhi u khi làm suy

ệ ự ướ ệ ệ ậ ả ấ ươ gi m, m t hi u l c các quan h  pháp lu t, quan h  Nhà N c, ph ng h i đ n l ạ ế ợ   i

ấ ướ ẽ ưở ự ủ ề ọ ườ ích đ t n c”. Có l ự ả  vì s   nh h ng tiêu c c c a dòng h  mà nhi u ng i đã kêu

ả ị ườ ụ ề ọ ề ọ ả g i c nh giác và đ  ngh  ph i tăng c ng giáo d c v  văn hóa, khoa h c và pháp

ế ớ ữ ả ậ ằ ưở ự ỗ ặ ạ lu t nh m làm tan rã ho c h n ch  b t nh ng  nh h ng tiêu c c, l ờ ủ i th i c a các

ế ự ọ ổ ứ ề ự ả ộ th  l c dòng h  trong các t ch c quy n l c và qu n lý xã h i.

ư ậ ự ả ưở ự ủ ờ ố ả ọ Nh  v y, s   nh h ng tiêu c c c a tình c m dòng h  trong đ i s ng nông

ụ ộ ề ự ệ ệ ả ạ thôn hi n nay đã t o ra tính c c b , bè phái trong quan h  quy n l c, trong qu n lý

ộ ổ ứ ả ề ủ ị ế ấ ươ ả ớ xã h i, trong t ch c gi i quy t các v n đ  c a đ a ph ng. Nó làm gi m b t tính

ố ế ấ ộ ố ộ ồ ả   th ng nh t, c  k t trong c ng đ ng làng xã, làm tăng thêm các xung đ t, làm gi m

ệ ự ủ ệ ậ ả ưở ế ợ ấ ủ ậ ể hi u l c c a các quam h  pháp lu t và  nh h ng x u đ n l i ích c a t p th  làng

ấ ướ ủ ướ ự ụ ế ệ xã nói riêng và c a đ t n c nói chung, tr c h t là vi c xây d ng và th c hiên

39

ế Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

ủ

ộ

ọ

ườ

ổ ế

ự

ệ

ệ

2.5 Tác đ ng c a tâm lý tr ng ng

i cao tu i đ n vi c th c hi n Quy ch

ế

ủ ở ơ ở

dân ch

c  s  nông thôn

ủ ự ộ ọ ườ ổ ế ự ệ S  tác đ ng c a tâm lý tr ng ng ệ i cao tu i đ n vi c th c hi n Quy

ộ

ự * Tác đ ng tích c c

ủ ở ế ể ệ ở ệ ự ặ ch  dân ch nông thôn hi n nay th  hi n ự  hai m t tích c c và tiêu c c.

ọ ườ ọ ổ ườ ề ả Tâm lý “tr ng ng i cao tu i”, “kính tr ng ng ủ   i già c ”, đ  cao vai trò c a

ưở ủ ủ ề ả ố ở các lão nông, các già làng, tr ng b n đã tr  thành truy n th ng c a làng xã, c a xã

ả ưở ủ ạ ứ ứ ệ ọ ượ ề ộ h i. Uy tín và  nh h ng c a đ o đ c, h c th c, kinh nghi m đ c đ  cao trong

ủ ể ị ế ữ ạ ị ị ả   ữ ả b ng giá tr  văn hóa. T o v  th  cho nh ng giá tr  và nh ng ch  th  đó có  nh

ưở ự ỗ ợ ự ự ờ ố ẽ ệ ộ ồ h ng th c s  trong đ i s ng c ng đ ng làng xã – đó s  là s  h  tr  có hi u qu ả

ế ố ớ ớ ủ ở ự ệ ể ệ ạ ả ố ớ đ i v i th  ch , đ i v i v i vi c lãnh đ o, qu n lý và th c hi n dân ch nông

ụ ặ ộ ệ ệ ả ữ ế ẫ thôn. Nó có m t tác d ng đ c bi t trong vi c gi i quy t nh ng mâu thu n, xung

ờ ố ế ớ ự ổ ữ ể ả ộ đ t, nh ng đi m nóng x y ra trong đ i s ng nông thôn, ti n t ị i s   n đ nh, phát

ộ

ự * Tác đ ng tiêu c c

tri n.ể

ộ ể ế ả ề ể ạ ạ ị ủ   ậ Trong xã h i ti u nông phát tri n ch m ch p, ch u nhi u h n ch , b o th ,

ọ ố ườ ổ ọ ườ ề ạ ậ l c h u thì truy n th ng “tr ng ng i cao tu i”, tôn tr ng ng i già d  d n t ễ ẫ ớ ự i s

ị ủ ủ ữ ệ ố ườ ẻ ổ th ng tr  c a ch  nghĩa kinh nghi m, làm cho nh ng ng i tr ớ    tu i và cái m i

ớ ể ủ ớ ơ ộ ế ệ ể ề ả ạ không có đi u ki n, c  h i m i đ  phát tri n, làm h n ch  kh  năng c a l p tr ẻ

ộ ố ặ ớ ủ ế ắ ộ trong cu c s ng làng xã và trong xã h i, n u nó g n ch t v i ch  nghĩa cá nhân

ườ ễ ẫ ớ ứ ề ổ ưở ủ c a ng i cao tu i có ch c quy n thì càng d  d n t ạ i tình tr ng gia tr ộ   ng, đ c

ườ ứ ẻ ể ớ ơ ị đoán, khinh th ng l p tr  theo ki u “tr ng khôn h n v t”.

ờ ố ệ ố Trong đ i s ng nông thôn hi n nay, tâm lý “s ng lâu lên lão làng”, tâm lý gia

ưở ể ệ ả ưở ể ở ạ tr ng, “cha chú” còn th  hi n và  nh h ng đáng k các khía c nh sau:

ề ủ ệ ấ ả ậ ị ươ ế ị Trong vi c th o lu n, quy t đ nh các v n đ  c a đ a ph ệ   ng, trong vi c

ạ ộ ủ ề ể ộ ườ ẫ ọ ki m tra, giám sát ho t đ ng c a b  máy chính quy n, ng i ta v n tôn tr ng ý

40

ườ ự ế ổ ế ủ ườ ế ủ ki n c a ng i cao tu i. Trên th c t , có không ít ý ki n c a ng ổ i cao tu i không

ệ ề ậ ớ ố ợ ớ ở ủ ả ự ả ở th t phù h p v i đi u ki n s ng m i, nó tr thành s  b o th , c n tr ớ    cái m i,

ủ ạ ậ ộ ng h  cho cái cũ, cái l c h u.

ọ ườ ệ ầ ử ự ẽ ạ ọ ở Tâm lý tr ng ng ắ   i già s  gây tr  ng i cho vi c b u c , l a ch n, cân nh c

ủ ị ộ ẻ ả ươ ậ ợ ề ệ ạ ị các cán b  tr  vào các v  trí qu n lý c a đ a ph ng, t o đi u ki n thu n l i cho

ữ ườ ớ ổ ữ ươ ả ị ườ ớ ổ nh ng ng i l n tu i gi các c ủ ng v  qu n lý c a mình. Khi ng i l n tu i gi ữ

ươ ọ ườ ả ị ấ ằ ậ ớ ớ các  c ng  v   qu n lý,  h   th ng  khó  ch p nh n  cái m i,  b ng lòng  v i kinh

ệ ể ế ẵ ủ ổ ươ ứ ệ nghi m và hi u bi t s n có c a mình, khó thay đ i ph ng th c làm vi c và t ư

ưở ơ ộ ể ộ ộ ộ ể ạ ở ưở t ng gia tr ng, đ c đoán có c  h i đ  b c l và phát tri n, gây tr  ng i không

ệ ể ệ ế ỏ ự nh  cho vi c tri n khai th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

ữ ế

ủ

ự

ộ

ọ

ệ

ệ

2.6 Tác đ ng c a tâm lý tr ng nam khinh n  đ n vi c th c hi n Quy ch

ế

ủ ở ơ ở

dân ch

c  s  nông thôn

ộ ấ ử ủ ữ ề ạ ọ ị Tâm lý tr ng nam khinh n  là m t v n đ  có tính l ch s  c a nhân lo i, nó

ừ ủ ặ ấ ầ ố ỗ ệ   ể ừ v a mang tính toàn c u, v a mang đ c đi m riêng c a m i qu c gia. Nó xu t hi n

ử ự ấ ẳ ị ấ ớ r t s m trong l ch s  loài ng ườ ừ i t khi có s  phân công lao đông, đ ng c p và t ư

ượ ế ộ ề ộ ạ ế ậ ệ ộ ữ h u. Nó đ c duy trì qua nhi u ch  đ  xã h i và tông t ạ   i đ n t n xã h i hi n đ i

hôm nay.

Ở ướ ươ ướ ế các n c ph ng Đông, trong đó có n c ta, t ư ưở  t ọ   ng phong ki n tr ng

ữ ượ ủ ắ ớ nam khinh n  đã đ ờ ố   ố ữ c hình thành s m và c ng c  v ng ch c thêm trong đ i s ng

ủ ế ằ ấ ộ ộ ở xã h i b i các t ư ưở  t ng c a Nho giáo. Xã h i phong ki n cho r ng: “nh t nam vi ế   t

ậ ữ ế ườ ư ộ ữ h u, th p n  vi t vô” (m t con trai cũng là có, m i con gái coi nh  không), coi t ộ   i

ứ ượ ế ườ ươ ế ổ ấ b t hi u không tha th  đ c là ng i đàn ông đ n ba m i tu i mà không có con

ữ ư ị ườ ượ trai và còn có nh ng quy đ nh nh  ng i đàn bà mà không sinh đ c con trai cho

ộ ướ ướ ề ồ ồ ổ ị ả ch ng thì ch ng có quy n ly d , đu i đi. N c ta là m t n c đã tr i qua ch  đ ế ộ

ủ ạ ậ ồ ạ ấ ử ạ ế ả ị phong ki n b o th , l c h u t n t i r t dài trong l ch s , l ể   ự i không có s  phát tri n

ư ả ế ể ự ả ủ ủ ậ ạ ủ ủ c a ch  nghĩa t ộ ề  b n. M t n n kinh t ti u nông, l c h u, s  b o th  c a ch  đ ế ộ

ế ạ ắ ọ phong ki n, cùng v i t ớ ư ưở  t ng Nho giáo hà kh c đã t o nên tâm lý tr ng nam khinh

ả ưở ự ớ ờ ố ặ ộ ệ ữ ấ ậ n  r t đ m nét và  nh h ng tiêu c c l n trong đ i s ng xã h i, đ c bi ấ   t là v n

ụ ữ ả ữ ử ề ả ọ ề ả đ  gi i phóng ph  n , đ m b o quy n bình đ ng cho phái n . Tâm lý tr ng nam

ớ ủ ữ ạ ế ả ườ ụ ữ khinh n  h n ch  vai trò và kh  năng to l n c a ng ờ   i ph  n  trong gia đình và đ i

41

ề ế ả ậ ạ ộ ị ủ   ố s ng xã h i. Nó t o nên cái nhìn méo mó, mang đ m đ nh ki n v  kh  năng c a

ườ ụ ữ ủ ề ấ ườ ụ ữ ạ ng i ph  n . Nó đánh giá th p vai trò, ti m năng c a ng i ph  n . Nó t o nên

ưở ườ ộ ự ộ s  đ c đoán, gia tr ủ ng c a ng ọ   i đàn ông trong gia đình và xã h i. Tâm lý tr ng

ấ ạ ự ấ ữ ồ ố ọ nam khinh n  là nguyên nhân và ngu n g c quan tr ng nh t t o nên s  b t bình

ộ ẳ đ ng trong gia đình và trong xã h i.

ư ế ộ ườ ụ ữ ượ ồ Trong xã h i phong ki n x a, ng i ph  n  không đ ả   c ng i vào m nh

ế ơ ượ ề ủ ờ ố ậ chi u n i sân đình, không đ ấ c tham gia bàn lu n các v n đ  c a đ i s ng làng xã.

ườ ụ ữ ỉ ế ụ ụ ồ ẻ Trong gia đình, ng i ph  n  ch  bi t làm ăn, sinh đ , nuôi con, ph c v  ch ng mà

ề ớ ủ ế ị ừ ề ấ không có quy n tham gia và quy t đ nh các v n đ  l n c a gia đình. T  sau Cách

ạ ặ ệ ữ ả ậ ướ m ng Tháng Tám, đ c bi ỉ ầ t trong nh ng th p k  g n đây, Đ ng và Nhà n c ta đã

ệ ề ằ ả ụ ữ ệ có nhi u chính sách, bi n pháp nh m gi ỏ ộ ế   i phóng ph  n , song vi c xóa b  m t y u

ế ệ ử ủ ử ề ế ộ ố t ộ    tâm lý xã h i đã ăn sâu vào n p nghĩ, và cách  ng x  c a nhi u th  h  là m t

ế ứ ệ ả ộ vi c làm h t s c khó khăn và không ph i trong ngày m t, ngày hai.

ữ ớ ư ọ ệ ủ ể ộ Tâm lý tr ng nam khinh n  v i t cách là m t bi u hi n c a tâm lý làng xã

ấ ậ ủ ườ ở ệ còn in r t đ m trong suy nghĩ và hành vi c a ng i nông dân nông thôn hi n nay.

ộ ủ ờ ố ủ ộ ạ Tác đ ng c a khía c nh tâm lý này trong đ i s ng xã h i c a nông

ặ ự ế ệ ệ thôn, trong vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở ườ  c  s  th ng mang n ng tính

ự ề ượ tiêu c c. Đi u này đ ể ệ c th  hi n:

ệ ự ề ạ ạ ả ọ ộ ườ ầ ử Trong vi c l a ch n, đ  b t, b u c  cán b  lãnh đ o, qu n lý, ng i dân ít

ụ ữ ế ấ ọ quan tâm, chú ý đ n ph  n  do t ư ưở  t ữ ng tr ng nam khinh n , đánh giá th p vai trò,

ụ ữ ặ ủ ả ệ ộ ẽ ậ kh  năng c a ph  n , đ c bi ạ ộ t là trong các ho t đ ng xã h i. Có l vì v y mà t  l ỉ ệ

ề ự ở ị ữ ả ơ ộ ươ ườ cán b  qu n lý n  trong các c  quan quy n l c đ a ph ng th ơ   ấ ng th p h n

ề ớ ớ nhi u so v i nam gi i.

ề ủ ế ị ệ ấ ạ ổ ị Trong vi c  bàn b c,  trao  đ i  và  quy t  đ nh  các  v n  đ   c a  đ a  ph ươ   ng

ườ ụ ữ ị ủ ẹ ế ệ ề ả ọ ng ề i ta coi nh  ý ki n, nguy n v ng, đ  ngh  c a ph  n . Đi u này x y ra ở

ọ ủ ậ ơ ở ể ạ ạ ấ ộ trong ban lãnh đ o các c p c  s  và trong ph m vi cu c h p c a t p th  thôn, xã.

ố ượ ạ ộ ụ ữ ể ả ơ S  l ng ph  n  tham gia vào các c  quan ki m tra, giám sát ho t đ ng, qu n lý

ươ ỉ ệ ấ ế ớ ộ ị cán b  đ a ph ng, cũng chi m t  l ớ  th p so v i nam gi i.

ữ ấ ặ ọ ỉ ừ M t khác, tâm lý tr ng nam khinh n  không ch  xu t phát t phía nam gi ớ   i

ậ ừ ườ ụ ữ ề ườ ấ ấ mà còn có gi u  n sâu đ m t chính phía ng i ph  n . Nhi u ng i ph  n  t ụ ữ ự

42

ứ ủ ệ ạ ị xác đ nh thiên ch c c a mình là chăm lo vi c gia đình, nuôi d y con cái, còn các

ạ ộ ộ ệ ủ ho t đ ng xã h i là công vi c c a đàn ông. Suy nghĩ này d n t ẫ ớ ỷ ệ ụ ữ  l ph  n  tham i t

ạ ộ ạ ộ ấ ả ớ ộ ớ gia vào ho t đ ng qu n lý và các ho t đ ng xã h i khá th p so v i nam gi i. Trong

ườ ở ị ế ấ ớ ớ ế ị ệ gia đình, ng ụ ữ i ph  n  cũng v  th  th p so v i nam gi i. Vi c quy t đ nh các

ụ ộ ệ ọ ườ ủ ề ộ ố ớ công vi c quan tr ng, vai trò tr  c t, ng i ch  đa s  thu c v  nam gi ế i. K t qu ả

ủ ệ ấ ả ộ ộ ọ cu c kh o sát 800 h  gia đình c a Vi n Tâm lý h c (1993) cho th y, có 72% ng ườ   i

ị ườ ồ ụ ộ ữ ị ườ ủ ợ v  xác đ nh ng i ch ng là tr c t và gi v  trí ng i ch  gia đình. Nh  v y, ư ậ ở

ụ ữ ạ ồ ự ặ ả ề ị ộ ph m vi gia đình và c ng đ ng, ph  n  đã t ả  m c c m v  kh  năng, v  trí, vai trò

ọ ự ề ả ể ệ ế ấ ủ c a mình. H  t đánh giá th p v  b n thân mình trong vi c phát bi u ý ki n, th ể

ạ ộ ủ ệ ể ệ ả hi n quan đi m c a mình, trong vi c tham gia các ho t đ ng qu n lý xã h i ộ ở ị    đ a

ươ ủ ặ ả ự ả ấ ph ng. Nguyên nhân c a hình thành m c c m, t ủ    đánh giá th p b n thân c a

ườ ả ậ ệ ủ ụ ữ ự ề ộ ng ế   ụ i ph  n  là do s  tuyên truy n, giáo d c (và c  lu t l ) c a xã h i phong ki n

ề ề ọ ượ ố truy n th ng v  t ề ư ưở  t ữ ự ng tr ng nam khinh n . S  tuyên truy n này đ c truy n t ề ừ

ế ệ ế ệ ủ ệ ộ ở th  h  này sang th  h  khác đã tr  thành quan ni m chung c a xã h i, nó không ch ỉ

ể ệ ứ ử ứ ậ ăn sâu vào nh n th c mà còn th  hi n qua hành vi và cách  ng x  hàng ngày. Sau

ủ ậ ả ạ ồ ườ ụ ữ ữ n a là, kh  năng t o ngu n thu nh p trong gia đình  c a ng ơ   i ph  n  kém h n

ớ ộ ể ụ ữ ế ộ ế nam gi ế i (ph  thu c vào kinh t ). Ti p theo n a do trình đ  hi u bi ọ ấ ủ   t, h c v n c a

ườ ụ ữ ườ ấ ớ ọ ự ả ấ ấ ng i ph  n  th ơ ng th p h n nam gi ậ i. Do v y, h  t c m th y mình th p kém

ớ ơ h n nam gi i.

ề ả ể ệ ộ ưở ự ủ ọ M t bi u hi n khác v   nh h ng tiêu c c c a tâm lý tr ng nam khinh n ữ

ủ ở ơ ở ự ệ ế ưở ữ ủ ế đ n th c hi n Quy ch  dân ch ộ  c  s  là đ c đoán, gia tr ng c a nh ng ng ườ   i

ạ ớ ủ ề ả ả ạ ộ lãnh đ o nam gi ơ ở   i trong ph m vi qu n lý c a mình. Nhi u cán b  qu n lý c  s ,

ư ệ ữ ườ ể ệ ứ ệ trong nh ng năm qua cũng nh  hi n nay, th ng th  hi n cách th c làm vi c quan

ặ ố ớ ữ ệ ệ ề liêu, m nh l nh, áp đ t đ i v i nh ng ng ườ ướ i d ộ   i quy n và nhân dân. Đây là m t

ấ ẫ ớ ủ ở ơ ở ế ạ ấ ơ ả nguyên nhân c  b n nh t d n t i tình tr ng m t dân ch c  s . Quy ch  dân ch ủ

ở ơ ở ế ạ ờ ớ ế ỏ ằ  c  s  ra đ i nh m h n ch  và đi t i xóa b  nguyên nhân chính này. K t qu ả

ả ướ ả ộ ỉ ủ ệ cu c kh o sát tâm lý nông dân 7 t nh trong c  n c năm 1999­2000 c a Vi n Tâm

ệ ượ ằ ấ ự ầ lý cho th y, có 56,7% nông dân cho r ng hi n t ng tiêu c c c n lên án nh t ấ ở ị    đ a

ươ ữ ủ ệ ể ệ ấ ạ ạ ph ấ   ủ ng hi n nay là tình tr ng m t dân ch . Nh ng bi u hi n c a tình tr ng m t

ủ ở ơ ở ư ẽ ệ ệ ặ ở ộ dân ch ạ ớ    c  s  nh  quan liêu, m nh l nh, áp đ t, đ c đoán… s  là tr  ng i l n

43

ủ ở ơ ở ữ ự ệ ự ệ ệ ế cho vi c th c hi n Quy ch  dân ch c  s . Trong nh ng năm th c hi n Quy ch ế

ủ ở ơ ở ừ ấ ở ị ươ dân ch c  s  v a qua cho th y, đ a ph ng nào công khai hóa các thông tin

ộ ồ ủ ụ ư ủ ề ế ị (nh  thông tin v  các th  t c hành chính, l ch ti p dân c a H i đ ng nhân dân các

ứ ứ ế ệ ệ ả ế ấ ộ ấ c p, m c thu  cho các h  kinh doanh, m c phí, l phí, vi c gi i quy t các v n đ ề

ệ ử ụ ủ ế ị ươ ấ đ t đai, vi c s  d ng tài chính, thu phí, thu …) c a đ a ph ng cho nhân dân thì

ượ ườ ấ ồ ủ ẩ ầ ộ ệ ệ ệ đ c ng i dân r t đ ng tình  ng h , góp ph n đ y lùi t quan liêu, m nh l nh,

ễ ủ ộ ặ áp đ t, sách nhi u c a b  máy chính quy n ề ở ơ ở  c  s .

ươ Ch ng 3

Ộ

Ự

Ữ

Ằ

Ả

NH NG GI I PHÁP NH M PHÁT HUY TÁC Đ NG TÍCH C C VÀ

Ộ

Ự

Ủ

Ạ

Ế

Ố Ớ   H N CH  TÁC Đ NG TIÊU C C C A TÂM LÝ LÀNG XÃ Đ I V I

Ủ Ở Ơ Ở

Ự

Ế

Ệ

Ệ

VI C TH C HI N QUY CH  DÂN CH

C  S  NÔNG THÔN

Ệ

HI N NAY

­­­    ­­­

ọ ậ

ể

ệ

ườ

ụ

3.1   Tri n khai, h c t p, quán tri

t, tăng c

ng công tác giáo d c tuyên

ủ ở ơ ở

ề

ế

truy n Quy ch  dân ch

c  s  nông thôn

ệ ữ ủ ở ơ ở ế ả Quan h  gi a tâm lý làng xã và Quy ch  dân ch c  s  không ph i là quan

44

ệ ươ ế ự ề ệ ế ệ ỗ ệ ơ h  đ n chi u mà nó là quan h  t ng h  hai chi u. Vi c th c hi n Quy ch  dân

ủ ở ơ ở ẽ ấ ị ữ ế ộ ở ch c  s  s  có nh ng tác đ ng nh t đ nh đ n tâm lý làng xã ệ    nông thôn hi n

nay.

ờ ố ủ ướ ồ ạ ế ố ữ Trong đ i s ng c a làng xã tr c đây đã t n t i nh ng y u t ủ  dân ch , song

ư ủ ế ề ạ ầ ườ ỉ ủ đó là dân ch  ch a đ y đ  và còn nhi u h n ch . Ng ậ i dân ch  nh n ra cái dân

ủ ủ ứ ủ ệ ự   ạ ộ ch  c a làng xã trong các hình th c ho t đ ng chung c a làng xã, trong vi c th c

ộ ố ủ ự ụ ệ ề hi n m t s  quy n và nghĩa v  trong không khí dân ch , t do và đ c l p c a c ộ ậ ủ ả

ướ ổ ộ ặ ự n c, trong s  thay đ i b  m t nông thôn.

ủ ở ơ ở ệ ự ế ệ ệ ỉ Vi c th c hi n Quy ch  dân ch ẽ  c  s  hi n nay s  không ch  làm cho

ữ ủ ủ ủ ề ệ ể ậ ộ ở nông dân nh n rõ nh ng bi u hi n đó c a n n dân ch  xã h i ch  nghĩa nông

ướ ề ệ ể ọ ườ ệ thôn n c ta mà còn là đi u ki n quan tr ng đ  ng ự   i nông dân th c hi n khát

ủ ủ ủ ế ườ ệ ẽ ọ v ng làm ch  c a mình. Có Quy ch  dân ch , ng ề i dân s  có đi u ki n tham gia

ố ệ ấ ả ề ề ế ể ấ ọ ế vào t t nh t vào vi c gi i quy t các v n đ  quan tr ng v  phát tri n kinh t ­ xã

ươ ự ề ị ươ ộ ủ ị h i c a đ a ph ng, tham gia xây d ng chính quy n đ a ph ng.

ủ ở ơ ở ẽ ệ ố ể ạ ề ự ệ ệ ế Vi c th c hi n quy ch  dân ch c  s  s  là đi u ki n t t đ  h n ch ế

ữ ủ ủ ự ệ ể ồ ọ ờ   ộ nh ng bi u hi n tiêu c c c a tâm lý c ng đ ng làng xã, c a dòng h  trong đ i

ụ ộ ư ườ ặ ệ ố s ng nông thôn (nh  tính c c b , phe phái, bè cánh, coi khinh ng i dân, đ c bi t là

ụ ữ ọ ườ ề ượ ệ ạ ph  n …). Khi m i ng i dân đ u đ ể   c tham gia vào vi c bàn b c, giám sát, ki m

ề ớ ủ ị ự ệ ươ ự ữ ể ệ ấ tra th c hi n các v n đ  l n c a đ a ph ng, thì nh ng bi u hi n tiêu c c đó s  b ẽ ị

ể ượ ủ ượ ừ ế ế ạ ạ lên án, phê phán và có th  đ c h n ch , lo i tr . Quy ch  dân ch  đ c xây

ơ ở ể ự ủ ể ộ ự d ng, tri n khai r ng rãi là c  s  đ  hình thành tâm lý tích c c c a nhóm, hình

ư ậ ộ ộ ệ ượ ế ạ ự thành d  lu n xã h i r ng rãi lên án và h n ch  các hi n t ả   ng tiêu c c trong qu n

ạ ủ lý và sinh ho t c a làng xã.

ủ ở ơ ở ẽ ế ạ ầ ự ệ ệ ế Vi c th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn s  góp ph n h n ch  tác

ự ủ ẽ ạ ủ ủ ề   ộ đ ng tiêu c c c a tâm lý bình quân ch  nghĩa, c a tâm lý làng xã. Nó s  t o đi u

ữ ủ ự ự ệ ệ ệ ọ ự   ki n cho nh ng cá nhân có năng l c và th c hi n khát v ng c a mình. Vi c th c

ệ ế ạ ở ữ ầ ộ hi n kinh t trang tr i ứ    nông thôn trong nh ng năm g n đây là m t minh ch ng

ố ệ ả ướ ề ố ệ ơ cho đi u này. Theo s  li u th ng kê, c  n ạ ớ   c ta hi n có h n 115.000 trang tr i v i

ạ ử ụ ấ ấ ớ ệ ạ ộ ơ h n 60 v n lao đ ng. Không ít trang tr i s  d ng quy mô di n tích đ t r t l n và

ế ể ạ có hàng trăm công nhân làm thuê. Kinh t ể  trang tr i phát tri n là bi u hi n s  s ệ ự ự

45

ự ủ ạ ẳ ị ọ kh ng đ nh năng l c c a cá nhân, là đòn giáng m nh vào t ư ưở  t ứ   ng tr ng nông  c

ươ ố ị ớ ữ ườ ươ ự th ng, đ  k  v i nh ng ng ố i mu n v n lên làm giàu, là s  bác b  t ỏ ư ưở    t ng

ơ ố ộ ố ế ộ ườ bình quân “ch t m t đ ng còn h n s ng m t ng i”.

ủ ở ơ ở ệ ớ ự ệ ế Quá trình th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn v i vi c công khai

ự ế ể ọ ế hóa các thông tin quan tr ng liên quan đ n s  phát tri n kinh t ­ xã h i ộ ở ị    đ a

ươ ế ợ ủ ọ ườ ẽ ế ầ ạ ph ng, liên quan đ n l i ích c a m i ng i dân s  góp ph n h n ch  tính gia

ưở ữ ủ ữ ộ ọ ườ ạ tr ng, đ c đoán, tr ng nam khinh n  c a nh ng ng ầ   ơ ở i lãnh đ o c  s , góp ph n

ệ ạ ề ơ ở ự ệ ệ ẩ đ y lùi t ặ ủ ộ  n n quan liêu, m nh l nh, áp đ t c a b  máy chính quy n c  s . S  tác

ố ớ ờ ố ẽ ế ộ ở ấ ớ ộ đ ng này s  có ý nghĩa r t l n đ i v i đ i s ng kinh t ­ xã h i ệ    nông thôn hi n

ủ ệ ệ ạ ấ ở ệ nay. Khi tình tr ng m t dân ch , quan liêu, m nh l nh nông thôn hi n nay khá

ổ ế ộ ộ ủ ủ ậ ạ ộ ph  bi n, tình tr ng tham nhũng, lãng phí c a công c a m t b  ph n cán b  lãnh

ơ ở ể ệ ẻ ở ộ ị ươ ạ đ o c  s  không còn là bi u hi n riêng l m t đ a ph ng nào đó, mà đã tr ở

ộ ấ ộ ượ ạ ườ ủ ế thành m t v n n n xã h i đ ọ c m i ng ế   i quan tâm thì Quy ch  dân ch  là “chi c

ể ườ ự ầ ậ g y th n” đ  ng ủ i dân th c hành dân ch .

ủ ở ơ ở ẽ ế ư ầ ạ ự ệ ế Th c hi n Quy ch  dân ch c  s  s  góp ph n h n ch  t duy manh mún,

ủ ể ườ ơ ở ế ạ ả ạ ộ ti u nông c a ng ậ   i nông dân và cán b  lãnh đ o, qu n lý c  s . Nó h n ch  nh n

ế ầ ứ ụ ẹ ạ ộ ộ ộ th c, thái đ  và hành vi có tính h n h p, c c b , thi u t m nhìn xa, trông r ng.

ẽ ổ ủ ộ ữ ệ ạ ạ ộ ồ ế ủ   Vi c bàn b c dân ch  r ng rãi trong c ng đ ng s  b  sung cho nh ng h n ch  c a

ệ ư ứ ệ ể ế ư t duy manh mún, hoàn thi n t ở  duy bi n ch ng đ  nó tr  thành n p suy nghĩ mang

ụ ơ ể ự ộ ậ ụ ủ ệ ộ ộ tính toàn c c h n. Đ  th c hi n m c tiêu đ c l p dân t c và ch  nghĩa xã h i “dân

ướ ủ ạ ộ ở ệ giàu, n ằ c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh” Vi t Nam thì m i c  s ỗ ơ ở

ế ợ ả ỗ ủ ộ ơ ợ ề làng xã, m i cá nhân ph i nghĩ đ n l ồ i ích c a c ng đ ng nhi u h n l ủ   i ích c a

ế ị ữ ầ ợ ớ ợ làng xã, cá nhân mình. Nh ng quy t đ nh phù h p v i nhu c u và l ủ i ích c a đa s ố

ẽ ượ ủ ộ ườ ự ẽ ượ ự s  đ c s  tham gia r ng rãi c a nhân dân và s  đ ọ c m i ng ệ i th c hi n nhanh

ả ơ ự ệ ệ ệ ệ ế chóng, có trách nhi m và hi u qu  h n. Vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở   c  s

ế ố ữ ả ầ ọ ớ ộ là y u t quan tr ng góp ph n làm gi m b t nh ng xung đ t, tranh ch p ấ ở ị    đ a

ươ ậ ổ ả ưở ậ ph ệ ng. Thông qua vi c thành l p các t hòa gi ầ i, b u tr ng thôn, thành l p ban

ặ ậ ở ị ươ ủ thanh tra nhân dân, ban công tác m t tr n…  các đ a ph ế ng, Quy ch  dân ch  đã

ộ ở ơ ở ủ ế ấ ố ạ h n ch  tranh ch p, xung đ t c  s  làng xã, c ng c  tình làng nghĩa xóm, tinh

46

ầ ươ ươ ộ ộ ự ệ ệ ế th n t ng thân, t ng ái trong n i b  nhân dân. Vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ

ở ơ ở ẽ ạ ộ ự ượ ả ư ậ ớ c  s  s  t o ra m t l c l ệ   ộ ể ấ ng và c  d  lu n xã h i đ  đ u tranh v i các hi n

ớ ệ ạ ạ ộ ở ượ t ự ng tiêu c c, v i các t n n xã h i, các hành vi ph m pháp nông thôn.

Nh  ư v yậ , sự tác đ ngộ  c aủ  Quy chế dân chủ ở c  ơ sở chủ y uế  mang tính tích

c cự ,  nó  góp  ph nầ   h nạ   chế  nh ngữ   bi uể   hi nệ ,   nhả   hư ngở   tiêu  c cự   c aủ   tâm  lý  ti uể

nông, tâm lý làng xã, bổ sung vào tâm lý làng xã nh ngữ  nét m iớ , n iộ  dung m iớ  để

y uế  tố tâm lý xã h iộ  này phù h pợ  v iớ  yêu c uầ , đòi h iỏ  m iớ  c aủ  sự phát tri nể  kinh tế

­ xã h iộ  ở nông thôn hi nệ  nay, góp ph nầ  đ yẩ  m nhạ  công cu cộ  công nghi pệ  hóa, hi nệ

đ iạ  hóa nông nghi pệ , nông thôn theo đ nhị hư ngớ  xã h iộ  chủ nghĩa.

Để gi iả  quy tế  nh ngữ  y uế  kém, t nồ  t iạ , tránh cho Quy chế dân chủ ở c  ơ sở

nông thôn rơi vào hình th cứ , c nầ  th cự  hi nệ  m tộ  số gi iả  pháp hỗ trợ sau:

­ S aử  ch aữ , bổ sung, hoàn thi nệ  về m tặ  văn b nả  và tăng cư ngờ  tính pháp lý,

tính chế tài c aủ  Quy chế. Tính đ nế  th cự  tế và trình độ nh nậ  th cứ  và tâm lý c aủ  nông

dân, quy chế c nầ  sự phong phú, sâu s cắ  hơn về n iộ  dung t ư tư ngở , tính cụ thể thi tế

th cự ,  tính  ch tặ   chẽ,  hàm  súc,  thu  g nọ   số  trang,  số  đi uề ,  theo  phương  châm  ít  l iờ ,

nhi uề  ý, ng nắ  g nọ , gi nả  dị, dễ hi uể , dễ hi uể , dễ nhớ, dễ thu cộ , dễ th cự  hi nệ , dễ

ki mể  tra, đánh giá.

­ Nhà nư cớ  Trung ương và đ aị  phương c nầ  t pậ  trung đ uầ  t ư kinh phí để in

nấ  hàng lo tạ  các văn b nả  quy chế và đưa t iớ  t nậ  t ngừ  hộ gia đình. Huy đ ngộ  các

phương ti nệ  thông tin đ iạ  chúng để quãng bá r ngộ  rãi thông tin, tuyên truy nề , giáo

d cụ  nh nậ  th cứ  về quy chế trong toàn dân, đ cặ  bi tệ  là nông dân ở nông thôn.

­  Tri nể   khai  th cự   hi nệ   Quy  chế  dân  chủ  ở  c  ơ sở  cùng  v iớ   th cự   hi nệ   Nghị  quy tế

Trung ương 5 (khóa IX) c aủ  Đ ngả  về đ iổ  m iớ  hệ th ngố  chính trị, l yấ  c iả  cách chính

quy nề  c  ơ sở (xã) và ch tấ  lư ngợ  đào t oạ , đào t oạ  l iạ , b iồ  dư ngỡ  cán bộ c  ơ sở làm

khâu đ tộ  phá. Mu nố  v yậ  ph iả  th cự  hi nệ  các nhi mệ  vụ mà nghị quy tế  đã đề ra: công

ch cứ  hóa m tộ  bộ ph nậ  cán bộ c  ơ sở, c iả  cách giáo d cụ  – đào t oạ  cả về n iộ  dung

chương trình, phương pháp, m cụ  tiêu đào t oạ  cán bộ xã, thôn theo hư ngớ  gi mả  lý

thuy tế  chung, tăng cư ngờ  th cự  hành tình hu ngố , chú tr ngọ  giáo d cụ  phương pháp,

kỹ năng, kỹ x oả , xử lý tình hu ngố , thay đ iổ , bổ sung chính sách đ iố  v iớ  cán bộ cơ

sở. Đưa Quy chế dân chủ vào gi ngả  d yạ , đào t oạ  chính th cứ  vào các trư ngờ  chính

47

trị t nhỉ và các trung tâm giáo d cụ  huy nệ .

Tăng cư ngờ  công tác giáo d cụ , tuyên truy nề  về Quy chế dân chủ ở c  ơ sở

nông thôn b ngằ  các bi nệ  pháp:

ướ ớ ộ ế ầ ứ ổ ươ ụ Tr c h t c n đ i m i n i dung, hình th c và ph ng pháp giáo d c, tuyên

ề ọ ườ ề ế ậ ầ ấ ọ truy n, làm cho m i ng i dân, m i thôn, xóm đ u th m nhu n, ti p nh n đ ượ   c

ụ ủ ủ ế ầ ộ ộ n i dung, yêu c u, m c đích, ý nghĩa c a Quy ch  dân ch . N i dung, ph ươ   ng

ễ ể ứ ụ ề ễ ắ ả ọ ớ ễ ự   pháp, hình th c tuyên truy n, giáo d c ph i ng n g n, d  hi u, d  nh , d  th c

ệ ề ầ ớ ợ ợ ủ ễ ễ hi n. Đi u gì phù h p v i nhu c u, l i ích c a dân thì cũng d  nói, d  nghe, d ễ

làm.

ế ớ ộ ế ợ ụ ủ ề ộ ủ   K t h p giáo d c, tuyên truy n n i dung c a quy ch  v i n i dung c a

ườ ố ả ướ ề ấ ặ ệ đ ng l ủ i, chính sách c a Đ ng, Nhà n c và chính quy n các c p, đ c bi t là

ườ ụ ề ề ề ề ề ậ tăng c ng giáo d c, tuyên truy n v  pháp lu t, v  quy n công dân, v  nghĩa v ụ

ế ớ ủ ụ ề ệ ệ ắ và trách nhi m c a công dân. G n vi c giáo d c, tuyên truy n quy ch  v i tuyên

ế ố ụ ự ự ề ấ   truy n, giáo d c, xây d ng n p s ng văn hóa, phong trào xây d ng thôn, làng,  p,

ế ẫ ỗ ị ự ươ ụ ể ầ ả b n và gia đình văn hóa. D a trên quy ch  m u, m i đ a ph ng c n c  th  hóa

ớ ặ ụ ậ ủ ị ể ợ ộ ớ ươ cho phù h p v i đ c đi m phong t c t p quán, v i trình đ  dân trí c a đ a ph ng.

ạ ươ ế ợ ứ ề Đa d ng hóa các ph ụ ng pháp và hình th c giáo d c tuyên truy n. K t h p ph ươ   ng

ề ả ổ ế ọ ộ pháp tuyên truy n, gi i thích thông qua các cu c h p, qua ph  bi n quán tri ệ ủ   t c a

ề ộ ươ ệ các cán b , tuyên truy n viên, báo cáo viên, qua các ph ạ   ng ti n thông tin đ i

ở ộ ư ụ ề ứ   ệ chúng nh  loa, đài, sách báo; m  r ng vi c tuyên truy n giáo d c qua các hình th c

ể ư ế ệ ể ạ ộ sinh ho t văn hóa, văn ngh , thi tìm hi u n i dung quy ch . Có th  đ a công tác

ủ ơ ở ụ ề ườ ướ ế giáo d c, tuyên truy n Quy ch  dân ch  c  s  vào trong nhà tr ng, tr ế c h t là

ứ ề ề ợ ụ ụ ệ ặ ệ giáo d c ý th c v  nghĩa v , trách nhi m và quy n l i công dân. Đ c bi t, thông

ươ ư ư ậ ộ ộ ươ qua các ph ng pháp tác đ ng tâm lý nh  d  lu n xã h i, nêu g ng, phê phán…

ơ ậ ờ ấ ữ ậ ầ ồ ớ ậ   ứ ể ộ đ  đ ng viên, kh i d y nhu c u nh n th c, đ ng th i đ u tranh v i nh ng nh n

ộ ả ứ ệ ộ th c, thái đ  và hành vi sai l ch trong cán b , đ ng viên và nhân dân.

ổ ế ủ ệ ề ế ả ớ Trong vi c tuyên truy n, ph  bi n Quy ch  dân ch  ph i chú ý t i th c t ự ế

ể ệ ề ế ự ợ nông thôn và tâm lý nông dân đ  vi c tuyên truy n có tính thi ớ   t th c và phù h p v i

ề ừ ữ ữ ấ ố ượ đ i t ấ   ộ ừ ứ ng. Nh ng v n đ  v a quen thu c v a b c xúc trong làng xã là nh ng v n

ớ ờ ố ệ ấ ở ờ ố ộ ồ ề đ  liên quan t i vi c làm, đ i s ng, đ t đai, nhà , đ i s ng c ng đ ng, an ninh

48

ậ ự ệ ườ ụ ế ậ ắ ắ tr t t , v  sinh môi tr ệ ủ   ữ ng, phong t c, t p quán, nh ng th c m c, khi u ki n c a

ấ ả ấ ế dân, nh t là các kho n dóng góp, các quy t toán thu chi tài chính, ngân sách, v n đ ề

ề ấ ả ạ ố ả ặ ằ ộ vay v n ngân hàng, quy ho ch s n xu t, đ n bù gi i phóng m t b ng. N i dung

ồ ạ ủ ữ ệ ế ắ ớ ỡ ớ ự ệ Quy ch  dân ch  cũng g n v i các s  ki n đó, v i vi c tháo g  nh ng t n t i đó.

ả ủ ủ ế ề ế ả ấ K t qu  c a tuyên truy n Quy ch  dân ch  ph i làm sao cho dân th y rõ tính thi ế   t

ự ủ ầ ằ ả ữ ế ắ ắ th c c a nó, r ng, nó góp ph n gi ệ   i quy t nh ng lo toan, th c m c, ý nguy n,

ừ ệ ọ ọ ườ ớ ợ ạ ả ố ủ nguy n v ng c a h . T   đó, ng ấ i nông dân – v n r t nh y c m v i l i  ích

ườ ậ ả ậ ượ ỡ ọ ỗ ợ ế ả ệ ọ th ng nh t c m nh n đ c đây là quy ch  b o v  h , giúp đ  h , h  tr  cho h ọ

ọ ấ ủ ể ườ ế ạ phát tri n. H c v n c a ng ả   i nông dân còn h n ch , do đó, nói cho dân nghe ph i

ề ả ớ ả ể đi li n v i nghe dân nói, gi ng gi i cho dân hi u, làm cho dân tin và dân theo – đó

ả ộ ấ ự ự ậ ự ả ậ ề ọ ỏ là c  m t v n đ  công phu, khó nh c đòi h i ph i t n tâm, t n l c, th c s  vì dân

ộ ả ứ ể ể ậ ộ   ầ ạ ủ ừ c a t ng cán b , đ ng viên đ  góp ph n t o ra chuy n nh n th c và hành đ ng

ả ự ứ ệ ệ ạ ả ố ố ễ ẫ   ủ c a dân. Ph i ch ng b nh hình th c, qua loa, đ i khái, ch ng c  s  tùy ti n d  d n

ự ế ủ ụ ủ ể ế ả ế đ n hi u sai, làm sai, làm suy gi m tác d ng th c t ấ    c a Quy ch  dân ch , làm m t

ủ lòng tin c a dân.

Ở ế ả ộ ủ   ề  đây, n i dung mà chúng ta tuyên truy n chính là văn b n Quy ch  dân ch ,

ộ ơ ấ ỉ ầ ớ ươ ụ ề ồ g m m t c  c u hoàn ch nh, t ừ ờ  l i nói đ u t i các ch ả   ng m c, các đi u kho n

ữ ề ị ế ể xoay quanh nh ng quy đ nh v  dân bi t, dân làm, dân bân, dân ki m tra. C  th ụ ể

ề ượ ế ứ ữ ữ ươ ữ ơ h n, đó là nh ng đi u dân đ c bi t, t c nh ng thông tin, nh ng ph ứ ng th c làm

ế ữ ề ượ ế ị ữ ạ ậ ỏ cho dân bi t; nh ng đi u dân đ ề   c bàn b c, th a thu n và quy t đ nh, nh ng đi u

ấ ể ế ị ề ề ắ ả ạ dân góp ý, đ  xu t đ  chính quy n cân nh c, tham kh o và quy t đ nh. L i có c ả

ề ề ữ ự ề ệ ệ ể ị ứ nh ng quy đ nh v  v  quy n và cách th c th c hi n vi c dân ki m tra, giám sát

ể ệ ế ề ề ầ ượ ạ chính quy n. C n làm th  nào đ  vi c tuyên truy n đ ắ   c rõ rang, rành m ch, ng n

ễ ể ự ễ ớ ượ ậ ồ ọ g n, dân d  hi u, dân d  nh  và th c hành đ ấ   c. Chính vì v y, H  Chí Minh nh n

ẽ ạ ả ả ạ ộ ầ   m nh ph i gi ng gi y và bày v  cho dân chúng. Đó chính là n i dung và yêu c u

ạ ượ ươ ể ệ ứ ụ ể ầ c n đ t đ ề c. V  ph ộ   ng pháp, hình th c th  hi n, chúng ta có th  áp d ng m t

ế ợ ề ệ ả ả ặ ọ ế ợ   trong hai cách ho c k t h p c  hai: tuyên truy n mi ng và đ c văn b n, k t h p

ả ạ ặ ệ ả ờ ỏ ủ ữ gi i thích và đàm tho i, đ c bi t chú ý tr  l ề   i nh ng câu h i c a dân. Tuyên truy n

ệ ằ ờ ổ ế ườ ụ ả mi ng b ng l i nói là cách ph  bi n, th ị ễ ể   ng áp d ng. Nói sao cho gi n g , d  hi u,

ấ ấ ự ụ ề ọ ườ ễ đi vào th c ch t v n đ , có ví d  minh h a, giúp ng ự ế   i nghe d  hình dung tr c ti p

49

ừ ượ ự ế ằ ả ớ ề ậ và b ng tr c c m. V i dân, không nên lý thuy t tr u t ng v  lý lu n mà nói

ề ự ữ ữ ữ ề ễ ấ ấ ọ ề   nh ng v n đ  th c ti n vào đúng nh ng đi u mà h  quan tâm nh t, là nh ng đi u

ế ủ ọ ở ứ ự ễ ậ ậ thi t thân, b c xúc c a h , ứ  đó th c ti n đã hàm ch a lý lu n, là lý lu n đã đ ượ   c

ự ễ ể ọ ả ở ụ ở ế ả th c ti n hóa. Có th  đ c văn b n cho dân nghe, niêm y t văn b n tr  s  cho dân

Ở ề ế ườ ể ệ ơ ổ ứ ọ đ c, dân xem. nhi u n i, trong vi c tri n khai Quy ch  th ng t ộ    ch c các cu c

ưở ưở ự ụ ệ ậ ộ ọ h p  do  tr ng   xóm,   tr ng   thôn  th c   hi n.   M t  cách  làm  khác,   t n  d ng   các

ươ ề ầ ụ ề ệ ọ ọ ườ ph ng ti n truy n thông, phát thanh, đ c liên t c, nhi u l n, đ c th ng xuyên,

ượ ề ầ ữ ứ ề ầ ấ dân đ c nghe nhi u l n, th m d n. Cũng có nh ng hình th c tuyên truy n khác,

ộ ơ ở ổ ế ể ử ấ ộ ộ cán b  c  s , nh t là cán b  các đoàn th  c  cán b  đi ph  bi n, tuyên truy n t ề ớ   i

ố ượ ề ặ ặ ộ ộ h  dân ho c nhóm h  dân trong các xóm, ho c tuyên truy n theo đ i t ủ   ng c a

ể ệ ề ả ố ả   tùng đoàn th , đoàn viên, đ ng viên làm nòng c t trong vi c tuyên truy n gi ng

ổ ế ủ ề ế ệ ằ ạ d y. B ng cách đó, vi c tuyên truy n, ph  bi n Quy ch  dân ch  trong dân s  tr ẽ ở

ậ ộ ộ ộ ộ ượ ấ ữ ườ thành m t phong trào v n đ ng xã h i, huy đ ng đ c r t đông nh ng ng i tham

gia.

ả ượ ụ ề ế ườ Công tác giáo d c, tuyên truy n ph i đ c ti n hành th ụ   ng xuyên, liên t c,

ạ ủ ề ế ể ổ ư ể có n  n p. Có th  thông qua sinh ho t c a các t dân c , các đoàn th  nhân dân,

ộ ả ệ ề ế ấ ấ ộ ỗ ỗ ườ các h i ngh  nghi p. Ph n đ u m i gia đình có m t b n quy ch , m i ng i dân

ượ ọ ượ ự ượ ự ế ể ề ọ ề đ u đ c h c, đ c tìm hi u v  quy ch . Chú tr ng xây d ng các l c l ộ   ng c ng

ắ ự ộ ư ụ ư ự ề ế tác đ c l c trong tuyên truy n, giáo d c nh  cán b  h u, c u chi n binh, đoàn viên

ặ ậ ưở ỉ ộ thanh niên, M t tr n, H i nông dân, các già làng, tr ng thôn… Đó không ch  là các

ữ ề ấ ươ ự ự “tuyên truy n viên không chuyên” mà còn là nh ng t m g ệ   ế ng tr c ti p th c hi n

ủ ữ ế ườ ả ể ế ệ ả ẩ ị Quy ch  dân ch , nh ng ng i th m đ nh, ph n bi n, giám sát k t qu  tri n khai

quy ch . ế

ấ ượ ể ổ ế ụ ề ầ Đ  nâng cao ch t l ng công tác giáo d c, tuyên truy n, ph  bi n, c n tăng

ườ ơ ở ậ ấ ướ ế ỗ ị ươ ỉ ạ ầ c ng c  s  v t ch t cho công tác này. Tr c h t, m i đ a ph ng c n ch  đ o và

ố ươ ờ ượ ề ệ ả ả ộ ộ huy đ ng t i đa các ph ng ti n truy n thông, b o đ m m t th i l ng thông tin

ế ấ ả ế ệ ấ ầ c n thi t trên báo, đài, vô tuy n. Tăng kinh phí cho vi c in  n, xu t b n quy ch  đ ế ể

ệ ơ ở ậ ạ ộ ủ ề ề ấ ạ ộ ử ế g i đ n h  dân, t o đi u ki n c  s  v t ch t cho ho t đ ng c a tuyên truy n viên,

ạ ộ ệ ạ ộ ị ể   báo cáo viên, cho các cu c sinh ho t chính tr , văn hóa, văn ngh , ho t đ ng ki m

ổ ề ắ ạ ạ tra, giám sát, v.v…, t o nên các phong trào sinh ho t sôi n i đ u kh p. Các tuyên

50

ố ớ ọ ế ộ ế ộ ề truy n viên, báo cáo viên phí, có ch  đ  rõ ràng đ i v i h . Các ch  đ  này cũng

ả ử ổ ế ủ ổ ượ ậ ph i s a đ i, b  sung theo ý ki n c a nhân dân, đ ủ   ừ c nhân dân th a nh n và  ng

h .ộ

ộ ả

ự

ữ

ộ

ạ

ạ

3.2  Xây d ng đ i ngũ cán b , đ ng viên trong s ch, v ng m nh làm nòng

ủ ơ ở

ự

ế

ể

ệ

ạ   ố c t cho vi c xây d ng và tri n khai Quy ch  dân ch  c  s  nông thôn đ t

ả

k t quế

ệ ả ọ ộ ườ ế ị ự ế Trong m i công vi c, cán b  và đ ng viên là ng ế   i quy t đ nh tr c ti p đ n

ầ ự ả ủ ữ ế ậ ọ ầ ứ ố s c s ng và k t qu  c a phong trào qu n chúng. Vì v y c n l a ch n nh ng cán

ự ự ươ ệ ẫ ớ ộ ả b , đ ng viên th c s  g ng m u, có uy tín v i dân, có trách nhi m trong công

ự ự ộ ầ ị ắ ủ ệ ầ ắ ộ   vi c, có phong cách th c s  dân ch , có thái đ  c u th , n m ch c yêu c u, n i

ủ ế ả ố ườ ế ể dung c a quy ch  v.v…, đ  làm nòng c t. Ph i là ng ự   ứ i có ki n th c, năng l c

ụ ượ ộ ầ ủ ế ể ề ế ộ truy n th  đ c n i dung, yêu c u c a quy ch  đ  dân bi t, dân tin. “Cán b  là cái

ộ ố ệ ọ ủ ệ ố ố ủ g c c a m i công vi c”, “có cán b  t t thì vi c gì cũng xong”. C ng c  và nâng

ế ở ơ ở ự ạ ả ộ ộ ả ộ cao uy tín cho đ i ngũ cán b  lãnh đ o, qu n lý tr c ti p c  s  là m t gi i pháp

ầ ọ quan tr ng hàng đ u.

ế ớ ự ự ể ệ ệ ệ ắ ộ ậ   G n quá trình tri n khai th c hi n quy ch  v i vi c th c hi n cu c v n

ế ị ươ ế ử ữ ả ộ đ ng xây và Ngh  quy t Trung ng 5 khóa IX, kiên quy t x  lý nh ng đ ng viên

ự ứ ế ầ ợ ụ ế ể tiêu c c, tham nhũng, quan liêu,  c hi p qu n chúng, l ừ   i d ng quy ch  đ  làm b a,

ố ề ủ ể ệ ẩ ấ ọ làm  u. Đây là bi n pháp r t quan tr ng đ  cũng c  ni m tin c a nhân dân vào s ự

ủ ạ ả ướ ầ ườ ể lãnh đ o c a Đ ng va Nhà n c. C n tăng c ả ng công tác qu n lí và ki m tra,

ố ớ ộ ả ủ ề ể ấ giám sát c a c p trên đ i v i cán b  đ ng, chính quy n và các đoàn th . Tăng

ườ ộ ơ ở ớ ộ ả ủ ể ả ả c ng công tác ki m tra, qu n lý c a chi b , đ ng b  c  s  v i các đ ng viên

ổ ứ ủ ụ ệ ế ợ ử ể ạ trong ph m vi t ự ớ    ch c c a mình. K t h p x  lý ki m tra các v  vi c tiêu c c v i

ể ươ ệ ưở ươ ể ố vi c bi u d ng, khen th ng công khai các tâm g ng đi n hình t t.

ể ự ủ ệ ộ ướ ệ ố ự ế ả Đ  th c hi n dân ch  trong xã h i, tr c h t ph i th c hi n t t dân ch ủ

ạ ủ ổ ứ ả ả ạ ườ trong sinh ho t va lãnh đ o c a t ộ ả  ch c đ ng. Cá b , đ ng viên ph i là ng i tiên

ươ ự ủ ứ ề ệ ệ ậ ẫ phong, g ng m u th c hi n dân ch . Nâng cao nh n th c v  trách nhi m và

ủ ố ở ơ ở ự ụ ệ ả ạ ộ nghĩa v  cho cán b  lãnh đ o, qu n lý ch  ch t ự    c  s , coi vi c xây d ng và th c

ủ ở ơ ở ể ư ệ ế ộ ọ ế ệ ị hi n Quy ch  dân ch ế    c  s  là m t khâu tr ng y u hi n nay đ  đ a ngh  quy t

51

ộ ố ả ủ c a Đ ng vào cu c s ng.

ồ ưỡ ả ạ ạ ộ ườ ưở B i d ng và đào t o cán b  lãnh đ o, qu n lý xã, ph ng, tr ắ   ng thôn g n

ủ ở ơ ở ế ể ệ ầ ơ ổ ự ớ v i yêu c u tri n khai th c hi n Quy ch  dân ch c  s . Các c  quan t ứ    ch c

ấ ủ ả ộ ừ ươ ơ ở ầ ế ị các b  các c p  y đ ng t Trung ng đ n c  s  c n có quy đ nh phân công giao

ộ ả ự ụ ụ ệ ệ ệ ề nhi m v  cho cán b , đ ng viên vi c giáo d c, tuyên truy n th c hi n Quy ch ế

ủ ố ớ ư ạ ộ ộ ộ ị ậ   ậ dân ch  đ i v i nhân dân thu c đ a ph n dân c  mình sinh ho t, thu c b  ph n

ụ ự ữ ế ệ ơ ố mình ph  trách. Nh ng n i nào tình hình th c hi n quy ch  không t ấ t, m t dân

ủ ướ ộ ả ạ ở ế ư ị ch , tr c h t cán b , đ ng viên sinh ho t ệ   ả  khu dân c  đó ph i ch u trách nhi m;

ở ữ ộ ả ể ế ệ ả ơ ở ơ nh ng n i có “đi m nóng”, khi u ki n x y ra thì cán b , đ ng viên ả    n i đó ph i

ệ ả ổ ớ ế ề ạ ị có trách nhi m gi i quy t cùng dân, bàn b c, trao đ i v i dân và đ  ngh  chính

ề ả ữ ề ể ế ế ấ ấ quy n c p trên gi i quy t nh ng v n đ  chính đáng. Kiên quy t không đ  tình

ộ ả ứ ạ ộ ướ ủ ữ ấ tr ng cán b , đ ng viên đ ng ngoài cu c tr ề ứ c nh ng v n đ  b c xúc c a dân,

ộ ạ ế ệ ể ạ ờ ồ đ ng th i cũng không đ  tình tr ng dân đi khi u ki n lung tung mà cán b  l i “vô

ệ ầ can” không có ph n trách nhi m.

ổ ứ

ể

ề

ườ

ệ

ứ 3.3   T  ch c nghiên c u đi u tra đ  tăng c

ộ   ng các bi n pháp tác đ ng

ự

ệ

ủ ở ơ ở

ế

tâm lý làng xã trong quá trình th c hi n Quy ch  dân ch

c  s  nông

thôn

ầ ổ ứ ề ể ệ ề ạ ả ộ C n t ch c đi u tra đi m và di n v  tâm lý cán b  lãnh đ o, qu n lý và các

ộ ố ớ ủ ở ơ ở ứ ự ệ ế ệ ậ nhóm xã h i đ i v i vi c th c hi n Quy ch  dân ch ầ    c  s  (nh n th c, nhu c u,

ợ ị ử ổ ả ề ự ệ ề ấ ấ ổ và l i ích, s  quan tâm, hi u qu , đ  ngh  s a đ i, b  sung, các v n đ  xu t hi n ệ ở

ầ ầ ự ự ế ế ề ệ ế   ơ ở c  s  qua th c hi n quy ch ). Trong đi u tra, có yêu c u c n nghe tr c ti p ý ki n

ườ ả ế ứ ư ố ượ ư ề ế ẫ ọ ủ c a ng i dân nh ng ch n m u đi u tra ph i h t s c l u ý đ n đ i t ng là cán

ự ự ế ệ ệ ể ộ b  có trách nhi m chính trong xây d ng và tri n khai th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở

xã.

ườ ự ệ ệ ể ế ố Tăng c ủ ơ ở ệ   ng ki m tra, đôn đ c vi c th c hi n Quy ch  dân ch  c  s  hi n

ố ớ ơ ở ữ ặ ị ướ ế ệ ộ ộ ấ nay. Đ i v i nh ng c  s  không ch u làm ho c làm l t, chi u l , n i b  m t đoàn

ầ ụ ể ề ờ ệ ả ả ả   ế ầ k t c n nêu yêu c u c  th  v  th i gian và công vi c ph i làm, các văn b n ph i

ủ ể ệ ả ạ ộ có đ  phát huy vai trò và trách nhi m c a cán b  lãnh đ o, qu n lý c  s  tr ơ ở ướ   c

ị ươ ả ướ ể ể ạ nhân dân đ a ph ng và nhân dân c  n c. Không th  đ  tình tr ng “bình chân nh ư

ướ ư ạ ậ ộ ộ ộ ớ ạ v i” tr ạ   c cu c v n đ ng r ng l n có tính cách m ng này, cũng nh  tình tr ng

52

ặ ủ ư ề ầ ọ ủ ề ch a coi tr ng phát huy quy n làm ch  v  moi m t c a qu n chúng nhân dân.

ủ ự ế ộ ộ ườ ổ Phát huy vai trò c a H i C u chi n binh, H i Ng i cao tu i, Đoàn thanh

ụ ữ ọ ủ ự ế ệ ệ ộ ự niên, H i ph  n , h c sinh trong vi c th c hi n Quy ch  dân ch . Xây d ng và

ủ ở ơ ở ử ể ế ổ ợ ổ ộ tri n khai, b  sung, s a đ i n i dung Quy ch  dân ch ớ    c  s  cho phù h p v i

ị ẻ ợ ụ ừ ừ ữ ổ ị ừ t ng vùng, t ng xã, t ng thôn,. B  sung nh ng quy đ nh nghiêm tr  k  l i d ng dân

ủ ườ ự ệ ạ ấ ch , chây l i, không ch p hành, không th c hi n và phá ho i an ninh, tr t t ậ ự ị    đ a

ươ ph ng.

ủ ở ơ ở ự ế ệ ể ế ổ ươ ệ T ng   k t   vi c   th c   hi n   Quy   ch   dân   ch c   s ,   bi u   d ng,   khen

ưở ấ ắ ữ ữ ự ể ế ơ ị th ng nh ng đ n v , cá nhân xu t s c, xây d ng nh ng đi n hình tiên ti n, g ươ   ng

ẫ ườ ổ ế ệ ổ m u cho phong trào. Tăng c ộ   ng trao đ i, ph  bi n kinh nghi m và nhân r ng

ệ ố ữ ự ể nh ng đi n hình th c hi n t ế t Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

ế ầ ổ ị ượ ữ ầ ế ể Quy ch  c n xác đ nh, b  sung đ ế c nh ng ch  tài c n thi ộ t đ  bu c nhũng

ườ ữ ứ ự ử ề ệ ệ ả ỉ ng i đang gi ch c quy n ph i th c hi n nghiêm ch nh và x  lý trách nhi m khi

ả ừ ự ạ ộ ả ể có s  vi ph m c  t ọ    phía cán b , đ ng viên và nhân  dân. Đây là đi m quan tr ng

ự ổ ể ả ữ ệ ể ế ạ ạ ả ặ ặ   ph i có s  b  sung đ  ngăn ch n nh ng l ch l c, bi n d ng có th  x y ra, ho c

ệ ự ự ế ủ ủ ấ ế ậ ấ ộ ộ làm m t hi u l c th c t c a quy ch , làm cho cu c v n đ ng dân ch  r t quan

ế ệ ứ ở ọ ẻ ợ ụ ế ặ tr ng này tr  thành hình th c, chi u l ữ  ho c nh ng k  l i d ng Quy ch  dân ch ủ

ộ ự ủ ượ ự ứ ạ ẩ ậ ỏ ể đ  hành đ ng t do vô chính ph , v ộ   t kh i chu n m c pháp lu t, đ o đ c xã h i

ữ ủ ế ế ể ạ ả và có nh ng hành vi ph n dân ch , phá ho i và làm suy y u th  ch  chính tr ị ở

ướ n c ta.

ả ệ ố ủ ữ ế ậ ả ẫ Quy ch  dân ch  và c  h  th ng pháp lu t, dù hoàn h o đi n a, cũng v n ch ỉ

ự ể ế ớ ả ộ ủ ủ ệ ố là m t kh  năng tích c c đ  ti n t ự   i dân ch . Mu n cho dân ch  thành hi n th c

ữ ữ ề ề ề ệ ệ ấ ả ph i có thêm nh ng đi u ki n khác. Trong nh ng đi u ki n đó, có v n đ  trình đ ộ

ộ ố ớ ộ ế ộ ự ấ ẩ ộ năng l c, ph m ch t cán b  và ch  đ , chính sách đãi ng  đ i v i đ i ngũ cán b ộ

ộ ồ ạ ớ ủ ướ xã. Đây đang là m t t n t i l n mà các chính sách c a Nhà n ặ   ư c còn ch a rõ ho c

ệ ẽ ầ ế ế ư ệ ể ặ còn thi u. Li u s  c n thi t, nên hay không nên, ho c ch a th  làm ngay vi c công

ứ ệ ặ ặ ằ ạ ộ ỏ ự   ổ ch c hóa cán b  xã b ng đào t o ho c b  nhi m? Câu h i này đã đ t ra trên th c

ư ư ờ ả ự ự ầ ủ ả ỏ ưở ế t ẫ  nh ng v n ch a có l i gi i th c s  đ y đ  và th a đáng. Nó  nh h ng không

ớ ể ế ạ ộ ủ ở ủ ự ế ệ ít t ệ i ho t đ ng c a th  ch  và vi c th c hi n quy ch  dân ch xã.

ặ ộ ề ủ Trình đ  dân trí c a nông dân, đ c bi ệ ở t mi n núi, vùng sâu, vùng xa còn

53

ấ ạ ế ấ ộ ệ quá th p. Hi n tr ng kinh t ự ỗ ậ   ế  ­ xã h i nông thôn còn y u kém, nh t là s  tr i d y

ụ ệ ạ ậ ụ ộ ọ ủ ụ ủ c a các h  t c, các t c l l c h u, t ư ưở  t ọ ộ ng c c b  dòng h , t c h . Đó cũng là

ỏ ố ớ ộ ở ủ ở ự ệ ệ ạ m t tr  ng i không nh  đ i v i vi c th c hi n dân ch nông thôn.

ề ở ấ ủ ở ơ ở ấ ố Cu i cùng các v n đ c p xã và dân ch ả ộ ấ    c  s  nông thôn là c  m t v n

ứ ạ ồ ộ ỉ ự ể ả ề đ  ph c t p, ch  riêng nông thôn và c ng đ ng làng xã, t nó không th  gi ế   i quy t

ượ ề ở ầ ế ượ ấ ệ ủ ả ố đ c. Đây là v n đ t m chi n l c qu c gia, là vi c c a toàn Đ ng, c a c ủ ả

ướ ủ ả ả ấ ộ ả ế ấ ề n c, c a c  xã h i, các c p, các nghành. Ph i cùng nhau gi i quy t v n đ  vi mô

ủ ả ướ ầ ố ướ ả làng xã trên t m vĩ mô qu c gia, c a c  n c. Nhà n ề ề   ỗ ợ ớ c ph i có h  tr  l n v  ti n

ấ ầ ư ậ ể ướ ủ c a, v t ch t đ u t cho phát tri n nông thôn theo h ệ   ệ ng công nghi p hóa, hi n

ướ ủ ằ ạ ộ ớ ạ đ i hóa vì dân giàu, n c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh m i có th ể

ố ớ ự ứ ạ ườ ể nhanh chóng t o ra s  b t phá đ i v i nông thôn trên con đ ng phát tri n.

ố ổ ứ ơ ở ả ự ữ ủ ệ ạ ạ Trong vi c xây d ng, c ng c  t ch c c  s  đ ng trong s ch, v ng m nh,

ự ể ọ ở ớ ộ ầ c n coi nông thôn là m t khu v c tr ng đi m. đây, trong các làng xã, có t i 50%

ố ả ố ổ ứ ơ ở ả ủ ả ả ổ ổ t ng s  đ ng viên c a toàn Đ ng, 20% t ng s  t ộ    ch c c  s  đ ng là các đ ng b ,

ộ ở ủ ả ướ ệ ố ế ầ ạ chi b nông thôn. H  th ng chính sách c a c  n c m nh y u ra sao, có ph n tác

ớ ừ ệ ố ị ấ ự ướ ộ đ ng l n t h  th ng chính tr  c p xã. Xây d ng Nhà n ề c pháp quy n trong 5­ 10

ớ ụ ề ả ộ năm t ậ   i ph i chăng nên coi chính quy n xã là khâu đ t phá trong giáo d c pháp lu t

ướ ự ể ế ế ậ ớ ứ ậ cho toàn dân, tr c h t là nâng cao s  hi u bi t pháp lu t, ý th c pháp lu t t i 60

ệ ở ầ ệ tri u nông dân g n 10.000 làng xã Vi t Nam.

ủ ở ủ ự ế ề ệ ấ ướ V n đ  dân ch  và th c hi n Quy ch  dân ch nông thôn n c ta, nh  t ư ấ   t

ữ ở ả ượ ể ầ ộ ề ả c  nh ng đi u trình bày trên, có th  và c n ph i đ ố   c coi là n i dung và đ i

ọ ủ ợ ớ ộ ậ ứ ượ t ọ   ng nghiên c u khoa h c c a m t t p h p l n, liên nghành các nghành khoa h c

ộ ứ ủ ớ ự ả xã h i và nhân văn ở ướ  n c ta, v i s  tham gia nghiên c u c a đông đ o các chuyên

ả ướ ế ợ ự ế ớ ọ gia, h c gi trong và ngoài n ủ ủ   c, k t h p v i quy t tâm th c hành dân ch  c a

ụ ạ ệ ố ấ ừ ả ạ ộ ị ch c v n cán b  lãnh đ o, qu n lý trong h  th ng chính tr  các c p t Trung ươ   ng

ữ ườ ự ế ả ổ ứ ự ệ ớ ơ ở t i c  s  ­ nh ng ng ạ i tr c ti p lãnh đ o, qu n lý và t ch c th c hi n Quy ch ế

dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

ủ ở ơ ở ớ

ự

ệ

ế

ắ

3.4 G n th c hi n Quy ch  dân ch

c  s  v i nâng cao dân trí và phát

ệ ờ ố

ể

ế

tri n toàn di n đ i s ng kinh t

ộ  ­ văn hóa – xã h i

ọ ế ộ ở ơ ở ề ả ượ ạ ộ M i ho t đ ng kinh t ­ văn hóa – xã h i c  s  đ u ph i đ c dân ch ủ

54

ủ ở ơ ở ả ạ ượ ự ệ ế ụ hóa. Th c hi n Quy ch  dân ch c  s  ph i đ t đ ố c m c đích cu i cùng là kinh

ờ ố ể ấ ằ ộ ố ế t phát tri n, đ i s ng nhân dân  m no, xã h i văn minh, công b ng, m i quan h ệ

ả ượ ệ ề ặ ắ ặ ố Đ ng ­ dân đ c th t ch t, m i quan h  tình làng nghĩa xóm thêm b n ch t.

ế ợ ủ ở ơ ở ớ ự ế ệ ể ộ K t h p tri n khai th c hi n Quy ch  dân ch ậ    c  s  v i các cu c v n

ầ ử ộ ồ ự ả ố ỉ ưở ộ đ ng xây d ng và ch nh đ n Đ ng, b u c  H i đ ng nhân dân xã, tr ặ   ng thôn, đ c

ệ ơ ở ữ ự ạ ớ ớ bi t là v i phong trào xây d ng làng văn hóa m i, c  s  v ng m nh, an toàn văn

ự ế ỏ ệ ạ ệ ả ả minh. Th c t ứ  đã ch ng t bi n pháp này mang l ầ   i hi u qu  rõ nét cho c  yêu c u

ủ ở ơ ở ế ạ ả ả ự ế ệ th c hi n Quy ch  dân ch ự    c  s  và k t qu  lãnh đ o, qu n lý trên các lĩnh v c

ế ộ ở ị ươ kinh t ­ xã h i đ a ph ng.

ộ ướ ự ệ ệ ế ổ Thông qua vi c th c hi n quy ch , làm thay đ i m t b ả c căn b n trong

ờ ố ự ệ ạ ở ữ vi c xây d ng đ i s ng văn hóa lành m nh ề    nông thôn, phát huy nh ng truy n

ạ ạ ố ớ ự th ng đ o lý tình làng, nghĩa xóm, xây d ng nông thôn m i văn minh, giàu m nh.

ả ươ ướ ế ẩ Qua các b n h ng c, quy ch  làng văn hóa, gia đình văn hóa, đ y lùi các t ệ ạ    n n

ư ộ ờ ạ ự ệ ạ ắ ộ ị tiêu c c xã h i nh  tr m c p, c  b c, mê tín d  đoan, nghi n hút, m i dâm, ma túy

ệ ượ ể ạ ơ ở ữ đang là nh ng hi n t ng có nguy c  phát tri n m nh nông thôn, làm nhân dân lo

ư ủ ể ạ ộ ồ ọ ng i. Thông qua các c ng đ ng dân c , ki n soát m i hành vi c a các thành viên

ư ể ạ ư ậ ự ấ ấ ả ộ ớ   ồ trong thôn, làng,  p, b n. D a vào c ng đ ng dân c  đ  t o d  lu n đ u tranh v i

ệ ượ ự các hi n t ng tiêu c c này.

ệ ố ự ế ể Th c hi n t t các khâu dân bi ế   t, dân bàn, dân làm, dân ki m tra và dân quy t

ỉ ự ế ề ệ ạ ế ị đ nh mà quy ch  đã đ  ra; tránh tình tr ng ch  th c hi n khâu dân bi t mà không

ế ị ỉ ế ự ể ệ ặ ấ th c hi n khâu dân bàn, ki m tra và quy t đ nh ho c ch  bi ữ t, bàn nh ng v n đ ề

ề ứ ữ ẳ ấ ầ ấ chung mà không đi vào các v n đ  b c xúc. C n đi th ng vào nh ng v n đ  c  th ề ụ ể

ư ươ ướ ể ế ươ ả ế nh  ph ng h ng phát tri n kinh t ộ ị  ­ xã h i đ a ph ng, gi ệ i quy t vi c làm, xóa

ơ ấ ả ị ế ệ ướ ể đói gi m nghèo, chuy n d ch c  c u kinh t ự  nông thôn, th c hi n Nhà n c và

ộ ổ ử ự ả ớ ươ nhân dân cùng làm, xây d ng Đ ng, x  lý, đánh giá cán b , đ i m i ph ứ   ng th c

ặ ậ ạ ộ ủ ể ho t đ ng c a m t tr n và các đoàn th  nhân dân, v.v…

ố ề ị ủ ứ ủ ể ậ ộ ố   Đ  nâng cao nh n th c, thái đ  chính tr , c ng c  ni m tin c a nhân dân đ i

ể ự ự ủ ủ ệ ệ ệ ế ế ế ớ v i vi c th c hi n Quy ch  dân ch  và đ  th c hi n Quy ch  dân ch  có k t qu ả

ộ ọ ề ặ ấ ọ ồ ế   cao, v n đ  quan tr ng là nâng cao trình đ  m i m t cho nhân dân, bao g m ki n

ứ ề ậ ị ế ệ ậ ớ ố th c v  văn hóa, pháp lu t, chính tr , kinh t , v.v..Mu n v y, cùng v i vi c ph ổ

55

ứ ệ ế ế ả ầ ấ ậ ạ ẩ ọ ỹ bi n ki n th c khoa h c ­ k  thu t ­ công ngh  trong s n xu t, c n đ y m nh các

ạ ộ ụ ứ ệ ế ạ ậ ổ ề   ho t đ ng văn hóa, ngh  thu t, giáo d c đào t o ki n th c ph  thông, tuyên truy n

ườ ố ủ ươ ặ ả ệ ệ ẩ ạ đ ng l i, ch  tr ủ ng, chính sách c a Đ ng, đ c bi ụ   t là đ y m nh vi c giáo d c,

ị ế ự ứ ủ ề ậ ằ tuyên truy n pháp lu t nh m trang b  ki n th c và năng l c làm ch  cho nông dân.

ế ượ ề ấ ọ ữ ấ ạ ả ỏ V  chi n l c lâu dài, ph i xóa b  tình tr ng mù ch , th t h c, văn hóa th p trong

ườ ỉ ự ự ủ ả ủ ộ nông dân. Ng ộ   i nông dân ch  th c s  làm ch  b n thân, làm ch  xã h i khi có m t

ấ ị ủ ữ ứ ể ộ ị trình đ  dân trí nh t đ nh, mù ch  là đ ng ngoài chính tr  và c ng không th  xây

ủ ở ơ ở ự ệ ệ ế ả ự d ng, th c hi n Quy ch  dân ch ặ    c  s  có hi u qu . Nâng cao dân trí và m t

ả ướ ộ ướ ể ở ộ ệ ằ b ng văn hóa chung ph i đi tr c m t b c đ  m  r ng và nâng cao hi u qu ả

ủ ệ ự ể ệ ế tri n khai th c hi n Quy ch  dân ch  hi n nay.

ệ ệ ệ ạ ẩ ạ Đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông nghi p, nông thôn:

ệ ệ ạ ề ự ấ ộ ộ Công nghi p hóa, hi n đ i hóa ở ướ  n c ta v  th c ch t là m t cu c cách

ự ạ ế ể ự ượ ằ ả ấ ữ ữ m ng trong lĩnh v c kinh t , nh m phát tri n l c l ng s n xu t, gi ụ    v ng m c

ộ ậ ủ ộ ộ tiêu đ c l p dân t c và ch  nghĩa xã h i.

ủ ể ơ ế ộ Theo C. Mác, dân ch  không th  cao h n kinh t , nghĩa là trình đ  dân ch ủ

ộ ượ ể ủ ự ượ ở ị ủ ả xã h i đ ộ c quy đ nh b i trình đ  phát tri n c a l c l ấ ng s n xu t, c a kinh t ế   .

ủ ơ ở ả ắ ự ể ề ệ ậ ớ ế Vì v y, th c hi n dân ch  c  s  ph i g n li n v i phát tri n kinh t ề   ộ  ­ xã h i. N n

ế ị ướ ủ ệ ề ầ ộ ổ ị kinh t đ nh h ả   ề ữ ng xã h i ch  nghĩa  n đ nh, b n v ng là đi u ki n hàng đ u đ m

ủ ộ ấ ượ ự ệ ồ ệ ả ả b o th c hi n dân ch  c ng đ ng có ch t l ng và hi u qu . Nhân dân không th ể

ủ ự ự ố ố ế ệ ậ có dân ch  th c s  khi còn nghèo đói, thi u th n,  m đau, b nh t ề   t, không có đi u

ề ệ ể ị ượ ủ ướ ọ ế ki n đ  chăm sóc, đi u tr , không đ c h c hành. Làm ch  tr c h t là làm ch ủ

ơ ở ự ủ ộ ủ ạ ồ ờ ố đ i s ng c a chính mình và trên c  s  s  giàu m nh c a c ng đ ng. Làm ch  s ủ ự

ụ ệ ệ ệ ệ ạ ộ nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông nghi p và nông thôn là m t m c tiêu

ủ ệ ế ệ ọ ự quan tr ng c a vi c th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

ệ ấ ướ ờ ố ấ Hi n nay, nhân dân, nh t là nông dân n c ta còn nghèo, đ i s ng th p, trình

ủ ủ ọ ế ề ạ ấ ộ đ  dân trí còn th p. Đây là nguyên nhân h n ch  quy n làm ch  c a h . Nó cũng

ả ưở ể ế ớ ế ộ ở ư nh h ng l n đ n quá trình phát tri n kinh t ­ xã h i ể    nông thôn nh  chuy n

ế ạ ứ ụ ạ ậ ậ ọ ỹ ơ ấ ị d ch c  c u kinh t ế    còn ch m ch p,  ng d ng khoa h c ­ k  thu t còn h n ch ,

ế ế ấ ạ ệ ả ả ấ ấ ộ ậ   năng su t lao đ ng và hàng hóa th p. Công ngh  b o qu n, ch  bi n r t l c h u,

ủ ả ư ệ ề ể ẩ ầ ặ ệ nghành ngh  ch a phát tri n, đ u ra c a s n ph m nông nghi p, đ c bi ể   t là ti u

56

ư ổ ủ ệ ả ằ ả ạ ị th  công nghi p ch a  n đ nh. Kh  năng c nh tranh b ng hàng hóa nông s n, th ủ

ấ ượ ế ề ệ ặ ẫ ề công nghi p y u v  nhi u m t: ch t l ự   ng giá thành, bao bì, m u mã, năng l c

ư ừ ế ề ộ ị ườ ệ ti p th , lao đ ng trong nông nghi p nông thôn còn d  th a, nhi u ng i ch a đ ư ủ

ư ượ ệ ộ ề ề ạ ộ ủ vi c làm, lao đ ng th  công là chính, ch a đ c đào t o. Ti m năng v  lao đ ng,

ư ượ ể ồ ệ ấ đ t đai, sông ngòi, ao h , bi n ch a đ ả c khai thác có hi u qu .

ụ ượ ể ạ ế ệ ắ Đ  kh c ph c đ ế ủ c h n ch  c a kinh t ề ờ ố   ấ  nông nghi p, nh t là v  đ i s ng

ể ầ ả ế ậ ữ ắ trong nông thôn, c n ph i phát tri n kinh t ề ả    vùng này th t v ng ch c, làm n n t ng

ủ ở ự ả ẩ ệ ệ ạ ạ ệ cho th c hi n dân ch xã. Ph i đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông

ự ư ệ ệ ớ ế nghi p, nông thôn, xây d ng nông thôn m i, đ a nông nghi p và kinh t nông thôn

ề ể ở ế ệ ệ ạ phát tri n tr  thành n n kinh t ớ    hàng hóa, hi n đ i hóa nông nghi p, nông thôn v i

ủ ở ơ ở ự ế ệ ệ ạ ườ ộ ẩ đ y m nh vi c th c hi n Quy ch  dân ch c  s . Môi tr ng tâm lý xã h i tích

ủ ự ủ ể ẩ ả ạ ự c c, lành m nh nói chung, dân ch  nói riêng là s n ph m c a s  phát tri n kinh t ế   .

ờ ố ự ự ệ ẩ ộ ụ Đ i s ng tâm lý xã h i tích c c có tác d ng thúc đ y quá trình th c hi n Quy ch ế

ủ ự ể ế ủ ể ấ ộ ớ dân ch  và s  phát tri n kinh t ­ xã h i. V i ý nghĩa  y, phát tri n dân ch  là nhu

ự ể ẩ ộ ế ộ ế ề ậ ề ầ c u, đ ng l c thúc đ y phát tri n kinh t ­ xã h i, còn kinh t ấ    là ti n đ  v t ch t,

ủ ở ể ủ ề ệ ả ố ườ ộ là đi u ki n đ  c ng c  thành qu  dân ch , tr  thành môi tr ng tâm lý xã h i tích

ủ ủ ự c c dân ch  và có văn hóa dân ch .

ủ ệ ố

ủ

ố

ị

ườ

3.5  C ng c  vai trò c a h  th ng chính tr , tăng c

ng hi u l c c a b

ệ ự ủ ộ

ơ ế

ề ấ

ệ ố

ệ

máy chính quy n c p xã; hoàn thi n h  th ng c  ch  chính sách và pháp

ậ ồ

ộ ạ

ậ ợ

ự

ệ

ệ

ế

lu t đ ng b  t o thu n l

i cho vi c th c hi n Quy ch  dân ch

ủ ở ơ ở   c  s

nông thôn

ướ ế ấ ủ ả ể ề ị Tr ộ ầ   c h t, các c p  y đ ng, chính quy n, các đoàn th  chính tr  ­ xã h i c n

ậ ệ ầ ủ ụ ắ ộ ứ ầ ủ nh n th c đ y đ , quán tri t sâu s c m c đích, ý nghĩa, n i dung, yêu c u c a Quy

ủ ữ ứ ế ặ ấ ạ   ề ọ ch  dân ch , coi đây là nh ng v n đ  tr ng tâm, b c xúc đang đ t ra trong ho t

ỉ ạ ủ ệ ố ạ ị ở ơ ở ầ ố ợ ộ đ ng lãnh đ o, ch  đ o c a h  th ng chính tr ố   ự  c  s . C n có s  ph i h p th ng

ẽ ấ ặ ị ườ ủ ặ ộ nh t, nh p nhàng, ch t ch  và th ậ ng xuyên c a các b  ph n, không phó m c cho

ộ ổ ấ ượ ứ ể ủ ạ ứ ệ ướ m t t ch c nào. Đ  nâng cao ch t l ng hình th c dân ch  đ i di n, tr ế   c h t

ề ự ự ế ủ ộ ồ ố ố ồ ờ ầ ủ c n c ng c  quy n l c th c t ạ    c a H i đ ng nhân dân xã, đ ng th i cũng c  ho t

ổ ứ ỗ ổ ứ ự ể ả ỗ ộ ủ ộ đ ng c a các t ị  ch c chính tr  ­ xã h i. M i t ệ    ch c, m i đoàn th  ph i th c hi n

ự ế ệ ề ệ ạ ổ ứ ự ố t t vi c tuyên truy n và th c hi n quy ch  trong ph m vi t ễ    ch c mình. Th c ti n

57

ứ ủ ư ể ọ ộ đã ch ng minh vai trò quan tr ng c a các đoàn th  nh  Đoàn Thanh niên, H i Ph ụ

ộ ự ế ộ ộ ườ ủ ổ ữ n , H i C u chi n  binh, H i Nông dân, H i Ng ầ   i cao tu i, vai trò c a các th y

ườ ứ ắ ủ ự ệ ể cô giáo và nhà tr ng, c a các ch c s c tôn giáo trong vi c xây d ng và tri n khai

ệ ố ự ủ ở ơ ở ự ự ể ả ộ th c hi n t ế t Quy ch  dân ch c  s . Các h i, đoàn th  ph i th c s  là ng ườ   i

ơ ể ộ ủ ệ ế ệ ọ ộ ả   ạ đ i di n cho ý chí, nguy n v ng, ti ng nói c a h i viên, là n i đ  h i viên c m

ượ ợ ả ứ ủ ề ể ậ nh n đ ề c quy n và l i ích chính đáng c a mình. Các đoàn th  ph i đ ng v  phía

ệ ượ ấ ớ ự ứ ế ầ ộ h i viên đ u tranh v i các hi n t ng tiêu c c, tham nhũng,  c hi p qu n chúng,

ề ợ ệ ả ơ ắ ể ộ ồ ờ v.v…, b o v  quy n l ắ   i cho h i viên. Đ ng th i, các đoàn th  cũng là n i n m b t,

ữ ả ị ư ắ ủ ề ả ắ ờ ph n ánh k p th i nh ng tâm t ớ , th c m c c a dân v i Đ ng, chính quy n.

ạ ộ ơ ấ ơ ở ủ ổ ứ ả ấ ấ ầ ọ C p c  s  là n i c p g n dân nh t, m i ho t đ ng c a t ch c đ ng, chính

ễ ề ề ế ể ế ể ề quy n di n ra hàng ngày, nhân dân đ u bi t, đ u có th  đóng góp ý ki n, ki m tra,

ượ ệ ở ệ ủ ấ ả ườ giám sát đ c. Công vi c thôn làng.  p b n là công vi c c a chính ng i dân. Vì

ườ ủ ự ở ộ ở ộ ứ ế ầ vây, c n tăng c ng và m  r ng hình th c dân ch  tr c ti p. M  r ng và tăng

ườ ủ ự ế ở ơ ở ự ự ự ể ệ ứ ể c ng hình th c dân ch  tr c ti p c  s  là th  hi n quan đi m th c s  d a vào

ề ợ ơ ậ ể ạ ặ ộ nhân dân và có nhi u cái l ứ   i. M t m t, có th  kh i d y trí sáng t o, nâng cao ý th c

ủ ệ ậ ượ ữ ề ế trách nhi m c a công dân, thu nh p đ ệ   c nhi u ý ki n hay, nh ng kinh nghi m

ụ ượ ề ắ ờ ồ ố t ạ t. Đ ng th i, xét v  khía c nh tâm lý, nó kh c ph c đ ố ị   ặ ả c tâm lý m c c m, đ  k ,

ướ ệ ữ ề ắ ố ngăn cách gi ả ỏ ượ i t a đ ữ c nh ng v ng m c trong m i quan h  gi a chính quy n và

ầ ườ ấ ả ượ ượ qu n chúng nhân dân, làm cho ng i dân c m th y đ ọ c tôn tr ng, đ ề c đ  cao

ệ ủ ủ ị ế ị ề ệ ạ ươ trong vi c bàn b c và quy t đ nh các công vi c c a chính quy n, c a đ a ph ng,

ự ệ ệ ườ ừ t đó mà tăng thêm tính trách nhi m trong th c thi công vi c. tăng c ng và m ở

ủ ự ứ ế ệ ệ ạ ố ộ r ng hình th c dân ch  tr c ti p trong giai đo n hi n nay còn là bi n pháp t t và

ạ ộ ủ ệ ể ệ ả ộ ấ r t có hi u qu  trong vi c ki m tra, giám sát các ho t đ ng c a cán b , chính

ề ổ ứ ả ừ ượ quy n, các t ộ ộ  ch c đ ng và trong n i b  nhân dân, ngăn ng a đ c các hành vi sai

ố ế ộ ầ ủ ủ ả ủ ạ ệ ệ ạ ấ ệ l ch, m t dân ch  x y ra, góp ph n c ng c  ch  đ  dân ch  đ i di n đ t hi u qu ả

cao h n.ơ

ể ườ ủ ự ở ộ ể ế Đ  tăng c ứ   ng và m  r ng dân ch  tr c ti p, có th  thông qua các hình th c

ế ủ ử ế ư ư ự ế ả ầ ộ ọ nh  tr ng c u ý ki n tr c ti p c a dân qua các cu c h p, các văn b n g i đ n h ộ

ổ ọ ứ ư ộ dân, các cu c trao đ i, t a đàm, các hòm th  góp ý, v.v…Trong hình th c dân ch ủ

ộ ầ ự ế ọ ị ế ắ ế ứ ủ ộ tr c ti p, thái đ  c u th , tôn tr ng, bi t l ng nghe c a cán b  là h t s c quan

58

ể ọ ườ ố ớ ị tr ng đ  ng i dân “giám nói, giám làm”. Tuy nhiên, đ i v i đ a bàn nông thôn, do

ạ ố ượ ứ ủ ế ặ ể ạ ậ ộ trình đ  nh n th c c a dân còn h n ch , đ c đi m các lo i đ i t ng khác nhau

ệ ụ ể ủ ự ế ự ứ ề ệ ệ ả ả   nên vi c th c hi n dân ch  tr c ti p ph i căn c  vào đi u ki n c  th . Không ph i

ả ấ ứ ế ầ ự ế ợ   cái gì cũng dân quy t, không ph i b t c  cái gì cũng dân bàn mà c n có s  k t h p

ủ ự ế ự ắ ọ ẽ ữ ủ ạ ệ ầ ặ ọ ọ   ch t ch  gi a dân ch  đ i di n và dân ch  tr c ti p. C n có s  ch t l c, ch n l c,

ắ ự ề ạ ợ ọ ổ ứ ả cân nh c l a ch n cho phù h p. Tránh tình tr ng chính quy n, t ch c đ ng tr ở

ự ẫ ầ ờ thành ỷ ạ  l ặ i, d a d m, trông ch , ho c “theo đuôi” qu n chúng.

ủ ở ơ ở ủ ự ế ể ệ Trong tri n khai và th c hi n Quy ch  dân ch c  s , vai trò c a tr ưở   ng

ế ứ ầ ố ọ ộ ượ ủ ệ thôn, làng, xã là h t s c quan tr ng. S  cán b  này c n đ c ki n toàn, c ng c ố

ộ ỏ ị ế ứ ạ l i, có chính sách đãi ng  th a đáng, đ ượ ồ ưỡ c b i d ệ   ng, trang b  ki n th c toàn di n,

ự ượ ố ộ ự ự ủ ệ ế ầ có năng l c, đ c dân tín nhi m b u tr c ti p. Xây d ng và c ng c  đ i ngũ cán

ố ơ ở ề ế ắ ạ ộ b  thôn, xóm, làng, xã t ữ t là t o c  s  “chân r t” v ng ch c cho chính quy n c ơ

ị ươ ầ ớ ủ ể ặ ở s . Tùy tình hình th c t ự ế ở ừ t ng đ a ph ng và đ c đi m tâm lý c a các t n l p xã

ự ượ ị ủ ể ệ ỗ ọ ộ h i mà xác đ nh l c l ỗ   ng ch  công và tr ng tâm công vi c cho m i đoàn th , m i

ệ ố ủ ậ ị ở ự ệ ể ệ ộ b  ph n c a h  th ng chính tr nông thôn trong vi c tri n khai th c hi n Quy

ệ ố

ế

ệ

ậ

ộ

ơ

ồ

Hoàn thi n h  th ng c   ch , chính sách và pháp lu t  đ ng  b ,  tăng

ầ ư ạ

ườ

ậ ợ

ự

ự

ệ

ệ

ườ c

ng đ u t

t o môi tr

ng thu n l

i cho vi c xây d ng và th c hi n Quy

ủ ở ơ ở

ế

ch  dân ch

c  s  nông thôn:

ủ ở ơ ở ệ ế ch  dân ch c  s  hi n nay.

ướ ầ ạ ệ ế Nhà n c c n rà soát l i các chính sách liên quan đ n nông nghi p, nông

ế ượ ố ướ ệ thôn và nông dân; liên k t đ c “b n nhà”: Nhà n c, nhà doanh nghi p, nhà khoa

ứ ủ ệ ả ằ ọ h c và nhà nông nh m nâng cao ý th c và hi u qu  dân ch  hóa nông thôn và nông

ơ ậ ỏ ọ ậ ả ề ệ ạ ắ ể nghi p. Xóa b  m i rào ch n, v t c n đ  kh i d y ti m năng, trí sáng t o trong

ượ ộ ố ộ ồ ự ủ ử ọ ổ ổ dân, phát huy đ c m i ngu n l c c a dân. S a đ i, b  sung m t s  n i dung

ế ấ ệ ế ậ ả trong chính sách qu n lý tài chính, các lu t thu  nông nghi p, thu  đ t đai, các

ổ ế ộ ế ợ ủ ề ả ệ kho n đóng góp c a dân, v.v..K t h p vi c tuyên truy n, ph  bi n r ng rãi, công

ậ ớ ổ ứ ệ ỉ khai các chính sách, các lu t v i t ch c thi hành vi c nghiêm ch nh các chính sách,

ự ế ậ ề ả ự ệ ế ấ ỉ các lu t đó trong th c t ủ . Th c hi n Quy ch  dân ch  không ch  là v n đ  b o v ệ

ề ợ ậ ự ằ ộ ổ ặ ị quy n l i công dân mà còn nh m duy trì tr t t ể    xã h i  n đ nh, ngăn ch n, ki m

ệ ượ ẩ ủ ủ ự ệ ả ậ ả soát và đ y lùi các hi n t ng ph n dân ch . Vì v y, th c hi n dân ch  ph i đi

59

ỉ ươ ề ớ ướ ề ợ ụ ề ả ớ li n v i duy trì k  c ng, phép n c, quy n l i ph i đi li n v i nghĩa v  và trách

ẽ ệ ế ợ ệ ặ ưở ử ạ nhi m. K t h p ch t ch  vi c khen, chê, th ụ ệ   ng, ph t. X  lý nghiêm các v  vi c

ặ ơị ụ ự ủ ủ ể ố ớ tiêu c c, tham nhũng ho c l d ng dân ch , dân ch  “ quá tr n” đ  gây r i, làm

ộ ủ ị ấ ổ ị ươ ị m t  n đ nh chính tr  ­ xã h i c a đ a ph ng.

ự ế ệ ươ ướ ướ ủ Khuy n khích vi c xây d ng h ng c, quy ấ   c c a các  thôn, làng,  p,

ấ ủ ỉ ạ ư ủ ự ề ả ầ ị   ạ ả b n nh ng c n có s  ch   đ o,  lãnh đ o c a  c p  y  đ ng và  chính quy n  đ a

ươ ủ ộ ươ ướ ướ ả ừ ề ợ ả ph ng. N i dung c a h ng c, quy ả c ph i v a b o đ m quy n l i chung

ệ ố ự ồ ủ ủ ộ ờ ả ả ồ ồ ủ ộ c a c ng đ ng, th c hi n t t dân ch  c a c ng đ ng, đ ng th i b o đ m không

ậ ủ ớ ướ ề ợ ủ ệ trái v i pháp lu t c a Nhà n c và quy n l i, trách nhi m c a cá nhân tr ướ ộ   c c ng

ủ ụ ườ ề ả ạ ẩ ỏ ễ   ồ đ ng. Đ y m nh c i cách hành chính, phá b  các th  t c r m rà, gây phi n nhi u

ấ ỉ ạ ả ư ố ế ơ cho dân. Ch n ch nh l ế ế i quy ch  ti p dân, gi i quy t các đ n th  t ế  cáo, ki n ngh ị

ừ ấ ươ ứ ầ ị ủ c a công dân t ơ ở ế ấ  c p c  s  đ n c p Trung ng, tránh hình th c, m  dân. C n  quy

ờ ạ ề ệ ạ ả ế ụ ể ộ ị đ nh quy n h n, trách nhi m va th i h n gi ấ   i quy t  c  th  cho các cán b , các c p

ể ề ẫ ạ ồ ọ chính quy n. Không đ  tình tr ng t n đ ng kéo dài, lòng vòng, l n tránh trách

ữ ứ ủ ề ệ ậ ầ ẩ ạ   nhi m, đùn đ y cho nhau. C n thành l p nh ng ban ch c năng có đ  quy n h n

ạ ủ ế ị ế ờ ặ đ c bi ệ ể ả t đ  gi i quy t k p th i tình hình khi u n i c a dân.

ườ ầ ư ấ ỗ ợ ữ ơ ở ậ ị ươ Tăng c ng đ u t kinh phí, c  s  v t ch t h  tr  nh ng đ a ph ng nghèo,

ơ ở ữ ể ề ệ ạ ơ ế y u kém và nh ng n i có đi u ki n phát tri n thành c  s  giàu m nh, văn minh.

ữ ế ự Khuy n khích nhân dân đóng góp xây d ng nh ng công trình văn hóa, c  s  h ơ ở ạ

ở ị ươ ủ ở ơ ở ề ể ế ầ t ng đ a ph ng đ  có thêm nhi u “Công trình Quy ch  dân ch c  s ”. Có

ưở ị ươ ộ ưở ế chính sách khuy n khích, khen th ng các đ a ph ng và cán b  xã, tr ng thôn

ự ề ể ạ ặ ề đông dân ho c có nhi u khó khăn đ t nhi u thành tích trong xây d ng và tri n khai

ự ủ ệ ế ả ạ ế ộ th c hi n Quy ch  dân ch  và trong lãnh đ o, qu n lý kinh t ­ văn hóa – xã h i.

ư ể ầ ố ủ ở ơ ở ự Đ a yêu c u xây d ng và tri n khai t ế t Quy ch  dân ch ộ    c  s  thành m t

ấ ắ ẩ ơ ị ướ tiêu chu n đ n v  xu t s c và anh hùng trong phong trào thi đua yêu n ờ c th i kì

60

m i.ớ

Ậ

Ế

K T LU N

ư ệ ớ ổ ể ờ ộ ớ Vào m t th i đi m nh  hi n nay v i đ i m i, kinh t ế ị ườ  th  tr ng, dân ch ủ

ở ử ớ ộ ớ ủ ồ ạ ữ ề ệ ậ hóa, m  c a v i h i nh p bên ngoài, nh ng đi u ki n m i c a t n t ớ   ộ i xã h i m i

ẽ ể ế ủ ữ ự ề ả ạ ộ ố ổ có đ  nh ng xung l c m nh m  đ  bi n đ i căn b n tâm lý xã h i truy n th ng,

ệ ế ượ ề ố ặ đ c bi t là tâm lý làng xã ở ướ  n c ta. Đ n l ủ   t nó, tâm lý làng xã truy n th ng c a

ườ ệ ư ộ ồ ộ ộ ố ự ớ ổ ng i Vi t Nam và c ng đ ng dân t c nh  m t nhân t tham d  vào đ i m i, cũng

ớ ộ ộ ộ ữ ữ ư ự ể ặ m i b c l ặ   ạ  m t cách đi n hình nh ng m t m nh, tích c c cũng nh  nh ng m t

ạ ậ ự ủ ả ưở ồ ạ ộ ế y u, l c h u, tiêu c c c a nó khi  nh h ộ ng và tác đ ng vào t n t ự ả   i xã h i. S   nh

ưở ứ ạ ẫ ấ ộ ở h ng và tác đ ng này r t ph c t p b i nó đan xen vào nhau, l n vào nhau ch ứ

ả ạ ạ không ph i tách b ch r ch ròi.

ủ ở ơ ở ề ự ấ ự ệ ế ậ Vì v y, quá trình th c hi n Quy ch  dân ch ộ    c  s  v  th c ch t là m t

ữ ự ữ ế ấ ộ ớ quá trình đ u tranh gi a cái cũ và cái m i, gi a tâm lý làng xã tích c c, ti n b  và

61

ự ạ ế ố ứ ữ ệ ậ ậ ộ tâm lý xã h i tiêu c c, l c h u. Do đó vi c nh n th c rõ nh ng y u t tâm lý tích

ế ố ữ ẩ ự ả ở ế ự ệ ự c c thúc đ y, nh ng y u t tâm lý tiêu c c c n tr  đ n quá trình th c hi n Quy

ế ươ ướ ệ ch  dân ch ủ ở ơ ở ừ  c  s , t đó tìm ra ph ng h ặ   ằ ng, bi n pháp nh m phát huy m t

ế ặ ự ự ủ ạ ậ ạ ộ   tích c c, h n ch  m t tiêu c c, l c h u trong tâm lý làng xã c a nhân dân là m t

ộ ố ủ ự ề ậ ầ ễ ấ ấ   yêu c u khách quan c a cu c s ng và có ý nghĩa v  lý lu n và th c ti n r t c p

bách.

ộ ố ế ố ứ ậ ậ ộ ị N i dung lu n văn nghiên c u xác đ nh t p trung vào m t s  y u t tâm lý

ố ớ ơ ả ự ự ệ ế ấ ọ ộ làng xã c  b n, quan tr ng nh t tác đ ng tr c ti p đ i v i quá trình th c hi n Quy

ủ ở ơ ở ủ ế ồ ồ ộ ch  dân ch ộ  c  s  nông thôn bao g m: tác đ ng c a tâm lý c ng đ ng làng xã,

ủ ể ọ ọ tâm lý ti u nông, tâm lý ch  nghĩa bình quân, tâm lý dòng h , tâm lý tr ng ng ườ   i

ữ ở ả ự ự ặ ổ ọ cao tu i, tâm lý tr ng nam khinh n c  hai m t tích c c và tiêu c c.

ộ ố ể ố ớ ệ ệ ộ ự   ự ủ   M t s  bi u hi n tác đ ng tích c c c a tâm lý làng xã đ i v i vi c th c

ậ ợ ư ủ ệ ế ạ ồ ộ ệ ệ hi n Quy ch  dân ch  nh : tính c ng đ ng t o thu n l ự i cho vi c th c hi n các

ươ ứ ợ ả ữ ỗ ố ộ ph ng th c hòa h p, hòa gi ấ i m i khi có nh ng va v p, xung đ t các m i quan

ầ ự ợ ớ ủ ự ế ở ự ệ ả ệ h , phù h p v i yêu c u t qu n, th c hi n dân ch  tr c ti p nông thôn; tâm lý

ậ ợ ẽ ộ ự ự ữ ệ ệ ướ bình quân s  là m t thu n l i cho vi c xây d ng và th c hi n nh ng quy c v ề

ụ ủ ữ ề ế ộ ồ quy n và nghĩa v  c a các thành viên trong c ng đ ng, nh ng ch  tài khen chê

ố ớ ằ ọ ọ ườ ự ỗ ợ ổ ẽ công b ng đ i v i m i thành viên; tâm lý tr ng ng i cao tu i s  là s  h  tr  có

ế ố ớ ả ố ớ ủ ở ự ệ ể ệ ả ạ hi u qu  đ i v i th  ch , đ i v i lãnh đ o, qu n lý và th c hi n dân ch nông

thôn…

ự ề ệ ể ạ ộ   Bên c nh đó, tâm lý làng xã cũng còn nhi u bi u hi n tiêu c c, tác đ ng

ỏ ố ớ ủ ở ế ệ ệ ự không nh  đ i v i vi c th c hi n Quy ch  dân ch nông thôn.

ư ậ ự ế ạ ằ ộ ộ ự ủ   Nh  v y, nh m phát huy tác đ ng tích c c và h n ch  tác đ ng tiêu c c c a

ố ớ ủ ở ơ ở ự ệ ệ ế ệ tâm lý làng xã đ i v i vi c th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn hi n nay,

ả ậ ộ ố ả ề ấ tác gi lu n văn đ  xu t m t s  gi i pháp sau:

ọ ậ ể ệ ườ ụ ộ M t là, Tri n khai, h c t p, quán tri t, tăng c ng công tác giáo d c tuyên

ủ ở ơ ở ế ề truy n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn

ộ ả ự ữ ạ ạ ộ Hai là, Xây d ng đ i ngũ cán b , đ ng viên trong s ch, v ng m nh làm

ủ ơ ở ự ế ể ệ ố ạ ế   nòng c t cho vi c xây d ng và tri n khai Quy ch  dân ch  c  s  nông thôn đ t k t

62

quả

ứ ứ ể ề ổ ườ ệ Ba là, T  ch c nghiên c u đi u tra đ  tăng c ộ   ng các bi n pháp tác đ ng

ủ ở ơ ở ự ế ệ tâm lý làng xã trong quá trình th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn

ủ ở ơ ở ớ ự ệ ế ắ B n làố , G n th c hi n Quy ch  dân ch c  s  v i nâng cao dân trí và phát

ờ ố ể ệ ế tri n toàn di n đ i s ng kinh t ộ  ­ văn hóa – xã h i

ủ ệ ố ủ ố ị ườ Năm là, C ng c  vai trò c a h  th ng chính tr , tăng c ng hi u l c c a b ệ ự ủ ộ

ơ ế ề ấ ệ ậ ồ   ệ ố máy chính quy n c p xã; hoàn thi n h  th ng c  ch  chính sách và pháp lu t đ ng

ậ ợ ủ ở ơ ở ự ệ ế ộ ạ b  t o thu n l ệ i cho vi c th c hi n Quy ch  dân ch c  s  nông thôn

ầ ờ ạ ủ ủ ị ủ ự ấ ồ Th m nhu n l i d y c a ch  t ch H  Chí Minh: “Th c hành dân ch  là cái

ể ả ạ ế ọ ườ ự ệ chìa khóa v n năng có th  gi i quy t m i khó khăn, trên con đ ụ   ng th c hi n m c

ướ ủ ủ ế ằ ạ ộ tiêu dân giàu, n c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh, ti n lên ch  nghĩa

ộ ả ỗ ộ ườ ệ ứ ượ ằ xã h i”, m i cán b , đ ng viên và ng i dân Vi ề t Nam đ u ý th c đ ự   c r ng: th c

ủ ở ơ ở ế ệ ườ ệ ơ ướ ế ở hi n Quy ch  dân ch c  s  xã, ph ng, xí nghi p, c  quan, tr c h t là nông

ộ ướ ể ụ ể ự ủ ế ể ọ thôn, chính là m t b c ti n quan tr ng đ  “th c hành dân ch ”, đ  c  th  hóa c ơ

ế ả ạ ướ ủ ự ệ ả ch : Đ ng lãnh đ o, Nhà n c qu n lý, nhân dân làm ch ; th c hi n ph ươ   ng

ế ể ằ ả ế châm: “dân bi t, dân bàn, dân làm, dân ki m tra”, nh m gi ọ i quy t m i khó khăn,

ượ ờ ơ ử ẩ ọ ọ ơ v t qua m i th  thách, đ y lùi nguy c , phát huy m i th i c  thu n l ậ ợ ể ự   i đ  th c

ệ ắ ợ ự ệ ổ ự ệ ả ố ệ ủ hi n th ng l i s  nghi p xây d ng và b o v  T  qu c Vi ộ t Nam xã h i ch  nghĩa.

ờ ố ự ệ ộ ộ ị   ụ ể Nó đã và đang hi n th c hóa m t cách c  th  và sinh đ ng trong đ i s ng chính tr ,

ộ ủ ấ ướ xã h i c a đ t n c ta.

ợ ủ ộ ở ủ ệ ủ ự ệ ắ Th ng l i c a ch  nghĩa xã h i Vi ệ   t Nam, c a s  nghi p công nghi p

ấ ướ ệ ụ ướ ạ ằ ạ hóa, hi n đ i hóa đ t n c vì m c tiêu dân giàu, n ộ c m nh, xã h i công b ng,

ặ ớ ế ủ ả ế ộ ậ ự ủ ự ộ ắ dân ch , văn minh g n ch t v i k t qu  thi t th c c a cu c v n đ ng xây d ng và

ự ệ ế th c hi n Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở  c  s .

Ả

Ệ

TÀI LI U THAM KH O

ậ ế ể   t, dân bàn, dân làm, dân ki m ươ  (1988), “Dân bi 1. Ban dân v n trung ng

ấ ả ự ề ệ ấ ố ị tra” và v n đ  xây d ng Pháp l nh dân ch  c  s , ủ ơ ở  Nhà xu t b n Chính tr  qu c gia

63

Hà N i.ộ

ệ ủ ả ướ ề ệ c v  pháp l nh dân ch 2. Các văn ki n c a Đ ng và Nhà n ủ ở ơ ở  Nxb   c  s ,

ố ộ ị Chính tr  qu c gia Hà N i, 2004.

ấ ướ ươ ự ủ ờ ộ   ộ c trong th i kì quá đ  lên ch  nghĩa xã h i, 3. C ng lĩnh xây d ng đ t n

ự ậ ộ Nxb S  th t, Hà N i, 1991.

ủ ộ ị 4. Giáo trình ch  nghĩa xã h i khoa h c ố   ọ  (2005), Nhà xu t b n Chính tr  qu c ấ ả

gia Hà N i. ộ

ủ ơ ở ủ 5.  GS. TS Hoàng Chi B o  ả (2007),  Dân ch  và dân ch  c  s  nông thôn

ấ ả ố ộ ế ổ ị trong ti n trình đ i m i ớ , Nhà xu t b n chính tr  qu c gia Hà N i.

ỗ ệ ộ ồ , Quan h  c ng đ ng và cá nhân trong tâm lý nông dân , Nxb 6. Đ  Long

ộ ọ Khoa h c xã h i.

ấ ướ ể ị ề ữ c nhanh và b n v ng theo đ nh 7. Phan Văn Kh iả  (2002), Phát tri n đ t n

ướ ủ ộ ộ ố ị h ng xã h i ch  nghĩa , Nxb Chính tr  qu c gia, Hà N i.

ấ ướ ể ớ ổ ộ c nhanh và 8. Phan Văn Kh iả  (2006), Đ i m i sâu r ng, phát tri n đ t n

ờ ạ ậ ế ấ ả ố ộ ị ề ữ b n v ng, ti n cùng th i đ i t p II, Nhà xu t b n Chính tr  qu c gia Hà N i.

ự ệ ộ c  s 9. Tâm lý xã h i trong quá trình th c hi n Quy ch ế ở ơ ở, Nxb Chính trị

ộ ố qu c gia Hà N i, 2004.

ậ ề ủ ủ ế ể ị ả ở   i 10.  Tìm hi u các quy đ nh c a pháp lu t v  Quy ch  dân ch , hòa gi

ườ ị ấ ả ộ ả thôn b n, xã, ph ng, th  tr n và các văn b n có liên quan ộ , Nxb Lao đ ng – xã h i.

11. Trang web: www.google.com.vn.

ầ ộ ộ c  s ế ơ , Quy ch  dân ch ủ ở ơ ở, Nxb Lao đ ng Hà N i, 2000 12. Tr n Văn S n

ả ướ ự ự ế ệ ẫ ng d n xây d ng và th c hi n Quy ch  dân ch 13.  Văn b n h ủ ở ơ ở,   c  s

ự ộ Nxb Xây d ng, Hà N i, 1999

ạ ộ ạ ố ầ ể ệ ố ị 14.  Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  X ứ , Nxb Chính tr  qu c gia,

64

ộ Hà n i, 2006.